Ísafold - 24.08.1901, Blaðsíða 1

Kemnr nr. ýinist einu sinni eða
tvisv. í vikn Verff &rg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l*/a doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógiid nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
Reykjavík laugarda^inn 24.. ág-úst 1901.
59. bíað.
Auglýsing.
VlÐ verzlanir undirslaifaðra á Búðum, í Ólafsvík, Stykkishólmi,
Búðardal, Skarðstoð, Flatey, Patreksfirði, Bildudal, Þingeyri, Haukadal verða
frá nýári 1902 greiddir 5°/o vextÍF af skuldum — hvorttveggja rniðað
við 50 kr. upphæð og þar yfir. Vextir reiknast af upphæð þeirri, er stendur
við hver árslok, og tilfærast í fyrsta sinn 31. desbr. 1902.
I ágúst 1901.
Pr. Aktieselskabet N. Chr- Grams Handel
Ilolger Adolph.
Pr. Islandsk Handels & Fiskerikompagni Aktieselskab
Pétur A. Ólajsson
Pr. pr. Leonh- Tang
Sæm Halldórsson gP. J. Thorsteinsson & Co- Ámi Biis.
Biðjið ætíð um
OTTO MONSTBD’S
DANSKA SMJ0RLIKI, sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og
smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta i Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
XXVIII. árg.J
I
I. 0 0. F. 838309
Forngripas. opið md . mvd. og ld 11—12
Lanasbókasafn opið hrern virkan dag
k). 12—2 og einni stnndu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. tfl útlána.
Okeypis lækning á spitalpnnm á þriðjud.
og föstud. kl. 11—1.
Ókeypis augnlækning á spítalanum
fyrst.a og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
fc. 11-1-
Ókeypis tannlækning i liúsi Jóns Svems
uonar lijá kirkjunni l. og 3. mánud. hvers
mán. ki. 11—1.
Landsbankinn opinn bvern virkan dag
kl 11—2. Baukastjórn við kl. 12—1.
Fyrir þeim, er lán hafa fengið úr
veðdeild landsbankans, skal brýnt það,
er hér segir:
1. Gjalddagi hinnar árlegu greiðslu
(afborgana, vaxta o. fl.) er i. okt-
óber.
2. Greiða verður nákvæmlega þá upp-
hæð, er hverjum lántakandahefir
við lántökuna verið afhent skír-
teini um, að honum beri að grein.a
á ári hverju. Afborgun fram yf-
ir skyidu er þó leyfileg, en verð-
ur að standa á ioo kr. og greið-
ast i. október.
j. Sé greiðslan eigi komin til bank-
. ans fyrir októberlok, ber að greiða
í dráttarvöxtu i°/o fyrir hvern
’ 'mánuð, og er þá brot úr mánuði
reiknað sem heill mánuður.
4. Tikaka verður, nákvæmlega upp í
hvaða lán greiðslan eigi að ganga
(helzt nefna lánsnúmerið), hvað
sé að veði 0. s. frv.
5. Frest á ákveðinni greiðslu afborg-
ana og vaxta af veðdeildarlánum,
er cigi unt að veita, og er pví ó-
hjákvœmilcgt að .ganga að vtðinn,
séu vanskil sýnd.
6. Þeir, er lán hafa fengið út á hús,
sem eigi eru í Reykjavík, verða
c að gæta þess, að húsunum sé
haldið vátrygðum samkvæmt regl-
um bankans; sé þetta vanrækt er
alt lánið fallið í gjalddaga. — Sama
gildir um þau hús á jörðum, er
gjört hefir verið að skyldu að vá-
tryggja. —
Reykjavik, 22., ágúst, 1901
Tr. Giuuiaiisson.
SkógrœktarfólBg Plensborg skóg-
ræktarmaður álitur landið við Rauða.vjitn
einkum vél fallið til skógræktar, og hafa
bæjarbúar nú svo vel tekið þessari bend-
ingu bans, að til stendur að stofna hið
fyrsta skógræktarfélag landsins og kaupa
þar land og girða um 35 dagsláttur. —
Skógarsvæðið er svo stutt frá bænum, að
það er ekki nema rnátulegur skemtigangnr
þangað á sunnudögum. Skógræktarmaður-
inn gefur beztu vouir um, að eigendurnir
fari að hafa ánægju af fyrirtæki sínu eftir
ein 6—8 ár.
Póstskipið Laura kom í morgun og
með þvi nokkuð af farþegum, frá Englandi
og Khöfn, þar á meðal háskólakand í lækn-
isfrteði Sig. Magnússon (frá Laufási), lækna-
skólakandídatarnir Ingólfur Gíslason, Jónas
Kristjánsson og Þorbj. Þórðarson, stnd.
theol. (lísli Skúlason, Valdemar Ottesen
verzlm., frk. Þórdis Gruðlaugsd. sýslumanns,
0. fl.
Ennfreirmr tlðindaritari frá blaðinu »Poli-
tikenc i Khöfn, kand. Jörgensen; ferðast
kringum land með Laura.
Síðasta atrennan.
Síðasta óyndisúrræði afturhaldsliðs-
insins til að gera stjórnarbaráttu vora
enn áraneurslausa, bótt búið væri nú
loks að afgreiða málið frá þinginu í
frumvarpsformi, var að reyna að fá
neðri deild til að verða tvísaga — til
að taka aftur atbvæði það, er hún
hafði fyrir skemstu greitt með stjórn-
arakrárfrumvarpinu. það ætlaði að
fá hana til að samþykkja og senda
frá sér þingsályktun þess efuis.
fjoir komu sinn með hvora tillög-
una i þá átt, mágarnir vestfirzku, þm-i
Snæfellinga og 2. þm. Isfirðinga, sem
allir vita að eru höfuðmeðbjálparar
landshöfðingja í þeirri lofsamlegu iðju,
að koma allri stjórnarbót fyrir kattar-
nef, og halda sem lengst í þetta stjórn
arástand, sem nú eigum vér við að
búa. •
Tillaga Snæf.þm. var svo látandi:
Neðri deild alþingis skorar á stjórn-
ina, að leggja fyrir næsta þing frum-
varp til stjórnarskipunarlaga fyrir ís-
land, er veiti þjóðinni ríflegri bætur á
stjórnarfari hennar og innlendari stjórn
en farið er fram á í frumvarpi því, er
nú er samþykt í þáðum deildum, en
útkljáð var í neðri deild áður en
kunnugt var orðið um stjórnarskiftin í
Danmörku.
Hiun (H. H.) kemur því næst með
svofelda umbót á smíð mágs síns og
félaga:
Neðri deild alþingis skorar á stjórn-
ina, að leggja fyrir næsta alþing frum-
varp til stjórnarskipunarlaga um hin
sérstaklegu málefni íslaDds, er komi í
stað frumvarps þess um breyting á
stjórnarskránni, er nú er samþvkt af
báðuiri deildum alþingis, en útkljáð
var í neðri deild, áður kunnugt var
orðið um stjórnarskiftin í Danmörku,
og 80 í því frumvarpi skipað fyrir um
alinnlenda stjórn, eftir því sem frek-
ast má við koma án þess skert sé
eining ríkisins, eður að minsta kosti
sú breyting gjörð á fyrirkomulagi
hinnar æðstu stjórnar í sérmálum ís-
lands, að hér búsettur, innlendur mað-
ur, er mæti á alþingi og beri ábyrgð
á allri stjórnarathöfninni fyririnnlend-
um dómstóli, hafi yfirstjórn sérmál-
anna á hendi.
Dm þessar tillögur, með nokkrum
smábreytingum, spunnust í fyrra dag
allmiklar umræður og snarpar, og
jafnframt um þá tillögu frá stjórnar-
bótarmönnum, að fela stjóruarskrár-
nefndiuni í neðri deild að semja í
þeirra stað ávarp til konungs.
Svo lauk, að báðar tillögurnar voru
feldar, og sömul. að senda konungi
ávarp frá Nd.
Lárus H. Bjarnason: þegar stjórn-
arskrármálið var hér til umræðu, voru
nálega allir samdóma um það, að það
fullnægði ekki þörfum þjóðarinnar.
Formælendur frv. þess, er samþykt
var, kváðust hafa farið svo skamt af
því, að engin von væri um meira.
Andmælendur þess vouuðust eftir
frjálslyndri stjórn og bjuggust við, að
húu mundi gefa oss miklu meiri bæt-
ur á stjórnarfarinu, höfðu það eftir
ýmsum helztu mönnum vinstrimanna.
þess vegna fóru þeir lengra í 10 manna
frumvarpinu og breytingartillögum við
frv. meiri hlutans. f>á var enginn á-
nægður, því síður nú. Vór vitum, að
hin nýja stjórn vill oss vel, en getum
ekki búist við, að hún veiti oss meira
en hún er beðin um. Alt er því
undir því komið, að hún fái að vita
sannar óskir þingsins. Efri deild bar
ekki giftu til að láta málið óútrætt,
þótt á hana væri skorað. Nú getur
neðri deild bætt úr skák, ef hún vill
segja satt.
Tillagan ér borin fram í því skyni
einu að gefa stjórninni rétta hugmynd
um \ilja þmgsins. Breytingartíllaga
H. H. er ákveðnari og flokksbræður
ræðumanns vilja hana engu síður.
Onnur breytingartill. er um ávavp til
konungs. Ræðum. er ekkert kapps-
mál, hver búningurinn er við hafður,
en telur þingsályktunarleiðina vænlegri
og réttari. Vér eigum enga heimting
á að konungur svari oss. En stjóruin
er jafningi vor og vér eigum heimting
á, að hún svari.
Dr. Valtýr Guðmundsson: Eg furð-
aði mig á þessari þingsályktunartil-
lögu, þegar eg sá hana, því að eg
kannaðist ekki við, að það væri þing-
leg aðferð að senda þingsályktun í
sama máli, sem frv. hefir verið sam
þykt um. Reyndar er það satt, að
vér höfum lítinn stjórnmálaþroska,
litla þingmálaæfingu. En þetta stafar
þó að líkindum af því, hve margir
þingmenn eru nýir í þetta sinn.
Svo er efnið. Sérstakl. vill ræðum.
minnast á breytingartillöguna, sem
flutningsm. taldi flokk sinn ánægðan
með. Hún fer í öfuga átt við það,
sem samþylct hefir verið, afturkallar
það, sem þingið hefir afgreitt. Hún
der fratu á það, að þingið standi tví-
saga, segi eiua stundina þetta, aðra
stundina hitt.
Flutningsm. taldi ástæðu til að bú
ast við rfflegri umbótum vegna þeirrar
breytiugar, sem nú' er orðin á stjóru-
inni í Kaupmannahöfn. Eg veit ekki,
á hverju hann byggir þær vonir. Eg
get ekkert á því bygt, sem ábyrgðar-
lausir menn kunna að hafa sagt; eg
þekki suma mennina, sem í stjórninni
eru, og eg geri mér ekki þær vonir,
sem flutningsm. segist búa yfir.
Annars tel eg ekki unt að koma á
alinnlendri stjórn, nema breytt sé
sambandinu, eins og það er ákveðið í
stöðulögunum, eða þá að sú stjórn
verði oss til tjóns og að eins að nafn-
inu, eíns og sú stjórn,. er fram á var
farið í frv. tíménninganua.
J>ar sem nú tillögum andstæðinga
vorra víkur svona við, bæði að formi
og efui, þá vill stjórnarbótarflokkurinn
reyna að koma málinu í betra horf
og fara ávarpsleiðina. það er þingleg
aðferð og alþingi hefir oft notað hana.
Til samkomulags höfum við sent mann
á fund flutningsmanna og farið fram
á það, að þeir tækju tillögur sínar aft-
ur, en að stjórnarskrárnefndin kæmi
sér saman um ávarp til konungs. í
því ávarpi vildum við taka það fram,
að þó að alþingi hefði bundið sig við
boðskap konnngs í þetta sinn, þá hefði
þjóðin á undanförnum árum þrásiunis
látið í ljós, að hún óskaði eftir alinn-
lendri stjórn, eins og frumvörp þau, er
þingið hefði samþykt 1885, 86, 93 og
94, bæru með sér; jafnframt vildum
við fara þess á leit í ávarpinu, sð
stjóruin léti uppi, hvort hún treysti
sér til að sinna þeim óskurn þjóðar-
iunar.
þessari málaleitan var hafnað af
andstæðingum vorum. þá komum við
með þá breytingartillögu, er hér ligg-
ur fyrir frá okkur, sem síðustu sam-
komulagstilraun.
Kkki væri unt að skýra stjórninni
frá öðrum vilja þjóðarinnar utn alinn-
lenda stjórn en þeim, er kom íram í
hinni endurskoðuðu stjórnarskrá, sem
við Ben. Sveinsson er kend. þjóðin
hefir enn ekki aðhylst neitt annað
fyrirkomulag á innlendri stjórn. Miðl-
unin frá 1889 var barin niður. Frum-
varp tímenninganna heflr aldrei legið
fyrir þjóðinni. Benedizkan er hið
eina, sem þjóðin hefir sýnt að hún
hallist að. Én ekkert verður um það
sagt, sem stendur, hvað þjóðiu vill.
Ástæða er til að ætla, að hún sc nú
orðin mótfallin benedizkunni. Sé svo,
þá vitum vér ekkert, hvað hún mundi
vilja fromur en frumvarp það, sem nú
hefir verið samþykt.
Gerum nú ráð fyrir, að vér kæmum
til stjórnarinnar og bæðum um inn-