Ísafold - 03.12.1901, Blaðsíða 1

Kemur út ýmist einti sinni eða
tvisv. í vikn Verð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l'/s doll.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram.)
ISAFOLD
Uppsögn (skvifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé ti)
itgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Austurstræti 8.
XXYIII. árg,
Reykjavík þriðjudagiiin 3. des. 1901.
76. blað.
I. 0. 0. F. 83)268V8._______________
Forngripas. opið md., mvd. og ld 11—12
Lanasbökasafn opið ht'ern virkan dag
kj. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. tii útláua.
Okeypis lækning á spitale num á þriðjud.
og föstud. kl. 11 -1.
Ókeypis augnlækning á spítalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers tnánaðar
k. 11-1.
Ökeypis tannlækuing i húsi Jóns Sveins-
Sonar hjá kirkjunni 1. og 3 mánud. hvers
mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Háseta á fiskiskip
ráðum við undirritaðir, fyrir næstkom-
andi útgerðartíma (1902), upp á hálf-
drætti og mánaðarkaup.
Atvinnan borgast að ö I u
leyti í peningum.
Menn snúi sér til Sigfúsar Bergmann
í Hafnarfirði, sem gefur nánari upp-
lýsingar og semur um vistráðin.
Bíldudal í ágúst 1901.
P. J. Thorsteinsson & Co.
l00-1200 "is
fyrirtaks-skemtisögur
(Yendetta, í heljar greipum)
alveg ókeypis.
Nýir kaupendur að
ísafold
29. árg., 1902, 80 ark. stórar,
fá í kaupbæti
Vendettu alla,
um 40 arkir samtals,
og auk þess söguna
I heljar greipum,
það sem út verður komið um áramót,
á að gizka 12—15 arkir.
Þetta verða alls 1000—1200 bls.
Sögur þessar báðar eru heimsfrægar
skáldsögur. Af Vendettu seldust
200,000 eintök í Vesturheimi á örstutt-
um tíma.
Sjálft er blaðið ísafold hér um bil
helmingi ódýrara, árgangurinn, en önn-
ur innlend blöð yfirleitt eftir efnismergð.
íS3’ Porsjállegast er, að gefa sig
fram sem fyrst með pöntun á blaðinu,
áður en upplagið þrýtur af sögunum.—
petta eru hiu mestu vildarkjör, sem
n o k k u r t ísl. blað hefir n o k k u r n
t f m a boðið.
Vikublaðið „Norðurland“
(ritstj. Einar Hjörleifsson, Akureyri)
hefir til sölu hér í Reykjavík Kristján
Þorg'rímsson, Kirkjustr. 10. Kostar 3 kr.
árg.________________ _______
Sunnanfari IX. 10.
f>. Guðjohusen faktor, Húsavik (með mynd).
f>orbrandur i Hal og Hreiðar i Vilpu, saga
eftir Gnðm. Friðjónsson. Hljóðfærið hennar
Rósalindu Petersen. Gullhúsið kóngsins og
drengirnir. Þingvallamynd.
Biðjið ætíð um
OTTO MONSTBD’S
DANSKA SMJ0RLIKI, sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og
smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta i Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
Búfræðslufuiidir á vetrrnn.
Landsbúnaðarfélagið hefir í áformi
að gefa almenningi til sveita, þar sem
því verður við komið og þess er ósk-
að, kost á að ná með hægu móti
fundi góðra búfræðinga á vetrum, er
aðrar annir baga minst, til fræðslu
og leiðbeiningar í ýmsum búnaðarat-
riðum og búnaðarframförum, með þeim
hætti, að leiðbeinendur þesair eigi
fyrirfram boðaða viðtalsfundi við
bændur og búmenn og láti þeim þar
í té alla þá fræðslu, er tækifæri býðst
til og þeir hafa áhuga á, bæði með
minni háttar fyrirlestrum og með því
að leysa úr spurningum m. m. Hefir
hr. sýslumaður Magnús Torfason í
Árbæ, sem er bæði mikill búhöldur og
búnaðarframfaramaður, útlistað hug-
mynd þessa rækilega í bréfi til Bún-
aðarfélagsstjórnarinnar frá 3. f. m.,
svo sem hér segir:
#Mér hefir eigi getaðdulist, að bún-
aðarframfarirnar hér á landi hafa far-
ið býsna hægfara, þrátt fyrir Iofsverð.
an áhuga ýmsra góðra manna til að
greiða fyrir þeim. Að því er jarða-
bætur þær snertir, sem landssjóður
styrkir, er það að vísu eðlilegt, að þeim
miði hægt og bítandi, því þær kosta
afarmikið fé. Bændur hafa nú sfðustu
árin átt mjög erfitt uppdráttar, og
hins vegar vinnukraftur dýrari og tor-
fengnari en áður. Samt sem áður
hefðu þær orðið mun meiri, ef ekki
hefði skort kunnáttu til að framkvæma
þær, og á eg þar einkum við þær
jarðabætur, sem mælinga þarf við,
t. d. vatnsveitingar. — Og enn
hefir það tafið fyrir þeim, að
búfræðingar þeir, sem félagið hefir
sýnt þá góðvild að senda hingað, hafa
komið of seint til þess að nokkur
framkvæmd yrði á jarðabótum það ár-
ið, en það vill oft við brenna, að sé
ekki byrjað á jarðabótinni strax, vill
áhuginn dofna og ýmsar ástæður verða
til þess að þær dragist á langinn. —
Ferðuðust búfrœðingar aftur á móti
um á vetrum, þann tímann, sem bænd
ur hafa beztan tíma til að sinna þeim,
væri það unnið, að unt væri að byrja
á jarðabótum á vorin strax og stungu-
þítt væri orðið, og væri mjög mikið
við það uunið, því allur þorrinn af
jarðabótum er unninn frá þeim tíma og
þangað til nokkuð fram yfir fardaga,
því úr því fara ferðalög og byggingar
að tefja fyrir.
það sem aðallsga vakir fyrir mér,
er samt að aðrar búnaðarframfarir en
þær eiginlegu jarðabætur, sem tiltölu-
lega litlu þarf til að kosta, ganga
harla seint, og skal eg þar tilnefna
hirðingu á áburði, fénaðarhirðing, kyn-
bætur og húsaskipun. |>ótt að vísu
einstakir menn og jafnvel einstaka
sveitir hafi tekið sér vel fram í sum-
um þessara atriða, má því yfirleitt
segja, að flest standi í stað. |>ar sem
nú ekki þarf neitt fó, sem um munar
til að kippa þessu í lag, virðist hér
helzt vanta vekjandi áhrif.
í þá átt ættu farandbúfræðingar
að vetrinum að geta verkað, bæði með
því að koma á heimilin og leiðbeina
mönnum og halda fyrirlestra í sveit-
unum um ýms af þessum efnum.
Um leið ættu þeir að taka skýrslur
um ástandið í hverri sveit, sem svo
ætti að prenta í Búnaðarritinu, og þyk-
ist eg þess fullviss, að það mundi ýta
eigi alllítið undir myndarskap í bún-
aði. —
Eg get eigi búist við, að Búnaðarfé-
lagið nú í vetur geti komið þessu full-
komlega í framkvæmd; get varla von-
ast eftir meira en fáeinum fyrirlestr-
um þennan vetur. En tilraun mætti
gjöra með 2—3 búfræðingum nú þeg-
ar, og gæti það orðið undirbúningur
fyrir næsta ár«.
Stjórnskipimarfyrirlestur.
Hr. Jón Olafsson ritstjóri flutti
fyrra þriðjudag bér í Iðnaðarmanna-
húsinu langan og rækilegan fyrirlestur
•um sjálfstjórn*.
Fyrst um það, hvað sjálfstjórn sé,
og þá um stjórnarbaráttu vora, sér-
staklega endurskoðunarbaráttuna, síð-
an 1881, er hann rakti vandlega og
gerði grein fyrir innihaldi frumvarpa
þeirra, er höfð hafa verið á prjónun-
um hér þau 20 ár, sem síðan eru lið-
in; sagði kost á þeim og löst öllum
saman frá sínu sjónarmiði.
Hann lét bezt yfir miðluninni frá
1889, er verst yfir tíu-mannafrumvarp-
inu og afkvæmi þess, því er aftur-
naldsliðið hefir verið að ympra á upp
á síðkastið og sumir hafa nú fyrir
satt að vera muni huossgætið, — það
eða þvi sem næst —, er hin nýja stjórn
vor ætli að gæða oss á, að þeirra ráði,
afturhaldssinna, sem henni hefir verið
talin trú um, að væru hinir réttu, ó-
menguðu framfaramenn, vinstrimenn-
irnir ísleazku, og þeir skíra »heima-
stjórn«, æpandi óskapleg fagnaðaróp
yfir öðrum eins feng og þyljandi böl-
bænir yfir öllum þeim, er svo gott
kunna ekki að þiggja og þakka af
mesta fjálgleik.
|>etta fyrirkomulag: »það, að ráð-
gjafi sé einn og sitji hér, en feli
hinum dönsku ráðgjöfum að bera mál
vor upp af sinni hendi fyrir konung í
ríkisráðinu« — það taldi ræðum. »það
versta og óhyggilegasta, sem hann
hefði enn séð fram koma í þessu málj
— enn verra en fyrirkomulag tíu-
mannafrumvarpsins. Afleiðingin yrði
sú, að mál vor yrðu í raun og veru
lögð undir dönsku ráðgjafana, en ráð-
gjafanefnan hér yrði að nokkurs kon-
ar aðstoðarráógjafa eða undirráðgjafa
(assistent secretary, sem enskumælandi
þjóðir svo kalla)«.
|>að leiðir af sjálfu sér, að úr því
að miðlunin bar í ræðumanns augum
langt af öllum stjórnarbótarfrum-
vörpum vorum, þá er valtýskan tölu-
verður gallagripur hjá honum, eins og
hitt annað.
Sérstaklega þykir honum vanta í
það frumvarp, eins og hin (nema »miðl-
unina«), bann gegn bráðabirgðafjárlög-
um, þegar fjárlög séu samþykt af öllu
þinginu. Telur það hyrningarsteininn
undir allri sjálfstjórn. En lakast er
það, að sá hyrningarsteinn mun
hvergi vera til í nokkurri stjórnarskrá
nokkurs lands með þingbundinni ein-
valdsstjórn, og þykir þó við mega
hlíta. Og bent var honum á það á
fundinum (af Jóni yfirdómara Jens-
syni), er hann mundi hafa vilst á
stjórnarfyrirkomulagi Dana og ógöng-
um þeim, er þeir hafa lent í vegna
þess, að þeir hafa ekkert sameinað
þing, að hann gerði ráð fyrir engri fyrir-
stöðu af stjórnarinnar hálfu, hinnar
nýju, gegn slíku stjórnlagaboðorði. En
að öðru leyti skal ekki farið hér
lengra út í það mál, heldur þess að
eins getið, að ræðum. tjáist hafa tek-
ið það fram gagnvart þeim, er óttast
kynnu drátt á málinu og glundroða,
ef það nýmæli væri upp tekið t. d. í
aukaþinginu í sumar, að hann ætlað-
ist því að eins til að því væri skotið
inn í sjálfa stjórnarskrána, að þar yrði
samþykt nýtt frumvarp hvort erværi,
en að öðrum kosti, þ. e. ef frumvarp-
ið frá þinginu í sumar hefði fylgi
aukaþingsins óbreytt, skyldi hafa
bráðabirgðafjárlagabannið í sórstökum
lögum, til þess að hætta eigi sjálfri
stjórnarskránui í neina tvísýnu hjá
stjórninni fyrir það. En þurfa mundi
þá nýtt þingrof út af því sérstaklega,
með aukaþingi o. s. frv.
Ræðum. var hátt upp hafinn yfir
báða stjórnmálaflokkana í landinu
um þessar mundir, og þurfti að segja
þeim til siðanna um margt úr þeim
»upphæðum«; hafði tekið það sterklega
fram, að báðum flókkunum væri jafn-
óheimilt nokkurt ítak í sér. Hafði
hann að sumra sögn borið ísafold fyr-
ir því, að hún helgaði hann valtýsk-
unní. En því veit ísafold sig alhreina
af og saklausa.
Hann vítti meðal annars flokkana
báða fyrir miður fögur heiti, þau er
þeir veldi hvor öðrum, og þó raunar
ekki Valtýinga um annað en orðið
»stjórnarbótarfjendur«. Sagði, sem
satt er og við mátti búast af jafn-
skýrum manni og flokkabaráttu kunn-
ugum víðar en hér, að »afturhalds-
meun« sé ekkert lastyrði. Hitt var
því óskiljanlegri meinloka hjá honum,
að hann lagði »landráðamenn« og
»stjórnarbótarfjendur« að jöfnu; — vér
viljum heldur gera úr því meinloku
heldur en hitt, að það stafi af við-
leitni hans til að sýnast svo ákaflega
hátt upp hafinn yfir báða flokkana, og
að hafi hann viljað varast eins og heitan
eld að gera minstu vitund upp í milli
þeirra. f>ví hvernig getur það verið
illyrði, að segja um þá menn, sem
eru ánægðir méð stjórnarfyrirkomu-
lagið, eins og það er, að þeir séu mót-
stöðumenn eða fjandmenn stjórnar-
breytingar, sama sem stjórnarbreyt-
ingarfjendur? Að stjórnarbreytingar-