Ísafold - 16.10.1897, Síða 1

Kemurútýmisteinu sinnieða
tvisv.íviku. Verð árg.(90arka
minnst) 4kr., erlendis 5 kr.eða
l*/> doil.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir f'ram).
ISAFOLD
Uppsögn (skritíeg) bundm vitf
áramót, ógild nema komin sje
til útgef'anda fyrir 1. október
Afgreiðslustofa blaðsins er í
áustumtrœti 8.
XXIV. árg.
Reykjavík, laugardaginn 16- okt. 1897-
75. blað.
Nyr sauð íjárraarkað u r.
Undan hverju er mest kvartaS hjer á iandi
um þessar mundir?
Vafalaust er það ýjársalan, san mónnum
þykir nú örðugust. Eða rjettara sagt, þetta:
að geta elcki selt- sauðfje til annara landa.
Því miður er lítil von um, að úr þeim
vandræðum rætist vel innau skamms. Það
er ekki líklegt að innflutningsbanninu enska
nje kjöttollinum norska verði af ljett fyrst um
sinn.
Sayldu menn almennt hafa gert sjer grein
fyrir áreiðanlegasta veginum til þess að ráða
fram úr þeim vandræðum?
Vegurinn er sá, að skapa markað fyrir sauð-
fje í landinu sjálfu, og verða svo ekkeit kom-
inn upp á útlenda markaðinn. Hann er auð-
vit ið ekki svo fljótfarinn, sem vjer mundum
óska, bætir ekki úr bráðustu þörfinni. En
ófær ætti hann ekki að vera.
Það mun láta nærn, að vjer þurtum að
flytja út rúm 70,000 fjár árlega — segjum
72,000.
Reykjavík — 4000 manns — kaupir um I
12,000 fjár á hverju ári.
Eptir því ætti að þurfa 24 þúsundir manna, |
sem ekki stunda sanðfjárrækt, til þess að í
kaupa allt það fje, sem vjer nú þurfum að
flytja út úr landinu.
Hvernig eigum vjer að fá þeirri fjölgun
framgengt?
Auðvitað með því, að efla af öllum mætti
— á annan hátt og at ólíku meiru Kappi en
að undanförnu — hinn aðalatvinnuveginn, |
sjávarútveginn.
Stóru þilskipin, sem nú er farið að kaupa, I
fæða um 80 manns hvert. Til þess að i efa I
atvinnu 24,000 manna í viðbót við það fólk j
sem uú hefst við hjer á landi, þarf 300 slík j
skip. Með því verði sem nú er á skipunum, j
mundu þau kosta rúmar 2 miljónir.
Þegar vjer gætum þess, að verð á kaup- !
staðarhúsum hjer á landi nemur nú meir en 3 i
miljónnm umfram það, sem það nam fyrir j
18 árum, þart engan að sundla, þó að hann j
heyri nefnda aðra eins npphæð eins cg til j
þess þarf að koma þilskipaútgerð vorri í það j
horf, sem njer er minnzt á.
Allir vita, að hjer eru miljónir á miljónir
ofan rjett við land, allt í kringum strendur
þess. Jafnframt liggja í öðrum löndum í
hrúgum miljónirnar, sem menn eru í vand-
ræðum með að gera sjer arðberandi. Hvers
vegna ætti að veia óvinnandi verk að fa eitt-
hvað af því fje, til þess að ná í auðinn, sem
umkiingir oss?
»En oss vantar mtnn«, mun verða sagt.
»Sjávarútvegurinn er stöðugt að draga frá
landbúnaðinum, svo að nú horfir til vandræða
fyrir landbóndann, og haldi þes-.u áfram,
hættir landbóndinn að geta nokkuð.gert heima
hjá sjer«.
Gott og vel — þá er að útvega sjer menn!
Það er nóg til af mönnum í öðrum löndum,
sem þiggja atvinnu, hvar sem hún byðst.
Otto Wathne hefur svnt það, að það er eng-
um sjerstökum örðugleikum bundið að fá
Norðmenn til að leita sjer atvinnu hjer, og
það væri óhætt að leita fyrir sjer víðar.
Allt er undir því komið, að vjer höfum ein-
hverja atyinnu á boðstólum. Þá fáum vjer
verkamenn, svo framariega sem vjer berum
oss eptir þeim.
Ef segja mætti, að vjer íslendingar hefðum
nokkra stjórn — í sama skilningi og aðrar
þjóðir — þá væri þetta mál lengra komið en
það er. Vjer höfum einhverjar auðugustu
fiskiveiðastöðvar í heimi, og svo er það að
eins örlítið brot af þessari örlitlu þjóð, sem
hefur atvinnu af þeim! Að öðru leyti lenda
þær í höndunum á útlendingum, að svo miklu
leyti, sem þær liggja ekki ónotaðar. Og stjórn
vor hreyfir ekki hönd nje fót til þess að
kippa þessu í lag! Það væri hlægilegt, ef
það væri ekki jafn-grátlegt og það er.
Með því að auka sjávarútveginn á þann
hátt, sem hjer hefur verið bent á, væri ráðið
fram úr viðsjárverðustu örðugleikum landbónd-
ans -— auk þess sem það flytti ógrynni fjár
inn í landið. Og til þess að fá því ftam-
gengt, þarf ekki nema nokkurn áhuga og
kapp í fáein ár.
Það þarf í raun og veru ekki annað en
forgönguna. Og hana hefðum vjer, ef vje.r
hefðum stjórn, sent við væri unandi.
Bókmenntir.
Þorsteinn Erlingsson: Þyrn-
ar. Nokkur kvæði. Kostn-
aðarmaður Oddnr Björns-
son. Iíhöfn 1897. 128 bls.
Nafnið er einkennilegt; merkingin í því nokkuð
óþjál, óeirin. Það á auðvitað að auðkenna efni
bókarinnar, vera að nokkru bending um tilgang
skáldsins með ljóðum sínum. Lesandanum er
ekki ætlað að þurfa að lesa meira en titil-
blaðið til þess að fá hugmynd um, að höf-
undurinn hugsi sjer að koma við kaunin.
Annað mál er það, hvort þessi kvæði stinga
nú sjerlega sárt. Oss fyrir vort leyti finnst
ekki þau gera það. Til þess ber tvennt.
Eitt af kvæðunum »Bókin min«, er um »lífs-
bók« höf. Á hana hafa í æsku hans hinir og
a(5rir skrifað skoðanir sínar viðvíkandi tilverunni.
»En til þess að skafa það allt saman af
er æfin a'ð helmingi gengin.
Um þetta er ekkert að segja, það er saga
ótal margra nmnna. En það lalcasta er, að
þegar vjer lesum þessi kvæði, eigum vjer svo
örðugt með að verjast þeirri hugsun, að þegar
búið var að skafa út gömlu skriptina í lífs-
bókinni, hafi aðrir skrifarar setzt við hana og
höf. hafi ekki átt neitt meira í henni eptir en
áður. Og það getur verið mjög undir álitum
komið, hvort nýju skrifararnir hafa verið nokk-
uð vitrari hinum gömlu.
Með öðrum orðum: lesandinn verður ekki
mikið var við sjálfstæðan skilning hjá skáld-
inu á þeim hliðum mannlífsins, sem harðastan
dóm fá.
Tökum það, sem skáldið segir í kristindóms-
ins garð.
Það er að vísu ekki rjett, að áfellast
menn fyrir skoðanir þeirra í trúarefnum, og
yfirleitt varúðarvert, að gera sig þar að dómara
eða þá að heirnta af bókmenntunum, að þær
grundvallist allar á einhverri ákveðinni lífs-
skoðun.
En að tala á þann hátt, sem höf. »Þyrna«
gerir um kristindóminn, sem um jafn-margar
aldir hefur fullnægt betur en nokkuð annað
hinni æðstu þrá mannsandans rneðal mennta-
þjóðanna og verið ríkasta menningaraflið í
heiminum, að sjá ekkert í honum annað en
heimsku, hræðslu, kúgun og grimmd -— það
leyfum vjer oss að halda, að ekki sje sprottið
af sjálfstæðri íhugun. Það er sprottið af mjög
svo einhliða lestri, sem gerir manninn — ekki
óheimskan. Slíkt kemur ekki við kaunin,
stingst ekki langt inn. Sjálfstæðir, hugsandi
menn yppta öxlum við því.
Alveg eins að sínu leyti er það, sem skáldið
segir um auðinn, er það befur nærri því eins
mikla andstyggð á eins og kristindómnum.
Auðnum á ekkert að fylgja nema kúgunin,
ofbeldið. Vitaskuld getur þetta fylgt honum
og fylgir honum líka opt og einatt. En það
þarf ekki sjerlega víðtæka þekking til þess að
geta látið sjer skiljast, að honum fylgir næst-
um því óendanlega mikið meira — þar á með-
al mjög mikið gott.
Það er dálítið freistandi að sýna frnnáþað
með fleiri dæmum, live veik íhugunin er hjá
höf., svo að dómar nans eru undantekningar-
lítið sleggjudómar einir; hvernig það er hans
mesta mein, að vilja fyrir hvern mun vera
spekingur, en vera það ekki, —- vera ekki nema
skáld, sem reyndar ætti að vera hverjum manni
nóg. Enn það yrði of langt mál.
Annað atriðið, sem veldur þv/, að »Þyrnar«
verða naumast eins sarir eins og þeim er ætl-
að að vera, er það, að höf. hefur sýnilega jafn-
an haft fyrir augum sjer lítlent ástand, þegar
hann yrkir af mestri gremju. Naumast trúurn
vje því t. d., að hann haldi því fram, að vistin
hjer á landi sje óþolandi vegna þess, hve náið
samband sje hjer milli auðsins og kirkjunnar.
Það er livorttvegga, að kvæðin munu flest
eða öll ort erlendis, enda bera þau þess ríkan
keim. Að því leyti, sem þau eru ádeilukvæði,
koma þau oss merkilega lítið við.
En það eru fleiri liliðar á »Þyrnum« þar