Ísafold - 14.05.1898, Blaðsíða 1

Kenmr nt ýinist einn sinni efta
tvisv. í vilm. Verft brg. (80 arka
iTiinnst) 4 kr., • er!e,rulis 5 kr. cða
li/2' dol).; borgist, fyrir miðjan
;; júli (erlendis fyrir fram).
*
UppsSgn fskriíleg) bunoin við
áramót, ógild nenia komin sje
til útgefanda fyrir 1. október.
Áfgreiðslnstofa blaðsins er i
Aiisturstrœti 8.
XXV- árs'.
Keykjavík, laugardaginn 14. maí 1898.
29. b!að.
gpgr’ Tvisvar í viku keni-
iix* Isafold út, miðvikn-
daga og laugardaga.
Forngripcmafnopiömvd»og ld. kl.l 1—l'd.
jjandxbankinn opinn livern virkan dag
kt. ll—2- Bankastjóri ,við 11 '/2—l’/2,ann-
ar gæ.zlnstjóri 12—1.
Jjan'lxbókasafn opið hvern virkan d«g
kl. 1-—2, og einni stundu lengur (til kl 8)
jnd,, invd. og ld. til útlánsi.
Fjársahitil Belgíu.
í>að er alkunnugt, hve afarilla fjár-
salan hjeðan heppnaðist í haust til
Belgíu, þessi fyrsta tilraun, sem gerð
var til hennar.
En hitt mun færrum kunnugt, livern-
ig á því stóð, að fjeð seldist svo illa.
það var e.khi að kenna neinu að-
flutningshapti þar, eklci að kennanein-
um tálmunum fyrir sölu fjárins frá
landsstjóraarinnar hálfu þar t landi.
jþað sjest greinilega á skýrslu yfir-
konsulsins norska í Antverpen, Otto-
sens, til innanríkisráðherrans í Kristj-
aníu, dags. 27. oktbr. í lianst er leið
og prentaðri í »Norsk Landmandsblad«
5. nóv.
Hann leiðrjettir þar missögn, sem
komizt hafði í norskt blað, um óvana-
legar aðfiutningstálmanir af hálfu
Belgíustjórnar. Segir engan tíugufót
fyrir þeirri fregn. HaDn hafi gertsjer
ferð á fund akuryrkjuráðherrans í
Bryssel til þess að vita vissueínameð
rökum og geti því sagt þetta með íúllri
vissn.
í*á geturhann þess sjorstaklega, að
fjárfartnurinn frá íslandi, sem komið
hafi þáí vikunni sem leið, 5000 fjár, hafi
selzt undir eins og verið dreift út um
allt land til fitunar, tálmunarlauat frá
yfirvaldanna hálfu. »þessi stóri fjár-
hópur var seldur undir eins og hann
kom af skipsfjöl, en í mjög slæmu á-
standi, Þyí að hann hafði verið
8-—10 daga á leiðinni, og skapnurnar
skort bceði fóður og vatn. Fjeð seldÍBt
Því mjög illa. Er þvi ekkert að miða við
Þa sölu um það, hvermg ganga mund
með fjárflutninga frá Noregi. Auk
Þesa eru 5000 fjár í einu of mikið,
epBr því, 8em markaði erháttað hjer«.
EPtir þessari skýrslu virðist óhætt
að bæta því við' ag ekkert sje heldur
að marka þegga fyrgtu tilraun, úr því
að henni var SVoua hagað: skepnurn-
ar latnar svelta 4 l©iðinni og kveljast
af þorsta. Hefir því ekki yerjð nokk-
ur sjón að sjá þær> er þær komu á
land í Belgíu.
Ættu þeir, sem fyrir fjársöiunni
ráða eptirleiðis, að láta 8jer þetta dæmi
að varnaði verða og hafa betri fyrir-
býggju næst. Eru miklar lfkur tii>að
þá yrði niðurstaðan öll önnur> 0g væri
það næsta mikilsvert.
Þinuvallafmidar-
vit seysan.
Svo nú á að fara að halda þing-
vallafund einu sinni enn!
f>ví verður Daumast neitað með rjettu
að eitthvað gætu bændur þarfara gjört
um hásláttinn. En ekki er þeim það
of gott, sem fyrir því vilja hafa. þeir
verða, hvort sem er, fáir.
því að þingvallafundur í snmar er
ekkert aunað en virleysa.
Svo getur verið ástatí, að þingvalla-
fundur eða satns konar þjóðfundur, alT
mennur, á einhverjum hentugum stað
á landinu, sje óskaráð. það er þegar
þjóðin er samhuga í einhverju mikils-
verðu máli' og henni liggur á að lýsa
yfir vilja sínurn og samhygð.
Pil alls annars er sifkur fundur með
óllu óhæfur og ónýtur.
þetta liggur í hlutarins eðli. Ann-
ar þáttur löggjafarvaldsins hefir eng-
an fulltrúa á slíkum fundi. Engar
skýiingar eru fyrir hann lagðar. sem
ekkt hafa áður verið gerðar kr.nnar al-
þýðu manna. Hann hefir ekkert vald,
tii, á ekki einu sinni kost á að semja
um nokkurn skapaðan hlut, enda hef-
ir honum aldrei yerið ætlað það.
Iíonum er ætlað að lýsa yfir fyrir fram
fengnum skoðunum. það er allt og
sumt.
Saga þingvallaiundanna santiar líka
áþreilairlega, hve ályktauir þeirra. eru
að vettugi virtar, ef samhuga þjóðar-
vilji stendur ekkt bak við þá. Hvern-
ig fór ekki á þirigi 1873, að þingvalla-
fundinum »rauða« ný-afstöðnum? Var
ekki. »miðlunin« á þingi 1889 gagn-
stæð áiyktun næsta þingvallafundar
á undan? Og gáfust ekki báðar deild-
ir upp við »endurskoðuðu stjórnar-
skrána« 1895, án miunstu hliðsjónar
á þingvall&fundinum það ár?
Sje það nokkuð, sem heimtandi er
af b iðtogum þjóðar vorrar, að þeir
hafi lært, þá er það þetta, að þing-
vallafundur sje bláber barnaskapur,
þegar eins er ástatt og nú.
því að aldrei hafa skoðanir Islend-
inga á stjórnarmáli sínu verið jafn-
sundurleitar og þær eru nú. Svo
sundurleitar eru þær, að þegar ein
sýslan tekur sig til og fer að halda-
fund til þesa að ræða það mál, þá
þorir enginn að ympra á fundarálykt-
un, er gefi í skyn, í hverja átt skuli
halda.
Eptir því sem blöðunum farast orð,
eru nú þrír ákveðnir stjórnmálaflokk-
ar í landinu. Einn vill halda í end-
urskoðunarfrumvarp Ben. Sveinssonar.
Annar vill vekja upp aptur miðlunina frá
1889. þriðji vill þiggja tilboð stjórn-
arinnar frá síðasta þingi. Og svo eru
í fjórða lagi einstakar raddir að koma
upp í þá átt, að stjórnarskráin sje
8oð> ekki þurfi annað en nota æðstu
embættismennina á nokkuð annan
hátt en hingað til. Sízt er fyrir að
synja, að rú skoðun eigi svo marga á-
hangendur, að það megi líka kalla
þá flokk. Víst er um það, að þeim
boðskap er að oss haldið af öllum
þorra menntamaDnanna íslenzku í
Kaupmannahöfn, ef nokkuð er að
marka titilblaðið á ritlíngi Boga Mel-
steðs.
Yrði nú þessu þiugvallafundárboði
nokkuð almennt sinnt af landsmönn-
tim, þá gæti fundnrinn það eitt gert,
að sýna og sanna, að allur þessi á-
greiningur eigi sjer stað.
Hvernig getur r.ú skynsömum mönn-
um dottið í hug, að fyrir slíku sje
hafandi? Er ekki ágreiningurinn full-
bersýnilegur? þurfa menn að taka
sig upp frá heyönnunum til að koma
sjálfum sjer í skilning um hann? Eða
dettur nokkrum lifandi manni í hug,
að hann verði minni fyrir það, þó að
menn þjarki stund úr degi á þing-
velli?
það, sem nú hefir verið sagt, virð-
ist oss ætti að nægja til að saDnfæra
hvern óblindan stillingarmann um það,
að þingvallafundur i ár er ekkert ann-
að en vitleysa. Ótalin eru þó enn
mikilsverð atriði, sem móti honum
jiæla.
þjóðin veit enn ekkert um það með
vissu, hvernig því stjórnarbótartilboði
kann að verða háttað, sem lagt verð-
ur fyrir næsta þing. Eitthvert tilboð
gerir hún sjer í hugarlund að fá. Kunn-
ugir menn geta gizkað á, í hverja átt
það hljóti að fara, og þó leynir það
sjer ekki í blöðunum, að skiptar eru
líka Skoðanirnar um það mál. Víst
er það, að (nginn veit nákvæmlega,
hvernig það verður, nje heldur, hverj-
ar ytírlýsingar kunna að verða því
samfara. Engin likindi eru til þess, að
nein ný vitneskja verði umþettafeng-
in um það leyti, sem þiugvallafuDd-
mn á að halda. En óhugsandi að
hún yrði komin fram áður en kosn-
ingar til fundarins færu fram.
Ilm’hvað ætti nú þingvallafundur
fremur að tala en þá kosti, sem oss
kunna að verða boðnir? Hvernig get-
ur þá barnaskapurinn komizt á hærra
stig en með því móti, að hann sje
haldinn áður en þeir kostir hafa ver-
ið upp kveðnir?
Og svo skal aðeins bent á eiít at-
riði enn að lyktum.
Hverjir eru það, sem boða þennan
fund?
Benedikt Sveinsson með þremur
fylgismönnum sínum og einum miðl-
unarmanni frá 1889.
Allir vita, að það er Ben. Sveins-
son, sem er að gangast fyrir þessu
fundarhaldi.
Annaðhvort ætlast hann til þess, að
þessi samkoma verði flokksfundur fyr-
ir sitt lið. Hann ímyndar sjer þá, að
Jón Jónsson Ej'firðinga-þingmaður sje
af nýju kominn á sitt band, enda þótt
hann hafi alveg nýlega tjáð sig með
miðluninni frá 89. það var frámuna-
lega líkt jafn-vongóðum manni og
honum, að telja menn gallharða á
sínu bandi, enda þótt þeir sjeu ný-
búnir að segja, að þeir sjeu það ekki.
Eða hann ætlast til, að þetta verði
þjóðfundur, sem í raun og veru sýni
vilja Islendinga í stjórnarskrármál-
inu.
Eigí þetta að verða flokksfundur
Ben. Sv. inssonar, þá er svo sem sjálf-
sagt, að þeir einir sinni honum, sem
aðhyllast stjórnmálastefnu hans. þeir
um það, hvernig þeir haga fundarhöld-
um sínum og öðrum athöfnum. Hvers-
vegna, ættu óviðkomandi menn að vera
að troða sjer inn á ráðstefnur þeirra'?
Og hvers vegna ætti þá að vera að
miða tölu kjörmanna við kjósenda-
fjölda, í stað flokksmannafjölda?
En sje svo til ætlazt, aðþettaverði
þjóðfundur, hvernig stendur þá á því,
að gengið er fram hjá lang- öflugasta
þingflokknum, þegar um það er að
ræða að stefna mönnum saman til
þessa fundar? Okurteisin væri svo
ungæðislega naglaleg, að vjer getum
ekki ætlað hana jafn-gömlum og jafn-
kurteisum manni eins og Ben. Sveins-
syni.
Flokksfundur á það að verða. þar er
ekki um að villast. það væri heitnska
að láta telja sjer trú um, að hann
geti nokkra þýðingu haft sem þjóð-
ftindur. Og það væri ósanngirni við
Ben. Sveinssson að ætla honum þá
fákænsku, að hann hugsi sjer hann
öðruvísi.
þeir einir sinna fundinura, sem halda
fast við landstjórafrumvarp Benedikts
og gera sjer í hugarlund, að sá mál-
staður græði eitthvað á fundarhaldinu.
Hinir láta þetta þÍDgvallafundar-
boð eins og vind um eyrun þjóta og
telja sjer það óviðkomandi. Og það
má mikið vera, ef þeir verða ekki nokk-
uð margir.
LandbúnaðaríjelasfiA
(lanska.
Landbúnaðarfjelagið var fyrst stofn-
að árið 1769, af nokkrum föðurlands-
vinum. En brátt fjölguðu raeðlimir
þess, og núeru um 800 fjelagaríþví auk
50 búnaðarfjelaga, sem eiunig eru með-
limir þess. Aðalstjórnendur (»fors t-
ar«) þess eru 3 og auk þeirra ritari og
gjaldkeri. Auk þess hefir fjelagið
einn eða fleiri ráðunauta. I stjórnar-
nefnd fjelagsins eru, auk áðurnefndra
embættismanna, 36 fulltrúar, og er
helmingur þeirra kosinn almennum
kosningum innan fjelagsÍDs; en hinn
helmingurinn er valinn af þeim bún-
aðarfjelögum, sem eru í meðlimatölu
fjelagsins. Kosningarnar á fulltrúum
fjelagsins eru að nokkru leyti sniðn-
ar eptir kosDÍngunum til ríkisþingsins.
í 1. gr. fjelagslaganna segir, að til-
gangur fjelagsins sje að efla landbún-
aðinn og þær atvinnugreinir, sem
standa í sambandi við hann. Aðal-
stjórnin er kosin til þriggja ára í senn,
og sömuleiðis fulltrúarnir í stjórnar-
nefndinni. Stjórnarnefndin heldur
fund ár hvert, og opt fleiri en einn,
ef svo ber undir. Aðalfund eða
allsherjarfund heldur fjelagið einnig á