Ísafold - 08.04.1899, Síða 2

86
námi, til lúkningar sektum og kostn-
aði«.
f>essi lög voru því snöggum mun
betri en hin eldri. Til þess að kom-
ast hjá áminstu löghaldi á skipi og
afla, með þar af leiðandi Iangvinnri
töf frá atvinnu sinni, kusu þeir, sem
uppvísir urðu að brotum gegn þeim,
undantekningarlaust heldur að ganga
að sektargreiðslu eftir sætt, heldur en
að bíða dóms.
En gallar voru samt á þessari laga-
smíð. |>ar var svo óforsjállega að orði
kveðið, að tala um »hin ólöglegu veið-
arfæri og hinn ólöglega afla«; það
skyldi vera upptækt. Botnverpingar
hafa jafnan meir en eina vörpu.
Væri nú ekki nema ein eða önnur af
tveimur utan borðs, við fiskidrátt, er
þeir voru staðnir að broti gegn lög-
unum, en hin í búlka, sögðu þeir eða
þeirra formælendur, að ekki gæti sú
varpan kallast ólögleg, sem ónotuð
var, heldur að eins sú, sem þá var
höfð við fiskidrátt; og sömuleiðis, að
sá einn afli gæti ólöglegur heitið, er
þá fengist. f>að sem aflast hefði áður
eða í aðrar vörpur, gæti ekki kallast
ólöglegt. Og yfirvöld vor treystust
ekki að hafna þessum skilningi á lög-
unum. Lögbrotsmenn fengu því oft
að halda meiri hluta afla og veiðar-
færa. J>ví bar við, að þeir gerðu það
til storkunar bæði valdsmönnum vor-
um og strandgæzluskipinu danska, aðf
þeir skutu fyrir borð vörpunum, er
þeir áttu eftir í skipinu, óðara en þeir
komu út af höfninni, þar sem þeir
höfðu verið sektaðir og hiu varpan af
þeim tekin. Fyltu svo varavörpuna
af fiski á leiðinni út af höfninni, fengu
fullfermi á skömmu bragði og héldu
síðan heimleiðis sigri hrósandi.
Til þess að bæta úr þessum háska-
lega galla gerði loks löggjafarvaldið
þriðju atrennuna, í hitt eða fyrra; upp
úr því fengust lögin, sem nú höfum
vér, dags. 6. apríl 1898.
J>ar eru öll tvímæli af tekin í þessu
efni. |>ar stendur, að »öll veiðarfæri,
þar með taldir dragstrengir, svo og
afli innanborðs«, skuli upptækt. Ekk-
ert skift sér af því, hvort verið var að
nota veiðarfærin, er brotið komst upp,
eða ekki, né heldur af því, hvort afi-
inn hefir fengist í þau eða önnur.
Allur afli innanborðs upptækur og öll
veiðarfærin slíkt hið sama, hvort sem
eru utanborðs eða ínnan.
Lög þessi gengu ekki í gildi fyr en
í haust, sem leið, og mun því þessari
nýju reglu hafa verið beitt í fyrsta
skifti við þessi 2 botnvörpuskip, sem
»Heimdalur« færði oss um daginn í
orlofsgjöf. |>ar var allur afli og ull
veiðarfærin upptæk gerð.
Onnur sektarfyrirmæli og vægari
miklu eiga við (og áttu við eftir eldri
lögum, 1894) um það, er fiskiveiðaskip
hittist í landhelgi með botnvörpu inn-
anborðs, en er þó eigi að veiðum; þá
eru sektirnar að eins 200—2000 kr.,
og engin veiðarfæra-upptaka, nema
brot þetta sé ítrekað, og má Jbáeinnig
beita hærri sektunum, 1000—4000 kr.
nú. »Nema skipið sé að leita hafnar
í neyð«, stóS í eldri lögunum, frá 1894.
En þras varð úr því, hvað teljast skyldi
»neyð«. Botnverpingar og þeirra land-
ar vildu t. d. kalla það neyð, ef skip-
in þurftu að afla sér kola eða vista,
og sum íslenzk yfirvöld hlífðust við að
beiturn sektum, ef botnvörpuskip
skruppu snöggvast inn á höfn »í mein-
leysi« og ekki var beinlínis bezta og
blíðasta veður. En landar vildu flest-
ir láta beita lögunum með fullum,
strangleika, er svo stóð á. Stjórn
Breta gerði og rekistefnu út úr því,
að sektum hafði verið beitt, er botn-
vörpuskip lentu óvart í landhelgi,
vegna þoku eða því um líks, og eius
fyrir það, að þau héldu þjóðleið milli
Vestmannaeyja og meginlands á ferð
sinni beim eða heiman og urðu þá
of nærri landi.
J>etta þótti þá betra að laga og var
gert í lögunum þeim í fyrra. f>ar er
tekið fram berum orðum, að þau skip
skuli talin í neyð stödd, »er leita þurfa
lands vegna skorts á vistum og kol-
um«, og hafi þá veiðarfæri öll í búlka
innanborðs meðan þau eru í landhelgi;
að eigi skuli beita sektum, »þegar skip
á ferð til veiðistöðva eða frá einni
stöð til annarar halda gegnum sundið
milli Vestmannaeyja og meginlands
eða milli Reykjaness og Fuglaskerja,
þótt í landhelgi sé^ ef þau nema þar
eigi staðar« og hafa þá veiðarfæri öll
innanborðs; og að loks skuli ekki beita
sektum, nþegar skip, eftir því sem ætla
má, eru í landhelgi korain án vilja
þeirra og vitundar, hvort sem veldur
straumur eða veður, eða þoka hefir
bannað landsýn«.
Jafnt ömuðust eldri lögin við
inulendum botnvörpuveiðendum sem
útlendum.
En á þingi 1897 var það mikla ný-
mæli upp borið og samþykt að lok-
um, eftir mikið þras og ágreining, að
»innlendum botnvörpuveiðiskipum skuli
heimilt að leita lands til að afferma
afla og til að afla sér vatns og ann-
ara nauðsynja, hvernig sem á stend-
ur, en veiðarfæri skulu þá og höfð í
búlka«.
Mótmælendur þessa nýmælis óttuð-
ust, að það yrði haft til að fara alveg
í kringum lögin. Útlendingar fengju
sér »leppa« hér, er kölluðust eigendur
skipanna og öfluðu þeim áminstra
hlunninda. J>óttust menn jafnvel vita
þá þegar um tiltekna menn, er ætluðu
að gera sér slíka leppmensku að at-
vinnu og góðum gróðaveg. Mundu d.
t. þeir landar, sem hefðu það til að
standavið stýri hjá hinum útlendu ráns-
mönnum á fiskislóðum vorum og lesa
úr beztu fiskimiðin, bvort heldur væri
í landhelgi eða utan hennar, ekki
veila sér mikið við að ganga í þá
þjónustu þeirra, að leppa fyrir þá
eignarumráð yfir skipum þeirra. Svo
sögðu menn og, að þá fyrst væri vit í
eða þörf á að fara að setja undanþágu-
lög fyrir innlend botnvörpuskip, er þau
væru einhver til.
Hinir urðu þó í meiri hluta að lok-
um, er lögleiða vildu þegar áminsta
ívilnun. Og er nú kunnugt orðið, að
farið er að hagnýta sér hana eða ver-
ið í aðsigi með það, líklega lögkróka-
lítið svona fyrst í stað að minsta kosti;
skipin skrásett sem innlend eign og
fullnægt skilyrðum fyrir því, að svo
megi verða: eigendurnir, hinir réttu eig-
endur eða umráðendur, gerast íslenzk-
ir borgarar. Landsmenn sætta sig við
þetta, úr því sem komið er; sjá ókleift
orðið hvort sem er að taka fyrir botn-
vörpuveiðina hér við land, en þá betra,
að landsmenn hafi einhvern löglegan
arð af henni. Gera sér og von um
mikla óbeina atvinnubót að þess kyns
fiskiútveg, með þeim uppgripa afla, er
honum fylgir.
Siður hefir verið undanfarið að ónýta
botnvörpur þær, er gerðar voru upp-
tækar hjá sekum botnverpingum. Lög-
boðið hefir það aldrei verið, hvorki í
gömlu lögunum eða nýju; ekkert um
það sagt í lögunum, hvorki af né á;
en ráðgjafi vor úrskurðaði, að svo skuli
gert, af þeirri góðu og gildu ástæðu,
að upptakan var gagnslaus að öðrum
kosti, þ. e. náði eigi tilgangi sínum:
þeim, að fyrirmuna sökudólgunum að
hafa gagn af veiðarfæri sínu áfram,
með því að láta einhvern »lepp« kaupa
það á uppboði, eða þá að landinn gerði
sór að gróðaveg að kaupa veiðarfærið
fyrir lítið verð og selja síðan botnverp-
ingum, er þeir til næðu, fyr eða síð-
ar. |>að er nú fyrst, er innlend botn-
vörpuveiði er í þann veginn að kom-
ast á, sem tök eiga að vera á að hag-
nýta bötnvörpurnar öðru vísi en til að
bæta úr baga þeim, er hinir útlendu
sökudólgar hafa af því, er lögunum er
beitt við þá. Enda eru botnvörpur
þær, er teknar voru um daginn af
skipunum, sem »Heimdalur« kom með,
geymdar óskemdar, og mun eiga að
skrifa ráðgjafanum um málið: hvort
hann vilji enn, eftir að nýju lögin kom-
ust á, láta beita úrskurði sínum um
ónýting þeirra eða ekki.
—---* I ■ --
Rannsökuð liafnar-
stæði og lendingar.
II.
(Niðurl.)
Hlaupós er stórskipaleiðin inn á
Stokkseyrarhöfn. Hún liggur að
mestu le»yti beint inn úr brimgarðin-
um inn undir ytri skipaleguna, að
skeri því, sem nefnt er Klofi. J>að
er að mestu leyti bein leið, en mjó,
einkum yzt, 12—16 fetadýpi með fjöru.
Fyrir innan Klofasker byrjar ytri
skipalegan á höfninni, og eru takmörk
hennar Leiðarsker að norðan, og
Skarfssker að vestan, en Sölvatanga-
flúðir að austan. Lengd legunnar frá
norðri til suðurs er 80 faðmar, breidd
frá austri til vesturs 70 faðmar.
í gegn um þessa legu liggur leiðin
fyrir austan Klofasker rétt með Leið-
arskeri að austan, þaðan í beina
stefnu inn í Dyraós, rnilli Dyraós-
skers og þúfnaskers, inn á innri
skipaleguna, en að henni liggja að
sunnan J>úfnasker, að norðan Bónda-
sker, að austan ^Gíslasker og vestan
Brúnkolla.
J>essi leið er sumstaðar þröng og
grunn með lágum sjó, leiðin inn um
brimgarðinn hefir nægilegt dýpi, 12—
16 fet, alt inn á móts við Kloíasker;
þar grynnist leiðin, dýpi 4 fet á 10
faðma vegalengd, þar fyrir innan er
10—11 feta dýpi alt inn undir ytri
skipaleguna, þar er 3 feta dýpi á 14
—16 faðma vegalengd; þar snardýpk-
ar aftur upp í 11 fet inn undir Leið-
arsker, þar grynnist leiðin á 40 faðma
vegalengd, 3—7 feta dýpi, en djúpir
pollar á milli með 10—11 feta dýpi,
þar frá er dýpið 7—9 fet inn undir
Dyraós, þar grynnist leiðin og mjókk-
ar, 24—28 feta breið, dýpi 2—6 fec
og djúpir pollar á milii, svo 8—9 fet
inn á skipaleguna og fast inn að
Bóndaskeri. Dýpið á þessari legu er
mjög mismunandi, kringum Bóndasker
er 8—9 fet fast upp við það, og 7—
10 fet beina stefnu úr Bóndaskeri í
Brúnkollusker. Aftur er sumstaðar
ekki nema 4—5 feta dýpi.
Botninn í höfninni er nokkuð harð
ur, en sumstaðar of laus (sandgljár
og klettasnagar), svo að ekki verður
varpað akkeri. Til þess að skip geti
lagst, eru sett akkeri á fjóra vegu:
1., til austurs, 2., til vesturs, 3., til
norðurs, 4., til suðurs, og fest þar í
sker. Út frá þessum akkerum liggja
strengir, og er þeim fest saman þar
sem skipið á að liggja; upp úr þess-
um strengjum liggur enn strengur,
sem leikur í sigurnagla og við hann
er skipið fest. Mætti nú skipið
leika laust, væri þetta ágætur útbún-
ingnr, vegna þess, að þegar aldan
ríður undir, þá lyftast allir fjórir
strengirnir lítið eitt upp og
slaka hæfilega til. J>ví þyngri og
lengri, sem þessir strengir eru, því
lengur haldast skipin við.
f>essu máli til sönnunar má geta
þess, að á Eyrarbakhahöfn rak skip
þrásinnis á land, er brim gerði og
ofsarok. |>á voru skipin svínbundin,
sem kallað er: stólpum eða akkerum
fest í skerin á fjórum stöðum, sitt í
hverja áttina, og strengir úr þeim
öllum upp á skipið. |>arna lá skipið
bundið og gat ekki hreifst, og oft
flatt fyrir brimi, vindi og straumi.
f>egar þessi öfl lögðu saman og höm-
uðu, steins og oft vill verða, þá sprungu
strengirnir og skipið rak á land.
Nú hefir þessu verið breytt fyrir
löngu nokkuð; akkeri verið sett sitt
hvoru megin við höfnina út í skerin.
þungur og sterkur strengur festur á
milli þeirra, en upp úr honum liggur
annar strengur, sem skipinu er fest
við. J>egar aldan ríður undir, slaka-
því strengirnir á og dregur úr átak-
inu. Auk þess liggur skipið laust og
snýr stefni upp í straum, eftir þvf
hvort meira ræður. Með þeim útbún-
aði hefir engu skipi hlekst á á Eyrar-
bakka.
En þessu verður ekki komið við á
Stokkseyri sökum misdýpis (kletta-
snagar á botnínum). Yerður því að
svínbinda skipið, svo að það liggur
flatt fyrir vindi og straumi, sem hér
er ákaílega mikill og mestur í haf-
róti.
Til þess að höfnin yrði góð, þyrfti
að hreinsa leiðina frá Klofaskeri inn
á innri leguna, hreinsa þá legu svo
vel, að þau skip, sem þangað koma,
gætu legið þar, en hætta við ytri
leguna sem skipalægi, sökum þess, að
innri legan gæti orðið stærri og vana-
lega lítill sjógangur á henni, eða að
minsta kosti miklu minni en á ytri
legunni.
Fyrir austan og framan þessa
legu eru há sker, sem mætti hlaða á
garð eða hafnarvirki, til skjóls fyrir
höfnina, og yrði með því þar þá nokk-
urs konar skipakví.
Skerið, sem er fyrir miðri innri
skipalegunni að innan, þyrfti að fara
brott; það stækkaði mikið leguna;
dýpi er töluvert í kring um það, 8—9
fet; um stórstraumsfjöru 4 fet upp úr
ef því.
Væri nú hægt að dýpka leiðina og
leguna það mikið, að minsta dýpi
væri 7 fet, þá yrði minsta dýpi um
smástraumsflóð 12 fet, um stórstraums-
flóð 17 fet. J>á mætti vel koma
hlöðnu skipi inn á höfniua með smá-
straumsflóði.
Flest skip sem hingað kom rista
9—11 fet hlaðin.
jþessari skýrslu fylgir uppdráttur af
Stokkseyrarhöfn. J>ar er sýnt hvar
skipin liggja, og leiðin inn á legurnar;
dýpi er sömuleiðis sýnt á leiðinni og
legunum í fetum.
þessar mælingar voru gerðar í
stórstraum, og allar mælingar mið-
aðar við stórstraumsfjöru. Hafnsögu-
ncaðurinn á Stokkseyri, Jóu Gríms-
son, sem var hjálparmaður minn við
þessa rannsókn, sagði mér, að í þenn-
an straum hefði ekki verið sú mesta
fjara sem kæmi, dýpið gæti orðið alt
að 2 fetum minna en þá hefði verið,
en það væri ekki nema í ginfjöru.
Allar klappir og sker hér við sjóinn
eru með sprungum (gamalt hraun)
og þess vegna erfitt að sprengja það,
því þegar það sem sprengt er hefir
sprungur, þá er hætt við að svo mik-
ið af kraftinum fari til ónýtis.
Ekki er tiltökumál annað, þar sem
ryðja þarf klöppum í brott, en að
hafa til þess dynamit. Auðvitað er
gott að hafa púður með við smærri
sprengingar. f>að er miklum erfið-
leikum bundið, að fá dynamit hingað
til landsins. |>að vilja svo fá skip
flytja það, og tiltölulega mjög fáir
menn hér á landi, sem kunna með
það að fara. Á einum stað hefir það
verið notað hér á landi, það eg veit;
það var við vegagjörðina í Almanna-
gjá, hjá Einari verkstjóra Finnssyn:.
Eg geri ráð fyrir, að einhverjir af