Ísafold - 04.07.1900, Qupperneq 2

170
um skilnÍDgi algerlega, þá getur naum-
ast hjá því farið, að niðurstaðan verði
SÚ, að rektor hafi ekki að eins haldið
áfram að brjóta gegn reglugjörð þess
skóla, sem hann er yfir settur, eftir
að hann hafði fengið hina ótvíræðustu
áminning um að hætta því, heldur hafi
hann og í viðbót brotið gegn skýlaus-
um loforðum, er yfirboðarar hans
höfðu gefið löggjafarþingi þjóðarinnar.
Og pað væri ekki virðulegt háttalag
eða sæmdarauki, heldur hrein og bein
óhæfa.
Synodus.
Árið 1900, 29. dag júnímánaðar var
synodus haldin samkvæmt því, er áð-
ur hafði auglýst verið, og stundu fyrir
hádegi gengið til kirkju til guðsþjón-
ustugjörðar. þar prédikaði síra Jens
Páls8on í Görðum og lagði út af orð-
unum í Matt. 5, 13—16.
Fundarstaðurinn var þingstaður efri
deildar alþingis. Fundurinn var sett-
ur undir forsæti stiftsyfirvaldanna,
amtmanns Júlíusar Havsteen og bisk-
ups Hallgríras Sveinssonar. Biskup
kvaddi prestaskólakennara síra Jón
Helgason til fundarskrifara.
Fundinn sóttu þessir prófastar og
prestar: Síra þorvaldur Jónsson, pró-
fastur í N,- ísafjarðarprófastsdæmi; síra
Jón A. Svein8son, prófastur í Borgar-
fjarðarprófastsdæmi; dómkirkjuprestur
síra Jóhann þorkelsson prófastur í
Kjalarnesprófastsdæmi, síra Kartan
Einarsson, prófastur í Kangárvallapró-
fastsdæmi; síra Jens Pálsson í Görð-
um, síra Friðrik Hallgrlmsson að Út-
skálum, síra Ólafur Sæmundsson í
Hraungerði, síra Ólafur Ólafsson í
Arnarbæli í Ölfusi, síra Eggert Páls-
son að Breiðabólsstað í Fljótshlíð, síra
Arnór jborláksson að Hesti, síra Gísli
Kjartansson að Felli í Mýrdal, síra
Ólafur Magnússon að Sandfelli í Ör-
æfum, síra Halldór Jónsson að Reyni-
völlum í Kjós, síra Ólafur M. Step-
hensen að Lágafelli, síra Skúli Skúla-
son í Odda, síra Brynjólfur Jónsson
að Ólafsvöllum, síra Ingvar Nikulás-
son frá Gaulv9rjabæ. Ennfremur sótti
fundinn prestaskólakennari síra Jón
Helgason.
Biskup setti fundmn með nokkurum
orðum og skýrði frá, hver mál lægju
fyrir og mundu verða tekin til með-
ferðar af fundinum.
1. Biskup skýrði frá þeim breytingum,
er orðið hefði á árinu á tölu uppgjafa-
presta og prestsekkna, svo og þeim
smávægilegu breytingatillögum, er
stiftsyfirvöldin hefðu gert við síðustu
styrkveitingar. Voru tillögur þessar
samþyktar í einu hljóði.
Fá eftir þeim af 17 uppgjafaprest-
um á landinu þessir 6 styrk: Hall-
dór Ó. þorsteinsson 35 kr., Magnús
Gíslason (Sauðlauksdal) 80, Einar
Vernharðsson 50, Jón Jónsson (frá
Stað á Keykjanesi) 40, Pétur Guð-
mundsson 80 og Gunnar Ólafsson 70;
en af 70 prestsekkjum 56 einhvern
styrk, frá 20—120 kr. Styrkurinn,
sem synodus hefir umráð yfir, er sam-
tals 3781 kr. 40 a., þar af 3000 kr.
úr landssjóði, 700 kr. af vöxtum prests-
ekknasjóðsins og kr. 81,40 vextir af
sjóði af árgjöldum brauða.
2. Biskup skýrði því næst frá hag
prestsekknasjóðsins og las upp reikn-
ing hans fyrir liðið ár, en samkvæmt
honum var sjóðurinn í árslok 1898
orðinn 22,131 kr. 62 aur. og hafði á
árinu aukist um 451 kr. (þar af 83
br. 28 a. arður af 5. útg. sálmabókar-
innar). Jafnframt las biskup upp
skýrslu um gjafir til prestsekknasjóðs-
ins úr 15 prófastsdæmum, samtals 231
kr. og 15 a., og gat þess um leið,
hvað gefist hefði til sjóðsins á undan-
gengnum 10 árum, en það hefði að
jafnaði verið 223 kr. 17 a. á ári.
Biskup tjáði þakkir sínar öllum, er
sjóðinn höfðu styrkt, og óskaði þess,
að sjóðurinn mætti njóta sömu vel-
vildar manna eftirleiðis og fleiri bætast
við, er fyndu hvöt hjá sér til þess að
leggja lítinn skerf árlega til sjóðsins.
Biskup bar upp tillögu þá, að næsta
ár verði útbýtt 700 kr., eins og nú,
og var tillagan samþykt í einu hljóði.
Síra Ólafur Ólafsson frá Arnarbæli
lét í ljós óánægju sína yfir því, að
ýms af prófastsdæmum landsins létu
ár eftir ár ekkert af hendi rakna til
prestsekknasjóðsins, en prestsekkjum
væri veittur styrkur af sjóðnum án
tillits til þess, hvort sjóðurinn hefði
nokkurn styrk þegið úr prófastsdæm-
um þeirra eða frá mönnum þeirra,
meðan þeir voru á lífi, og óskaði hann
helzt, að synodus samþykti áskorun
til presta þei’ra eða prófastsdæma, er
hingað til hefðu vaurækt að styrkja
sjóðinn með gjöfum, að gera það bet-
ur eftirleiðis. Biskup fann ekki veru-
lega ástæðu til að synodus samþykti
slíka áskorun, en tjáði sig fúsan til að
skrifa próföstum um málið. Eftir
nokkrar umræður um málið, var borin
upp svohljóðandi tillaga:
•Synodus skorar á þau prófastsdæmi,
sem hafa á síðustu árum lagt mjög
lítið eða ekki neitt í prestsekknasjóð-
inn, að þau eftirleiðis láti af hendi
rakna gjafir til sjóðsins eftir því,
sem efni og kringumstæður prestanna
leyfa«.
Tillagan var feld með 9 atkvæðum
gegn 8.
S. Amtmaðurinn lagði fram og las
upp *Frumvarp til laga um kirkju-
garða«, eftir að hafa gert grein fyrir
nauðsyn þess að fastari og ljósaii regl-
ur fengjust fyrir skyldum sóknarmanna
í þeim efnum en verið hefðu hingað
til samkv. reglugerð 17. júlí 1782, 15.
gr. og viðaukalögum 12. maí 1882 við lög
27. febr. 1880, að því leyti, sem þau
næðu til kirkjugarða. Eftir nokkrar
umræður um frumvarpið var svofeld
tillaga borin upp og samþykt í einu
hljóði, að synodus væri því meðmælt,
að frumvarp þetta væri boríð upp á
alþingi og gæfi aðalstefnu þess fylgi
sitt.
4. Docent Jón Helgason flutti fyr-
irlestur um »Mósesbækurnar í ljósí
biblíurannsóknanna«, en með því að
klukkan var orðin rúmlega 4J e. h.,
þegar fyrirlestrinum var lokið, var
fundi frestað til kl. 8 um kveldíð
sama dag.
5. Biskupinn setti fnndinn að nýju
og byrjaði á því að leggja fram skýrsl-
ur um messugerðir og altarisgöngur á
tímabilinu 1897 — 98 og fór hann um
þær nokkurum orðum, þar sem hann
varaði við því sérstaklega, að byggja
ofmikið á þeim, með því að ýmsatvik
væru þess valdandi, að þær gætu eigi
ávalt verið eins áreiðanlegar og skyldi
til að draga af þeim ályktanir um trú-
ar- og kirkjulíf í söfnuðinum.
6. f>á flutti síra Friðrik Hallgríms-
son að Útskálum erindi um skriftir.
Um þetta mál urðu talsverðar umræð-
ur, er lutu helzt að því, hvort skrifta-
ræða væri nauðsynleg, ef einsleg
skriftamál kæmist á. Ekki var gerð
nein ályktun í því máli.
7. Síra Eggert Pálsson vakti máls
á nauðsyn þess, að dagskrá presta-
stefnunnar yrði birt fundarmönnum
að minsta kosti með fundarboðuninni.
En með því að ýmsiróskuðu, að taka
þátt í umræðunum um þetta mál, en
kamið var fram á nótt, var fundi frest-
að til næsta dags kl. 9 f. m.
Á kvöldfundi þessum voru allir hin-
ir sömu viðstaddir, sem á fyrra fund-
inum, að undanskildum sfra Ó. M.
Stephensen.
Hinn 30. júní kl. 9 f. h. var fund-
ur settur að nýju að viðstöddum góð-
um meiri hluta þeirra presta og pró-
fasta, < r sótt böfðu fundinn daginn áð-
ur. Síra Jens Pálsson studdi frekar
það, sem sira Eggert hafði vakið máls
á kvöldinu áður um tilhögun synodus-
ar. Eftir talsverðar umræður var bor-
in upp og samþykt í einu hljóði svo-
feld tillaga:
•Synodus ályktar, að alla nauðsyn
beri til þess, að dagskrá fundarins sé
auglýst 1 blöðunum með að minsta
kosti 2 mánaða fyrirvara, og að það
verði gert að fastri reglu.að ávalt séu
fluttir að minsta kosti tveir fyrirlestr-
ar, annar vísindalegs, hinn aðallega
uppbyggilegs efnis«.
8. Að síðustu mintist biskupinn á
húslestra og húslestrabækur. Eftir all-
miklar umræður var svolátandi tillaga
samþykt í einu hljóði:
•Synodus skorar á herra biskupinn,
að gangast fyrir því, að sem fyrst að
unt er verði stofnað til nýrrar kvöld-
lestrarbókar, á þann hátt, að sem flest-
ir andlegrar stéttar menn leggi til
hennar skerf sinn«.
FuDdarbók lesin upp og fundi slitið
kl. 11, 10 f. h.
Skarlats-sóttin.
Enn hafa 4 bætst við hér í bænum
í tölu skarlats-sjúklinganna, alt börn.
Eru nú 6 alls einangraðir í Framfara-
félagshúsinu, en 1 barnið heima hjá
foreldium sínum, með því að heimild
til þess að lögum, ef hægt er að hafa
sjúklinginn nógu afskektan á heimil-
inu. Enda getur svo farið á skömm-
um tíma, að ekki verði hægt að koma
fleirum fyrir í Framfarafélagshúsinu
Eitt barn er dáið, það sem fyrst fekk
veikina hér.
Héraðslæknir (G. B.) hefir látið
auglýsa svolátandi varúðarfyrirmæli:
•Samkvæmt lögum um varnir gegn
útbreiðslu næmra sjúkdóma 31. jan.
1896 er skarlatssótt einn af þeim sjúk-
dómum, sem yfirvöld ætíð skulu verja
almenning fyrir (2. gr.).
Ef skarlatssótt kemur uppá einhverju
heimili, þá er húsráðanda þegar í stað
skylt að skýra héraðslækni frá því.
í>ó er húsráðanda heimilt að tilkynna
sjúkdóminn bæarfógeta, en haun skal
jafnskjótt láta lækni vita um sjúk-
dóminn. Með heimilismönnum eru
einnig taldir aðkomumenn. Verði
einhver þess var, að eigi hefir verið
skýrt frá skarlatssóttartilfelli, skal
hann þegar í stað skýra frá því á
þann hátt, er að framan er sagt (5.
gr-)-
Ef ekki er unt að hafa sjúkling
með skarlatssótt svo afskektan á heim-
ili 8Ínu, að óhætt sé við útbreiðsiu
sóttnæmisins, þá er lækni heimilt að
láta flytja hann í alment sjúkrahús,
eða eitthvert annað hús, sem til þess
er hentugt. Er sjúklingurinn skyldur
að vera þar, þangað til hættulaust er
að flytja hann eða láta hann fara
þaðan (6. gr.). Hér í bæ verða slík-
ir sjúklingar látnir í Framfarafélags-
húsið.
f>á er skarlatssótt gengur, vekur það
grun um veikina, ef menn fá sárindi
í hálsinn samfara hita og magnleysi,
og ber því fyrst um sinn að tilkynna
lækni öll slík tilfelli, enda þótt ekki
sé kominn roði á húðina. Samkv. 14.
gr. sóttvarnarlaganna varða brot gegn
þessum fyrirmælum fangelsi eða sekt-
umi.
Ekki fréttist enn til sóttarinnar víð-
ar upp um sveitir, nema á 1 bæ aust-
ur í Hvolhreppi, Langagerði, heimili
manns þess, Magnúsar að nafni, er
hér var við vinnu í húsinu nr. 30 í
Vesturgötu, þar sem Kjósarstúlkan og
tvent annað, og áður hafði verið með
Jóhanni í Bakkakoti í botnverpinga-
veiðum á Kalmanstjörn. Voru menn
hræddir um að hann mundi flytja
sóttina með sér heim til sfn upp í
sveit; enda hefir sú raun á orðið.
(Hann átti þarna heima, í Hvolhreppi,
en ekki í Landeyum).
Búa-ríma.
Bretlands Englar yfir frón
illa jólin syngja;
Búa-Páll og Bola-Jón
blóðugnm kiukkum hringja.
Þar sem, meðan ung var öld,
áttu Blámenn riki,
móti Búum herst um völd
Bretans aurasýki.
Báðir forðum fóru’ á sveim,
fluttu kross í stafni,
til að færa heiðnum heim
hjálp í Jesú nafni.
Bihlíur og hreunivín
Blámenn af þeim keyptu;
fræðin kristnu fengu svín,
en flöskunni við þeir gleyptu.
Fé sin létu föst og kvik,
fold og hauga rauða;
vín og ágirnd, völd og svik
vann þeirn öllum dauða.
Búa-Páll og Boli þá
hæn og lofgjörð hófu,
þegar hinsta heiðum á
Hottentottann grófu.
Harðara var þeim Kaffans kynr
komið af reginleiðum;
en guliið og hann Guð fyrir via
gott er á Ijónaveiðum!
Kaffar lúta; kynja-lönd
koma’ i brezka sjóðinn.
í>á við Bretum reisir rönd
ramlynd Búaþjóðin.
Langt í norður flýðu fyrst,
friðiand sér að velja;
loks i Transvaal völdu vist, —
vilja nú engum selja.
Búa-Páll og Boli þvi
bænatólin herða:
»Eg em Drottins, þú er þý!«
þrymur i braki sverða.
Eær ei Boli fauskinn Pál
fyrir neitt að þoka;
soðið er á hann saxastál,
þó sýnist klæddur poka.
Forn er Búans lund og löt,
að læra fræðin nýu;
segir hann jörð sé frjáls og fliit,
og fingur sinir tiu.
Vanir að bera byssu’ og geir,
beitu’ ei spara hrafni;
Kaffans börn sem baulur þeir
• brytja’ i Jesú nafni.
Járnin eins og Jósúa
jötunefldir hrista,
og á haki Blámanna
blóðugar amir rista.
Má nú enginn milli sjá
maður hér á jörðu,
hverir sigur fyllri fá
og fólsku meiri gjörðu.
En ef háðir valda vömm
og voða-ábyrgð saka,
ættu báðir skaða’ og skömm
skiftum frá að taka.
Bibliur þeirra Bola-Jóns
betur lægi’ á hillu;
verri’ er hljómur hræsnis tóns
heiðinna manna villn.
II.
Eru það fögur aldamót,
eins og fyrir táknar: