Ísafold - 04.04.1900, Page 1

Kemur ut ýmist einu sinni eða
tvisv. i viku. Yeríi á rg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1 ,/a doll.; korgist fyrir miðjan
júli (erleud»s fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
Reykjavík miðvikudaginn 4. apríi 1900.
XXVII. árg.
* Forngripasafnið (nú 1 Landsbankanum)
■opið mvd. og ld. 11—12-
Landsbankinn opinn bvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12 — 1.
Landsbókasafn opið hvern virkau dag
kl. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. til útlána.
Ókeypis lækning á spitalanum á þriðjud.
og föstud. kl. 11—1.
Ókeypis augniækning á spitalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
kl. 11—1.
Ókeypis tannlækning í Hafnarstræti 16
1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Um vegi og brýr
á aðalleiðinni frá Reykjavík aust-
ur i Holt.
Fyrri hluta marzmánaðar ferðaðist
eg austur um sveitir til þess að skoða
húsabyggingar. Eins og mönnum mun
kunnugt, er í fjárlögunum nu veitt fé
*til rannsóknar á byggingarefnum
landsins og leiðbeiningar í húsabygg-
ingum«; og hef eg verið valinn til þess
að hafa á hendi það starf, sem þessi
fjárveiting gjörir ráð fyrir.
fessi ferð var byrjun í þá átt, að
fá Ijóst og áreiðanlegt yfirlit yfir á-
sigkomulag húsakynna vorra til sjávar
og sveita, eins og það nú er. Eg á-
leit rétt að fara á stað í þessar leitir
um þennan tíma árs, því þá rekur
maður áreiðanlega augun 1 ýmislegt,
sem ekki sést að sumrinu og menn
muna þá heldur ekki eftir að kvarta
um.
Eg ætla þó ekki að fara að gefa
hér skýrslu um athuganir mínar við-
víkjandi húsakynnum; þær munu koma
síðar; eg ætla að eins að geta ýmis-
legs, er eg veitti eftirtekt viðvíkjandi
vegum og brúm á aðalleiðinni austur;
um vegina er nefnilega að sínu leyti
eins ástatt og húsin, að það sést oft
ekki fullkomlega fyr en á vetrum, að
hverju leyti vegarval og öll tilhögun
hefir verið hyggileg eða ekki. Að minsta
kosti á su hliðin ávalt að vera sá
reynsluskóli, sem bygt er á eftirleiðis.
Eg hefi þá ástæðu til að birta þessar
athuganir, að vér erum of fátækir til
þess að láta nokkurt tækifæri ónotað
til fræðslu um það, er reynslan sýnir
að betur má fara.
Um leiðina upp úr Eeykjavík er
það að segja, að henni er stóruna bet-
ur hagað en áður var; þó hefði ávalt
legið næst, að halda leiðinni úr mið-
bænum austur með sjónum. Sú leið
var í byrjun eðlilegust og útfærsla
bæarins austur á við (húsin fyrir
austan landshöfðingjatún og norðan
Laugaveg) krefst þar vegar nú, þó
seint sé.
í haust hefir verið borið ofan í all-
langan kafla af leiðinni inn að Elliða-
ánum. Hvers vegna haustið og fyrri
hluti vetrar hefir verið valinn til
þessa, skilst mér ekki; þó má vera, að
það styðjist við einhverja reynslu og
megi til sanns vegar færast. Allmikið
af þessum ofaníburði hlýtur að berast
burtu við leysingar að ve.trinum og
vorinu; sömuleiðis verður brautin
þungfær í fyrstu leysingum.
Á þe8sum tíma lá allmikið af veg-
inum frá Lækjarbotnum austur yfir
Hellisheiði undir fönn og klaka, svo
þennan hluta gat eg ekki séð til fulls.
Alt það, sem eg sá, bar þess ljósan
vott, að viðhaldið er ekki eins gott og
æskja mætti; skurðir hafa mjög víða
hrunið saman eða fylst, og víða kom-
in skörð í vegarbrúnir. þetta fer auð-
vitað saman við það, að litiu fé mun
árlega varið til viðhalds þessari leið.
Á þessum tíma var eingöngu farin
gamla leiðin yfir Hellisheiði (upp
Hellisskarð). Vörður þar eru margar
fallnar, og liggja sumar við falli; og er
það ilt, með því að þetta er þrauta-
leið yfir heiðina á vetrum í snjóalög-
um. Syðri leiðin (nýi vegurinn) var
vörðuð í haust, sera leið, og hefir að
líkindum farið til þess töluvert fé.
Nokkru af þessu fó hefði, að mínu á-
liti, sjálfsagt átt að verja til þess, að
hlaða upp vörður á gömlu leiðinni,
því reynslan sýnir, að sú leið verður
ávalt styzt og fjölförnust á vetrum.
Leiðin niður Kamba og alt þar fyr-
ir austan var snjólaus.
I Kömbum er vegurinn góður og
heldur sér vel, en mjög örðugur vagn-
vegur verður hann, ef á það á að
reyna; hallinn mikill og krókar krapp-
ir.
Vegurinn frá Heiðinni að Gljúfurá
hefir haldið sér vel; en á þessum kafla
er brúm miður hyggilega fyrirkomið
og óþarfir krókar á stefnum. Brýr
vantar yfir Gljúfurá og Bakkaholtsá.
þegar það kemur til athugunar að
brúa þær, sem ekki mundi þurfa að
hafa neinn stórvægilegan kostnað í
för með sér, þá rekur maður fyrst
verulega augun í ósamræmið í vegar-
stefnum hér, því kaflinn milli ánna
liggui þannig, að ætla mætti að hann
ætti ekkert skylt við aðalleiðina.
Lagði vegurinn yfir Olfusið endar
við Köguðarhól. Ef hugsað verður til
að halda áfram veginum austur að
Olfusárbrú í sambandi við vagnflutn-
inga, liggur beinast við að taka stefn-
una sunuan við Köguðarhól beinustu
leið á brúna. Að halda við leiðinni
með fram Ingólfsfjalli og þaðan niður
að brú, svo að hún verði akfær, hlýt-
ur að hafa töluverðan kostnað í för
rreð sér. ,
Um Olfusárbrúna verð eg að geta
þess, að mér finst athugaverð »upp-
skrúfunin«, eins og hún er nú gjörð
hvað eftir annað. Brúin er of falleg
og dýr til þess, að hún sé skemd fyr-
ir vangá. Ef brúin heldur ekki nokk-
urn veginn lagi sínu um stund, verður
að aðgæta fleira en uppihaldsstengurn-
ar. Mér finst að minsta kosti engin
vanþörf að veita þessu frekari eftir-
tekt, og ætti að láta mannvirkjafræð-
ing landsins einn segja fyrir um, hve-
nær og hve mikið eigi að hreyfa við
skrúfum.
Um Plóaveginn get eg verið stutt-
orður; hann var góður og greiðfær
yfirferðar. Eg get þó ekki bundist
orða um það, að á honum eru alveg
óþarfir krókar á nokkrúm stöðum. Á
öllum veginum vottaði fyrir hoiklaka
meira og minna, en við því hefir ekki
verið hægt að gera. Á löngum köfl-
um er vegurinn púkklagður, en á púkk-
lagningunni eru miklir gallar. Veg-
urinn átti að vera 6 álna breiður, en
með púkklagningunni verða tæpar 5
álnir færar af breidd hans á æði-mörg-
um stöðum. Mulningurinn (púkkið)
heldur sér vel og gjörir veginn góðan
fyrir lestaferðir og vagnflutninga, en
harðan fótgangandi mönnum. Efpúkk-
lagið hefði verið rétt lagt, mundi hann
hafa fullnægt öllum skilyrðunum þrem-
ur. Ennfremur verð eg að geta þess,
að við hverja rennn er lægð í vegin-
um. Á kaflanum næst Olfusá vantar
fráræsluskurði. Nálægt Bitru hafa
vegarskurðir verið stíflaðir. Vlða sést
á leiðinni, uppgröftur úr skurðum
hefir ekki gengið til vegarins, heldur
verið lagður upp á skurðabakkana að
utanverðu og hefir vatnið sumstaðar
flutt hann aftur niður í skurðina.
þjórsárbrú er lagleg og lítur vel út.
Veita þarf eftirtekt vestri brúarstöpl-
inum; honum getur verið fljótt hætta
búin af frostum og jakaburði. Enn-
fremur þarf að lengjafráræsluskurðinn
Holtamegin vestur og suður fyrir eystri
stöpulinn.
Um Holtaveginn er það að segja,
að vegarstefnan er vel valin, liggur
beinustu leið milli þjórsárbrúar og
Bauðalækjarbrúar. Vegurinn liggur í
heild sinni laglega með löngum, bein-
um köflum og reglulegum bogum á
milli. Vegurinn hefir haldið sér vel,
þar sem ofaníburður var góður (í öll-
um vestri kaflanum). Á eystri kafl-
anum varð eingöngu að nota sand til
ofamburðar og hann hefir fokið burt
á löngum köflum. Fráræsluskurðir eru
margir, en þó þarf slíka skurði á 2—3
stöðum enn, þar sem runnið hefir yfir
veginn. Fyrir holklaka vottar að eins
á 2 stöðum.
Eg hefi þá hér farið fljótt yfir ein-
stök atriði þess, sem eg veitti eftirtekt
á þessari leið. Sérstaklega rekur mað-
ur augun í, hve vegarlagningin yfir Olt-
usið er samræmislaus og öll í bútum.
þegar leið þessa á að fullgera, gerir
þetta töluverða erfiðleika og aukakostn-
að.
Ennfremur vil eg geta þess, að það
er einkar- eftirtektavert, að allir vega-
kaflar, sem liggja yfir mýrar, hafa
haldið sér bezt og virðast munu þurfa
lítinn viðhaldskostnað.
þetta er einkar-mikilsvert hjá oss,
þar sem eftirlit og viðhald er svo ó-
fullkomið. Alment má segja, að veg-
ir þeir, sem landssjóður er búinn að
leggja, kosti of mikið fé til þess, að
láta þá vera eftirlitslausa og viðhalds-
litla, enda þekkist það ekki hjá nokk-
urri annari þjóð. Vér gætum eins lát-
ið stórbrýrnar, sem gerðar hafa verið
á síðustu árum, vera umsjónar-og efc-
irlitslausar. þetta virðist þing og þjóð
þurfa að athuga frekar. þegar fé er
lagt til einhverra nývirkja, þarf ávalt
að gera eiuhverjar ráðstafanir til þess,
að þau gangi ekki úr sér fyrir tím-
ann.
Beykjavík, í marzm. 1900.
Siguröur Pétursson
Ingeniör.
18. blað.
Milli skers og báru.
Einkennilegt er það og eftirtekta-
vert — að vér ekki segjum skringilegt
— hvernig það blaðið, sem stofnað
hefir verið hér á landi til þess að
tala máli kristindómsins, en jafnframt
vill halda þjóðkirkjufyrirkomulaginu,
er eins og milli skers og báru.
Auðvitað er það »Verði ljós!«, sem
hér er átt við.
Oðrum meginn eru þeir menn, sem
andstæðir eru allri kirkju og öllum
kristindómi. þeir hafa, sumir hverjir,
gert sér far um að vekja óvild gegn
blaðinu og stefnu þess með sumpart
harðyrðum sumpart óvirðingarorðum.
I sjálfu sér er það ekkert undar-
legt. Blaðið heldur sínu máli fram
fast og einarðlega, og úr því að allir
íslendingar eru nú ekki samdóma um
það mál, sem blaðið flytur, þá er
ekki beldur við því að búast, að allir
verði samdóma um blaðið sjálft.
Við hinu hefði þar á móti mátt bú-
ast, að mentaðir menn, að minsta
kosti, hefðu litið meiri skilningsaugum
á það, sem blaðið hefir að flytja
en raun hefir á orðið um suma
þeirra.
Langoftast heyrir maður þá dóma
um blaðið úr þeirri átt, sem hér er
um að ræða, að það sé af sama toga
spunuið eins og starf »innri missiónar-
innar« í Danmörk. Og með því
hyggjast menn að láta í Ijós þá skoð-
un sína á blaðinu, að það sé fult af
ófrjálslyndi og ofsatrú.
Nú er það öllum þeim mönnum
vitanlegt, sem minsta skyn bera á
þær kristindómsstefnur, er koma
fram í »innri missióninnh dönsku og
hjá »V. L.«, að þar er nokkurn veg-
inn svo mikið djúp staðfest á milli,
sem orðið getur meðal þeirra manna,
sem telja sig mótmælendatrúar.
Vitanlega hefir »innri missiónin«
danska unnið afreksverk í sínu landi
— vakið fjölda manna til afturhvarfs
og komið upp afaröflugum félagsskap
innan þjóðkirkjunnar. En hennar
mikla mein er trúarhrokinn, dómgirn-
m og mentunaróbeitin. það eru sjálf-
sagt leikprédikararnir, þessir mentun-
arsnauðu kennimenn, sem hafa átt
mestan þátt í að veita þessari hreyf-
ingu í þjóðkirkju Dana inn í þann ó-
frelsisfarveg, sem hún óneitanlega er
komin í.
»V. L«. hefir þar á móti tekíð mjög
ákveðna frjálslyndisstefnu í trúarmál-
um, svo fjarlæga »innri missióninni*,
að formaður hennar mundi vafalaust
telja útgefanda blaðsins einn af »verk-
fræðingum djöfulsins«. það er eitt af
þeim nöfnum, sem hann gefur kristn-
um andstæðingum sínum, og sams
konar orðalag er algengt meðal
samverkamanna hans. þótt ekkiværi
annað að átta sig á, ættu menn af
þessu að geta ráðið í, hver munur er
á þeim anda, sem ríkir í »innri miss-
ióninni« og í »V. L«.