Ísafold - 18.12.1901, Blaðsíða 2

314
Hann ætlar í þetta einn eigi ein-
ungis að stofna til venjulegrar jóla-
gleði handa börnum, heldur að færa
nú það út kvíarnar, að bjóða 100 fá-
tækum gamalmennum til jólatréssam-
sætis með viðeigandi glaðning eða
skemtun fyrir aldrað fólk.
f>eir eru færri, sem þau hafa í huga,
gamalmennin, heldur en blessuð börn-
in, og er það þó vissulega guðsþakka
verk líka.
Eiguleg barnabók.
Sagan af Hróbjarti Hetti
og köppum hans. Jóan
Austfirðingnr setti saman
eftir fornum strengleikum
enskum. Rvik 1900 132 bls.
í sm&u 4. (Utg. Jón Ólafs-
son).
f>etta er mjög fræg og vinsæl al-
þýðu-skemtibók með enskumælandi
þjóðum, íslenzkuð eða þó öllu heldur
endursamin á íslenzku af einum fær-
asta rithöfundi vorum, sem hefir gert
sér það til gamans að taka sér dular-
nafn á titilblaðinu, meðfram til að
samræma nafnið öðru orðfæri þar.
(•Btrengleika-saga frá 13. öld. Sam-
an sett á norrænu eftir fornum streng-
leika-kvæðum enskum, ungum mönn-
um og gömlum til skapfelllegrar
skemtunar*). Má því ganga að þvf
VÍ8U fynr fram, að ekki sé neinn við-
vaningsfrágangur á kverinu á íslenzku,
ekkert gutlara-orðfæri með hálfíslenzku
orðavali, en alútlendri orðaskipun og
setninga. Höf. hefir meira að segja
ekki látið sér lynda nútíðarmál vort,
er honum Iætur flestum mönnur bet-
ur, .heldur »ásett sér að segja söguna í
riddarasögustíl og vanda svo mál á
henni, að eigi skyldu önnur orð eða orð-
tæki notuð en þau er fyrir koma í beztu
og elztu riddarasögum vorum eða enn
eldri ritum, nema þar sem hugmynd-
ir varð að nefna eða hluti, er óþektir
voru höfundum fornrita vorra eða
koma þar ekki fyrir »(t. d. parlíment
o. s, frv.).« Verður ogeigi annað sagt
en að honum hafi tekist það mæta-
vel yfirleitt, og þó kornist hjá, að gera
málið minstu vitund torskildara nokkru
barni, enda hefir hann að öllu nútfð-
arstafsetningu á kverinu, sem og rétt
var.
Hróbjartur höttur er Grettir Breta,
þótt minni sé vígamaður og fyrir því
meðal annars miklu minni hryðjublær
yfir þessari Grettlu þeirra en vorri,
íslendinga. Hróbjartur er sekur skóg-
armaður, eins og Grettir, en hefst
ekki við einmana á heiðum uppi og
öræfum, heldur í fögrum skógum ensk-
um — »und grænum, Iaufgum meið«
— og ræður fyrir fríðu föruneyti
vaskra drengja, 12—14 tugum að
jafnaði. Hann berst og eigi við tröll
og forynjur né glímir við afturgöngur,
heldur situr um sýslumenn konungs,
munka og ábóta, tekur fé af þeim og
glettist við þá með ýmsu móti, en
vinnur þeim sjaldan bana. því er
allur blær sögunnar mun þýðari og
óhroðalegri en á Grectlu eða öðrum
Bamkynja fornsögum vorum. Saga
Hróbjarts og kappa hans er því mest
um ýmsa áleikni hans og þeirra félaga
við konungsmenn og annað stórmenni,
er þeir áttu sökótt við, en báru hærra
hlut að jafnaði fyrir kænsku sakir,
hreysti, fimleiks og snarræðis. f>að
gerir söguna einkarhugnæma ung-
lingum, og eigi síður hitt, að höfuð-
kappinn er ekki einungis hraustur, fim-
ur og ráðkænn stigamaður, heldur og
öðrum þræði göfuglyndur riddari, sem
aldrei legst á lftilmagna eða saklausa
menn, heldur sýnir þeim allan dreng-
skap.
Höf. hefir, sem fyr segir, tekist
yfirleitt vel að fyrna orðfærið, en þó
ekki lánast alveg að sneiða hjá býsna-
ungum orðum og orðtækjum eða þá
gömlura orðum í nýrri merkingu; enda
er slíkt á fárra manna færi og sízt
öðru vÍ8Í en með töluverðri yfirlegu.
Til dæmis má nefna fjárupphœð (auk
þess bæði Ijótt orð og óþarft); borgun
og borga í greiðslu-merkingu (forna
merkingin er ábyrgð, varzla); alt í
einu; fyrst í merkingunni: úr því að (í
fornu máli: er eða alls); gat hann mcstt
hverjum ríðara í dusteringu (sem er
mjög ljótt orð; dust miklu betra); gat
eigi gengið (bls. 94); hafði boga sinn
með og örvar (»með« ofaukið). Grein
inum ákveðna er sumstaðar ofaukið
eftir fornum nthætti (hurbinni, karl-
inum o. s. frv.). Greinismyndirnar
inn in ið sérstæðar, er höf. heldur í
dauðahaldi, eru og hvorki fornar né
nýjar í málinu (enn en et í fornu máli,
hinn hin hiði nýju),—þær eru séreign
höf. eins, og einskis manns annars. Og
er það mein um jafnsnjallan ritlista-
mann og félagslyndan, er svo fast
sækir á hann girnd til að fara einför-
um f fáeinum stafsetningaratriðum, að
engin bönd halda; hann ritar t. d.
vögstur.segs, ugsi, öksi fyrir vöxtur, sex,
uxi, öxi; sömul. létst, veitst fyrir lézt,
veizt o. s. frv.; Mánudagur, þriðju-
dagur o. s. frv. f. mánudagur, þriðju-
dagur. f>á eru og samkyns afbrigði
frá fornum og nýjum rithætti, að rita
viðurnefni með stórum upphafsstaf, t.
d. Jón Litli, Vilhjálmur Skfðlokkur,
Mikli Malarason (stundum malarason).
Alt þetta villir börn og unglinga, og
ætti því ekki að vera í bókum, sem
þeim eru ætlaðar.
»Að sjá aumw á« (bls. 106), tekið
eftir Heilagra mannasögum, — mundi
það ekki vera mislestur á hdr. að
þeim?
Vitaskuld eru þetta smámunir, og
kverið jafngirnilegt til skemtilesturs
hvað sem þeim líður.
Eftirmoeli.
I síða*tliðnum rnaimán. andaðist að
Snorrastöðnm í Laugardal merkisbonan
Sigríður Gísladóttur, á fimtngsaldri. Með
manni sinum Eyólfi Magnússyni lifði hún
í farsælu hjónabandi rúm 20 ár; eignaðist
með honum 6 börn, er 4 lifa, öll mann-
vænleg.
Sigriður sál. var fjör- og þrekkona mik-
il, stjórnsöm húsmóðir og nærgætin; ástrík
móðir og lét sér einkar-ant um uppeldi og
menningu barna sinna, og þótti heimilið
undir stjórn hennar taka flestum fram, eigi
síður að framtakssemi og góðri umgengni
en góðvild og gestrisni bæði við nágranna
sína og hina mörgu, er þar áttu leið um.
Heunar er því sárt saknað, ekki að eins af
syrgjandi eiginmanni og börnum, heldur af
öllum hinum mörgu, er kyntust henni og
fengu tækifæri til að kynnast atgervi henn-
ar og mannkostum. St. 18.
Hinn 22. septbr. þ. á druknaði hús-
frú Guðríður Daníelsdóttir frá Bjarteyj-
arsandi á Hvalfjarðarströnd. Var á heim-
leið frá Þyrli. Hafði farið að heiman
nm miðjan dag, varð síðbúin að kveldi,
og"ætlaði, svo sem altitt er, að stytta sér
leið með því að ríða framan við hamar,
er gengur þar i sjó fram, stuttan veg, en
yfir stórgrýtta urð. En aðfall var og
farið að dimma. Hesturinn fanst um
kveldið hinum megin hamarsins, alvotur,
með öllum reiðtýgjum. Likið ófundið,
þrátt fyrir itrekaðar leitir á firðinum og
meðfram honum víðs vegar.
Guðriður sál. var ástrík eiginkona og
móðir, umhyggjusöm húsmóðir, lézt frá
manni sinum Jónasi bónda Jóhannessyni og
5 börnum, flestum ósjálfbjarga.
Hún var fædd að Syðra-Lágholti í
Hnappadalssýslu 19. mai 1858; fluttist 2
ára að Miklaholti til frænda sins síra Geirs
Bachmann, og var þar fram yfir tvítugs-
aldur; fluttist síðan suður i Borgarfjörð og
giftist eftirlifandi manni sínum 1885. X.
Dalasýslu 3. des.: »Héðan er ekkert
að frétta öðru nýrra. Vetrarfar einstak-
lega vægt hér sem annarstaðnr, er til
spyrst. Mannheilt og ósjúkt.
Vetrargæfðinni er það að þakka, að
unnið hefir orðið að brúnni á Laxá i
Laxárdal, þótt ekki væri á henni byrjað
fyr en núna i nóvember; hafði þó efnið i
hana komið snemma i sumar, og gengu
allir að því visu, að hún yrði á komin
fyrir veturnætur, sem og voru síðnstu for-
vöð, með þvi að landssjóðsstyrkurinn var
til hennar veittur í fjárlögum 8. nóv. 1899,
og það fyrra fjárhagsárið þá, 1900, svo að
réttu lagi hefði hann víst ekki átt eða
mátt greiðast siðar; enda fullyrða menn,
að sýslumaður, er fyrir brúarsmíðinni
stendur sem öðrum mannvirkjum hér á al-
menningskostnað, muni hafa fengið hann
sér goldinn úr landssjóði fyrir löngu.
Jæja, nú var tíðarfarið, þegar loks var
byrjað, svo hagstætt sem hugsast gat, og
ekki eftir nema fárra daga verk til að
koma brúnni á, svo að henni væri óhætt.
Þá gerði regn og leysti isinn af ánni og
tók með sér það sem lokið var við af
brúnni. Mestallur viðurinn náðist samt
aftur úr ánni eða sjónum; en brúarsmið-
inni mun vera lokið i bráð.
Aðra brú lét sýslumaður smiða hér, í
hitt eð fyrra, á Tunguá; ekki man eg eða
veit, hvað löngu áður hafði verið veitt fé
til hennar. Sú brú sligaðist þá þegar í
stað undir sínum eigin þunga og var rifin.
í haust var henni svo komið á aftur, en
þo ekki fullgerð. Nú er einn af máttar-
viðunum brotinn; brúin hangii samt og
hallar undir flatt, tæplega fær nema fyrir
gangandi menn.
Sýslnmaðnr hefir i mörgu að snúast, og
fer þá eins og stundum við ber og máls-
hátturinn segir, að sumum járnunum í eld-
innm hættir við að brenna. Meðal ann&rs
er hann ekki enn farinn að láta útbýta
peningum úr styrktarsjóði handa alþýðu-
fólki og engin tilkynning komin til hrepps-
nefndanna um það, hve miklar fjárhæðirn-
ar séu, sem átti þó að koma í júli.
Fyrir 2‘/2 ári var samin og staðfest hunda-
reglugerð fyrir sýsluna. En ekki er enn
farið að framfylgja henni neinstaðar,
vegna aðgerðaleysis sýslumanns.
Veðurathugtttilr
1 Reykjavik, eftir aðjunkt Björn Jensson.
1901 !£ W erÞ <1 CD CX P œ irr Hn 3 ^ — K-
des. B'I CTQ 3 trr ct- D- 83 « 3 Q§ 3 B 1 ’ fo ^ 00 32 i-i
Ld. 7. 8 729,5 -0,7 wsw 3 10 1,7 -1,3
2 731,2 -3,9 NNW 1 9
9 733,6 -3,4 sw 1 5
Sd. 8. 8 733,4 -7,4 N 2 4 0,9 -10,0
2 736,1 -8,4 NNW 2 10
9 738,8 -4,7 NNE 3 6
Md. 9.8 749,0 -3,3 NNW 3 10 -10,0
2 748,1 -4,5 NNW 2 10
9 753,4 -1,7 N 2 7
Þd. 10. 8 758,5 -1,9 NNE 2 5 -5,6
2 761,9 -2,6 N 2 4
9 765,1 -2,5 NNE 2 3
Mvd 118 765,5 -1,3 NE 2 3 -4,0
2 767,0 -2,4 N 1 3
9 769,5 -2,4 NNE 2 2
Fd. 12. 8 773,5 -2,5 NNE 1 3 -4,1
2 774,6 -3,6 0 1
9 776,1 -6,9 0 1
Fsdl3. 8 776,0 -9,3 0 3 -10,9
2 776,0 -8,7 0 4
9 775,8 -4,2 0 9
Hæst útsvar i Reykjavik hefir verzl-
nnin »Edinborg«, er lagt er við það, sem
handhafa er gert sjálfum sér i lagi. —
Hún hefir 1100 kr. útsvar og hann 90 kr.,
samtals 1190 kr. Þetta er fárra ára gömul
verzlun, sem gerir hvorki að selja áfengi
né reka lánsverzlun, heldur eingöngu pen-
ingaverzlun. Heldur ætti þetta dæmi að
draga úr hjátrúnni á áfengið og lánin sem
ómissandi skilyrði fyrir því hér vor á
meðal, að verzlun geti eflst og blómgast.
Nýtt kindakjöt SXVIu
jóla hjá Jóni Magnússyni á Laugavegi.
W
Ióskilum rauð hryssa 2—3 vetra, mark:
blaðstýft framan vinstra. Sá, sem á
hryssu þessa, vitji hennar sem fyrst að
__' Möðruvöllum í Kjós.
Guðmundur Sigurðsson.
Kauptu í „Edinborgu.
Flýttu’ þér niðri Edinborg, þar færðu margt
að sjá,
farðu beint upp stigann og opinn verður þá
Bazar harla mikill, sá bezti’ er landið á,
en buddunni upp úr vasanum ei gleymdu
strax að ná.
Spánný sérðu albúmin, sem spiladós er í
þau spila allan þremilinn, — já, gaman er
að þvi;
þar er líka grafófón, sem kúnstir allar kann,.
kærustunni’ á jólunum þú gefa ættir hann.
Kauptu’ banda’ ’onum pabba þínum kotru-
tafl og spil;
kvæðabækur enskar og hillu’ að festa á þil;
kauptu’ handa’ ’enni mömmu þinni mad-
dömu-stól
og myndaramma’ ogskrifað’ áhann: gleði-
leg jól!
Kauptu’ handa’ ’enni systur þinni kin-
verska skó,
kauptu’ handa’ ’onnm bróður þínum vagn
og dóminó,
kauptu’ handa’ ’enni ömmu þinni kerta-
stjaka tvo,
kauptu’ handa ’onum afa þínum vindla eða
>skraa«.
Kauptu handa börnum þínum kerti græn
og rauð,
konfekt niðri’ í búðinni og epli og sæta-
brauð;
barnagull er ótal mörg á bazarnum að fá,
en bágt er oft að velja’ um, þegar mest
er til að gjá.
Kauptu’ handa’ honum Nonna litla kött
eða mús,
kauptu’ handa’ henni frœnku þinni laglegt
dúkkuhús,
kauptu handa matseljunni apakött og önd
og eina góða trumbu, sem hljómar viða’
um lönd.
Kanptu handa sjálfum þér skriffæri’ og
skák
og skáldsögurnar ensku, — þvi þær eru’
ekkert káfc. —
Hvenær sem þú gengur hér um götur og
torg,
gleymdu ekki verzluninni stóru’ i Edinborg.
Hegningarhúsið kaupir tog,
á 25 a. pd. Ekki minna en 10 pd.
S. Jdnsson.
Hegningarhúsið kaupir brúkað-
an bikkaðal úr hampi, ekki strái. Hátt
verð. S. Jónsson.
fyrirtaks góð og vönduð, nærri alveg
eins og ný, fæst til kaups með góðu
verði. Ritstj. vísar á.
Sálmabækur
í bókaverzlun ísafoldarprentsmiðju
(Austurstr. nr. 8).
Tapaður frá Minna-Mosfelli i Glrímsnesi
mó-brúnn hestur 8 vetra, mark: gagn-
bitað vinstra. Beðið að koma honnm,
ef finst, að Minna-Mosfelli i Q-rímsnesi.