Ísafold - 25.01.1902, Qupperneq 2

*
14
keyptur, verður þá hvort sem er ekki
nema 360—720 kr. hærra en ef skól-
inn er lagður niður, sem er sama og
mér telst í grein minni í 59. tbl. Isaf.
Að öðru leyti vildi eg mælast til þess,
að þeir sem eitthvað vilja athuga um
þetta raál, vildu lesa með athygli
nefnda grein áður en þeir ljá lið sitt
til, að bana þessum elzta og nýtasta
búnaðarskóla vorum.
Bg vil að lokum leyfa mér að vekja
athygli manna á því, að þessar, segj-
um 700 kr., sem amtið leggur á 3Íg
með skólakaupunum eru ekki eyðslu-
eyrir; það er verið að kaupa fyrirþær
bú og jörð (Stóra-Múlann) 10—11 þús.
kr. virði, en með því að leggja skól-
ann niður, rýrnar jafnt og þétt sú
eign sem amtið þegar á, svo þegar á
þetta er litið, er hreinn og beinn pen-
ingalegur skaði fyrir amtið, að leggja
skólann niður.
f>ó er aðalatriðið hinn óbeini skaði,
sem að því er fyrir landbúskapinn, að
drepa búnaðarskólana. Hugir nálega
allra ungra alþýðumanna dragast meir
og meir að sjónum, handiðnum og
ýmsu fleiru, en frá landbúskapnum.
það má því heita að nemendur bún-
aðarskólanna, séu einu mennirnir, sem
fá hvöt og jafnframt hæfileika tilþess
að starfa að landbúskapnum. Vinnu-
mannaekla og yfir höfuð fæð verka-,
manna til landvinnu, gjörir það að
verkum, að mjög litlar jarðabætur
verða gjörðar, nema með aðstoð bú-
fræðisnema. Jafnvel búandi búfræð-
ingar sem vilja gjöra jarðabætur, verða
að taka búlausa búfræðinga til þess
að vinna fyrir sig jarðabótavinnu, af
þeirri einföldu ástæðu, að þeir komast
ekki til þess sjálfir vegna hjúaskorts,
og geta ænga aðra fengið, sem vilja
takast á nendur jarðabótavinnu né
kunna hana. Af þessu leiðir, að stöð-
ug viðkoma og hún talsvert mikil, er
skilyrði fyrir því, að nokkrar jarða-
bætur verði gerðar, sem teljandi séu,
en fari stórkostlega að draga úr jarða-
bótum þeim, sem átt hefir verið við
að undanförnu, þá held eg landbúnað-
ur vor fari ekki að verða á marga
fiska.
Eitt er það, sem mjög er leiðinlegt
nú um úrslit þessa búnaðarskólamáls,
og það er, hve fáir þeirra, sem um
ínálið eiga að fjalla, hafa með eigin
augum kynt sér ástand skólans.
Pæstir úr sýslunefndum amtsins hafa
komið að Olafsdal þessi síðustu ár, og
enginn amtsráðsmanna (að einum und-
anskildum, hefir kéð skólann mörg ár
samfleytt. Virtist því vel við eiga,
að einhver af amtráðsmönDunum eða
þá einhver sem óhætt væri að trúa
svo sem óvilhöllum og réttsýnum
manni, og amtmaður fengi til þess,
vildi gera sér ferð á hendur fyrir
næsta amtsráðsfund til þess að skoða
skólann, og tala við skólaeigandann
um, hvað tíltækilegt væri, og gefa svo
næsta amtsráðsfundi bendingar um
hvað gjöra skyldi og skýrslu um skól-
ann. Eg ætla að minsta kosti
skemtilegra fyrir amtsráðið, að leita
sér þeirrar vitneskju um málið, sem
föng væri á, áður en það ræður svo
vandasömu máli til lykta. Til skoð-
unar þessarar mætti auðvitað velja
þann mann, sem vissa væri fyrir, að
ekki hefði of miklar mætur á skólan-
um, en þó vel treystandi svo sem
samvizku8Ömum og gætnum manni.
ölæmt er það,- ef sú drengilega hjálp
og viðurkenning, sem þingið sýndi
skólastjóranum og stofnuninni alveg
umyrðalaust, er það veitti umgetinn
10,000 kr. styrk til skólakaupsins,
reynist Torfa að eins hefndargjöf, þess
valdandi, að hann hefir ekki getað
ráðstafað sér og eigum sínum vegna
óvissunnar um, hvað gjört yrði, en
verði svo á endanum fyrir sömu út-
reiðinni, eins og engÍDn styrkur hefði
verið veittur. En það er vonandi, að
betur ráðist og að menn líti öðru
vísi á þegar til kemur. Einkum er
vonandi, að sú velvild hr. amtmanns
ins til skólans og skólastjórans, sem
kemur fram í niðurlagi bréfs hans,
beri rikulega ávexti að lokum, þvíþar
er líka góðs að vænta sem hr. amt-
maðurinn er, þó hann hafi til þessa
litið nokkuð öðru vísi á skólakaupin,
en sumum finst æskilegt.
Nilsson druknaður.
Rekið hafa frá því um daginn 3 lík
í Grindavík af skipshöfninni á Anlaby,
enska botnvörpungnum, er þar hafði
strandað, og er fullyrt, að eitt þeirra
sé af Nilsson kafteini, og það höfuð-
laust, en líkið á að hafa þekst samt
af glöggu fangamarbi á sokkunum.
Kvenmannsföt íslenzk á og að hafa
borið á reka og er gizkað á, að á skip-
inu hafi tekið sér far hingað frá Eng-
landi einhver hjón af Suðurnesjuzn, er
sigldu með botnvörpungum í haust.
Telefonfélag
Reykjavíkur og Hafnarfjarðar hélt
ársfund sinn 17. þ. m. það hafði
haft í tekjur árið sem leið af afnotum
talsímans 334 kr.; þær hafa alls einu
sinní (1896) verið fáeinum kr. meiri
(343 kr.). Félagið átti í sjóði í árslok
370 kr. og samþykti fundurinn að
verja þar af nál. 160 kr. í ágóða handa
hluthöfum, 6°/o af hlutafénu; en hitt
lagt í varasjóð. Stjórn endurkosin:
form. Jón jpórarinsson, o. s. frv.
Boilleau barón danður.
Hvítárvallabaróninn, Gauldré Boil-
leau, er sigldi til Englands í haust og
ætlaði að fara að undirbúa þar stofn-
un stórmikils ensk-ísl. botnvörpunga-
félags, fanst örendur í járnbrautar-
vagni skamt írá Lundúnum sunnud.
milli jóla og nýárs, af byssuskotí.
Líkskoðunarvottorð svo látandi: »Sjálfs-
morð í geðveikiskastú.
Hann hafði verið 37 ára að aldri,
fæddur í Canada, sonur fransks bar-
óns, er þar var þá yfirkonsúll í Can-
ada og síðar sendiherra í Perú, og átti
dóttur amerísks þingmanns í öldunga-
deild Bandaríkja, Bentons að nafni.
þetta stendur í blaðínu Hull Times
4. þ. m. og er gizkað á, að hinn
framliðni hafi sett það fyrir sig, að
erfitt veitti að fá hinu fyrirhugaða
fiskifélagi komið á legg. Afdrif botn-
vörpungafélags þeirra Zöllners og Vída-
líns hafa líklega ekki laðað menn til
þessa fyrirtækis.
Hér gat Boilleau barón sér góðan
orðstxr fyrir vandað framferði og prýði-
lega mentuðu göfugmenni samboðinn
hugsunarhátt. Hann hafði mikinn
framfarahug fyrir íslands hönd, en
virtist vera ærið einrænn, og heldur
mislagðar hendur um það sem hann
réðst f hvað á fætur öðru.
f>að þótti ganga skröksögu næst eða
kynlegu æfintýri, er hann settist hér
að #upp úr þurru« fyrir 5—6 árum.
f>að hefir vitnast síðar, að hann hafði
komið hér nokkurum árum áður á
ensku skemtiskipi og líklega litist þá
þetta vel á sig.
Piltinn Leikner, sem með honum
var, og kallaður var frændi hans, vita
menn ekki að svo stöddu, hvað um er
orðið; þeir sigldu og saman í haust.
Hádeffismessa á morgxxu kl. 12. Sigurbj.
A. GHslason stígur i stólinn.
Hátíðar-ávarp
til allra þjóda frá
Goodtemplar-reglunni
f>etta ár, 1901, markar fyrsta
fimtíu-ára-æfiskeið Goodtemplararegl-
unnar. f>essa hálfu öld, sem hún
hefir staðið, er hún orðin stærsti
bindindis-félagsskapur í heimi. f>að er
vel til fallið, að saga hennar og til-
gangar sé við þetta tækifæri gerð
kunnug þeim þjóðum, þar sem reglan
hefir á þessum tíma náð festu og við-
urkenningu.
Pyrsta Goodtemplara stúka var
stofnuð í borginni Utica í Nýju Jór-
víkurríki 1851. Astand það, er stafaði
af neyzlu áfengra drykkja, vakti menn
til nxótspyrnu, og það varð tilefni til
stofnunar reglunnar. f>essa hálfa öld,
sem hún hefir staðið, hefir hún haft
einn tilgang að eins, og hann er sá,
að ley8a mannkynið undan þeirri á-
nauð og áþján, sem drykkjusiðir þjóð-
anna og áfengisverzlunin hafa lagt á
það. f>egar á öndverðri æfi sinni
brennimerkti reglan verzlun þessa
sem óvin alls þess, sem hreint er og
göfugt í manneðlinu og erki-fjanda
mannkynnsins. Afengisverzlunin stend-
ur sem áhrifamikið afl í mannfélaginu
og manna á meðal sem þröskuldur á
vegi framfaranna. Hún er fóatra of-
drykkjunnar, sem rænir karlmennina
manndómi þeirra, svívirðir kvónneðlið
og svíkur æskulýðinn. f>að er verzlun,
sem ber höfuð hátt meðal valdsmanna
þjóðanna; hún mútar löggjöfunum, og
verði eigi skemdarráð hennar heft,
mun hún kollvarpa öllu stjórnfrelsi og
reisa sér hörga á rústum þess— verða
óheillanorn kristinna alda.
f>að var til þess að rísa í móti þessum
ófagnaðar-fjanda og reyna þrótt við
hann, að ÓháðRegla Goodtemplara varð
til. Viðgangur hennar er meiri en dæmi
sé til. fíún hefir dreifst út bókstaf-
lega til allra heimsálfna og meginlauda
hnattarins, og nú eru greinar af þess-
um félagsskap starfandi með góðum
árangri á' nálega öllum tungum ment-
aðra þjóða. Meðlimatöluna í dag verð-
ur að telja í hundruðum þúsunda, en
mörgum miljónum nemur tala þeirra
manna, er á þessum 50 árum hafa
staðið við ölturu hennar og unnið þar
heit að albindindi, og að því að lyfta
mönnum upp frá hinum auðvirðandi
áhrifum áfengra drykkja. Goodtempl-
arareglan hefir staðið í fylkingarbroddi
endurbótarstarfsemdar mannkynsins.
Frá því er hún var fyrst stofnuðhefir
hún frelsað óteljandi fjölda manna frá
drykkjuskapnum; ómetanlegum gim-
steinum gáfna og mannvits hefir hún
bjargað frá glötuu; heimilum, sem
glötuninni voru oíurseid, hefir hún
bjargað og reist þau úr rústum; henn-
ar aðgerðir hafa þerrað mörg tár eig-
inkvenua og mæðra og fyrir tilveru
reglunnar hefir heimuritin orðið betri
og hreinni. Árangurinn af tilraunum
Goodtemplara-reglunnar þessi fyrstu
fimtíu æfiár hennar veitir því fulla
von um miklu meiri árangur framveg-
is. Um leið og reglan nú fullnar
fimtíu-ára skeið mannúðarstarfs síns,
þá býr hún sig til að halda þennan
merkisatburð hátíðlegan á þann hátt,
er öllum góðum mönnum mun geðjast,
og vonar, að six tilraun þeirra vekji
veglyndi þeirra og örlæti.
Áform það, sem reglan hefir nú full-
ráðið, er hvorki meira né minna en
það, að efna til minningarsjóðs, er
nemi einni miljón dollara (3,750,000
kr.). Vér vonumst til, að sérhver
meðlimur reglunnar um allan heim
gefi sÍDn skerf til þessa sjóðs, og er
það tilgangur ávarps þessa meðal
annars, að skora á alla þá, sem ant
er um starfsemi reglunnar og ’nafa á-
huga á, að frelsa mannkynið undan
hinni skaðvænlegu óblessunar-ánauð
ofdrykkjunnar, að rétta oss hjálpar-
hönd til þess, að sjóðsöftiun þessi
megi skörulega takast.
Til eru mörg hundruð þúsundir cfn-
aðra eða velmegandi manna, sem um
lengri eða skemmri tíma haía verið
meðlimir reglunnar, eu eru nú ekki
lcngur starfandi meðlimir hennar sak-
ir annarra lífsanna. f>að er þó óhugs-
andi, að ekki lifi með þeim eitthvað af
þeim áhrifum, sem vera þeirra í regl-
unni hefir haft á þá. Til þessara
manna snúum vér oss sórstaklega með
góðum óskum um, að þeir leggidrjúg-
an skerf til þessa sjóðs, sem ætlaður
er til þess, að fá reglunni þau efni í
hendar, að hún geti jafnan haldið á-
fram mannúðarstarfi sínu um allan
heim, án þess að bíða. þann starfa-
hnekki, sem ýmsir örðugleikar hafa á
umliðinni æfi hennar valdið henni,
svo að hún hefir stundum orðið nærri
því að hætta útbroiðslu-starfi sínu um
stundar sakir.
Alþjóða-hástúkan hefir nú feDgið fé-
lags-löggildingu með sérstökum lögum
í ríki því, sem reglan er upprunnin
í. Hún er nú færari um en áður, að
færa starfsemi sÍDa út til þeirra
landa, sem hið heillaríka starf hennar
hefir enn eigi náð til. f>að er tiigang-
urinn með stofnun þessa miljónar sjóðs,
að eignast fastan, arðberandi sjóð, er
verja megi vaxta-tekjunum af, til að
útbreiða regluna og efla hana í sór-
hverju landi eða iandshluta heimsins,
þar Bem mest er þörf á. Með þessu
móti mun reglan öðla3t þá framtíðar-
trygging og festu, er gerir hana ör-
ugga á ókominni tíð, og gerir henni
vísan starfsárangur, ’nvar sem starf-
semdar henDar er mest þörf í nálæg-
um eða fjarlægum löndum. Nú eru
blómlegar Goodtemplarastúkur um öll
Bandaríkin og Canada-veldi, í ^uður-
Afríku, um allar Bretlands-eyjar,’ í Sví-
þjóð, Noregi, Danmörku, á íslandi,
þýzkalandi, Hollandi, Svisslandi, Frakk-
laudi, og í ýmeum löndum í Asíu,
Afríku og Australíu. Jafnvel til Lands-
ins belga hefir hún nú náð, því að
nýlega hefir yfirmaður reglu vorrar
stofnað »Mount Zion« [Zions-fjalls-].
stúkuna í Jerúsalem. Tilgangur vor
er eigi sá sami sem templaranna
[musteris-riddaranna] forðum, að frelsa
gröfina helgu úr höndum vantrúaðra
manna, heldur er tilgangur vor sá —
Og hann telur heimurinn nú meira
verðan —, að frelsa hið heilaga must-
eri lifandi sálar frá þrældómi, sem
verri er eu ánauð mansalsmanna, á-
nauðaroki áfengra drykkja. Má ekki
Goodtemplarareglan vera mikillát af
starfi sínu og treysta fylgi allra góðra
rnanna, er hún nú snýr áskorun smni
til allra örlátra og veglyndra manna
um aðstoð í þessu fyrirtæki?
Nú eru meira en eitt hnndrað þús-
und templarar í Svíþjóð, og þar hefir
landestjórnin lýst velþóknun sinni á
starfi reglunnar og styður hana með
fjárframlagi af landssjóði. Nú að síð-
ustu hefir reglan náð föstum fótum á
þýzkalandi, og læknar og fræði-
menn, sem mentast hafa við háskóí-
ana þýzku, eru nú meðlimir hennar,
og hafa þeir fengið fjölda viljugra
lærisveina, sem fúslega hafa numið hin
auðprófuðu sannindi um skaðvæn á-
hrif áfengis á líkama mannsins. Tólf
þúsundir meðlima bera þegar vott um
árangur Good-templara-starfseminnar
á þýzkalandi. í þeim löndum,
þar sem svo nefndir »léttir« áfengis-
drykkir eru tíðkaðir, hafa kenningar
þessar einnig borið mjög gleðilegan
ávöxt, svo að það er oss hvöt til, að
herða á útbreiðslu reglunnar til sér-
hvers lands á jarðarhnettinum. Aldr-
ei hefir flokkur kristinna starfsmanna
— riddara sannrar mannúðar — haft
mikilsverðara verkefni fyrir höndum,