Ísafold - 22.02.1899, Blaðsíða 1

Kemnr út ýmist ’einu sinni eða
tvisv. i viku. Verð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l*/2 doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skriflegj bunam við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. október
Afgreiðslustofa blaðsins er i
Austurstrœti 8.
XXVI. árg.
Reykjavík, miðvikutlag/inn 22. febrúár J899.
11. blað.
I 0. 0. F. 80224-81 /2 II.
skrautiitgáfa
(m e ð r a u ð r i u m g e r S)
og í
skrautbaiuli
fæst í bókverzlun ísaf.prentsmiSju
(Austurstræti 8)
á 2 kr
Sömul. ódyrri útgáfa á 1 kr. og 1 kr. 50a.
Passíusálmarnir eru
sungnir í dómkirkjunni við
föstuprédikanirnar.
ForngripamfnopiÍymvA.og ld. kl.ll—12.
Landsbanlcinn opinn bvern virkan dag
kl. 11—2. Bankastjóri við 12—2, annar
gæzlustjóri 12—1.
Landsbólcasafn opið livern virkan dag
kl. 12—2, og einni stundu lengur (til kl.íi)
md., mvd. og ld. til útlaua.
Póstar fara: vestur í fyrra málið (fmtd.)
og norður á föstudagsmorguninn.
FYRST ER AÐ NÁ HESTINUM.
»Eg sé ráð! Tökum fantinn og
ríðum honum«, sagði maðurinn.
Samferðamönnum hans sár-lá á að
ná hestinum, einmitt til að geta sezt
/honum á bak; en það gekk ekki greitt,
því að hesturinn var ijónstyggur. Svo
var það, að maðurinn sá þetta »ráð«,
og þótti það ekki sem vandlegast
hugsað.
Merkilegt er það, hve þeim fer
líkt, sumum stjórnmálagörpunum vor-
um, eins og þessum mauni. Merki-
legra þó, hve lengi mörgum mönnum
hér á landi hefir verið hætt við þessari
meinloku.
þeir hafa sannarlega ekki verið fá-
ir og eru sjálfsagt nokkurir enn, sem
hafa hugsað sér og hugsa sér að kreppa
að stjórn vorri á einhvern hátt, telja
sjálfum sér og öðrum trú um, aS
stjórnin verði að láta undan, ef nógu
ósleitilega sé heimtað — ekki þurfi
annað en alvöru og stefnufestu og
frumvörp og þingrof og hvað þeir nu
heita, allir mannkostirnir og öll úr-
ræðin íslenzku, sem allir menn eiga að
geta séð að hljóta að þröngva kosti
stjórnarinnar, ef þeim er að eins gegn
henni beitt.
þeir gleyma að eins þessu eina at-
riði, að vér höfum engum tökum á
stjórninni náð, að íslenzka alvaran og
stefnufestan og frumvörpin og þing-
rofin ónáða hana í raun og veru álíka
mikið eins og páfann suður í Róm eða
manninn í tunglinu.
f>eir hugsa sé til hreyfings, að
setjast stjórninni á bak og keyra hana
sporum og láta hana fara á kosfcum
undir sér; en að hinu gætaþeirekki, að
þeir eru ekki búnir að ná henni.
f>eir blína eins og í hugsunarleysis-
leiðslu á aðrar þjóðir, sem hafa þing-
bundna stjórn. par sjá þeir, að al-
varan og stefnufestan og frumvörpiu
og þingrofin duga andspænis stjórn-
unum. Svo skilja þeir ekki annaá en
þefcta hljóti einnig að vera ráð, sem
hrífi andspænis vorri stjórn.
f>eir gleyma því, að þessar þjóðir
hafa vald yfir siuni stjórn, algert
tangarhald á henni, hve nær sem þær
vilja beita sér, og að það er fyrir þá sök
eina, að þessi úrræði hafa nokkur á-
hrif.
Ekki þarf nein rök fyrir því að
færa, að vér höfum ekkert vald yfir
stjórn vorri. Hver skynsamur maður
sá það fcafarlaust, þegar stjórnarskráin
kom úfc. f>að hafa Islendingar ávalfc,
þegar þeir hafa hugsað sig nokkuð
um, talið aðalmeinið, frumgallann á
stjórnarskránni, að hún gerir stjórnina
þinginu óháða. Og ef nokkur maður
hefði verið í vafa um það mál, þá hefði
stjórnarskrárdeilan átt að geta fært hon-
um heim sanninn. Alt þingið hefir verið
stjórninni andstætt í þessu máli. Og
það hefir eigi virst gera henni sér-
lega mikið til.
Svo kemur þossi stjórn — vitan-
lega ekki fyrir það, að á nokkurn
hátt hafi fcekist að kreppa að henni,
heldur eingöngu fyrir það, að einum
þingmanni hefir tekist að sannfæra
hana — og býðst til að slaka til,
býður oss sérstakan Islandsráðgjafa,
Í3lenzkan mann, sem ekki hafi öðr-
um stjórnarstörfum að gegna, sitji á
alþingi og beri ábyrgð á stjórnarat-
höfninni, eins og tíðkast meðal ann-
ara þjóða, er þingbundna stjórn hafa.
Gerum nú ráð fyrir, að miklu rninna
væri í tilboðið varið, en það væri
samt eitthvert ofurlítið spor í áttina.
Væri nokkurt vit í að hafna því?
Auðvitað ekki. Menn, sem eiga
við algert ofurefli að etja, eru blátt á-
fram flón, ef þeir hafna þeim réttind-
um, sem þeir geta fengið án þess að
afsala sér neinu öðru, sem þeim leik-
ur hugur á.
þessi sannleikur er svo auðsær og
einfaldur, að það liggur við að vera
hlægilegt, að þörf skuli vera á að brýna
það fyrir nokkurum fullorðnum manni.
En það er samt þörf á því. f>ótt
óskiljanlegt sé, eru þeir menn til og
reyna að gerast leiðtogar þjóðarinnar
meira að segja, sem leggja alla á-
herzluna á kröfur sínar, en enga á hitt,
að þeir eiga engan kost á að fá þeim
kröfum framgengt.
f>ó tekur út yfir með aðrá eins
hlindni og þessa, þegar eins er ástatt
eins og nú í stjórnarmáli voru.
Oss er boðin leiðrétting á því, sem
mest er um vert. Oss er gert tilboð
um að stjórnin skuli verða oss háð.
Oss eru boðin þessi tök á stjórninni,
sem eru eina skilyrðið fyrir því, að
vér getum nokkurn hemil á henni
haft.
Og svo er verið að fá Islendinga
til að hafna þessu! f>etta sé svo
lítið!
Ferðamennirnir eru ráðalausir, gefca
ekki með nokkuru lifandi móti
náð hestinum. Svo kemur til þeirra
maður, sem kann tök á að ná honum
og býðst til þess.
»Ætlarðu ekki að gera annað fyrir
okkur en að ná honuyn ?«
»Jú, eg ætla að beizla hann og
færa ykkur hann !«
»Ætlarðu ekkert meira að gera?«
»Nei !«
»Ertu ófáanlegur til að leggja á
hann fyrir okkur, og ríða af honum
víxlið og kenna okkur að fara með
hann ?«
»Já, alveg ófáanlegur. f>að ætla eg
ykkur sjálfum að gera«.
#Svo þú heldur að við þiggjum annað
eins smánarboð og þetta ! Nei, það
verður ekki af því«.
»f>ið um það«, segir maðurinn og
kveður.
Hygnir eru þeir, leiðtogarnir okkar
sumir, og holl eru ráðin, sem þeir
halda að okkur!
f H, Th. A. Thomsen.
Með gufuskipinu »CoIibri« barst hing-
að sú sorgarfregn, að einn af elztu og
merkustu kaupmönnum þessa lands,
H. Th. August Thomsen, hefði andast
í Kaupmannahöfn 8. þ. m.
August Thomsen var fæddur í Kefla-
vík í Gullbringusýslu 14. d. okt. 1834;
hann var sonur Ditlevs kaupmanns
Thomsens ogkonuhans Gyte f. Lever.
Ditiev Thomsen var fyrst kaupmaður
í Keflavík, en stofnaði síðan verzlun
þá í Reykjavík, sem enn er kend við
þá frændur. August Thomsen misti
föður sinn 23 ára gamall; hann druku-
aði með póstskipinu »8ölöven« í ofsa-
veðrinu 27. nóv. 1857, og tók August
þá við verzlun föður síns, er hann rak
síðau til dauðadags, meir en 40 ár.
Framan af var verziun þessi mjög lít-
il og lítið fé til að reka hana, en með
dugnaði sínum og ráðdeild tóksfc Aug.
Thomsen að auka hana svó, að hún
er nú stærsta verzlunin hér í bæ.
Thomsen sál. hafði flesta þá kosti
til að bera, sem prýða góðan kaup-
mann, og mun það hafa stutt mest
að því, hve verzlunhansogefni blómguð-
ust. Hann var bæði ráðdeildarsamur
maður og mjög svo áreiðanlegur og
ráðvandur í öllum viðskiftum; hann
hafði nákvæmt eftirlit með öllu í verzl-
un sinni, eigi síður smáu en stóru, og
yfir búð hans stendur orðtæki það,
sem hann kaus sér svo sem megin-
reglu verzlunar sinnar: »Kornið fyllir
mælirinn«. Ef hann lofaði einhverjum
einhverju, þá stóð það alt af eins og
stafur á bók, og mun það ekki sízt
hafa orðið til þess að fjölga skiftavin-
um hans og ávinna honum virðingu
þeirra, bæði hér á landi og erlendis.
I Kaupmannahöfn var hann talinn í
fremstu röð íslenzkra kaupmanna.
|>ótt Thomsen sál. ætti síðari árin
heimili í Kaupm.höfn, unni hann Is-
landi hugástum og var sannur Islend-
ingur í anda, enda kom hann hingað
á hverju sumri og dvaldi hér um
nokkura mánuði; einkum skoðaðihann
sig þó alt af sem borgara í bæjarfé-
lagi Reykjavíkur og sýndi það við
mörg tækifæri, hve ant honurn var
um framfarir bæjarfélags vors; meðal
annars var hann frumkvöðull að því,
að stofnaður var »Styrktar- og sjúkra-
sjóður verzlunarmanna«, sem uú á
25,600 kr. í sjóði, og styrkti hanu
þann sjóð með drjúgum fégjöfum; líka
var hann einn af stofnendum »Skot-
félags Reykjavíkur«. Offc hefir hann
sýnt rausn sína í gjöfum til almenn-
ings þarfa, t. d. til verðlauna handa
efnilegum uemendum í kvenna- og
barnaskóla Reykjavíkur; til að kaupa
sæmilega kirkjuklukku handa Reykja-
víkurbæ í stað hinuar gömlu klukku,
er hann keypti og gaf fæðingarstað
sínum Keflavík til kirkjunnar þar, á-
samb talsverðu fé.
Hvern hug hann bar til Islands má
ljósast sjá á því, að hann hafði fyrir
dauða sinn gjört þá ráðstöfun, að
hann yrði jarðaður hér í Reykjavík.
Thomsen sálugi hafði fengið meiri
mentun en alment gjörist meðal kaup-
manna hér á landi og var einkum vel
að sér í útlendum tungumálum. Hann
var ör í lund og mjög brjóstgóður við
bágstadda, þótt hann vildi sem minsfc
láta á því bera, og hann var manna
fcryggastur; af þjónum sínum heimtaði
hann trúmensku, skyldurækni og
reglusemi, og var þeim alt af mjög
hugull og nærgætinn, svo að þeir munu
lengi sakna hans.
Hann var kvænfcur danskri konu og
lifa 3 börn þeirra: Ditlev, konsúll og
kaupmaður hér í Reykjavik; Anna,
gift presti á Jótlandi; og August, vél-
fræðingur í Kaupmannahöfn.
Thomsen sálugi dó snögglega, en
hafði þó vikutíma verið lasinn af kvefi
og aðkenningu af banameini sínu,
hjartasjúkdómi, sem hann hafði haft
lengi. J.
ÚtleiKlar fréttir.
MeS saltskipinu, sem hingað kom fyr-
ir fám dögum, bárust norsk blöð til 9.
þ. mán., og er þetta hiS litla, er gerst
hefir sögulegt, frá því er síðast frótt-
ist:
Bardagi við Manila í Filippseyjum
laugardag og sunnudag 4. og 5. þ. m.
með Bandamönnum og uppreistarher
eyjaskeggja, er ráðist hafði á borgina.
Þeir vilja verða sjálfum sér ráðandi, en
hlíta eigi forsjá lausnara sinna undan
oki Spánverja. Bandamenn höfðu 13,000
vígra manna, en hinir 20,000. Hruklui
uppreistarmenn frá, eftir langa viður-
eign og harða, og höfðu látið 4000
manna, er fóllu eða óvigir urðu af sár-
um, enda skutu og Bandamenn á þá
af herskipum sínum. Af Bandamönn-
um féllu 25, en 125 sárir.
Degi síðar, 6. þ. m., staðfesti þingið
í Washington, öldungadeildin, friðarsátL
málann við Spán með að eius 3 atkvæða.
mun, eftir langa rimmu og harða.
DáinD er Caprivi, fyrrum ríkiskanzl-
ari Þjóðverja, eftirmaður Bismarcks.
Campbell-Bannerman, fyrrum hermála-
ráðherra, er kjörinn höfðingi yfir þingliði