Ísafold - 02.10.1897, Blaðsíða 1

Kemurútýmist einu sinnieða
tvisv.í viku. Verð árg.(90arKa
minnst) 4kr.,erlen<iis5 nr.eða
l'/jdoll.; borgist tyiir rniðjan
júlí (eriendis tyrii t'ram).
ÍSAFOLD
o
LIppsögn (s kritieg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útget'anda tyrir 1. október.
Attfreiðslustota blaðsins er i
Austurstrœti 8.
Reykjavík, laugardaginn 2. okt- 1897-
XXIV. árg
Fimmtíu ára afmæli
prestaskólans.
Prestaskóliim hjelt 50 ára afmæli sitt í gær,
1. þ. m., í viðurvist svo margra, sem fyrir
gátu komizt; Valdimar prófastur Briem hafði
ort fagurt hátíðarkvæði, fjórskiptan »flokk«,
og var það sungið á undan og eptir ræðum
og rnilli þeirra af allfjölmennum söngflokki,
sem kand. Steingr. Johnsen söngkennari stýrði.
Ræðurnar voru tvær, og hjelt biskup
herra Hallgr. Sveinsson aðra, svndi einkum
fram á, við hverja annmarka skólinn hefði átt
að stríða, einkum þá, að hugir nemendanna
hefðu tíðum verið mótaðir, áður en þeir komu
á prestaskólann, á annan hátt eu æskilegt
hefði verið, og að prestaskólinn hefði stund-
um orðið að veita viðtöku öðrumlærisveinum en
þeim, er þatigað hefðu í raun rjettri átt að
fara. En færði að hinu leytinu rök fyrir því
að þrátt fyrir örðugleikana hefði stofnun presta-
skólans verið mikil framför frá því sem áður
var, og orðið þjóðinni til blessunar.
Að ræðu biskups lokinni fluttu forstöðumað-
ur lækuaskólans, Dr. J. Jónassen landlæknir,
og rektor lærða skólans, Dr. Björn M. Olsen,
prestaskólanum hamingjuóskir frá stofnunum
þeim, sem þeir eru yfir settir. Svo og cand.
mag. Bjarni Jónsson frá Stúdentafjelaginu.
Svo talaði lektor síra pórhallur Bjarnarson,
þakkaði fyrir heillaóskirnar og lagði út af því,
hvert markmið skólans væri: að veita mönn-
um kennimannlegan fróðleik og gera þá að ár-
vökrum sálnahirðum og nytum embættismönn-
um.
Með því að ritstjóri »Kirkjublaðsins« hefir
tjáð oss, að ræðurnar muni verða prentaðar í
blaði hans, látum vjer þessa stuttorðu frásögu
nægja.
Auk kennara og núverandi lærisveina presta-
skólans voru æðstu embættismenn hjer í bæ
viðstaddir hátíða.rhaldið, flestir kennarar lærða-
skólans og læknaskólans, ýmsir prestar og svo
nokkrir eldri og yugri námsmenn. Athöfnin
stóð á aðra klukkustund og var að öllu hin
virðulegasta.
Barnaskóli og: pósthús.
Fjárlögin frá þinginu í sumar, sem enn eru
óstaðfest, veita heimild til að kaupa landinu
eða reisa pósthvís fyrir allt að 30,000 kr.
Bæjarstjórnin hjer bauð í sumar þinginu
eða landsstjórninni barnaskólahúsið hjer til
kaups, ef litist að hafa það fyrir pósthús.
Póstmeistari var á því og landshöfðingi sömu-
leiðis, að heyra er, og vildi póstmeistari fá
húsið til afnota sem allra fyist, vegna hins
alls-ónóga hiisnæðis, er nú hefir hann. En
vegna þess að bærinn þurfti að hafa góðan
tíma fyrir sjer að komasjer upp nýjum barna-
skóla, vann póstmeistari það til, að kaupa
sjálfur barnaskólahúsið nú þegar, til þess að
geta fengið það undir eins og skóla er lokið
á næsta vori, og til þess að bæjarstjórnin hefði
allan veturinn fyrir sjer að undirbúa smíði
hins nýja skóla að sumri, fyrir næsta haust.
Gerðust þau kaup í fyrra dag, eða voru sam-
þykkt þá af bæjarstjórninni, að áskildum for-
kaupsrjetti á húsinu, barnaskólanum gamla,
til handa landsstjórninni, samkvæmt tilboði
bæjarstjórnarinnar í sumar. Kaupir póst-
meistarinn húsið auðvitað í því skyni eingöngu
og sjálfsagt með samþykki landshöfðingja, sem
ekki getur keypt fyrri en fjárlögin eru stað-
fest. Verðið er 28,000 kr.
Eitthvað lítils háttar þarf sjálfsagt að breyta
húsinu áður en farið er að nota það fyrir
pósthús. Það verður stórt og rúmgott póst-
hús, sjálfsagt nægilega stórt næstu hálfa öld
eða heila; sömuleiðis ramgert, af steini, og
lóðin, sem fylgir því, allstór og góð, á hent-
ugasta stað í bænum og, hvort heldur miðað
er við ferðir á sjó eða landi. Allstórt geymslu-
hús fylgir því og. úr timbri, þar sem erleik-
fimishús barnaskólans. Eru þetta því vafa-
laust happakaup fyrir landssjóð, þegar á allt
er litið; ólíklegt mjög, að hann hefði getað
komið sjer upp nýju húsi jafngóðu fyrirsama
verð, og sízt á jafngóðri lóð. Hálf-ráðgerð
samlög við hankann, þegar hann fer að koma
sjer upp húsi, á næsta ári, hefðu líklega orð-
ið kostnaðarminni en að reisa nýtt hús handa
póststjórninni. En »fáir lofa einbýli sem vert
er«.
Þá er nýtt barnaskólahús.—Eins og áminnzt
kaup voru happ fyrir landssjóð, eins má i
rauninni bærinn hrósa happi að hafa losnað
við hið gatnla harnaskólahús, þótt ekki sje
nema 14 ára gamalt. Það er sem sje orðið
mikils til of lítið, en svo gert í upphafi, að
ógjörningur mátti heita að aulca við það. Auk
þess er það engin hollustuvist fyrir börn, að
vitni reynslunnar og dómi lækna.
Bæjarstjórnin liefir nú á tjeðum fundi í
fyrra dag afráðið, að reisa hið nýja barna-
skólahús ekki af steini, heldur timbri, fyrir
hollustu sakir o. fl. Hússtæði hefir hún og
valið sjer og fest kaup á, — lóð Jakobs heit.
Sveinssonar, fyrir sunnan kirkjuna, sem er
frekar 6000 ferh. áln., eða þrefalt stærri en
lóð barnaskólans gamla. Lóðin með húsunum
á, sem þa,r standa nú, kostar 10,000 lcr. Það
væri dýrt. hússtæðiskaup, ef ekki hagaði svo
til, að vel má láta húsin standa kyrr jafnvel
svo tugum ára skiptir, en þau eru nú leigð
svo hátt, að samsvarar 18,000 kr. höfuðstól.
Leiguból skólans verður því fyrst um sinn
og jafnvel lengi að líkindum mjög kostnaðar-
lítið fyrir bæinn; það er þá fyrst, er bærinn
og skólinn stækkar svo mikið, að nota þarf
alla lóðina eða mestalla, og því má til að rífa
húsin, — það er þá fyrst, sem hún nemur
fyrnefndum kostnaði fyrir bæinn. Vitaskuld
hefði mátt setja skólann á eitthvert túnið, sem
bærinn á; en nokkuð hefði það kostað samt
og illt að koma því niður svo nærri miðjum
bænum, sem henta þykir. Sjálfsagt er ekki
vel þurrlent eða hart undir þarna sem hann
!! 71. blað.
á að standa og því ómissandi að hafa asfalt-
hellu undir öllu núsinu, til þess að stía fyrir
óhollustulopt upp úr jarðveginum; en ekki
hefði af því veitt, undir svona hús, þótt feng-
izt hefði að hafa það annarsstaðar, nema ef
til viil luítt uppi í Þingholtum.
Svo miklum mun stærri þarf skólinn að
vera nú þegar en hinn gamli er, að sjálfsagt
þarf að bæta við talsverðu fje, láni, til þess
að koma honum upp, umfram andvirði gamla
skólans, þótt hann eigi að vera úr timbri.
Hann þarf líka að vera með því sniði og fyr-
irkomulagi, sem nú þykir boðlegt hvar sem
er; annað væri bæði skömm og skaði. Og svo
þarf húsinu að vera þann veg fyrir komið,að
auðgert sje við að bæta og engin lýti (keðju-
snið). Væri óefað snjallast að senda vel fær-
an mann nú þegar í haust til Danmerkur og
helzt Svíþjóðar til þess bæði að útvega gott
forsnið til hússins með áætlun og efni í það,
sem bæjarstjórnin hefir þegar tiltekið að ætti
að vera sænskur viður (ekki norskur).
Nefnd var kosin til þess að standa fyrir
skólabyggingunnhbæjarfógetinn, Þórh. Bjarnar-
son og Magnús Benjamínsson.
Ríkisráðsflækjur
og ráðgjafaábyrgð.
Svar til »Dagskrár<
frá Corpus juris.
I.
Jeg gekk að því vísu, þegar jeg skrifaði
greinarnar »Ríkigráðsflækjurnar« og »Ráð-
gjafa-ábyrgðin«, að »Dagskrá« mundi andmæla
þeim. Jeg hafði enga ástæðu til aðgeranijer
i hugarlund, að það blað mundi láta sannfær-
ast af neinum rökum. En jeg skal kannast
við það hreinskilnislega, að jeg hafði búizt við
svarinu nokkuð á annan veg að.sumu leyti en
það varð.
Til dæriiis að taka hafði mjer ekki annað
til hugar komið en að blaðið (eða ritstjórinn)
mundi skilja — dönsku. Með tilvitnunum
sínum í ríkislagafræði prófessors Matzens og
útleggingunum á þeim stöðum, sem vitnað er
til, sýnir blaðið, að það hefir enn ekki öðlazt
þá þekkingu — jafn-algeng og hún þó er
hjer á landi.
»Dagskrá« tilfærir fjórar málsgreinar úr
ríkislagafræði prófessors Matzens því til sönn-
unar, að atkvæðagreiðsla fari fram í ríkisráð-
inu. Allar eru þær rnisskildar og rangt
þýddar.
»Resolution« heldur hún að þýði atkvœða-
ályktun rikisráðsins. Það þýðir úrskurð kon-
ungs. »Votum« heldur hún að þýði þar atkvæði.
Það þýðir tillaga.
Misskilningurinn er næstum því ótrúlegur,
þar sem hann stendur í ritstjórnargrein blaðs,
sem hefir lögfræðing fyrir ritstjóra. Samband-
ið er svo skýrt, að það virðist óhugsandi, að