Ísafold - 30.05.1900, Side 3

131
Óveitt brauð.
Meðallandsþing í Vestur-Skaftafells-
prófastsdæmi (Laugholtssókn). Mat:
688 kr. 05 a. Auk þess fylgir brauð-
inu þetta fjárhagstímabil 200 kr. upp-
bót, svo framarlega sem það verður
veict sérstökum presti. Veitist frá
næstu fardögum. Auglýst 28. maí.
Landprestakall (áður Stóruvellir) í
Eangárvallaprófastsdæmi (Skarðssokn).
Mat: 765 kr. 44 a. Auk þess fylgir
brauðinu, verði það veitt sérstökum
presti, 200 kr, bráðabirgðauppbót næsta
fardagaár. Veitist frá næstu fardög-
um. Auglýst 28. mai.
Utau lír lieimi.
þýzkt rithöfunda- og blaðamanna-
almanak, prentað í vetur í Leipzig, eft-
irdr. Emil Thomas nokkurn, segir svo
frá nokkrum helztu blöðum á Eng-
landi:
Af Times, heimsblaðinu mikla, sem
er meira en 100 ára gamalt, eru prentuð
daglega 75,000 eint-ök að jafnaði. það er
dýrara en nokkurt blað annað; kostar
3 pence eða 22J eyri; önnur blöð flest
að eins 1 penny. En aðaltekjur Tim-
es sem annara blaða erlendis eruaug-
lýsingarnar. Fyrir nál. 40 árum námu
auglýsingatekjur þess 1000 pd. sterl.
á dag eða 18,000 kr. Nú er gizkað á
að þær munn orðnar þrefaldar. Ars-
tekjur blaðsins nema því mörgum tug-
um miljóna kr. Enda kostnaðurinn
eftir því gífurlegur.
Af því að hin blöðin ensku eru þre-
falt ódýrari, eru upplög af þeim mörg-
um miklu stærri.
Til dæmis að taka er Daily Tele-
graph prentaður 1 275,000 eintökum
dag hvern upp og niður. það er nú
45 ára gamalt og er aðalmálgagn í-
haldsflokksins. Sama er að segja um
Standard. |>að er eldra miklu, stofn-
að 1827. Upplag 250,000.
þá er Daily News, stofnað 1847, og
hafði Charles Dickens, skáldið fræga,
að ritstjóra fyrstu árin. þaðerhelzta
málgagn framfaraflokksins enska. Upp-
lag 200,000.
Daily Chronicle er enn framsæknara
og hálfgert jafnaðaimanna málgagn.
|>að er prentað í 150,000 eintökum.
Morning Post er eitthvert elzta blað
á Englandi, stofnað 1772. það er
höfðingjablað og mjög íhaldssamt.
Daily Graphic er myndablað, sem
kemur út á hverjum degi og er nú 10
ára. gamalt. það er vinsælt heimilis-
blað. Upplag 125,000.
Japansmenn hafa nú, lögleitt hjá sór
kúabólusetning. Lagaskylda að bólu-
setja öll börn undir eíns og þau eru
10 ára, og aftur þegar þau eru á 6.
árinu og í þriðja skifti á 12. ári.
Stjórnin í Japan hefir og afráðið að
rífa niður borg eina allstóra á eynni
Pormosa, er þeir unnu frá Kínverjum
um árið, af því að læknar segja mjög
óheilnæman jarðveg, þar sern hún
stendur, og láta reisa hana aftur á
öðtum stað heilnæmari, hvorttveggja
á stjórnar kostað.
það er sann-nefnd framfaraþjóð,
Japansmenn.
Vesturfarir. Svo segja skýrsl-
ur, að alls hafi flutt sig hóðan úr
ö'lfu til Ameríku öldina, sem nií er á
förum, 30 miljónir manna.
Eyrstu 20 árin framan af öldinui
Vftr mjög lítið um vesturfarir; talan
®kki nema £ miljón alls. En 17 milj-
árin 1820—1882, og 9 miljónir
k árin næstu til 1893, stundum á
miljón á ári (1888 og 1892). |>á
10 ur vesturförum, t. d. ekki nema
300,000 árið 1894 og 1897 ekki nema
200,000.
Einkennileg skotsár. Yms-
ar kynjasögur eru sagðar úrBúa-ófrið-
inum af merkilegum skotsárum, er
tekist hefir að græða.
Kúla kom í ennið á enskum liðs-
manni vinstra megin, þaut niður með
vinstri kjálbanum innanverðum og þar
út, en þá inn í öxlina hjá viðbeininu;
nam þar staðar. Maðurinn var grædd-
ur, en misti alt bragð, og svo eru and-
litstaugarnar hálf-magnlausar.
Annar fekk skot í hægri kinnina,
milli efra skoltsins og kinnbeinsins;
smaug kúlan gegn um andlitið og út
rétfr fyrir neðan vinstra augað. Hann
var algræddur, og ekki annað að hon-
um á eftir en að hann var iitblindur.
Enn fekk einn skot í efra skoltinn
vinstra megin og kom kúlan ekki út
fyr en fyrir neðan vinstra herðablaðið.
Hann varð máttlaus allur vinstra meg-
in og í hægra handlegg, og hafði mik-
inn verk í kringum sjöunda hálsliðinn.
Máttleysið leið frá smám saman, og
talin enginn vafi á, að hann muni
verða jafngóður.
Dæmi þess er og tilgreint, að kúla
fór alveg í gegn um innyfli manns, og
tókst þó að græða.
Stundum ber við að skot verða
mönnum að bana, þó að ekkert sjái á
þeim. Haldið er- að það stafi af ákaf-
legri loftþrýstingu. Enda ber við, að
liðsmenn kvarta um óþolandi kvalir í
kviðarholinu neðan til eftir skothríð,
þótt ekkert sjái á þeim; það er eign-
að loftþrýstingu af skotum. þetta
hafði einnig borið við í Grikkjaófrið-
inum i hitt eð fyrra.
Andrée-verðlaun. Eftir tillög-
um mannfræði- og landfræðifólagsins í
Stokkhólmi hefir Svíakonungur veitt
þessi verðlaun þeim, er fundið hafa
muni úr för Andrée norðurskautsfara
— segir Morgenbl. norska 6. marz
þ. á.:
O. Hansen, skipstjóra á »Alken«, er
skaut bréfdúfu frá Andrée 15. júlí
1897, fám dögum eftir að hann lagði
á stað frá Spitzbergen; hann hefir
fengið vandaðan farmannakíki með á-
letran.
Piltinum íslenzka, er fann flot-
hylkið með seðlinum í frá Andrée í
Kollafirði 14. maí 1899; hann fekk
50 kr.
L. P. Ask skipstjóra, er hirti norð-
urskautsflothylkið frá Andróe 11. sept.
1899 á Karlslandi og hólt því til skila;
hann fékk annan farmannakíkinn með
áletran og auk þess 100 kr. fyrir fyr-
irhöfn sína og tímatöf. .
Sá hét T. C. Olsen, skutlari, sem
fann það flothylki, og veitti konungur
honum 50 kr. verðlaun.
Loks hefir konungur heitið 1000 kr.
í verðlaun fyrir að finna muni úr för
þeirra Andrée eftirleiðis.
Bifreiðir og járnbrautir.
Maður nokkur ítalskur, er Spera heit-
ir, hefir samið bók um . bifreiðir og
hver not muni mega af þeim hafa í
hans landi, Ítaííu. (Bifreið er bráða-
birgða-nýyrði; það er vagn, sem renn-
ur sjálfkrafa eftir venjulegum vegum,
fyrir steinolíu-gangvél, sem fylgir sjálf-
um vagninum, — er undir honum eða
áföst við hann; slík akfæri eru og
stundum nefnd hestlausir vagnar, en
oftast erlendis automobileða motor-
vagnar).
Spera segir, að bifreiðh: séu mesta
þing í strjálbygðum héruðum með góð-
um akvegum, — of strjálbygðum eða
ófrjóum til þess, að járnbrautir geti
þrifist þar. f>ær séu líka ágætar til
að viða að járnbrautum bæði farþega
og annan flutniug. f>ær segi þá einn-
ig til, hvenær flutningsmagn sé orðið
svo mikið þar eða þar, að hugsa megi
til að leggja þar járnbraut. Enda sé
og burðarmagu þeirra töluvert meira
en margur hyggur. Hann skorar á
stjórnina, að koma á stöðugum bifreið-
ar-póstvögnum þar, sem svo hagar til,
sem fyr segir, fyrir póstsendingar,
mannflutninga og varnings.
Háskólanám í Ameríku.
Svo segir í kenslumálaskýrslum frá
Bandaríkum í N-Ameríku, að stúdenta-
viðkoma fari þar mjög vaxandi. Hafi
verið fysir nálega 30 árum (1872) 590
af hverri miljón landsbúa lögskráðir
til náms (stúdentar) við æðri menta-
stofnanir, háskóla og embættisskóla;
en 1898 var talan komin upp í 1216
af miljóu.
En um leið segir frá því í amerísk-
um blöðum, að háskólagengnir menn
verði nú orðið ósjaldan að gera sér
að góðu einfalda daglaunavinnu, eyrar-
vinnu o. s. frv. Langt of mikil við-
koma af prestum, lagamönnum og
læknum. Meira en nóg yfir höfuð af
lærðum mönnum. Miklu meiri skort-
ur á og miklu meiri þörf á vöskum
og ötulum framkvæmdarmönnum,
hygnum, framsýnum og ráðföstum at-
orkumönnum.
Búmgóðar kírkjur. Péturs-
kirkjan í Bóm tekur 54,000 manna;
það er meira en landsbúar voru hér
fyrir 100 árum.
Næst Péturskirkjunni er dómkirkj-
an í Mílano; hún tekur 37,000 manna.
þá er Pálskirkjan í Lundúnum: 25,-
000; Ægisif í Miklagarði 23,000;
Notre-Dame í París 21,000; dómkirkj-
an í Pisa 13,000, og Markúsarkirkjan
í Feneyum 7,000.
Gróðurstöðin við
Reykjavík.
Svo sem kunnugt er, veitti síðasta
alþingi Búnaðarfélagi íslands styrk
(2000 kr. og 1500 kr.) til gróðurtil-
rauna í grend við Beykjavík. Búnað-
arfélagið keypti í þeim tilgangi land
hér sunnan undir Skólavörðuhæðinni
gagnvart Eskihlíð fyrir 1000 kr., 4—
5 dagsláttur að stærð. Suðaustan við
þenna bletc hefir félagið einnig fengið
8 dagsláttur af landi Beykjavíkur, og
hefir bæarstjórnin veitt það eftirgjalds-
laust, meðanþað verði notað til gróð-
urtilrauna. Landið alt liggur í skjóli
fyrir norðanátt og hallar lítið eitt mót
útsuðri. Meiri hluti þess er mýri, en
hitt grýtt holt. Bærinn hefir látið
leggja veg þangað suður eftir, lengt
Laufásveg.
Búnaðarfélagið fól garðyrkjumanni
Einari Helgasyni á hendur alla um-
sjón með gróðurtilraununum. Lét
hann byrja á vinnunni þegar í haust.
Var þá tekinn fyrir blettur, sem ætl-
aður er kartöflum og rófum; var hann
djúpstunginn (jarðveginum bylt í
tveggja pálstungna dýpi) og rutt úr
honum grjóti, og í vetur var hlaðinn
grjótgarðsspotti úr því. Nú í vor hafa
verið grafnir skurðir og lögð lokræsi,
pæld og stungin flögin frá í haust, og
lítill matjurtagarður, sem þar var.
í sumar verða gjörðar tilraunirmeð
rófur og kartöflutegundir, grasfræ og
trjáplöntur. Tilraunir þessar geta
ekki orðið víðtækar í sumar, bæði
vegna fjdrskorts, og svo þess, að jarð-
vegurinn gat hvergi nærri orðið nægi-
lega vel undirbúinn að þessu sinni,
því að fyrst þarf að þurka landið,
bylta um jörðunni og stinga hana upp,
svo að grasrótin nái að fúna, ogtekur
það lengri tíma en svo, að þetta gæti
alt orðið í vor.
Laugardaginn var, 26. þ. m., var
byrjað að gróðursetja tré. Formaður
Búnaðarfélags Islands, Halldór Kr.
Friðriksson, rótsetti fyrsta tréð, sem
var björk, og var henni heiti gefið
eftir tillögu eins þeirra, er viðstaddir
voru, og nefnd Halldóra. Alls voru á
laugardaginn rótsettar 14 trjátegundir
og hafa sumar þeirra ekki verið reynd-
ar hér áður, þar á meðal ösp, og gjöra
menn sér góðar vonir um að húu
muni dafna hér á landi. Var gróður-
stöðunni því nafn géfið eftir henniog
nefnd Espihlíð.
Leiðrétting. Undir reikninga
sparisjóðsins í Árnessýslu, fyrir árin
1898 og 1899 í 29. tölubl. ísafoldar
þ. árs, hefir gleymst að geta nafns
eins stjórnenda sjóðsins, fyrir bæði ár-
in, hr. Guðjóns Ólafssonar verzlunarm.
Vendetta.
Eftir
Archibald Clavering Gunter.
»Undarlegar? Manstu þegar þú skrif-
aðir mér og sagðist unna karlmanni
hugástum — kom eg þá með þá mót-
báru, að hann væri útlendingur ...
gæti vel verið sprengitólafantur, mann-
drápari? þú hafðir þekt Barnes eina
viku og ekki lengur. Eg tók það alveg
gilt, að þú sagðir mór, að hann væri
prúðmenni og þér samboðinn«.
»Já, bróðir minn, þú varst ekkert
annað enj gæzkan!« svarar Enid, og
henni vöknarum augu við hugsunina
um bréf bróður síns.
»En þegar eg kem svo til þín og segi:
hérna er stúlkan, sem eg hefi unfr
hugástum heilt ár — hún hjúkraði
mér, þegar eg lá fyrir dauðanum, hún
bægði engli dauðans burt frá rúminu
mínu, og þegar eg fekk rænuna aftur,
sagði hún: það skal verða mitt verk,
að koma yður til heilsu aftur, svo að
systir yðar, sem þér töluðuð um í ó-
ráðinu, geti fengið bróðir sinn heilan
á húfi heim til sín —«.
Enid fer að blessa Marínu, slítur
sig svo af honum, fer inn í herbergi
Marínu og ávarpar hana sem systur
sína. Og það er af hreinskilni mælt.
»þú ert rauðeygð, Enid«, segir Mar-
ína.
»Já, eg hefi fengið ávítur þín vegna«.
»Hvernig getur það verið?«
*Eg mintist á heit þitt við hannt.
»|>ú hefir þó ekki getið um það, sem
eg sagði þér?«
»Nei, eg komst ekki svo langt«.
»Hvað sagði hann þá?«
»Hann varð öskuvondur og sagði,
að ef Barnes segði nokkuð ilt um
þessa stúlku------! Marína, blessuð
segðu honum ekki, að Burton hafi
neitt minst á, að þú ættir ekki að
vera í kunningsskap við mig; þaðyrði
ekki til annars en vekja misklíð milli
þessara manna, sem okkur þykir báð-
um vænt um«.
Korsíkustúlkan horfir framan i hana
»Auðvitað geri eg það ekki! Hr. Barn-
es hafði á réttu að standa; eg hefi
farið að ráðum hans. Heitið, sem eg
vann, heyrir nú að fullu og öllu liðna
tímanum til. Nú er ekkert því til
fyrirstöðu, að eg geti orðið bróðir þín-
um góð kona.' Trúirðu mér, Enid?«
»Já, auðvitað trúi eg þér!« segir
Enid og styður þau ummæli sfn með
því að faðma hana að sér. »En hvað
þetta heit hlýtur að hafa verið kyn-
legt!«
#Eg skal segja þér frá því einhvern
tíma«, segir Korsíkustúlkan við hana
hálfum hljóðum, »en ekki núna —,
til þess er það mér enn í of fersku
minni. En þú mátt aldrei, aldrei
tortryggja mig, né efast um ást mína
til bróður þíns«.
»Hvernig ætti eg að geta það?«
svarar Enid. »Komdu nú ofan með