Ísafold - 25.08.1900, Blaðsíða 2

eftir að mæta augliti til auglitis frammi
fyrir þessari hátign !! Hvað ætli að
verði úr honum ?
Eitstjóri þjóðólfs er nú ef til vill
að halda sér dálítið til með þessu fyr-
ir Arnesingum núna fyrir haustið.
f>að er sera sé sagt, að haun hafi
útgerðarmann við Olfusárbrúna, sem
á að róa út á Flóann, auðvitað með
dýrindisbeitu, enda sýnir reynslan það,
að eigi er all-lítið undir beitunnikom-
ið.
Sumir spá nú, að þessi útgerð muni
gefast álíka og Batteríis-útgerðin sæla:
beitan muni eyðast — það muni bara
éta af — og búið sé þá.
f>að er nú aunars ekki alt fallegt,
sem alþýðumennirnir i sveitunum hafa
í munninum, þegar þeir eru að tala
um þessa útgerð. f>að má hlæja sig
þreyttan á því, hvað montínn þessi
f>jóðólfsritstjóri er. f>ykir mörgum
honum takast upp, þegar hann er að
segja okkur, að kann hafi nú kveðið
ísafold í kútinn, þar sem engum get-
ur dulist — og honum ekki heldur —
að hann er sjálfur kominn i þann
»pólitiskan« kút, sem hann kemst sýni-
lega aldrei hálfa leið upp úr framar.
Að maðurinn hafi þessa trú á sjálf-
um sér, verður sumum að trúa, úr því
að hann ætlast til að Árnesingar kjósi
hann fyrir fulltrúa á þing.
Mikið álit hefir hann á sjálfum sér
og mikið traust hefir hann á fáfræði
og áhugaleysi Árnesinga á landsmál-
um.
Nei, svo langt eru Árnesingar ekki
leiddir, að þeir kjósi sér fyrir fulltrúa
sinn á þing mann, sem ekkert annað
ber fyrir brjósti eða hefir fram að færa
en að rífa alt niður, og standa þvers um
fyrir því, sem þjóðinni má að haldi
koma. Á eg þar einkum við stjórn-
arbótina og bankamálið.
Hann heldur því t. d. fram, að Val-
týsflokkurinn sé að draga þau réttindi,
sem þjóðin hefir þegar fengið, frá
henni og í hendur Dönum, og að Dan-
ir samþykki aldrei annað en það, sem
þeim sé til hagsmuna gagnvart fs-
lenzku þjóðinni.
Hvernig fer hann þá að því, að ætla
Döuum eða stjórninni, að samþykkja
endurskoðunarfrumvarpið gamla, sem
fer miklu lengst" f>etta skil eg aldrei.
Eg get ekki skilið, að stjórnin sam-
þykki fremur hið meira en hið minna.
f>jóðólfsmaðurinn ætlar máske að hræða
hana til þess, með fúngeyingunum sín-
um; en eg hef ekki raikla trú á því.
Eg held okkur sé bezt að taka málið
eins og það liggur fyrir og þiggja þá
tilslökun, sem stjórnin býður. f>að er
þó betra en ekki neitt, þótt okkur
þyki það lítið. En eg held að þetta
sé eina ráðið til þess að þjóðin fái
með tímanum vilja sínum framgengt.
Peninga vill f>jóðólfur ekkert hafa
með inn í landið; heldur, að við étum
þá upp undir eins og verðum skuld-
ugir og borgum aldrei, og hrærir þetta
bankamál saman við stjórnarbótarmál-
ið, með mjög illgirnislegum getsökum
til þeirra, sem aðra skoðun hafa.
Að bera þetta á borð fyrir alþýðu,
finst mér vera hreint og beint að
smána hana.
Svona mann brúka Árnesingar ekki
fyrir þingmann sinn.
f>eir eru víst heldur ekki í neinum
vandræðum með þingmenn nú, þar
sem þeir eiga kost á mjög álitlegum
mönnum úr héraðinu sjálfu, síra Magn-
úsi á Torfastöðum og Sigurði búfræð-
ing frá Langholti.
Eg býst nú við að fá ilt fyrir þess-
ar línur hjá f>jóðólfi og verða fyrir
öðru eins og »alþýðumaðurinn«.
Máske eg geti þá bætt honum til
seinna.
En á einu skal eg fræða hann. Eg
er ekki fremur »leigutOl« ísafoldar en
f>jóðólfs, og get sagt það, sem mér býr
í brjósti, án þess.
Isafoldar-ritstjórana þekki eg alls
ekkert, nema af blaðinu. En eg ann
þeim alls góðs af heilum hug, af því
að eg lít svo á, að þeir vilji þjóðinni
gagn og fylgi því fram með skynsemd.
Eg álít þá mjög þarfa menn og blað
þeirra nytsemdar-blað, sem allir bænd-
ur ættu að sjá sóma sinn og hag í að
kaupa og lesa ineð athygli. Sérstak-
lega álít eg ísafold lesendum f>jóðólfs
alveg ómissandi, því að ganga fram
undir leiðsögn f>jóðólfs álít eg stórhættu-
legt, ekki sízt uú undir kosningaruar
til alþingis. f>ar á þjóðin mikinn vanda
af hendi að leysa, sem óskandi væri
að hún hefði sóma og gagn af, og það
getur hún, ef hún vill.
Kael í koti.
Snæfellsnes8ýslu, 20. ágúst:
Heyskapurinn gengur fremur vel hér
í sýalu, eins og viðast hvar annarsstaðar
þetta gæðasumar. Grrasvöxtinn má telja í
hetra meðallagi og nýting hefir verið frem-
ur góð, þótt raunar hafi verið þurklaust
nú í hálfan mánuð; en nú vonum við, að
þerririnn komi með hverjum degi. Ef sumarið
verður gott alt til enda, má segja að þetta
ár verði veltiár; allir muna veturinn, hve
mildur hann var.
Annars eru tíðindin fá héðan að vanda.
Tíðrætt verður þó sumum um kosning-
arnai til alþingis; og er þó eigi svo
að skilja, að áhuginn á þeim landsmálum,
sem nú eru efst á dagskrá, sé mikill hjá oss
Snæfellingum alment. Þegar menn ræða
hér um kosningar, er það sjaldnast í sam-
handi við áhugamál þjóðarinnar, heldur i
sambandi við persónurnar. f>eir eru hér
sem víðar helzt til fáir, sem skilst það, hve
áríðandi er að senda þá menn eina á þing,
er koma vilja nauðsynjamálum þjóðarinnar
áleiðis. Jlenn spyrja hér sjaldan um það,
hvort þingmannsefnið sé fylgjandi sjórnhót-
inni, stórahankamálinu, ritsímanum o. s. frv.,
heldur er eingöngu litið á persónurnar,
mennina, sem gefið hafa kost á sér, án þess
að spyrja um, hvort þingseta þeirra muni
verða þjóðinni til gagns eða ekki.
JÞingmannsefnin eru nú orðin þrjú; þvi
að auk sýslumanns L. Bj. og ritstjóra
E. H. hefir nú prófastur okkar, síra Sig-
urður Gunnarsson, gefið kost á sér, með
því að hann hefir hætt við að hjóða sig
fram í hinu forna kjördæmi sínu (S.-Múla-
sýslu), sökum fjarlægðarinnar. Þykir mörg-
um framboð hans koma nokkuð seÍDt,
og aðrir segja of seint, því að þeir hafi
þegar lofað að kjósa sýslumann. Sá orð-
rómur gengur staflaust um alla sýsluna og
miklu viðar sjálfsagt, að hann (sýslu-
maður) hafi þegar hundið atkvæði fjölda
manna, beinlínis eða óbeinlínis, og fái öfl-
ngan stuðning í því máli hjá einum verzl-
unarstjóra í Stykkishólmi; því að, eins og
allir vita, hafa kaupmenn og verzlunarstjór-
ar mikið vald yfir bændum vegna skulda-
klafans, ekki sizt þar sem menningin er
ekki meiri háttar en hé'r hjá oss Snæfell-
ingum.
Sýslumaður mun hafa verið að undirbúa
kosningu sína mörg ár, hafandi í hendi sér
til þess sýslunefndarmenn, hreppstjóra og
oddvita. Munu þeir hafa sendir verið út
af örkinni með skjöl til undirskrifta, áskor-
anir til sýslum. að bjóða sig fram, og mönn-
um svo talin trú um, að hver sá. sem ritað
hafi nafn sitt undir skjalið, hafi þar með
skuldbundið sig til að kjósa sýslumann,
þó það sé tvent ólikt, að skora á mann til
þingmensku, meðan enginn annar er í boði,
og hitt, að lofa að taka hann fram yfir
öll þingmannsefni, er síðar kunna fram að
koma.
Til marks um bneykslanlegan ofstopa
sýslumanns er það, að þegar því var lýst
á kirkjufundi að Helgafeili nú fyrir skemstu,
að Sig. próf. gæfi kost á sér, þá ris hann
óðar upp þar, sýslumaður, með miklum
þjósti út af slíkri ofdirfsku prófasts, og seg-
ir meðal annars það vera hverjum manni
augljóst, að tilgangur hans (próf.) með fram-
boðinu geti ekki verið annar en sá, að fá
kjósendur til að svikja loforð sín. Engu
líkara en að hann teldi þá vistráðin bjú
sín, sem varðaði við lög að tæla frásér!
Með þessu lagi er skiljanlegt, þótt sá
orðrómur berist út um okkur Snæfellinga,
að við munum ekki þora annað en kjósa
sýslumann vorn, hve ólíkt sem oss kann að
vera i þeli til hans og hinna framboðanna,
að eg minnist ekkí á afstöðu hans og þeirra
við mestu nauðsynjamál þjóðarinnar: sýslu-
maður þeim öllum andvígur, en hinir al-
veg með þeim, ýmist flestum eða öllum.
Isafírði, 18. ágúst:
Héðan frá Djúpinu er að frétta allgott
árferði. sem annarstaðar víðast. Aflalitið
fremur raunar nú í sumar, en því betri var
aflinn i vor. Sömuleiðis heldur lítið um
þerri undanfarnar vikur. En rætist úr því
áður langt um líður, þarf ekki að kvíða
heyskaparmisbrigðum.
Heldur er að lifna í kolunum undir
k o 8 n i n g a - pottinum. Sýslumaður og hans
menn eru að heyra ailöruggir orðnir um
sigur, enda liggja ekki á liði sínu. Þeir
eru hreyknir af þvi herbragði sýslumanns,
að hafa kjörfund svo snemma, sem lög
leyfa frekast, þ. e. 1. september. Þá er
enn langt til sláttuloka og bændum því til-
finnanlegur bagi að missa 2—3 daga í
kjörfundarferð. En fylgi sýslumanns mest
hér í kaupstaðnum (kjörstaðnum) og í grend-
inni. Ennfremur þilskipamenn ókomnir beim.
Nú hafa og þeir sýslumaðar fengið síra
Þorvald próf. Jónsson til að sækja um
þingmensku, mann, sem enginn veit til að
um landsmál hafi hugsað fyr á ævi sinni.
Honum mun og alls eigi ætlað á þing að
komast, heldur að dreifa atkvæðum fyrir
hinum, þeim Skúla og síra Sigurði. Eimta
þingmannsefnið kvað vera síra Janus pró-
fastur i Holti. Hvort honum er samahlut-
verk ætlað og embættisbróður hans hér,
skal ósagt látið.
Heita má hver maður valtýskur hér við
Djúpið, það eg veit frekast, nema fáeinir
höfðingjar hér í kaupstaðnum. Ætti því
ekki að geta á tvennu leikið um kjörið, ef
stjórnmálastefnan réði: annars vegar ein-
dregnir skrifstofuvaldsfulltrúar og stjórnar-
bótarfjandskapar, en hins vegar einhverjir
landsins mestu stjórnmálagarpar, auk þess
sem þeir eru öðrum íramfaramálum vorum
fylgjandi af alhug og með mikilli atorku.
Um aðra kosningu er nú og tíðrætt um
þessar mundir. Það er um fyrirfram gerða
prestskosningu í Yatnsfjarðarprestakalli, þ.
e. áður en yfirvöld hafa valið úr umsækj-
endum á kjörskrá. Var það gert með ó-
hlifinni undirskriftasmölun til handa syni
hins fráfallna prests, síra Páls Stephcnsen,
þótt enginn vafi gæti á því leikið, að
fjöldi kennimanna honum snjallari mundu
um brauðið sækja, Sumir af þessum görm-
um, sem nota á til að útvega sira P. St.
brauðið, fengu að sögn hvorki að heyra
né sjá það, sem nöfn þeirra voru sett und-
ir — að eins lesið upp fyrir þeim i skjótri
svipan nokkuð af erindinn (fyrri málsgr.)
og nöfn þeirra svo skrifuð, ef þeir ekki
beinlinis bönnuðu það. Nokkrir þeirra
kváðu alls eigi hafa kosningarrétt, heldur
vera jafnvel á sveit eða ógjaldskyld vinnu-
hjú, og einn dæmdur þjófur með óendur-
fenginni æru. Kjósendur milli 30 og 40,
og þessir undirskrifendur um 20, en meðal
þeirra hvorki hreppstjóri né oddviti né
meiri hluti sóknarnefndar; og eru þeir æfir
út af þessari frekju sira P. við hina lítil-
sigldari sveitunga þeirra, enda sáriðrast nú
að sögn sumir unairskrifendur flónsku sinn-
ar, og óska einkis framar en að síra P.
komist ekki á skrá.
Póstskipið Lanra
kapt. Christiansen, kom loks í dag.
Fjöldi Englendinga með, og þessir ís-
lenzkir farþegar: frá Khöfn Sigurður
Pótursson mannvirkjafræðingurinn og
frk. Elísabeth Steffensen og Sigríður
Jónsdóttir (fangavarðar); frá Englandi
Jón Þórðarson kaupmaður, Sigfús Ey-
mundsson bóksali og Jón Vestdal, sömul.
frk. Anna Helgadóttir frá Borgarnesi;
frá Ameríku Einar Jochumssou með
dóttur sinni, o. fl.
Þeir landshöfðingi,
amtmaður, biskup og laudlæknirkomu
allir heim aftur úr yfirskoðunarferðum
sínum með Ceres 22. þ. m.
Mannalát.
Dáinn er nýlega merkisbóndinn Á s-
björn Ólafsson í Njarðvík, lang-
mestur atkvæðamaður í því bygðarlagi.
Vestra, í Bæ í Króksfirði, lézt 10. þ
m. fröken Elín Gróa Ólafsdótt-
u r, einkabarn Ólafs heit. æknis Sig-
valdasonar og frú Elízabetar B. Jóns-
dóttur, er þar býr enn, — stúlka milli
tvítugs og þrítugs, gáfuð og valkvendi.
Þá lózt í Khöfn 28. f. mán. úr lungna-
tæring, stud. polyt. Karl Torfason
frá Ólafsdal, efnismaður mikill, mætavel
gáfaður.
Kosningabralls-smæiki.
Ekki er friðvænleg aðkoman enn
fyrir kjósendur, er hingað ber af ferð
eða annari fjarvist frá heimilum sín-
um. Hvort sem þeir koma sjóveg
eða landveg, eru þeir óðar umkringd-
ir af vörgum, kosningasmölum banka-
stjórans, sem virðast ekki hafa fengið
hálfa fylli sína enn. þrír sáust utan
um einn nú fyrir fám dögum, áður en
hann komst af hestbaki. það var
sjálfur gangnaforinginn bankastjórans,
»sumarmaður« Mr. Vídalíns, og svo
einn alþektur vinnumaður eða dag-
launamaður bankastjórans. Mann-
auminginn beiddist allþarflega þeirrar
vægðar, að mega halda áfram heim
að húsinu sínu og komast þar af baki.
Og munu raunar leikslokin hafa orð
ið þau, að henn gekk þeim alveg úr
greipum.
það er ekki trútt um, að líkt sé
orðið um áhrifin af þessum atgangi
eins og Árnesingar segja af framgöngu
prestsins á Sþeiðunum. þeir segja, að
hann sé þar allra manna mestur
stuðningsmaður þeirra síra Magnúss
og Sigurðar búfræðings, með þeim
hætti, að hann gengur með undir-
skriftaskjal fyrir mág sínn, þjóðólfs-
manninn, er hann stendur á sjálfur
við 3. mann, allra-lítilsigldustu kjós-
endurna í sínum sóknum; fleiri hefir
hann ekki getað klófest margar, marg-
ar vikur, vegna þess, að hann sjálfur og
skjalið þannig prýtt gerir alveg sama
gagn og hræða í varpi.
Til marks um, hve bankastjóraliðið
er lítilþægt um meðmæli með honum
og álas á hendur keppinaut hans, má
benda á heilmikla sögu í síðasta tbl.
málgagns hans, þjóðólfs, um að helzta
afreksverk yfirdómara Jóns Jenssonar
sem veganefndarforruanns sé, að hann
hafi látið aka á bæjarins kostnað
gróðrarmoldarhaug niður í Tjörn, þótt
einn a£ borgurum bæjarins hefði lagt
fölur á hana og tjáð sig albúinn að
flytja hana á burt að kostnaðarlausu
fyrir bæinn.
það er það eitt að þessari mikils-
verðu sögu, sem er ætlað að gylla
bankastjórann óbeinlínis sem þing-
mannsetni að sama skapi, sem hún á
að sýna óhæfileik hins til þingmensku,
að hún er tóm vitleysa og ósann-
indi frá upphafi til enda.
Enn þá er »sumarmaðurinn« vídalínski
á erli meðal verkalýðs bæjarins með
boðskapinn um atvinnuvelgjörðir banka-
stjórans, er hann vill svo friðlaust
láta umbuna honum með þingmensku,
svo viturlegt sem það er. Hvernig
væri að stinga upp í hann keflinu því,
að það er alls ekki bankastjórinn, sem
atvinnu veitir eða veitt hefir, hvorki
við bankahúsið né vegi og rennur í
bænum, heldur nánast landssjóður að
því er bankann snertir, en bæjarsjóð-
ur ella? er með öðrum orðurn
almenningur, sem hér er sá eiginlegi
vinnuveitandi, þar á meðal vinnuþigg-
jendur sjálfir að því leyti sem þeireru
um leið gjaldendur bæði ílandssjóðog
bæjarsjóð. Verkin sömu hefðu unnin
verið, hvað sem bankastjóranum leið,
og verkalýðurinn sjálfsagt fengið sama
kaup fyrir. f>að er því eintóm blekk-
ing, að vera að tala hér um atvinnu-
velgerðir af bankastjórans hálfu, að ó-
rýrðum fyrir það öllum hans mann-
kostum. -------
Við mun það hafa borið meðal kjós-
enda hér í bænum í sumar, þeirrá er