Ísafold - 30.06.1897, Blaðsíða 3

179
styrk, eins og áður, og auk þess hagfelld lán
handa sveitarfjelögum til jarðahóta o. s. frv.;
vill láta afnema eða takmarka að miklum mun
kennslu í latínu og grísku í lærSaskólanum,
styrkja hússtjórnarskólann í Reykjavík, en
veita ekki fje til að stofna nýjan spítala
(landsspítala) í Reykjavík, nema því að eins
að hærinn leggi fram talsverðan hluta kostn-
aðarins. Loks vildi fundurinn fá löggiltan
verzlunarstaö við Haganesvik og jarðamat
landsins endurskoðað.
Aths. Borgfirðingar vildu því að eins ganga
að samningum við gufuskipafjelagið sameinaða,
að viðunanlegir samningar fengjust.
Synodus
var haldin í gær, 29. júní, undir forsæti J.
Havsteens amtmanns og Hallgr. Sveinssonar
biskups, í efri deild alþingis. Síra Jóhann
Þorsteinsson í Stafholti prjedikaði á undan út
af II. Tím. 2, 19—20. Fundinn sóttu 33
prófastar og prestar, auk stiptsyfirvaldanna.
í upphafi fundarins hjelt hiskup all-langa
inngangsræðu um þ/ðingu synodusar í nútíð
og framtíð, og kvaddi lektor Þórhall Bjarnar-
son til skrifara.
Styrkveitingar.
Fyrst var skipt .kr. 3781,40 milli 13 upp-
gjafapresta og 78 prestsekkna. Eptir að hisk-
up hafði fært rækilegar ástæður fyrir tillögum
stiptsyfirvaldanna um styrkveitingar í ár, hvað
burt hefði fallið og hvar þyrfti við að hæta,
voru tillögurnar samþykktar óbreyttar í einu
hljóði.
Þá lagði biskup fram
reikning Prestaekknasjóðsins
fyrir árið 1896, og var sjóðurinn við síðustu
árslok kr. 21.007,67, hafði aukizt á árinu um
kri 382,79. Gjafirnar námu á árinu krónum
193,27 úr 12 prófastsdæmum. Biskup lýsti
yfir þeirri von sinni og ósk, að tillögin yrðu
sem jöfnust vir öllum prófastsdæmum landsins
á ári hverju, þótt ekki kæmi mikið frá hverj-
um einstökum. I samhandi við þessa sk/rslu
sk/rði biskup frá því, að hann hefði fengið
formlegt gjafabrjef til Prestaekknasjóðsins frá
sálmabókarnefndinni fyrir útgáfurjetti sálma-
bókarinnar, 1/sti jafnfiamt yfir því, að eigi
væri ætlun sín að fara þannig með útgáfu-
rjettinn, að verð bókarinnar hækkaði að nein-
um mun, en samt mætti treysta því, að út-
gáfurjetturinn yrði töluverður tekjuauki fyrir
Prestaekknasjóðinn, og þakkaði gjöfina fyrir
lrönd sjóðsins.
Síðan lagði biskup fram
fmmvarp til endurskoðaðrar
handbókar
fyrir presta á íslandi og til breytinga á kirkju-
rítúalinu frá nefnd þeirri, sem skipuð var í
því máli 1892, og gerði ráð fyrir, að hið
prentaða frumvarp yrði sent öllum þjónandi
prestum á landinu, og áuk jþess [mundi það
verða á boðstólum til sölu. Biskup ljet í ljósi
þá ósk sína, að prófastsdæmin hefðu sent til
sín athugasemdir sínar um frumvarpið eigi
síðar en um miðján maímánuð næsta ár, svo
að þær athugasemdir gætu orðið ræddar í
nefndinni fyrir næstu synodus, og var fundur-
inn því samþykkur. Svo var samþykkt, að
bæta 2 mönnum við nefndina, og voru kosnir:
doeent síra Jón Helgason með 23 atkv. og
sira J ens Pálsson í Görðum með 13 atkvæðum.
Næst honum hafði prófastur síra Jóhann Þor-
kelsson 12 atkvæði.
Biskup hreyfði því næst samskotum til
400 ára minningar Melanktons,
sem hann á síðastliðnum vetri hafði sent út
boðsbrjef um, en litinn árangur hafði enn bor-
ið, og lagði fundarmönnum á hjarta það mál,
er þeir kæmvi heim til sín, því að innan
skamms þyrfti að senda samskotin hjeðan.
Borgun handa sal'naðar-
fulltrúum.
Biskup gat þess, að hann hefði fengið ítrek-
aðar áskoranir um að gangast fyrir lögum um
borgun handa safnaðarfulltrúum fyrir að sækja
hjeraðsfundi, en 1/sti jafnframt yfir því, að
hann væri með öllu mótfallinn slíkri lagasetn-
ing, með því að ef til slíkrar borgunar þyrfti
að koma, ætti hún að greiðast af hlutaðeig-
andi söfnuði. Þeir sem tóku til máls um það
atriði, voru yfirleitt biskupi samdóma. Þó
var Jón prófastur Sveinsson því ekki mótfall-
inn, að lög væru samin, er heimiluðu að jafna
slíkum gjöldum á safnaðarmenn. Málið fjell
niður án nokkurrar ályktunar.
Innheimta á tekjum presta.
Biskup sk/rði frá því, að sumir hjeraðsfund-
ir hefðu borið fram óskir um að innheimtan
á tekjum presta væri falin öðrum, þó að und-
anskildum fasteignartekjum og borgun fyrir
aukaverk.
Síra porkell Bjarnason gerðist aðalflytjandi
málsins, kvað innheimtuna geta veikt það góða
samband, sem vera ætti milli prests og safn-
aðar, ef presturinn ætti ekki að fara á mis
við það sem honum bæri. Hún gæti og enda
orðið skaðleg fyrir andlegt líf safuaðanna, því
að sumir kynoki sjer við að fara til kirkju,
ef þeir skuldi prestinum. Bezt mundi að fela
s/slumönuum innheimtuna. Fyrirhöfnin mundi
verða lítil fyrir þá, því að peuingum rigni
yfir þá á þingstaðnum, en prestar eigi allt
örðugra aðstöðu. S/slumenn muni því fúsir
að taka að sjer innheimtuna fyrir 4 af hundr-
aði, sem sje vel tilvinnandi fyrir prestinn.
Hörmulegt sje fyrir presta að þurfa að vera
að ganga eptir peningum hjá bláfátækum mönn-
um, stundum enda óvíst, hver gjöld prest-
inum beri, og s/slumanni veiti auðveldara að
komast að niðurstöðu um það. „
Amtmaður kvað ekki hægt að skipa s/slu-
mönnum þetta, nema þá með lögum, ogflest-
ir hefðu þeir þegar of mikið að gera. Allt
kæmi þetta í sama stað niður, hvað vinsældir
prestanna snertir. Benti á, að innheimta á
alþ/ðustyrktarsjóðsgjaldinu hefði farið hrepp-
stjórum illa úr hendi, og surnir s/slumenn
• telji ófært að demba henni á sig. Þeir muni
því ófúsir á að taka að sjer innheimtu fyrir
prestana.
Síra Brynjólfur Jónsson vildi fela sóknar-
nefndum innheimtuna fyrir 6%.
Síra Jóh. L. L. Jóhannsson kannaðistekki
við að innheimtan ylli prestum óvinsælda,
væru þeir óvinsælir, mundi eitthvað annað og
meira að þeim. Taldi illa til fundið, að senda
s/slumenn á fátæklingana, í stað þess að
prestur miðli sjálfur málum. Þetta að eins
n/ bót á gamalt fat, og fríkirkjan standi fyr-
ir dyrum, livort menn vilji eða ekki.
Síra Árni porste nsson tók í strenginn með
málinu en
Síra Eyjólfur Kolbeins var því mótfallinn,
kvað ekki duga að líta eingöngu á hag prest-
anna í þessu efni, heldur yrði jafnframt að
gæta þess, að breytingin væri til hins verra
fyrir bændur; þeir þyrftu að borga í pening-
um, ef s/slumenn færu að innheimta gjöldin.
S'vra Jóh. próf. porkelsson benti á, að víða
vantaði sk/r lagaákvæði um tekjur presta,
enda hafi mismunandi venja myndazt á /ms-
um stöðum. Hyggur að þingið muni neita
að losa presta við innheimtuna. En hinu geti
það ekki frá sjer vísað, að gera sk/rari á-
kvæði um 3'mislegt, sem líti að gjöldumprests
og kirkju. Sumir baldi þetta spilli fvrir frí-
kirkjumálinu, en engin vissa sje fyrir að frí-
kirkja komist á hjer á landi. Annars sje það
ekki rjett, heldur siðspillandi, að mönnum
haldist uppi ár frá ári, að borga ekki skyldu-
gjöld sín.
Stra Sigurður próf. Gunnars^on var sám-
dóma flutningsmanni um agnúana, sem væru
á innheimtu prestanna, og vitaskuld væri sárt
að taka fje af fátæklingum. En það yrði ekk-
ert betra, þótt s/slumaður yrði settur til höf-
uðs þeim og tæki gjöldin í peningum. Aðal-
atriðið sje, að allur gjaldmátinn sje óeðlilegur
og svo lögin óskír í /msum greinum. Megi
ekki búast við fríkirkju í næstu framtíð, þyrfti
gjaldmátinn að breytast og prestar að komast
á föst laun. Eina rjetta fyrirkomulagið sje í
fríkirkjunni. Yill að svo stöddu ekki hreyfa
við málinu.
Sira Pjetur Jonsson. Gjöldin eru ekki ó-
ákveðin eptir löggjöfinni. En misjöfn venja
hefir myndazt. Gjaldafyrirkomulag fríkirkj-
unnar er byggt á sandi.
Síra porkell Bjarnason. Prestar eru em-
bættismenn landsins, og það er landsins skylda
að sjá fyrir þeim. Breytingunni mundi mega
koma svo fyrir, að ekki þyngdi neitt á bænd-
um. Samdóma Sig. Gunn. um þörf á algerðri
endurskoðun. En það mál er svo víðtækt,
að því fæst ekki framgengt um sinn. Þetta
aptur á móti auðgert, ef þingið vill.
Síra Brynj. Jónsson kvað lambsfóðrin illa
tekjugrein, þegar búið væri að drepa allt úr
hor. —
Klukkan var nú langt gengin 4 og fundi
frestað til kl. 6.
(Niðurl. næst).
Um selafriðun.
Eptir Otto Wathne á Seyðisfirði.
Jafnvel þótt þetta mál snerti ekki beinlín-
is mig, vil jeg þó leyfa mjer að vekja ept.ir-
tekt manna á því, hve háskalegt sje að friða
þetta ránd/r. Það virðist svo sem ekki ætti
að þurfa að eyða mörgum orðum að því, að fá
selnum útr/mt. I flestum löndum, sjerstak-
lega í Noregi —■ en þar var fyrir ekki all-
löngu kynstur af sel —, er nú búið næstum
alveg að útr/ma honum, og nú er ekki laxinum
bvíin nein hætta af honum í nokkurri veiðiá.
Hinn litli arður, sem eigendur að þeim stöð-
um, þar sem selveiði er atvinnuvegur, hafa
af honum, kemst ekki í neinn samjöfnuð við
ágóða þann, er þeir eptir fá ár mundu hafa
af laxi og öðrum matfiski, ef selnum væri út-
r/mt. Það er alkunnugt, að þar sem selur er
að nokkrum mun, fl/r lax og allar aðrar fisk-
tegundir. I Stöðvarfirði og Berufirði hjer
eystra er nægur fiskur, en í Breiðdalsflóa,
sem er milli hinna, fæst enginn fiskur, en þar
er hundruðum saman af sel; er þetta ótvíræð
sönnun fyrir því, að selur og fiskur eiga ekki
sambúð.
Jeg fæ ekki betur sjeð, en að ef selnur,
væri útrfmt mundu Islendingar að fáum ár-