Ísafold - 14.05.1898, Blaðsíða 2

Ísafold - 14.05.1898, Blaðsíða 2
111 hverju ári, vanalega í nóvember eða desember. Auk þess eru aukafundir haldnir stöku sinnum, eptir ósk £ hluta stjórnarnefndarinnar, eða þá 20 fjelagsmanna. Stjórnarnéfndar-fund- irnir ræða um, hver mál skulu lögð fyrir aðalfund, o. s. frv. F.n aðal- fnndur gerir fullnaðarályktanir um framkvæmdir fjelagsins komandi ár, yfirlítur og samþykkir reikninga og skýrslur fjelagsins, og ræðir önriur mál þess. Afl atkvæða ræður úrslitum mála; en til þess að breyting á fje- lagslögunum fái gildi þarf § hluta atkv. 011 málefni landbúnaðarins, og þau, sem standa í sambandi við hann, læt- ur fjelagið sig varða, og ræðir þau á fundum sínum, og gerir ályktanir um þau, eptir því sem við á í hvert sinn. T’jelagið er í heild sinni ráðunautur landbúnaðarins; það er Ieiðtogi hans að kfilla má í smáu sem stóru. Mál- efni 'þan, sem koma fyrir ríkisþingið og snerta landbúnaðinn, eru flest eða jafnvel öll að rneiru eða minna leyti undirbúin af fjelaginu eða for- mönnum þess. En sje eitthvert mál, sem fjelagið hefir ekki fjallað um, er snertir landbúnaðinn eða einstakar greinir hans, þá mun optast vera leit- að álits þess eða st^'órnenda þess, áð- ur en því er ráðið til lykta. Jafnvel ríkÍ8stjórnin sjálf leitar sjer fræðslu hjá stjórnendum fjelagsins og vísinda- manna þeirra, er það hefir sjer við hönd í málum, er hún hefir með hönd- um og snerta landbúnaðinn. Fjelagið hefir aflað sjer trausts og álits bæði stjórnarinnar og þjóðarinnar í heild sinni, og því er það tekið til ráðu- neytis í öllum meiri háttar vandamál- um, er snerta landbúnaðinn. Svo sem dæmi þessa skal jeg minn- ast hjer á nokkur málefni, er voru til meðferðar í fjelaginu fjelagsárið 1896 —97, til að sýna, hve yfirgripsmikið starf þess er. Fjelagið hafði tekið að sjer að gera tilraunir að selja nýtt smjör (mjóg lítið saltað) á Frakklandi, einkum í París, og heppnaðist það að nokkru leyti. f>að ræddi nú með sjer, hvort þessum tilraunum skyldi haldið áfram, og á hvern hátt, og gerði frek- ari ráðstafanir í því efni. J>á hafði það til umræðu svínarækt- ina, og hvað gera bæri til þess að bæta hana svo, að fleskið hjeldi velli á enska markaðinum. Meðal annars hvatti það til að koma upp kynbóta stofnunum hingað og þangað, þar sem hægt væri að útvega sjer góð undan- eldissvín. Sömuleiðis veitti það 1000 kr. handa einum ráðunaut í svína- rækt. Einnig ræddi það um gróðursetning- artilraunir, og hvað gera bæri til að verjast ýmissi gróðurveiki. Ennfremur tók það til meðferðar kærur þær, er komið höfðu frá Eng- lándi um skemmt smjör, og gerði ráð- stafanir til þess, að það mál yrði rannsakað efnafræðislega. f>að hafði einnig til meðferðar fleiri mál, sem snertu svína- og nautgriparækt. Loks minntist það á bækur þær, er það ætlaði sjer að gefa út eða styrkja til útgáfu, t. d. rit Krarups um framfar- ir landbúnaðarins í Danmörku síðast- Iiðin 50—60 ár. |>etta fjelagsár hefir fjelagið tekið á dagskrá ýms mál, er það starfar að á ýmsan hátt. Meðal annars er það þetta: 1., að sjá um, að samin sjeu og út- gefin rit um ýmsar greinar Jandbún- aðarins. 2., að stuðla til þess, bæði með fjár- framlögum og öðru, að haldnir sjeu fyrirlestrar í búnaðarfjelögunum um ýms atriði, er snerta Iandbúnað. 3., að láta. framkvæma efnafræðis- jegar rannsóknir á ýmsum gróðri, þar á meðal korntegundunum, sem vaxið hafa í mismunandi jarðvegi, o. s. frv. 4., að styrkja ýmsar tilraunastofn- anir, og koma á fót nýjurn, sem fáist við tilraunir með jurtagróður. 5., að starfa að betri búpeningsrækt, bæði með kynbótum og betri meðferð. 6., að átarfa að endurbótum og fu.ll- lcomnun í allri meðferð á mjólk. 7., að styrkja menn til þess að frama sig og fullkomna í ýmsum á- kveðnum greinum búnaðarins, 'bæði verklega og bóklega. 8., að styrkja sýningar innanlands, á innaulands-afurðum, svo sem naut- gripum, hestum, smjöri o. s. frv. 9., að veita verðlaun fyrir framúr- skarandi dugnað og hyggindi í búnaði. 10., að stuðla til þess, eptir því sem verður, að búnaðurinn eflist í hinum norðlægu eyjum, er liggja undir Dan- mörk. Hjer er auðvítað átt við Færeyjar, Island og Grænland. En hætt er við, að þessi síðasti liður verði ^út undan hjá fjelaginu í þetta sinn, enda hefir opt svo venð, og skal jeg eigi svo mjög varpa steini á það fyrir þá sök, því hver er sjálfum sjer næstur, og fjelagið lætur eðlilega sjálfa Danmörk sitja fyrir. En meira gæti það iíklega gert oss til gagns Isleudingum. J>ó hygg jegað okkur verði það drýgst og happasæl- ast, er vjer gerum sjálfir til viðreisnar landbúnaðinum og atvinnuvegunum; að eins að oss skorti ekki vilja, dug og árœði. En svo jeg snúi mjer aptur að fje- laginu, þá sjest af þessu, sem hjer hefir verió tekið fram, hve það lætur sjer annt um búnaðinn yfir höfuð í Danmörku. |>að sjest ennfremur, að það eru ekki einstakar greinir hans, er það annast eða styrkir, heldur hvað eina, sem snertir landbúnaðinn. |>að gengst fyrir alls konar gróðurtilraun- um, og styrkir þær. |>að starfar að endurbótum í allri meðferð á búpen- ingi, svo sem nautgripum, hestum, svínunr', alifuglum o. s. frv. |>að ger- ir tilraunir að útvega nýja markaði í öðrum löndum fyrir afurðir búnaðar- ins. f>að starfar að og hvetur til betri meðferðar á mjólk, og sendir ráðu- naut sinn í þeirri grein út um landiðtil að líta eptir samlags-mjólkurhúsunum, og halda fyrirlestra um allt, er lýtur að meðferð mjólkurinnar, frá því hún kemur úr kýrspenanum og til þess henni er breytt í gjaldgenga vöru. það styrkir sýningar innanlands á skepnum og afurðum þeirra, og send- ir starfsmenn sína á þær, til aðstoöa og að leiðbeina, um leið og þeir eru þar optast dómendur. f>að leggur almenningi heilræði um alls konar verkfæri, kaup á þeim, notkun þeirra o. s. frv. f>að gefur út ýms rit um búnaðinn, og útbýtir þeirn gefins inn- anfjelags. f>að útvegar ungum mönn- um og stúlkum staði á góðum bænda- heimilum eða höfðingja-býlum til þess að læra verlclega búfræði. Optast er sá námstími 2—3 ár, og eru nemend- urnir vanalega 1 ár á hverjum stað, til þess að þeir sjái og læri mismun- andi aðferðir eptir því sem misjafn- lega til hagar þar og þar. Fjelagið hefir að öllu leyti aðal-umráðin og umsjónina með þessum nemendum, ræður því, hvar hver þeirra er, og á- kveður tímann, er þeir eiga að dvelja á hverjum stað. J>annig er fjelagið eins konar mið- depill landbúnaðarins, og leiðtogiþeirra, er hann stunda. En það hefir líka mikið fje til um- ráða, bæði styrktarsjóði, dánargjafir einstakra manna, tillög fjelagsmanna og mikinn ársstyrk úr ríkissjóði. -Enginn efi er á því, að búnað- arfjelag Suðuramtsins, eða Iandbúnað- firfjelag alls landsins, sem það vonandi verður innan skamms, getur ýmislegt lært af landbúnaðarfjelaginu danska, og tekið sjer það til fyrirmyndar að svo miklu leyti, s.im staðhættir og önnur atvik frekast leyía. Sjerstak- lega varðar miklu, að stjórnendur þess sjeu áhugatnenn, reyndir og hagfróðir, og jeg leyfi mjer að segja, að stjórn- endur þess nú hafi einmitt þessa kosti. Fjelagið ætti því sem fyrst að færa út kvíarnar, svo að áhrif þess verði víðtækari og altnet) ari. Fjelagið á með tímanum að verða hið sama fyrir landbimoMnn á Islandi, sem landbún- aðarfjelagið danska og landbúnaðar- fjdagið vorska, sem snið'ð er eptir hinu dan ka, er fyrir búnaðinn í þes <- um löndum, Danmörk og Noregi, og það vona jeg að verði áður langt um líður. pörfina á sh'ku fjelagi og starfsvið þess veitæt mjer æf til vill kostur til að minnast á síðar. Sigurður Sigurðsson frá Langkolt.i. - > ■- I»órarinn Erlendsson, fyrrum prófastur og prestur að Hofi í Álptafirði, er nýlega dáinn, 28. f. mán. Hann var langelztur prrstur á landinu, komínn á níunda ár hins tí- unda tugar, f. 10. febr. árið 1800, eða nær 11 mánuðum fyrir síðustu alda- mót. Útskrifaður úr heimaskóla 1822 af Árna síðar stiptsprófasti Helgasyni (þá í Breiðholti); vígður 1826 aðstoð- arprestur að Bjarnanesi, fekk það brauð 1829, en síðan Hof í Álptafirði 1844, og þar Ijet hann af prestsskap 1882, eptir 56 ára prestþjónustu. Prófastur var hann í Austur-Skapta- fellssýslu 1829—1844. Af börnum hans 12 lifa 3: f>orsteinu prófastur í Heydölum; frú Guðrún, kona konsúls C. D. Tuliníusar á Eskifirði, og J>rúð- ur, gipt Haraldi bónda Briern í Bú- landsnesi. Einn sona hans var Er-' lendur sýslumaður í Isafjarðarsýslu, er drukknaði 1857. — Hann hafði veri'ð fjörmaður mikill á yngri árum og langt fram á-elli-ár, en kararmaður að mestu síðustu árin. f>ótti jafnan’ sæmdar- maður, Ijúfmenni og góðmenni. Sandm inn úr bankagrimninum. — I>að vildi jeg að einhver,sem bankastjórinn okkar »akt.ar«, vildi biðja hann fyrir að gera eitthvað annað við sandinn úr grunninum undir bankahúsiö fyrirhugaða en að ausa honum öllum cius og hann er inni skilningarvitiu á alrnenn- ingi, sem leið á unr bæinn, eða þá inn í húsin, inn með rúðum og liurðum um meiri hluta bæjarins. Ilann hefur farið svo »kynd- uglega« að þvi, að láta sem veganefndar- formaður strá honum urn giiturnar, en þar sjest ekki örmull eptir af honum degi leng- ur; hann fer allur jafnharðan hina leiðina, ef nokkur gola er, eins og gefur að skilja, kvo smár sem hann er og ljettur. f>að hef- ir verið öskubylur af honum um bæinn undanfarna daga með kófluro. Nói. Herskipafloti Bandaríkja og Spánar. Fyrir góðvild yfirforingja á »Heim- dal« á blað vort kost á að ílytja les- endum sínum eptirfarandi skrá yfir herskipaeign Bandamanna og Spán- verj^ eins og hún var í vetur á und an ófriðinum. Skipunum er skipt í 3 flokka, eptir stærð og vígorku. Regluleg orustuskip eru þau ein kölluð, sem talin eru í fyrsta flokki, — bryndrekarnír, albrynjuð langskip. f>á koma brynsnekkjurnar. f>ær eru minui, ljettari og örskreiðari, og ekki fullbrynjaðar, heldur aðeins að nokkru leyti. Loks eru í þriðja flokki hálfbrynj- aðar snekkjur. f>ar nær brynhlífin aðeins yfir viðkvæmustu hluta skips- ins, gangvjelina m. m. Snekkjurnar (Krydsere) eru einkum ætlaðar til snúninga, til njósna og strandvarnar, til að elta uppi kaup- för o. s. frv. Stærðiu er til greind í smálestutn, hraói talinn í mílufjórðungum áklukku- stund, og loks er í aptasta töludálki tala fallbyssna á hverju skipi. Bandarikin. Bryndrekar: smál. hraði fallb.. •Indiana« . . 10,300 15.5 42 • Massachusett8« . 10,300 16.0 42 »Oregon« 10,300 16.5 42 »IllinoÍ8« 11,500 16.0 39 »Iowa« .... 11,500 16.0 44 »Wisconsin« 11,500 16.0 39 »Alabama« . . . 11,500 16.0 39 »Kearsarge« 11,500 16.0 48 »Kentucky« . . 11,500 16.0 48 Brynsnekkjur: »Brooklyn« 9,300 22.0 36 »New York« . . 8,200 21.0 30 •Texas* .... 6,300 17.0 26 Hálfbrynjaðar snekkjur: »Baltimore« . . 4,600 20.5 18 •Charlestou# 4,040 18.5 16 »Chicago« 4,500 18.0 32 »Newark« 4,080 19.0 22 »Dlympia« . 5,800 19.0 34 »Philadelphia« . 4,400 20.0 22 »San Francisco* . 4,080 20.0 22 »Columbia« . 7,500 23.0 27 • Minneapolis* . 7,500 23.0 27 »Atlanta« . . . 3,200 16.5 14 »Boston« . . 3,200 15.0 18 »Cincinnati« 3,200 19.0 23 »Detroit« 2,000 18.9 17 »Marblehead« . 2,000 18.9 17 »Montgomery« 2,000 18.9 17 Auk þess 18snekkj- ur frá 1,300 til 800 smál. og 27 tundur- bátar. Spánn. Bryndreki: »Pelayo« . . . 9.900 16.0 23; Brynsnekkjur: *F,mperador Carlos V« . . . 9,200 20.0 20 »Almirante Oquenda* 7,000 20.0 28 •Cardenal Cisneros® 7,000 20.0 22 »Catalune« . . . 7,000 20.0 22 •Cristobal Colon« 6,800 20.0 38 •Infanta Maria Teresa« . 7,000 20.0 28 •Pedro d’Aragon« 6,800 20.0 38 •Princesa de Asturia3« 7,000 20.0 22 »Viscaya« . . . 7,000 21.0 26 »Numancia« . . 7,300 8.0 ? »Vitoria« 7,300 il.O 14 Háljbrynjaðar snekkjur: »Alfonso XIII« 5,000 20.0 22 •Alfonso XII« 3,100 17.5 18 »Castilla« . . . 3,400 14.0 21 »Lepanto« . . • 4,800 20.0 20 •Reina Christiana« 3,500 17.5 19 •Reina Mercedes« 3,100 17.5 19 »Navarra« . . . 3,300 14.0 12 »Aragon« 3,300 14.0 12 Auk þess 12 snekkjur nál. O smál hver og 26 tundurbátar. J>að leynir sjer ekki á þessari skrá, hver munur er á vígafla Banda- manna og Spánverja á sjó. f>ar við bætist, hve margfalt auðmagn Banda- menn hafa á við fjandmenn sína. Ratjnar er það sumra manna mál, að herskip Bandamanna sjeu eigi sem styrkust. þótt stór sjeu, og eigi svo fullkomin sem nú gerist bezt meðal herþjóða heimsins. En hvað eptir er hafandi í þeirri grein, er vant *úr að leysa hjer. Allar líkur eru til, að það verði á sjó, en ekki landi, sem til skarar skríð- ur með vegendum í ófriði þessum, og því mest undir því komið, hverir orku- meiri eru þar.

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.