Ísafold - 06.11.1897, Page 2

318
myndskurðarlistamaður (frá Vopnafirði) og assist.
Caroc; en frá Leith 2 islenzkir bændur frá Ame-
ríku alkunnir austan að, annar með konu og 5
börn, Eyólfur að nafni Nikulásson, ættaður af
Austfjörðum, hefir búið vestra i 18 ár, í Minne-
sota — á eptir 4 börn þar vestra uppkomin; en
hinn Þorbjörn Magnússon frá Ljótarstöðum i Land-
eyjum, kemur frá Utah. En eptir varð i Leith
kona Jóns Olafssonar ritstjóra, frú Helga Eiriks-
dóttir, með börnum þeirra, og Wilh. H. Paulson,
vesturferða-agent — kynokuðu sjer við, að nota
þetta far.
Hjálmar leggur af stað í dag vestur fyrir land
og norður.
Frá útíöndum.
Khöfn 11. okt. 1897.
Frá Norðurlöndum.
I Höfn á þing gengið 1. þ. m., en næsta
<iag fjárlögin fram lögð. Útgjöld og tekjur
nokkuð ámóta fyrir næsta ár. Meðal útgjalda
er stungið upp á ársframlögum til hraðfrjetta-
línunnar milli lslands og Hjaltlands, 54 þús.
kr. í 20 ár. Við lítilli nýbreytni er búizt á
þessu þingi, en grunur leikur á, að losið verði
sýnna en fvr á fylking hægrimanna.
Hjeðan er að segja lát A. D. Jörgensen, for-
stjóra ríkisskjalahirzlunnar og mikils metins
sagnaritara. Hatm varð að eins 57 ára að
aldri.
Afmælishátið Oskars konungs í Kristjaníu
ftignaðarrík og glæsileg, og »gnýfengnari þysj-
anda« hefir þar aldrei kennt við komu hans
en í þetta skipti. Hann kallaði út frá hall-
arsvölunum til skrúðgöngulýðsins og baö menn
syngja: Ja,, vi elsker dette Landet, og tók
hjálminn af höfði, og söng sjálfur undir.
En hverju hjer sætir um málasamgöngu með
Norðmönnum og Svíum, er bágt að vita, því
vinstrimönnum, eða hinum norsku þjóðvinum,
vegnar svo við kosningarnar, að við fullum
sigri má búast, og við ráðherraskiptum,
þegar tii þingstarfa er tekið, ef ekki fyr.
Tyrkir og Grikkir.
Eptir stritið langa í Miklagarði verða stór
veldin nú að víkja sjer að Krítarmálinu, og"
ugga margir, að hjer gangi ekki svo greitt,
sem við hefir verið búizt. Blöð Tyrkja amast
þegar við heitin um sjálfsforræði og kristinn
landsstjóra.
Nýtt ráðaneyti skipa nú í Aþenuborg vitrir
og dugandi menn, og forseti þess er sá, er
Zaimis heitir, sjálfur skörungmenni og af
skörungum kominn. Hermálum stýrir Smól-
enski, sá foringi, sem helzt varð sigurs auðið
í viðureigninni í Þessalíu. Bæði blöð og
þing hafa nú fallizt á neyðarkosti friðarsamn-
ingsins, og í dýrum atkvæðum heita nú allir
að bæta ráð sitt og búast betur við stórræð-
um, ef svo skyldi að höndum bera.
Hið helzta frá öðrum rtkjuin.
Enc/lendingar halda áfram í Sudan, og nú
hafa ítalir afsalað sjer Kassala þeim í hendur
eða þá heldur Egiptum.
A útnorðurtakmörkum Indlands hafa nú sum-
ir þjóðflokkanna, t. d. þeir, sem Mómandar
heita, gefizt Bretum á vald. Afriðjar og Orak-
zajar heita þeir, sem enn standa í gegn,
hraustir, grimmir og mestu trúarhamhleypur.
Englendingar hafa nú nógan liðskost þar
nyrðra til fulls sigurs. Sú boðan auglýst frá
Afganafurstanum, að frá hans landi megi eng-
inn vænta stuðnings gegn Englendingum, því
sjer ríði sem mest á að njóta vináttu þeirra
og fylgis.
Frá Austurríki og pýzkalandi er bezt
frjetta að bíða, þar til meira er liðið á þing-
sögu beggja ríkja. Þess má geta, að í Vínar-
borg hefir verið svo mikið um óhljóð og rif_
rildi á þinginu, að allt hefir ætlað af göflum
að ganga. Eitt skipti dró til einvígis með
Badeni, stjórnarforsetanum og þýzlcum þing-
manni. Badeni fjekk áverka á handlegg.
Hann er kjarkmikill maður og rjettsýnn, og
það er í gegn rjettarbótum hans Tjekum og
fleirum til handa, sem Þjóðverjar í Austurríki
beita af alefli mótþróa sínum. Um lyktirnar
mörgum getum leitt, en B. gefst ekki upp
fyr en í seinustu lög, eða fylgilið hans reiðir
á tvístring.
Fyrir mánaðamótin báru frjettir frá Spáni,
að sendiboðinn frá Washington hefði minnt
stjórnina á þau vandræði, sem Bandaríkjun-
um hefði svo lengi staðið af ástandinu og allri
foráttunni á Cúha, og þau hlytu innan ekki
langs tfma að hlutast til málsins, nema sem
fyrst yrði að gert til stjórnarbóta og friðar
þar vestra. Hjer var sögunum mótmælt í
fyrstu, en þar kom seinasta dag umliðins
mánaðar, að stjórnarforsetinn sagði af sjer
völdum. Við þeim hefir nú Sagasta tekið, for-
ustumaður frelsisvina, sem opt hefir skipzt á
um þau við Canóvas del Castilló, og opt far-
ið stríðum orðum um heimskuhátterni stjórn-
arinnar í ni'lendtim ríkisins bæði eystra og
vestra. Haft er eptir honum, að hann vilji
bjóða Cúbabúum sjálfsforræðiskosti undir yfir-
drottnan Spánar. Sjálfsagt talið, að Weyler
hershöfðingi verði kvaddur heim frá forust-
unni á Cúba. Spánarstjórn er mi líka meir
en mál að snúa á ráðbótaleið eptir allan fjár-
útausturinn og blóðrennslið á Cúba og Filipps-
eyjum.
Auk þess fjár, sem fjárlagafrumvarpið danska
stingur upp á að veitt sje til frjettaþráðar
hingað til lands, er þar farið fram á 50,000
kr. fjárveiting til aukinnar dvalar »Heimdals«
hjer við land að sumri, eins og þetta ár, 3x/2
mánuði lengri en áður gerðist.
Þá er og í dönsku fjárlögunum lagt til, að
dr. Finnur Jónsson fái aukin háskólakennara-
laun sín og þar með prófessórs-nafn.
Dr. Friðþjófur Nansen, sem nú er orðinn
prófessor við háskólann í Kiistjaníu, ætlaði af
stað til Ameríkn í f. m., að halda þar fyrir-
lestra um norðurför sína í helztu borgum
Bandaríkjanna, 50 að tölu, og fær hann fyrir
það ómak 260,000 kr.
Auglýsinga-ruglið.
Otrúlegt er það, en satt er það samt, að
á þessari blaðaöld eru til menn, sem tala og
skrifa eins og þeir haldi, að blöðin haldi því
fram, geri það að sínum málefnum, sem stend-
ur í auglýsingum þeim, er þau flytja fyrir
nafngreinda rnenn. Sje slíkt sagt af einfeldni,
er það raunalegur vottur um menntun og
mannvit þeirra, sem koma með þá lokleysu.
Sje það sagt gegn betri vitund og í því skyni
að villa sjónir fyrir öðrum, þá er sú ósvífni
óvenjulega mikil.
Þó kastar fyrst tólfunum, þegar blöðin
sjálf fara að flytja slíkan þvætting athuga-
semda- og mótmælalaust. Fyrr mega nú
vera örðugleikar með að fylla dálkana en
að öðru eins sje troðið upp í eyðurnar í
öðru skyni en því, að leitast við að kveða
það niður.
Það þætti víst kátlegt í öðrum löndum, ef j
blöðin þyrftu, fyrir árásir annara blaða^ að !
fara að gera grein fyrir því, í hverju skyni j
þauflytja auglysingar,—ef þau þyrftu að hafa
mikið fyrir að koma öðrum blöðum í skilning
um, að þau flytji þær ekki í sama skyni
eins og frjettir og ritstjórnargreinir. En hjer,
á þessu afskekkta landi, kemur ýmislegt fyr-
ir, sem annarsstaðar mundi þykja fádæmum
sæta. Þar á meðal þetta. Og þá er sjálfsagt
að reyna að sætta sig við það og haga sjer j
eptir því sem ástatt er.
Að líkindum ætti að mega ganga að því
vísu, að menn hafi veitt því eptirtekt, að
frjettablöð sjeu ódýrari en annað prentað mál,
sem boðið er til kaups, t. d. bækur. Þau œttu
annars að vera og hlyti að vera miklu dýrari,
vegna hins geysimikla aukakostnaðar, sem af-
greiðsla þeirra og burðargjald hefir í för með
sjer, ef taka þyrfti þann kostnað allan af
kaupendunum. En það er öðru nær en svo
sje.
Sum stórblöðin í öðrum löndum erú seld
við svo lágu verði, að borgunin fyrir þau
nemur ekki meiru en pappírnum, eða tæpast
það. Allt efnið í blöðunum, með því feyki-
mikla starfi, sem því er samfara, fá þá kaup-
endurnir fyrir ekkert. Það er borgað af öðr-
um en þeim. Þó að það sjeu nú ekki nema
tiltölulega fá frjettablöð erlendis, sem geta
boðið kaupendum sínum slíka kosti, þá eru
þau samt öll svo miklu ódýrari en bækur, að
það tekur því naumast að bera það sam-
an.
Því miður eru blöðin hjer á landi skemmra
komin í þessu efni, sem von er. En mikill er
þó munurinn á verði þeirra og bókanna. Að
öllum auglýsingum frátöldum jafngilti lesmál-
ið á Isafold síðasta ár 60 örkum á þeirri stærð,
sem venjulegust er í bókum (eins og t. d. í
»Biblíuljóðunum«). Þar við bættist 8 arka
söguhepti. Eptir venjulegu bókaverði hefði
þetta átt að kosta 10 kr. að minnsta kosti,
þó að ekki sje höfð nein hliðsjón á því,
hve miklu hærri er afgreiðslu-kostnaður og
burðargjald á blaði, sem sent er með hverjum
pósti, en á jafnstórri bók, sem send er í
heilu lagi með hentugri ferð og kostnaðarlít-
illi.
Eins og kunnugt er, kostaði Isafold ekki
helming, ekki nema 2/5 af þeirri upphæð —
4 kr. að eins.
Hverjir borga nú mismuninn?
Það gera auglýsendurnir.
Enginn annar vegur er hugsanlegur til þess
að láta blöðin vera jafn-stór og ódýr eins og
þau eru, en sá, að láta auglýsendurna borga
svo og svo mikið af kostnaðinum. Að minnsta
kosti hefir enn ekki nokkrum blaða-útgefanda
heimsins hugkvæmzt annað ráð til þess en
þetta: að selja nokkurn part af blaðinu undir
hverjar sem helzt auglýsingar, sem því kynnu
að berast — setja það eitt skilyrði fyrir inn-
töku þeirra í blaðið, að þær komi ekki
í bága við almenna velsæmi nje borgaraleg
lög.
Er það svo ekki hlægilegt að þurfa að hafa
fyrir því að koma mönnum í skilning um, að
með því að veita auglýsingum móttöku sjeu
ekki blöðin að halda fram því, sem auglýst er,
heldur prenti þau auglýsingarnar í því skyni,
að unnt sje fyrir lítið verð, helmingi minna
en ella, að færa þjóðinni frjettir af því, er
bæði gerist hjá henni sjálfri og öðrum þjóð-
um, og að ræða málefni hennar sem ýtarleg-
ast?
Það gæti verið ástæða til þess að kvarta
undan auglýsingum í blöðuuum, ef kaupendur
væru ekkert látnir njóta þeirra, ef útgefendur
blaðanna styngju öllu auglýsingagjaldinu í
sinn vasa, án þess að auka lesmálið eða færa
verðið niður að öðrum kosti. Að minnsta
kosti væri þá auðsætt, að þær væru einskis-
virði fyrir þjóðina í heild sinni.
En gætum nú að, hver áhrif auglýsingarnar
hafa haft á viðskipti Isafoldar við kaupendur
sína.
Tökum fyrsta heila árganginn, sem út koín
af ísafold, árið 1875. Auglýsingar voru þá