Ísafold - 01.09.1897, Page 1

Ísafold - 01.09.1897, Page 1
Kfimurútýmisteinu sinnieða tvisv.í viku. Verð árg.(90arka minnst) 4kr.,erlendis5 kr.eða l’/xioil.; horgist t'y rir miðjan júlí (erlendis fyrir fram). ÍSAFOLD Dppsögn (skrifleg) bundin við áramót, ógild nema komin sje tilútgefandafyrir 1. október. Afgreiðslustofa blaðsins er í Austurstræti 8. XXIV. árg ! Reykjavík, miðvikudaginn 1 sept. 1897- 63. blað. Aukaþing,— hve nær? Það vita allir, sem í stjórnarskrá vora hafa litið einhvern tíma, að án aukaþings er alls eigi hægt að fá breytt nokkrum staf í henni. Aukaþing er því óhjákvæmilegt til þess, að leiða það mál til lykta, stjórnarslcrárbreyting- una, sem nú er á dagskrá og hefir lengi ver- ið, hvernig sem að er farið og hvað sem gert er í málinu, — nema að láta það lognast út af árangurslaust; en þeir, sem það vilja, eru svo örfáir nú orðið, að eigi tekur því að tala um þá. Það er líka um stjórnarhreytinga-aukaþing að segja, að svo heimskulegt sem er að eyða fje til þeirra, ef til þeirra er stofnað sýnilega til ónýtis, eins og var meðan tjaldað var með landstjórafrumvarpinu, eptir að stjórnin var búin hvað eptir annað að afsegja að ganga að því, — eins væri hitt eigi síður stakasta heimska og óhæfa, að telja á sig aukaþings- kostnaðinn, þegar full ástæða er til að búast við einhverjum árangri, og það viðunanlegum árangri; að kjósa heldur fyrir þá sök eina að leggja alveg árar í bát. Stjórn vor hefir nú látið það skýlaust uppi, seint og síðar meir, að henni sje áhugamál að fá stjóruarskrárbreytingu þá til lykta leidda, sem nú er á dagskrá. Hún hlýtur því að vilja og ætlast til, að það verði gert á næstu þingum, annaðhvort með aukaþingi 1898 og hinu reglulega þingi 1899, að undangengnu lögboðnu þingrofi þá, eða þá á alþingi 1899 með aukaþingi árið 1900, sömuleiðis að lög- boðnu þingrofi undangengnu. Að kostnaðinum til má þjóðinni alveg á sama standa, hvort hið óhjákvæmilega, eina aukaþing er haldið 1898 eða 1900; það kost- ar jafnmikið, hvort árið sem það er heldur haldið. En að öðru leyti stendur það alls eigi á sama. Það mun brátt koma ( ljós, hvort þeir kjósa heldur, andvígismenn þessarar stjórnar- skrárbreytingar. Þeir kjósa ofðalaust og hiklaust síðara árið, árið 1900. Þeir kjósa dráttinn, — dráttinn framar öllu öðru, og svo nn'kinn, sem hann fæst. Hann er þeim ávinningur, hvernig sem fer. Hann get- ur orðið þeim að margvíslegu liði. Það sjá þeir rnikið vel. Þeir hugsa með sjálfum sjer og segja sem svo í sinn hóp: »Það getur vel verið, að ■stjórnarskrárbreytingar-forkólfunum, sem nú eru, þessum 16, sem ritað hafa undir »Ávarp til Islendinga« frá 26. ágúst, takist að spana kjósendur í flestum kjördæmum lands- ins til fylgis við sig núna í svip; en illa þekki jeg landann þá, ef ekki verður farið að kólna í honum aptur, um það er tvö ár eru liðin. Það skipast og margt á skemmri tíina. Meðal annars getur þá verið komin ný stjórn til valda í Danmörku og að hún vilji ekkert hafa með þetta mál að sýsla. Þá er maður laus við það, og það er blessun«. Annað, sem þeir byggja á von sína málinu til falls, er það, að verði það látið bíða hins reglulega þings 1899, þá geti vakizt upp ann- arleg misklíðarefni, út úr þeim mörgu málum, sem regluleg þing hafa til meðferðar, ekki sízt fjárveitingum, er valdi bæði sundurlyndi í sjálfu stjórnarbreytingarmálinu og kunni auk þess að hafa þau áhrif á kosningar þá á eptir, eptir hið lögboðna þingrof, að fylgis- mönnum málsins fækki, svo að það, sem nær fram að ganga á þinginu 1899, falli síðan á aukaþinginu 1900. Þetta er kænlega hugsað. Það er hyggi- legt ráð frá þeirra sjónarmiði, sem annaðhvort vilja alls enga umbót hafa á stjórnarfari voru, eða þá ekki neitt samþykkt á þingi, sem von er um að hljóti staðfesting stjórnarinnar. En það er að því skapi óhyggilegt fyrir hina, sem er áhugamál að fá hið bráðasta rið- inn endahnút á hið óþolandi, skaðvæna stjórn- arbótarþref. Sem vilja fá lögleidda hið bráð- asta þá viðunanlega stjórnarbót, er vjer eigum kost á, í stað þess að eyða tíma og kröptum þings og þjóðar tugum ára saman til þess að bjástra við stjórnarskrár-endurskoðun, sem annaðhvort er vitleysa eða þá allsendis ófáan- leg. Sem vilja fá frið til þess að vinna ein- huga og með óskertum kröptum að nauðsyn- legum framfaramálum landsins. Vilja geta tekið til við þau tneð fullu fylgi þegar á næsta reglulega þingi, 1899; því verði auka- þing að ári, 1898, eingöngu háð vegna stjórn- arbótarmálsins, þá er anuaðhvort um það, að þar verður engin niðurstaða, fremur en í sumar—sem er lítt hugsanlegt,—eða þá, ef málið tiær fram að ganga, að þá þarf þingið 1899 ekkert við það að gera nema að greiða atkvæði um það. Hið eina rjetta er því, að þing sje rofið nú, fyrir þessi árslok, og málið lagt fyrir auka- | þing að sumrd. Með því einu móti eru miklar | líkur til, að það verði fullrætt og sama sem | útkljáð fyrir næsta haust. Þá er þinginu ; 1899 forðað við jþví óláni, að lenda að hálfu leyti eða meiru í ávaxtariausu þrasi um það eina mál, til stórhnekkis öðrum áríðandi ntál- um og allri þingvinnunni. Hvert ár, hvert reglulegt þing, sem græðist landinu á þann hátt, er því ávinningur. Það er happ, er vjer ættum vissulega ekki að sitja af oss. Hinir, sem dráttinn vilja, kunna auðvitað mikið vel að leyna því, hvað þeim gengur til undir niðri. Þeir láta allt annað uppi, svo sem nærri má geta. Þeir bera fyrir sig mik- ið áiitlega ástæðu í fljótu bragði, ósköp mein- lausa og meira að segja djúphyggilega. Þeir segja að það sje til þess, að þjóðin hafi tíma til þess að hugsa sig um! Hugsa sig um hvað? Hugsa sig um það, hvort hún eigi að þiggja það, sem hún, sem þing og þjóð hefir verið aðallega að berjast fyrir í 16 ár: að fá inn í landið, inn á þing, á alþingi, stjórn með á- byrgð allra sinna gjörða, allra sinna stjórnar- athafna. Það er þetta, sem hún á að hugsa sig um, hvort hún eigi að þiggja,—þiggja það án þess, að hún þar fyrir sleppi nokkrum öðrum stjórn- arbótarkröfum, heldur láti ef til vill einmitt með þessu eina ákvæði leggja sjer þær upp í hendur með tímanum! Þetta á hún ómögulega að komast af með 9—10 mánuði til að iiugsa sig um, heldur á hún að þurfa 20—22 mánuði! Og mun þá mörgum spurn, hvort umhugsunin mundi rækilegri eptir 20 mánuði en 10, þ ó svo væri, að hjer væri um mál að tefla, sem í raun og sannleika þyrfti langa umhugsun um. Hvort ekki mundi þá líða meiri hluti þess langa tímabils svo, að ekkert væri um málið hugsað. En eitt er þó skoplegast í þessum umhugs- uuarfrests-bollaleggingum, og það er það, að verði þetta þing rofið, sem sjálfsagt er talið og jafnvel æskilegt af báðum höfuðflokkum þingsins í þessu máli, þá verður umhugsunar- tíminn, sem þjóðin fær eða kjóseudur (rjett- ara sagt), hjer um hil jafnlangur eða jafn- stuttur, hvort sem aukaþing er haldið að surnri, eða málið látið bíða hins reglulega þings 1899. Kosningarnar fara fram á næsta sumri hvort sem er; þá verða kjósendur að vera búnir að »hugsa sig um«,—hugsa sig um, hvort þeir eigi heldur að kjósa fylgismenn eða and- vígismenn hinnar fyrirhuguðu stjórnarbótar. Dráttartillagan, umhugsunarfrests-spekin er því í rauninni ekkert annað en Loka-ráð, hvernig sem hún er fóðruð eða varin, og hvernig sem málinu er fyrir sjer velt.

x

Ísafold

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.