Ísafold - 18.12.1901, Blaðsíða 1

Kemur út ýmist einu sinni eBa
tvisv. í vikn Verð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., eriendis 5 kr. eða
l‘/i doll.; borgist, fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram.)
ISAFOLD.
Uppsögn (sKiifieg) bundin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXVm. árg
Reykjavík miðvikudaginn 18. des. 1901.
I. o. 0. F. 8312208'/,.
Forngripasafn. opið mvd. ogld. 11—12
Lanasbókasaft, opið lieern virkan dag
4i. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
tud., mvd. og ld. tii útlána.
Okeypislækning á spítalsnum á þriðjud.
«g föstud. kl. 11 -1.
Ókeypis augnlækning á spitalanum
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
•ki 11—1.
Ókeypis tanniækning i húsi Jóns Sveins-
sonar hjá kirkjunni 1. og 3. mánud. hvers
mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Ferillinn rakinn.
Hann er gerður hingað fyrst af
bakhjarlsvaldinu í Khöfn, »legátinnt
þess, er hingað kom í þingbyrjun,
vel metinn maður og vel látinn, en
nauða-skynlítill á það mál, er hann
hafði þá að sér tekið, og hefði fráleitt
gert kost á sér ella í slíka för, svo
einlægur ættjarðarvinur sem hann er
raunar; en hins vegar kappsfullur mjög
og fljótfær, og fyrir þetta alt saman lagt
vel til kjörinn í þeirra augum, er hann
sendu. Ef til vill og mataður á því
um leið, að hann mundi eigi miður
vaxinn leiðtogamensku í stórmálum
lands síns en hinn háskólakennarinn,
er stæði meir að segja skör lægraþar.
Flugan, sem þinginu var ætlað að
gleypa, var þessi: Landshöfðingi fær
ráðherranafnbót og situr^í Reykjavík
áfram. f>að skal svo skíra stjórnar-
»básetu« í landinu. Khafnarskrifstofu-
valdshöfðinginn fær og ráðherranafn-
bót og situr þar. f>á situr alt við
sama keip í raun réttri, alt með kyrr-
um kjörum, alt í sama farinu og áð-
ur. Breytingin eintómt títlatog, en
íslendingum talin trá um, að þarna
væri þeir bánir að fá »heimastjórn«,
«g blaða-páfagaukum afturhaldsliðsins
kent að æpa í þeim tón í eyru lýðsins.
Bn ekki tókst þetta nema til hálfs.
Glundroða gerði það að vísu nokk-
urn á þinginu, sem ella mundi hafa
samþykt með ærnum þorra atkvæða
hið nýja, aukna stjórnarbótarfrumvarp
þeirra dr. Yaltýs og hans félaga. Brum-
varpið hitt féll, tíu-manna-frumvarpið.
f>á var róið að því öllum árum af
þeim legáta og hans félögum, að ekk-
ert frumvarp gengi fram á þinginu, og
hinum flokknum haitið öllu fögru, ef
hann vildi fresta málinu. f>á »koma
dagar og þá koma ráð« eftir 2 ár, og
betri engin stjórnarbót en að ekki
lánist að fá komið ráðgjafanafnbótinni
á landshöfðingja o. s. frv. En er það
tókst ekki, þurfti að sjá svo um, að
hin nýja stjórn, er að völdum hafði
Sezt í Khöfn um þingtímann, ókunnug
hinni fyrri ráðagerð, hyrfi að því ráði
og hafnaði hinu samþykts, þingfrum-
▼arpi. |>ess treysti hann sér ekki til
einsamall, Hafnarlegácinn, og fær því
með sér #erindrekann« fræga, sem
heim varð þó að hverfa aftur við svo
báið eftir skamma dvöl, með því að
stjórnin nýja kvaðst engan tíma hafa
að svo stöddu til að sinna málinu
hót, sem og var þá enn ókomið í hennar
hendur frá þinginu. Og duga vildi
honum ekki hót, þótt sverja gerði og
sárt við leggja frammi fyrir íslands-
ráðherranum, að h a n n og hans
menn, minni hlutinn á þinginu, væri
hinir sönnu, ómenguðu, eindregnu
framfara- og frelsismenn, íslauds
vinstrimenn, en hinn flokkurinn hefði
stoliðþvínafni; þeir væruhægrimenn
og afturhaldsmenn.
Hvað gerst hefir síðar, er eigi full-
kunnugt um, þótt grunur leiki á, að
fyrnefndum Hafnarlegáta ogþeim sem
hann sendu hafi tekist á endanum að
koma hinum nýja, allsendis ókunnuga
íslandsráðherra á sitt band að meira
eða minna leyti.
Gera má þá ráð fyrir, að þeim fé-
lögum komi ekki meir en svo vel
pistillinn frá framfaraflokksstjórninni
til ráðherrans frá 6. þ. m., þar sem
gengið er svo frá tíu-manna-frumvarp-
inu og væntanlegri uppsuðu ár því,
að þar verður engin heil brá eftir,
og skýrt frá því glögt og skorinort,
hverjar séu heimastjórnarkröfur ís-
lendinga, þær er þjóðin hefir alið
um hálfa öld og aldrei frá horfið.
Samliðum þeirra hér mun og hafa
komið pistill þessi engu betur, þótt
líklegast sjái þeir sérþann kost vænst-
an, meðal annars og einkanlega til
kjósendafylgis sér í vor, að láta vel
við þeirri stefnuskrá, í því trausti, að
þegar á þing komi, kunní að vekjast
upp ný ráð til að eyða málinu með
einhverjum glundroða eða fresta því
af nýju, ef til vill með fulltingi nýrra
Hafnarlegáta. Lengi má og hugsa
upp nýjan fyrirslátt til, þess að þurfa
ekki að heita beinn svikari við kjós-
endur, og strá ýmis konar ryki í augu
þeirra.
f essi er f e r i 11 i n n rétt r a k i n n
hingað til og líklegast eins áfram.
Gullyog réttvísinnar.
Dæmt var í fyrra dag í landsyfir-
rétti eitt af hinum nauðaskrítnu gjaf-
sóknar-»hreinsunar«-málum embættis-
manna, sem ná tíðkast svo mjög.
þar var kunningi vor, landlæknirinn,
sem þar var á ferð enn einu sinni með
brennheita löngun til að »finna ísa-
fold« fyrir örfá vel valin orð í hans
garð í fyrra haust einu sinni, og hafði,
svo sem lög gera ráð fyrir, fengið
leyfi til að gera það á landssjóðs-
kostnað, með venjulegri »hreinsunar«-
skipun.
Eyrir undirrétti mistókst hreinsunin
gersamlega, og eins hitt, að réttvísin
veitti manninum nokkura hina minstu
svölun. |>ví dómarinn sýknaði rit-
stjóra ísafoldar gersamlega, sbr. ísa-
fold 20. apríl þ. á.
Og um hreinsunartilraunina fór raun-
ar alveg eins fyrir yfirrétti. jpað stóð
óhaggað þar, að landlæknir hefði skírt
skarlatssóttina óséða rauða hunda, og
alveg mistókst tilraun hans til að
sanna, að hann hefði ýtt undir lækn-
inn í Árnessýslu ofanverðri um að
beita lögboðnum varnarráðstöfunum
gegn skarlatssóttinni.
Kn þegar réiturinn fer því næst að
meta o r ð i n, sem ísafold hafði not-
að til að lýsa hátterni landlæknis, þá
kemst hann að þeirri niðurstöðu, að
þau væru heldur hörð — ekki n æ g i-
1 e g a réttlætt —, einkum það, að
»engu væri líkara en að það væri
nokkurs konar gamanleikur, hvort
stemdir væru stigir eftir mætti fyrir
skarlatssóttinni eða ekki«, og lætur
það varða 40 kr. sekt, auk málskostn-
aðar, og þar með fylgja venjulegt líf-
lát veslings-orðanna.
Allir sjá, hve hér er mjótt mund-
angshófið á gullvog róttvísinnar, svo
mjótt, að naumast verður eygt nema
í dýrri smásjá.
Af 2 dómstólum, er dæma eiga eft-
ir hinum sömu lögum og fáir munu
treysta sér til að gera minstu vitund
upp á milli að þekkingu til, dæmir
annar það alveg vítalaust, sem hinn
lætur varða hátt upp í 100 kr. átlát-
um (að meðtöldum málskostnaði). —
Báðir hafa hina sömu gullvog til að
mæla og meta ávirðingar náungans,
og gera það óefað með ágætri þekkingu
og samvizkusemi.
Niðurstaðan með öðrum orðum ein-
göngu undir álitum komin, undir svo
næmu mati, svo næmri sjón, aðganga
virðist tilviljun næst, á hvora hliðina
metin eru talin hallast.
Og eftir þessu eiga bæði leikmenn
að lifa, og hreinsunar-lömbin, embætt-
ismennirnir, að geta leikið sér á lands-
sjóðs kostnað að því, að reyna að svala
sér á þeim, sem þá djörfung hafa og
skyldurækt, að lýsa hræsnislaust
frammistöðu þeirra í þjónustu þess
lýðs, er kappelur þá á sveita sínum,
hvort sem nokkurs eru nýtir eða ekki,
hvort sem þolanlega standa í stöðu
sinni eða alveg óhæfilega.
Reknotayeiðar hér við land.
Hr. stórkaupm. Thor E. Tulinius
hefir sent oss, eins og í fyrra, skýrslu
frá konsál Falck, í Stafangri um, hvern-
ig gengið hafa í sumar er leið tilraun-
ir hans til síldarveiða með reknetum
hér við land.
Hann íekk í fyrra alls 536 tunnur
síldar hér í reknet, og segir, að það
hafi verið mikið góð síld, en meðferð-
in ekki svo góð, sem skyldi, vegna
þess, að skipshöfnin hafi ekki verið
nógu vön við að meðhöndla hana á
skipsfjöl svo vel og vandlega sem þarf,
og ekki heldur vanist því, að taka ár
henni innýflin, sem sé ómissandi til
að losa hana við æti í maganum, er
spillir vörunni. |>að hafi samt sem
áður verið allgóð vara, þótt rifnað hafi
haus af sumu af síldinni, þegar hán
var tekin ár netunum, og gat því ekki
heitið prima-vara.
Ná í sumar segist hann hafa látið
2 gufuskip sín, Albatross og Bremnæs,
hafa meðferðis fullkominn rekneta-
veiðiátbánað, og sömul. seglskip sín 2,
Solo og Duo, hafa net með sér. Skip
þessi voru öll á þorskveiðum hér við
79. blað.
Iand í sumar, og seldu aflann á Seyð-
isfirði og Í8afirði. Lagt var fyrirþau,
að reyna reknetaveiðar fyrir síld, er
nótt træki að dimma, og seglskipin þar
að auki endranær, er tilefni væri til,
til þass að afla sér beitu, en salta af-
ganginn.
Albatross fekk 517 tunnur og Brim-
næs 309, en Solo og Duo 45 tunnur
hvor, auk þess er þau höfðu til beitu.
þetta var samtals 916 tunnur. Held-
ur voru skipin óheppin með veður-
eins og í fyrra, og auk þess kom síld,
in í fyrra lagi, og þegar hún kom,
sýndi það sig, að hán gekk í smáum
torfum. Til dæmis lá Bremnæsog Alba-
tross og eina nótt mjög nærri hvor
annari, og fekk Bremnæs þá 100 tunn-
ur, en Albatross ekki nema 1.
J>etta var stórsíld og fóru ekki í
tunnuna (180 pd.) nema 300 síldir.
f>að var afbragðsvara og seldist hátt.
»f>essar ítrekuðu tilraunir sýna það,
Bem eg hélt fram í fyrra«, segir hr. Falck,
»að það er til fyrirtaks-síld áti fyrir
íslandi og alt umhverfis landið, en fer
fram hjá því, af því að þar er ekki
hafður viðbánaður til að ná henni.
Mér hefir ná að vísu það áunnist,
að fleiri hafa reynt að taka þettaupp
í smáum stíl, og eg hefi liðsint ýms-
um íslendingum við netakaup og veitt
þeim ýmsar leiðbeiningar um veiðina
og meðferð aflans; og efast eg ekki
um, að fleiri muni fá sér reknet næsta
ár, eftir þeim áhuga, er þeir hafa sýnt
tilraunum mfnum.
Veiði þessa má reka bæði á jögtum,
skátum og gufuskipum, í stuttu máli:
frá hvaða skipi sem er; en þá verður
netaátbánaðurinn að vera lagaður eft-
ir því.
Mér virðist, að þessa veiði ætti að
stunda að mun á íslandi og af íslend
ingum; því það hefir sýnt sig þessi 2
ár, einkum nána, að síld sá, er fæst
með þessum hætti, er vara, sem fá
má vel borgaða, þótt markaður sé
meir en fullur«.
Líknarstarf Hjálpræðishersins.
Bæjarmenn hér hafa ná orðið margra
ára reynslu fyrir því, með hvílíkri al-
áð og sannkristilegum áhuga Hjálp-
ræðisherinn stundar líknarstarf sitt-
við sjáka og bágstadda, og hve vel og
myndarlega honum fer það verk ár
hendi. Kostnað af því hefir hann
ekki efni á að standast einsamall, sem
og engin von er til, fremur hér en
annarstaðar, og nýtur því hvarvetna
annarra fulltingis að því leyti til. Enda
er svo, að margur, sem eitthvað vill
og getur látið af hendi rakna við
nauðstadda, en brestur kunnugleika,
tíma eða lag til að hagtæra því svo,
að komi að sem mestu og beztu haldi,
kýs enga Ieið fremur til að taka af
sér það ómak en að fela það þessari
stofnun, sem hefir orð á sór um allan
hinn mentaða heim fyrir, hve vel hán
gerir það óg samvizkusamlega.
Nána fyrir jólin ættu bæjarmenn
sérstaklega að hugsa til Hjálpræðis-
hersins í þessu efni.