Ísafold - 10.02.1900, Blaðsíða 1

Kemur ut ýmist einu sinni eða
tvisv. i viku. Yerð árg. (80 ark.
ininnst) 4 kr., eriendis 5 kr. eða
1V» doll.; borgist fvrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXVII. árg.
Reykjavík, laugardaginn 10. febr. 1900.
8. blað.
I. O. O. F. 812238'/»
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12 — 1.
Landsbókasafn opið bvern virkau dag
kl. 12-2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. til útlána.
Ókeypis lækning á spítalanum á þriðjud.
og föstud. kl. 11—1.
Ókeypis augnlækning á spitalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
kl. 11-1.
Okeypis tannlækning i Hafnarstræti 16
1- og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Póstskip Laura fer til útlanda mánud.12.
þ. m. síðd.
.xjx..A.+X..X+X,.X+A^X+X.__ xfx.
xjx xix'V|v’ Vix'xix 'xiv"xíx"xi>''?í>'‘jrív'
Hlatafélagsbankinn
og
landbúnaðurinn
Afturhaldsmálgagnið lýsir yfir því
alveg óhikað í síðustu viku, að það sé
sannað, að hlutafélagsbankinn væntan-
legi geri landbúnaðinum ekkert gagn.
Naumast þarf að taka það fram, að
það sé afturhaldsmálgagnið sjálft,
»f>jóðólfur«, sem á að hafa sannað
þetta.
Sjálfsagt væri leitun á manni á öllu
landinu, sem ekkert væri við aftur-
haldsmálgagnið riðinn, er ekki sæi, að
það er blátt áfram óhugsandi, að nokk-
urum manni bó unt að sanna annað
eins og þetta. Svo fjarri er það öllu
manfiviti, að ætla sér að sanna fyrir-
fram, að öllu óreyndu, að langhelzta
atvinnuveg landsins verði ekkert gagn
að peningastofnun í landinu með 5
miljóna höfuðstól, stofnun, sem ekki
að eins stendur undir umsjón og yfir-
ráðum landsstjórnarinnar, heldur og
verður að byggja á framförum atvinnu-
veganna hér á landi til þess að geta
sjálft náð blómgun og þroska.
Annað eins og þetta er vitanlega
me °^u “8annanlegt. Hitt er aftur
móti rnjög auðvelt verk, að færahin
sterkust rök að því. að hlutafólag8.
bankinn hljóti að verða landbúnaðin-
um hin öflugasta stoð.
Eitt er það, sem svæsnustu mót-
stöðumenn hlutafélagsbankans hafa
stöðugt kinnokað sér við að neita- að
hann mundi verða verzluninni að
gagni. Enda væri nokkuð óaðgengi-
legt að neita því, fyrir hvern þann
sem lesið hefir hina skorinorðu yfir.
lýsing kaupmanna til alþingis um mál-
ið. jpað virðist nokkuð kynlegt, ef t.
d.»þ>jóð«. hefði meira vit á því málien
kaupmenn sjálfir. Viðkvæðið hefir
Uka venjulega verið þetta, að engir
hafi gagn af hlutafélagsbankanum
nema kaupmenn.
í hverju er nú það gagn fólgið, sem
kaupmenn mundu hafa af bankanum?
Vitanlega er það fólgið í því, að
bankinn býður þeim betri kjör enþeir
eiga nú kost á að fá hjá þeím, er
þeir verða að leita lánstrausts hjá.
Margsinnis hefir verið fram á það
sýnt, að þau kjör, sem margir kaup-
menn eiga nú að sæta, eru afarhörð.
Og öllum mönnum er það vitanlegt,
að þegar öllu er á botninn hvolft,
boma þessi hörðu kjör niður á lands-
mönnum sjálfum — bændunum, aðal-
stétt landsins, fremur öllum öðrum.
|>að eru hörðu kjörin, sem kaupmenn-
irnir sæta, er gera verzlunina víða á
landinu svo afarilla, að engin von er
til, að bændur geti haldið við, jafnmik-
ið og ýmiskonar kostnaður þeirra hef-
ir vaxið, er engin von er til að
verði færður niður.
Verzlunarástandið er eitt af aðal-
meinum landbúnaðarins. Og engin
von er til þess, að það breytist til
batnaðar, nema öflug peningastofnun
komi upp í landinu sjálfu. En kom-
ist hún á fót, þá er líka verzlunar-
ástandið orðið alt annað. f>á geta
ekki að eins kaupmenn boðið lands-
mönnum betri kjör, af því að þeir
eiga sjálfir betri kjörum að fagna.
|>eir neyðast líka til að gera það,
vegna samkepninnar, sem að sjálfsögðu
verður þeim mun auðveldari, sem að-
gangurinn að peningalindinni er greið-
ari, hvort sem kaupmenn eða kaupfé-
lög eiga í hlut.
Svo það ætti sannarlega að liggja
heilvita mönnum í augum uppi, að
hafi kaupmenn gagn af bankanum —
og fæstir dirfast að neita því, eins og
áður er sagt, — þá hljóti bændur að
hafa gagn af honum líka.
Að hinu leytinu er það svo sem
auðvitað, að hlutafélagsbankinn mundi
starfa að eins óbeinlínis að hag land-
búnaðarins, ef honum væri ætlað það
hlutverk eitt, að efla verzlunina. Og
ekki þarf að taka það fram,' að aðal-
atvinnuyegur þjóðar vorrar á fulla
heimting á því, að honum sé bein
aðstoð veitt af annari eins peninga-
stofnun og þeirri, sem hlutafélagsbank-
anum er ætlað að verða.
Til þeirrar aðstoðar var Iíka stofn-
að á síðasta alþingi.
í inngauginum að frumvarpinu um
stofnun hlutafélagsbankans er það tek-
ið fram berum orðum, að hann skuli
»greiða fyrir og efla framfarir í verzl-
un, fiskiveiðum, iðnaði og búnaði
landsins*.
Síðar í frumvarpinu eru ákvæðin
nákvæmari. |>ar er honum gefin heim-
ild til að gefa út hátt á 7. hundrað
þúsund krónur í seðlum, er trygðir
séu með 1 miljón í fasteignarveðskulda-
bréfum. Hér er því ekki að eins gert
ráð fyrir því, að bankinn láni út 1
miljón gegn fasteignarveðum, heldur
er hann og hvattur til þess með leyfi
til að gefa út seðlafúlgu, er nemi f af
þeim lánum.
Nú segja mótstöðumenn bankans
sjálfsagt, að við þetta verði ekki stað-
ið. En hverja trygging heimta þeir
þá? Ekki geta þeir vel farið fram á,
að bankinn sé skyldaður til með lög-
um,að hafa jafnan svo eða svo mikið
af fé sínu úti í fasteignarlánum. Bank-
anum er gefin svo öflug hvöt, sem unt
er, til þess að lána fé gegn fasteign-
arveði, og landsmönnum sjálfum er
fengið í hendur vald yfir bankanum.
Hvernig hugsa menn að búa betur
um?
Svo er veðdeildin, sem nú hefir ver-
ið stofnuð í sambandi við Landsbank-
ann. Henni er ætlað að flytjast í
hlutafélagsbankann. Getur nokkur
haldið því fram í alvöru, að hún væri'
ver komin þar en í Landsbankanura?
Að það væri lakara að hafa hana í
sambandi við öflugan banka, sem get-
ur keypt þau veðbréfin, sem aðrir
kaupa ekki, en að hafa hana í félitl-
um banka, sem ehki getur það?
íslenzkir fasteignaeigendur halda þá
■veðdeildinni fyrir sig, alveg eins þó að
hlutafélagsbankinn komi, með þeim
mun einum, að sá banki veitir þeim
miklu meiri trygging fyrir því, að hún
komi að notum, en Landsbankinn með
nokkuru móti getur veitt. Og þeir fá
jafnframt svo góða trygging, sem þeir
eftir eðli málsins geta fengið, fyrir
því, að 1 milj. króna verði á boðstól-
um handa þeim i viðbót. Auk þess
er hlutafélagsbankinn eini vegurinn,
sem nokkur maður hefir enn bent á,
til þess að kippa í lag því verzlunar-
ólagi, sem liggur eins og þungt farg á
íslenzkum bændum.
Og svo dirfast menn að fullyrða, að
sannað sé, að bændur hafi ekkert gagn
af hlutafélagsbankanum!
f>etta ber vitanlega ekki ríkara vitni
um skort á vitiog samvizkusemi held-
ur en annað, sem afturhaldsmálgagnið
flytur á viku hverri. En þessi tilraun
til að afvegaleióa fátæka þjóð, sem á
enn flest ógert til þess að komast í
tölu framfaraþjóðanna, er illkynjaðri en
margt annað.
Gæzla á Þjórsárbriinni.
Ekki virðist með öllu ástæðulaust
að fara nokkrum orðum um gæzlu
f>jór8árbrúarinnar; því ætla má, að fá-
um standi á sama, hvernig svo full-
komið mannvirki endist.
|>að er vandalaust, að sjá mismun
á hirðingunni á brúnum á Olfusá og
f>jórsá.
f>jórsárbrúin hefir ekki verið »skrúf-
uð upp« síðan sumarið 1896, og er því
ókunnugt um, í hvaða ástandi skrúf-
urnar eru. f>að eitt er víst, að bili
skrúfurnar, þá bilar brúin. Strengirn-
ir eru enn þá »óasfalteraðir«, og ætti
þó líklega að vera búið að því. Slit-
gólfið hefir ekki verið tjargað síðan
1898, að einhverju nafni var komið á
það.
f>egar frost er til muna, rennur
vatnsbuna upp á brúarsporðinn eystri,
frýs þar og hækkar, og verður fyrir
það mjög varúðarvert að ganga þar
um vegna hálku, auk þess sem það
hlýtur að skemma brúna. Með að eins
mjög litlu handarviki mætti veita vatni
þessu á burt; en það hefir brúarvörð-
ur ekki álitið í sínum verkahring; ekki
virðist hann skifta sér af brúnni nema
það sem gert er fyrir sérstaka borgun.
Per ferða sinna, eins og hver annar,
er t. d. að heiman 2—3 daga í hverj-
um mánuði, og 1—4 daga í senn á viss-
um tímum; og gatur hver sem vill
brotið umferðarreglurnar þá dagana,
enda er víst, að sumir nota sér það.
Eg verð nú að álíta, að svona löguð
brúargæzla sé ekki að eins óþörf eða
ónýt, heldur beinlínis hættuleg, og
þannig verri en ekki neitt.
Ferðamaður.
Bólusetning: á sauðfé og
árangur hennar.
Eg, sem rita línur þessar, fór að búa
á jörðinni L. árið 1892. Sagði þá
margur við mig: »f>etta er ekki hent-
ug jörð fyrir þig, með því þú ert nátt-
úraður fyrir sauðfjárrækt; þar er ekki
hægt að eiga kind; þar er svoddan
pestarbæli*.
f>etta rættist. Eg misti fleira og
færra á ári hverju úr bráðapest fyrstu
3 árin, og eitt árið misti eg helming-
inn af lömbunum; þó neytti eg allrar
mér hugsanlegrar varúðar við féð, og
reyndi ýmislegt, sem öðrum hafði
reynst vörn við sýkinni.
Haustið 1895 fekk eg herra lækni
Friðjón Jensson til að bólusetja hjá
mér féð, og lánaðist það vel. Misti
eg enga kind úr bráðapest þann vetur,
en 1 af þeim veturinn eftir.
Síðan hef eg bólusett sjálfur lömb
mín á hverju hausti og aldrei mist
neitt þeirra á eftir, hvorki af bólusetn-
ingunni né úr bráðapest. f>essi 5 ár,
síðan fyrst var bólusett hjá mér, hefi
eg mist 3 kindur, allar á öðrum vetri.
Ætíð hefi eg verið búinn að missa á
hverju hausti nokkur lömb úr bráða-
pest áður en eg hefi getað bólusett
þau, af því að eg hefi aldrei haft
bóluefni fyr en eg hefi fengið hæfileg
pestarnýru, þar til nú í haust, að eg
átti útlent bóluefni, er eg fekk hjá
hr. Friðjóni Jenssyni lækni í fyrra
vetur; úr því setti eg lömbunum áður
en fór að bera á sýkinni, enda hefi
eg ekki mist neitt af þeim.
Geta skal þess, að síðan eg fór að
bólusetja hjá sjálfum mér, hefi eg
einnig gert það hjá öðrum á fleiri og
færri bæum hvern vetur, og árangur-
inn orðið hinn sami og eg hefi til-
nefnt hjá sjálfum mér: alstaðar hætt
að drepast, úr því búið hefir verið að
bólusetja, þótt sýkin hafi verið á háu
stigi.
Eg ætla einungis að tilnefna tvö
dæmi.
I haust missir nágranni minnnokk-
ur lömb hvern daginn eftir annan. —
Hann kemur þá til mín og biður mig
að bólusetja lömbin fyrir sig. Eg fer
með honum og set prófsetningu á
nokkurum lömbum, sem hann hafði
heima um kvöldið og morguninn (það
var óreynt nýrnaefni); en 40 lömb
hafði hann við hagahús, en þó við
innistöðugjöf. Af þeim drápust 5 úr
bráðapest daginn eptir. Hin, sem eft-
ir lifðu, bólusetti eg um kvöldið, og
þau lifa öll enn, nema 1 drapst úr
bráðapest eftir 1 sólarhring. Á öðrum
bæ drápust einnig 2—3 lömb hvern
daginn eftir annan. Eg var einnig
fenginn til að bólusetja þar. |>ar hefir
ekkert farist síðan af þeim, en 3 lömb
voru þá ekki við; af þeim þremur
drápust 2 úr bráðapest eftir stuttan
tfma.
í fyrra gaf eg hr. Friðjóni Jenssyni