Ísafold - 25.08.1897, Síða 1

Kemur út ýmist eiuu sinnieða
tvisv.í viku. Verð árg.(90arka
minnst) 4kr.,erlendis5 kr.eða
l'/sdoll.; borgistfyrir mið.jan
júlí (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD
Uppsögn (skrifleg) 'bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgef'anda f'yrir 1. október.
At'greiðslustofa blaðsins er i
Austurstrœti 8.
XXIV. árff.
Reykjavík, miðvikudaginn 25- ágúst 1897-
61. blað.
Afdrif stjórnarskrármálsins.
Vant er að vita, hverjum þau líka, afdrifin,
sem stjórnarhótar-tilraunin á þessu þingi hlaut
uin daginn í neðri deild.
Líklega helzt þeim, sem alls enga stjórnar-
hót vilja hafa. Sem gerast miðlunar-forsprakkar
annað þingið, en snúast öndverðir í móti og
öfugir á hinu þinginu, er þeir sjá, aS miSlunar-
viSleitnin ætlar aS bera ávöxt. Kefirnir til
þess eins skornir, að eyða málinu, og annars
ekki.
»Brautingjarnir«, sem ganga vilja manna
á meðal með stjórnarskrárvaðmálið, kuflefnið
sitt, meSan nokkur von er aS nokkur maður
veiti þeim áheyrn, eru óefaðmiður ánægðir, enda
hefir þaS mátt heyra og sjá á þeim núna
eptir þessi leikslok. Þeir hafa yfirgefið alger-
lega gömlu leiðina, hina gagngerðu endur-
skoðun allrar stjórnarskrárinnar, eða landstjóra-
frumvarpið svo nefnda, og tjáð sig sátta meS
uppsuðu þá úr Valtys-frumvarpinu, er þeir
hafa veriS að rogast meS í sumar, ineð ríkis-
ráSsfleygnum í, o. s. frv., en urðu í minni
hluta með hana í báSum deildum, og hljóta nú
að vera gersamlega vonlausir um, að þaS eigi
nokkurn tíma nokkurrar uppreistar von, hvort
heldur er hjá þingi eSa stjórn. Hvar standa
þeir þá? Og hvað geta þeir hugsaS sjer aS
gera? Á hvaða grundvelli geta þeir hugsað
sjer að halda áfram stjórnarskrárþrefinu?
Þeir mega vissulega segja eins og Pyrrhus
forðum: »Vinni jeg slíkau sigur optar« — ef
sigur skyldi kalla — »þá er úti um mig«.
Lang-bezt steudur sá flokkurinn að vlgi,
sem studdi Valtvs-frumvarpiS. Hann er og
þegar fjölmennastur á þingi, þótt ekki hefSi
nægilegt afl atkvæða nema í annari deildinni.
BíkisráSsfleygs-meunirnir eru jafnmargir í neðri
deild, en 2 t'ærri í efri. Hinir, sem ekkert
vilja, eru langfæstir.
Sízt þarf flutningsmaður frumvarpsins, dr.
Valtýr, að bera sig illa út af málalokunum,
eptir því sem látið var við hann bæði á und-
an þingi og á þingi framan af. Mátti kalla,
að »makki« hans svo nefndu væri svarað með
ópi og óbljóðum; en svo lykur, að það hefir
þó mest fylgi af öllu því, sem upp á er
stungið í málinu. Meira að segja: andróður
sá frá landshöfðingja hálfu, er á þótti brydda
framan af þiugi og gægðist jafnvel fram í ræðu
hjá honum við 1. umr. í neðri deild, snerist
upp í alúðarfylgi.
Það er og enginn efi á því, að sú leiðin á
sjer sigurinn vísan hið bráðasta, svo framar-
lega sem stjórnin stendur við sína breyttu
stefnu í málinu og gerir sjer að áhugamáli
að leiða stjórnarbótina til skaplegra lykta, eins
og landshöfSingi lýsti yfir fyrir hennar hönd
við síðustu umræðu málsins.
Hún gœti auðvitaS mikið vel svarað á þá
leið, að úr því að vjer getum eigi sjálfir
komiS oss saman um neina niðurstöSu í málinu,
heldur látum þaS fara allt í mola fyrir oss,
þá geti hún ekki verið að ganga eptir oss.
En að öðrum kosti liggur það beint við, að
hún rjúfi nú þing þetta, sem gerzt hefir
þröskuldur milli hennar og þjóðarinnar í þessu
máli, eptir þeim greinilegu veSrabrigðum, er
komu svo skýlaust fram á þingmálafundum í
í vor, og fái málið til lykta leitt á nýkjörnu
þiugi og þar með enda á hinu langvinna,
öðrum þingmálnm og helztu framfaramálum
þjóðarinnar mjög svo skaðvæna endurskoðun-
arþrasi.
Tvö mannalát.
t Frú Hes-dís Benedictsen.
Hjer í bæ ljezt í fyrra morgun, 23. þ. m.,
einhver hin merkasta og göfugasta kona þessa
lands, ekkjufrú Herdís Guðmundsdóttir Bene-
dictsen, komin hátt á áttræðisaldur. Hún
var fædd í Flatey á BreiSafirSi 22. sept. 1820,
yngsta barn hins nafnkunna atorkumanns
Guðmundar Scheving og konu hans Halldóru
Benediktsdóttur Bogasonar frá Staðarfelli, syst-
ur Boga yngra á StaSarfelli (höf. Sýslumanna-
æfanna), föður Brynjólfs stúdents og kaup-
manns Benedictsen (er síðar varð eiginmaöur I
Herdísar) og þeirra mörgu systkina, sem bisk-
upsfrú SigríÖur, ekkja Pjeturs biskups, er nú
eiu eptir af á lífi. Guðmundur Scheving var
áður sýslumaður í Barðastrandarsýslu (1801—
12) og í svip amtmaður nyrðra, skipaður af
Jörundi hundadagakóngi, svo sem alkunn-
ugt er. Hann var sonur Bjarna sýslumanns
Einarssonar í Haga (f 1799) og konu hans
Ragnheiðar, dóttur DavíSs sýslumanns Scheving,
Hanssonar klausturhaldara, Lárussonar, sýslu-
manns í Yaðlaþingi, er var sonarsonur Lárus-
ar prófasts í Skeving (eða Skevinge) á Sjá-
landi; þaðan er ættarnafniS upprunniS. BróSir
DavíSs sýslumanns Schevings, afa Guðmundar,
var Vigfús sýslumaöur á Víðivöllum, tengda-
faðir Magnúsar konferenzráðs Stephensen. Með-
al systkina frú Herdísar, er á legg kæmist,
var Hildur, kona Þorsteins kaupmanns Thor-
steinsons (siðast í Æöey), en móðir Davíðs
læknis Thorsteinssons 1 Stykkishólmi, kaup-
mannanna Th. •Thorsteinssons í Rvík, Guðniund-
ar Schev. Thorsteinssons í Khöfn o. fl.j Þóra,
móðir Bjarna sýslumanns heit. Magnússonar (í
Húnavatnssýslu); Benedict, er prestur var
lengi í Danmörku, o. fl.
Þau Brynjólfur og Herdís giptust 1838 og
reistu 2 árum síðar bú í Flatey, og hóf
hann þar verzlun og rak meira en 20 ár, en
búskap jöfnum höndum; hjelt honum áfram
eptir aö hann hætti verzlun, til þess er hann
ljezt, 1870. Var heimili þeirra hjóna alla þá
tíð rjett nefnt liið helzta höfðingjasetur vest-
anlands. Svo kvað Matthías:
»Þar í rikum ranni
Rjeðu langa stund
Halur og horskur svanni
Hinni fríðu grund<.
Fór þar saman hýbýlaprýSi, göfugmennska
og rausn við hvern sem í hlut átti, æðri eða
lægri, volduga eða vesala. En það mótlæt.i
áttu þau við að búa, að af 14 börnum, er þau
eignuöust, dóu 13 í æsku,' hin elztu 4—6 ára;
lifði að eins hið yngsta föður sinn, Ingileif, og
fram á fullorðins aldur, en dó þó löngu á undan
móður sinni, rúml. tvítug. En mörg börn annara
tóku þau að sjer, bæði skyld og vandalaus, ólu
upp og mönnuðu vel.
Eptir lát manns síns fluttist frú Herdís til
Reykjavíkur (1870) og hafði þar bústað síðan
til dauðadags, nema hvað hún var erlendis 1
ár, með dóttur sinni, í Khöfn og á Englandi,
um 1880.
Frú Herdís var hin mesta hefðarkona og
göfugmenni bæði í sjón og reynd, hjartaprúð,
sköruleg og kvenna kurteisust, einkar-trygg
og vinföst, sí-hugul og opt stórgjöful. Ást og
virðing fylgdu henni, hvar sem hún hafði ein-
hver kynni. Og það er eigi einungis meðal
vina og vandamanna, er minning hennar mun
seint fyrnast, heldur hefir hún reist sjer þjóð-
merkan minnisvarða með stórmikilli dánargjöf,
eptir því sem hjer gerist, líklega svo tugum
þúsunda skiptir, til kvennaskólastofnunar á
Vesturlandi.
f Gunnlaugur E. Briein.
Þar eigum vjer öðrum merkismanni á bak
að sjá, og er það fráfall þeim mun rauna-
legra, sem hann var enn á bezta skeiði að kalla,
en því miður þrotinn að heilsu. Hann ljezt
í gærmorgun, að heimili sínu í HafnarfirSi,
eptir miklar og langvinnar þjáningar, af
krabbameini í maganum, nýorðinn fimmtugur:
fæddur 18. ágúst 1847, að Melgraseyri á Langa-
dalsströnd; þar bjuggu þá foreldrar hans,
Eggert sýslumaSur Briem (Gunnlaugsson), er
þá var sýslumaður Isfirðiuga, en síðar, eins
og kunnugt er, í Eyjafirði og SkagafirSi, og
kona hans Ingibjörg Eiríksdóttir sýslumanns
Sverrissonar. Hann gekk ekki skólaveginn,
sem biæður hans allir, ekki af því að hann
brysti atgervi til þess, heldur mun það hafa
verið með fram vegna þess, hve hann var
snemma efnilegur umsýslumaður og ómissandi
stoð föður síns við bústjórn og embættisrekstur.
Var hann með honum, þar til um það leyti,
sem hann ljet af búskap og embætti, fluttist
þá til Reykjavíkur (1882) og var þar við verzl-
unarstörf nokkur missiri, en tók árið 1885 við
hinni erfiöu og vandamiklu forstöðu fyrir
verzlun P. C. Knudtzon & Sön’s í Hafnar-