Ísafold - 09.10.1901, Qupperneq 2

266
Erindisleysa „erindrekans".
Vikið var lítils háttar í síðasta bl.
á forsending þá, er erindreki aftur-
haldsliðsins (H. H.) hafði farið á
stjórnarinnar fund.
Hann hvarf heimleiðis eftir 10 daga
dvöl í Khöfn, í stað 40 daga, sem
ráðgert hafði verið. Hann fekk enga
nainstu áheyrn hjá ráðaneytinu, ekk-
ert annað svar en það, að því væri
ekkert hægt um málið að segja, með
því að það gæti ekki málinu sint fyrst
um sinn og vantaði öll gögn í hend-
ur til þess.
þeir sögðu því, sem honum voru
vinveittastir, að hann hefði komið of
snemma til Khafnar. En töldu þó
um leið alveg gagnslaust fyrir hann
að bíða. Hvað sem þeir kunna að
hafa átt við með því.
f>að þykir mörgum eftirtektarvert,
að hann leggur leið sína norður um
land og kemur hvergi nærri höfuð-
staðnum. í stað þess að bíða eftir
Laura og verða samferða frænda sín-
um, bankastjórauum, til þess að sýna
sig í höfuðstaðnum og tjá þeim, sem
hann sendu, erindislokin. |>eir gera
ráð fyrir, að svo mundi hann gert
hafa, ef þau hefði glæsileg verið.
f>rátt fyrir þetta láta nánustu vin-
ir hans hér úr afturhaldsliðinu í veðri
vaka, að hann hafi stórmikið afrekað.
En það er eintóm blekking, er á sum-
part að vera plástur á vonbrigðissár
hans, en sumpart til að villa almenning.
f>að er nú sannspurt, að erindrek-
arnir voru tveir, sem afturhalsliðið
sendi í þinglokin, þeir H. Hafstein og
dr. Finnur Jónsson. En bankastjór-
inn ekki með í því umboði; mun hafa
þótt eiga nóg með bankamálið; en
hvað hann kann að hafa gert um-
boðslaust og óbeðið til að styðja fé-
laga sína, er annað mál. f>að fer
vitanlega ekki í hámæli. Leyndu
er því og haldið stranglega, umboðs-
skjalinu til hinna og ávarpinu til ís-
landsráðgjafans; 14 voru undir því
nöfnin, þ. e. allra hinna þjóðkjörnu í
flokknum.
Framfaraflokkurinn sendir lögum
samkvæmt opinbert ávaip til konungs
— ávarpið frá efri deild.
Afturhaldsliðið sendir leyni-erind-
reka með leyniskjal um laundyr til
ráðgjafans. f>að á vitanlega bezt við
þ e s s eðli og einkunn. Og erindis-
lokin svo eftir því.
Meir þarf ekki að orðlengja um þann
samanburð.
Sögulegur
þurfamaiinaflutniiigur.
Hingað kom með »Ceres« tm dag-
inn vestan að, vestau úr Stykkishólmi,
fjölskylda utan undan Jökli, úr Fróð'
árhverfi, send bingað áleiðis á sveit
sína, Dyrhólahrepp í Skaftafellsýslu,
— hjón með 7 börnum, 1 til 10 ára.
Hjón þessi höfðu flutt bygðum fyr-
ir rúmum 6 árum vestur í Staðar-
sveit, bjuggu þar 4 ár og fluttust
síðan út yfir heiði, þangað sem þau
hafa búið síðan.
. Maðurinn misti heilsuna, og lá
þungar legur hvað eftir annað. frnrfti
því að fara að þiggja af sveit, og þar
kom loks, sem lög gera ráð fyrir, að
senda skyldi hann á framfærslusveit
sína með allri fjölskyldunni.
f>að eru ein hlunnindi að strand-
ferðunum, síðan þær hófust, að þær
hafa dregið stórum úr hrakningum
fátækraflutningsfólks sveit úr sveit
laudshornanna í milli. það er ólíku
saman að jafna, að geta farið beina
leið á gufuskipi frá og til næ3tu hafnar
við heimilið.
Hér stóð og vel á. Gufuskipaferð-
ir nógar milli Ólafsvíkur og Víkur
fram undir haust. En lengur ekki
vitanlega.
En hér var nú farið svo ráðvíslega
að, í þessu dæmi, að fólkið er ekki
látið fara á stað fyr en einmitt eftir
að ferðir til Víkur eru hættar. Náð-
ist að eins í þessa gufuskipsferð frá
Stykkishólmi til Reykjavíkur. Verð-
ur svo að flytja alt landveg þaðan,
eftir að komin eru frost og snjóar.
Orsökin var sú, að sýslumaður, hið
nafntogaða Snæfellingayfirvald, komst
ekki til að gefa fjölskyldunni lögboð
ið vegabréf í tæka' tíð. Hann þurfti
að vera á þingi, til þess að láta þar
skína yfir þjóðina ljós mælsku sinnar
og löggjafa-viturleiks. Einhver mun
hafa átt að nafninu til að þjóna fyr-
ir hann sýslunni á meðan, auk þess
sem sýslumaðurinn í næstu sýslu fyr-
ir sunnan var löggiltur til að gegna
dómarastörfum, ef á þyrfti að halda.
»Löggjafinn« hefir líklega ekki slept við
varaskeífuna heima hjá sér nemahinu
allra-lítilmótlegasta af sínu háleitlega
embætti, og þar með hefir að hans
dómi ekki talist þetta, að gefa út
þurfamannaflutningsvegabréf. Viður-
kenning frá sveitinni, sem við fjöl-
skyldunni skyldi taka, hafðí komið
snemma sumars.
þetta hátíðlega skjal, vegabréfið,
er því ekki skrásett og út gefið fyr en
hið virðulega yfirvald sjálft í eigin
göfugu persónu er heim komið í sinn
áðsetursstað og tekið við ríkisstjórn.
Að vísu átti þá strandb. »Skálholt«
eftir að koma við í Ólafsvík 1 sinni í
suðurleið, um 17. sept., og k o m þá
við þar; en var þá svo troðfullur af
fólki, að fyrnefnd fjölskylda komst þar
ekki fyrir, enda lítt fært að komast
út í skipið. Én þá var og úrhættis orð-
ið að komast sjóleiðis til Víkur.
Ekkert rúm hafði fjölskylda þessi,
9 manns, á skipinu hingað frá Stykk-
ishólmi; varð að sitja uppi nóttina
alia í þiljuklefanum uppi yfir 2. far-
rými, foreldrarnir með börnin í fang-
inu. Nestið var 2 flöskur af mjólk, og
vatn og brauð — brauð fyrir 2| kr.
þetta nesti varð að duga þeim nál. 2
sólarhringa; fyrkomstekki fjölskyldan
á land í Reykjavík, með því að vega-
bréfið mátti að hábornum skriffinsku-
sið ekki senda meðal póstbréfa, held-
ur á stýrimaður að hafa það í hönd-
um og afhenda með fólkinu, eins og
það væri dautt flutningsgóz; en hann
hefir ekki getað snúist við því eða farist
fyrir í annríkinu þar til degi eftir að
skipið er komið.
Himin þóttist þetta aumingjafólk
hafa höndum tekið, er það komst loks
í Hjálpræðiskastalahælið til gistingar
og naut þar vanalegrar manngæzku-
alúðar og umönnunar.
Nú er eftir fyrir þessu fólki ferðin
alla leið austur í Mýrdal, yfir stórárn-
ar Markarfljót og Jökulsá á Sólheima-
sandi, auk margra smærri, hreppstjóra
frá hreppstjóra, í sumum hreppum
svo og svo langt afleiðis, þar sem hóp-
urinn allur verður svo að bíða á hverj-
um stað lengur eða skemur, meðan
verið er að safna hestum o. s. frv.
til þess að koma því áfram. Cgbörn-
in, 1, 2, 3, 4 ára o. s. frv., upp í 10
ára send í aðra eins ferð í mjög skjól-
litlum sumarfötum. Hrein og þokka-
lega til fara samt. f>eim var gefið dálítið
af skjólfötum hér í bænum, svo að lík-
lega er þeim nú nokkurn veginn borg-
ið að því leyti til, það sem við verð-
ur ráðið. Vitanlega mundi hafa verið
án þess séð um að dúða þau í flutn-
ingnum bæ frá bæ og hreppstjóra frá
hreppstjóra svo vel í lánsplöggum, að
heilsu þeirra og lífi hefði verið sæmi-
lega borgið,bæði lögum samkvæmt og af
mannúðlegum brjóstgæðum þeirra, er
þau hefðu á milli farið. En ekki er slíkt
efnilegt ferðalag eigi að síður.
Og annmarkar hljóta að vera á lög-
gjöf og landstjórn þar, sém svona
ferðalög eru tíðkanleg. Fátækramála-
nefndin fyrirhngaða þyrfti sannarlega
að gefa þeim kapítulanum auga ekki
hvað sízt.
Hvað kostar svo þessi flutningur,
ekki veglegri en hann er?
Hann kostar stórfé, og stór-eykur
fátækrabyrði héraðanna, þótt spart sé
á haldið og viðhöfnin smá, auk óreikn-
aðs ge8trisnisgreiða á leiðinni og marg-
víslegrar fyrirhafnar.
Gfreinin í „Politiken“.
Fádæma-skynleysi og þroskaleysi
þarf til þess, að byggja nokkrar vonir
um rífari stjórnarbót á grein þeirri í
»Politiken« frá 13. f. m., sem »Stefn-
ir« hefir verið látinn tína úr nokkrar
linur, slitnar úr sambandi, og aftur-
haldsliðið hér er samt að veifa með
eins og einhverri stórgersemi.
Aðalfengurinn á að vera sá, að höf.
talar um, að óþarfi virðist að vera að
meina oss að hafa ráðgjafann væntan-
Iega búsettan í Reykjavík (tvo ráð-
gjafa, »tvo tígulkóngana í spilinu«, tal-
ar hann um sem heimsku); en segir
öðrum þræði agnúa á því, að koma
því fyrirkomulagi beim við ríkisráðs-
setuna, er hann virðist telja sjálf-
sagða, og treystir sér ekki til að ráða
fram úr þeim vanda.
Annað veifið slær hann upp á
dansk-íslenzkri samkomulagsnefnd,
sem er, eins og kunnugir vita, ekki
annað en eitt af dráttarbrögðum aft-
urhaldsliðsins, og er auk þess fullkomin
frágangssök, þó ekki væri annars vegna
en þess, að þar með væri meir en
hálfdönsk nefnd látin fara að fjalla
um sérmál vor; — stjóinarskrárdeilan
er eingöngu um tilhögun og meðferð
sérmála vorra.
Greinin er rituð af mikilli velvild í
vorn garð, en ákaflega lítilli óreiðan-
legri þekkingu og skyni á málinu,
sem við er að búast. Höf. glæpist
hvað eftir annað á skáldskap, sem
»erindrekiun« hefir laumað í hann;
greinin virðist ricuð mikið honum til
hugnunar.
Að byggja á grein þessari nokkurn
skapan hlut um skoðun ráðaneytisins
nýja á einstökum atriðum í stjórnar-
bót vorri, væri hin mesta heimska,
þótt ekki væri annars vegna en þess,
að það er vitanlega alls ekki farið að
skapa sér neina ákveðna skoðun um
þau. Sama heimskan er það, að
skoða »Politiken« sem sérstaklegt mál-
gagn ráðaneytisins í hverju máli sem
er. það hefir mörg málgögn, margir
ráðherrarnir sitt hver. Helzt kynni að
vera að marka, ef málgagn Islands-
ráðherrans, Alberti, léti eitthvað uppi;
en það er það (»Dannebrog«) ekki
farið að gera enn, af vel skiljanlegum
ástæðum.
»Lárus skiftir búi«.
Framar miklu en lagaskyldan b/ður
fser Snæfellingagoðinn að þenja sig hér
í blaðinu í dag, til að reyna að klóra
yfir húskaupin frægu. En hann gerir
með öllu því brölti ekki annaö en
strengja enn fastara að sér böndin. Það
er varla nokkur stafur sannur í því,
sem hann segir um sjálf húskaupin og
tildrög þeirra. Þar er öllu umhverft.
Fyrir því eru nóg gögn til taks, e f
nokkuö skyldi úr því verða fyrir hon-
um, að fara í mál út af áminstri grein,
sem varla mun þurfa ráð fyrir að gera.
Hann þóttist ætla að áfrýja tafarlaust
í sumar dómnum í málinu út af »kosn-
ingarferðinni« (ísaf. 22/9 f. á.) og sótti
um gjafsókn til þess, sem hann hefir
og sjálfsagt fengið, þ ó 11 vinna þætt-
ist hann málið í undirrétti; en hann er
ekki farinn til þess enn. Nógu mikið
er hann og búinn að bendla amtmann
við þetta mál sitt, sér til lítils gagns
eða sæmdarauka. Hann fær aldrei,
hvernig sem hann fer með þann góð-
viljaða yfirboöara sinn, almenning til að
trúa því, að hann (amtm.) segist eftir
4^/j ár geta staðið viS það enn, semhann,
hafi sagt um tilraun þessa fræga skifta-
ráðanda til að hafa af búi undir hans
hendi 1000 kr., án þess að vita, hvað
hann fer með; en það gerði amtm. í
vor, — staðfesti afdrátttarlaust um-
mæli sín í bréfinu frá 1896. — Raus-
ið um úrfellingar úr »leiðréttiug« hans
hór í sumar í blaöinu er tómur hégómi;
þar var ekkert úr felt, sem neinu málk
skifti.
Bæjarstjórn Eeykjavíkur.
Kosnir á fundi 3. þ. m. í nefnd til
að undirbúa manntal hér 1. nóv. þ.
á. með bæjarfógeta þeir Jón Jensson
og Sig. Thoroddsen.
Sömul. i nefnd til að gera tillögur
um styrk úr alþýðustyrktarsjóði þeir
Ól. Ólafsson og Guðm. BjörnBson. —
Sótt höfðu 34.
Eftir tillögu skólanefndar var sam-
þykt sú hækkun á kenslukaupi við
barnaskólann, að þeir, sem kenna
minst 12 stundir á viku, fái á ð.
kensluári og upp frá því 60 a. um
stundina, en 75 a. á 10. kensluári.
Brunabótavirðingar samþ.: Fiski-
geymsluhús Ásg. Sigurðssonar (Baróns-
fjósið) 19,200 kr.; hús Dan. Daníels-
sonar og Fr. Gíslasonar við Vatnsstíg
11,705; hús Péturs Péturssonar (nýtt)
við Smiðjustíg 8,370; hús þórðarGuð-
mundssonar við Vatnsstíg 8,350; hús
Kristófers Sigurðssonar og ÓI. Magn-
ússonar við Skólavörðustíg 7,340; hús
Sig. Gunnarssonar smiðs við Lauga-
veg 4,055; hús Guðrúnar Erendsdóttur
á Stöðlakotslóð 3,457; hús Ellerts
Schram við Bræðraborgarstíg 3,050;
hús Sigurjóns Jónssonar við Nýlendu-
götu 2,220; hús Árna Árnasonar við
Bakkastíg 1,860; skúrhús hjá Bar-
ónsfjósi (Ásg. Sig.) 1,600.
Póstskip Ceres kom ekki fyr en 5. þ.
m. að morgni, norðan um land og vestan.
Hafði fengið mjög vont á leiðinni og taf-
ist á að glíma við hafnirnar; gafst upp við
Blönduós. Eult af farþegum. Meðal þeirra
Jón A. Hjaltalín skólastjóri á Möðruvöllum,
sem dvelui' hér vetrarlangt ásamt frú sinni
veikri. Sömul. dr. Jón Horkelsson aftur með
sínu fólki.