Ísafold - 22.02.1902, Síða 2

34
skift þjóðinni í hina tvo alkunnu and-
staeðingaflokka, eins og þú langalengi
hefir haldið fram, er tilhæfulaust. —
Flokkarnir hafa myndast þannig, að
8Íðan 1895 hafa aumir af oss, sem við
stjórnmál höfum fengist, haldið þá
stefnu, að fá framgengt svo veigamik-
illi og hagfeldri stjórnarbót, sem ítr-
ast væri unt að öðlast, hjá hverju
ráðaneyti, sem við vaari að etja, unz
takmarkið næðiat: þingræði yfir alínn-
lendri stjórn í sérmálunum. f>eir
menn hér á landi, sem hafa getað
fylgt 08S á leið vorn að þessu tak
marki, hafa myndað pólitiskan flokk,
er nefnir sig »framfaraflokkinn« eður
og »stjórnbótarmenn«, en þeir, sem
fyrir viðburðanna rás, og, að því er
séð verður, af mjög sundurleitum á-
stæðum, etki hafa getað átt samleið
við oss, hafa gerst andvígisflokkur
vor, og nefnt sig »heimastjórnarmenn«
—gagnstætt uppnefninu »Hafnarstjórn-
armenm, er þú, þjóðólfur, gafst oss
*stjórnbótarmönnum«. — Alt þvaðrið í
þér um, að vor flokkur hafi viljað
flytja stjórnarvaldið tii Khafnar, og
fyrirmuna þjóð vorri sjálfsforræði, heí-
ir verið, er og verður biksvört, ferleg
lygi. Og hennar verðugur afsprengur
var hinn ósvífni sakaráburður um
glæpsamlegt athæfi, sem í þínum
dálkum hefir verið boriun á 6 þing-
menn efri deildar (Hallgrím biskup
Sveinsson, Kristján yfirdómara Jóns-
son, Sigurð prófast Jensson, Magnús
prófast Andrésson, Ólaf prest Ólafsson
og Axel sýslumann Tulinius), er þeir
í sumar samþyktu frumvarp neðri
deildar, þrátt fyrir fróttirnar um
stjórnarskiftin í Danmörku, og unnu
með því aitt hið viturlegasta og þarfasta
"Verk, er þessari þjóð hefir á þingi unnið
verið, meðal annars fyrir þá sök, að
afreksverk það styttir vonandi um eitt
ár þann tíma, er þér verður auðið að
flytja lygar og bera róg út af stjórn-
skipunarmálinu, og léttir af þjóðinni
fyr en ella hefði orðið þeirri óöld
pólitisks óþokkaskapar, se'n þú allra
blaða fremst ert rorsök í.
þessa lygi, að bankamálið sé vort
flokksmál, hefirðu notað til að spinna
út úr þá óþokkalygi, að framfaraflokk-
urinn, sem þú á lygamáli þínu kallar
»Hafuarstjórnarmenn«, eigi 6000 kr. í
sjóði, er brúka eigi til að breiða út
skoðanir flokksins á stjórnarskrármál-
inu og bankamálinu, og meiri hluti
fjárins eigi að vera frá Warburg, öðr-
um bankamanninum. — þetta róg-
burðarútsæði þitt hefir breiðst út og
fest rót, þar sem það hefir hitt fyrir
hæfan jarðveg. |>að er endursprottið
í blaðinu »Ve3tra», þar sem tiltekið er,
að sjóðurinn sé 5000 kr. Snæbjörn
Arnljótsson hefir og gróðursett sömu
eiturplöntuna í »Austra« 6. f. m. með
þessum ummælum: »menn hafa heyrt
getið um 6000 kr. sjóð, er miðlað sé
úr launum handa óskammfeilnum rit-
stjórum og alþýðufiskimönnum«. —
|>essi lygi, sem þaunig er búið að út-
breiða eins víða og íslenzk tunga er
lesin, er að mínum skílningi exkert
annað en þrælsleg tilraun til að vekja
mönnum grun eða hræðslu um, að vor
flokkur láti kaupa sig, sérstaklega séu
forkólfar hans keyptir, og ekki sízt vér,
þessir 5 menn, sem þingmenn flokks-
ins sýndu það traust og þann sóma,
að kjósa oss í starfandi stjórnar- og
framkvæmdarnefnd flokksins, — ekkert
annað en níðingslegt þrælsbragð til að
telja kjósendum trú um, að vér þiggj-
um erlent fé, látum múta oss til að
spila landsbankaöum í hendur útlend-
um auðmönnum, móti því, að vér aft-
ur á móti getum stuðst við mútufé
þetta til að ráða kosningum meir ea
ella, og öflum oss með því tækifæris
til að svíkja þjóð vora, þegar á þing
komi. Skoðaðu nú óþokkaskap þinn,
þjóðólfur; speglaðu þig í þinni eigin
óafmáanlegri svívirðing og reyndu að
læra að skammast þín.
Einskisvirði eru hinar árangurslausu
tilraumr þínar til að gera bréf Fram-
faraflokksstjórnarinnar til íslandsráð-
herrans 6. des. f. á. að hégóma. Hafi
bréfið fremur öllu öðru orðið til þess,
að hin einbeitta vinstrimannastjórn
hefir nú þegar lýst því yfir, að við
landsstjórafyrirkomulagið sé ekki kom-
andi, og að 2-ráðgjafa-fyrirkomulagið
sé ótækt vegna þeirrar tvöfeldni
(»Dualismus«), er í því felist, þá hefir
bréfið enga erindisleysu farið; því ein-
mitt það, að þessi yfirlýsing er nú
þegar fram komin, fyrirbyggir alt ó-
tímabæit rifrildi og flokkadrátt um
þessi atriði. Ef þér þætti ekki bréfið
meira virði en þú hefir gefið í skyn,
þá hefðirðu tæpast haft fyrir því, að
spinna upp þá lygina, að það hafi
verið samið og sent að undirlagi og
fyrirmælum dr. Valtýs Guðmundsson-
ar. Eg þarf ekki að bæta um þá yfir-
lýsingu ísafoldar, að þetta sé tilhæfu-
laus uppspuni, og að nefndin hafi
tekið það upp hjá sjálfri sér að skrifa
ráðherranum; en því get eg bætt við,
að dr. Valtý kom það tiltæki vort
gersamlega á óvart, en þótti það eftir
á gott og viturlegt.
f>ótt ritstjórar Isafoldar og þjóðvilj-
ans séu báðir búnir að reka ofan í þig
þessa lygi þína, eins og líka lygina
um sjóðinn eða peningaþáguna frá út-
löndum, þáfinst mér rétt og skylt, að
vitna um þessar lygar þínar með þeim.
Annars eru þessi tvö atriði þess eðlis,
að hægt er að láta eiðfesta vitnis-
burði vor fimm-menninganna um þau.
Eg sting þessu að þér, ef þig skyldi
langa í allra-lögfylstu sannanir fyrir
því, að þú í báðum þessum atriðum
hefi farið með lygar einar.
Láttu þér nú þessa ráðningu að
kenningn verða. Hættu að eitra htigs-
ana- og siðferðislíf hrekklausra og
trúgjarnra lesenda þinna með slíkum
lygum og rógi. Hættu við óþokka-
skapinn. Hættu að ljúga!
Görðum 13. febr. 1902.
Jens Pálsson.
Ekki sitt rjúkandi ráðl
Svo er að sjá og heyra, sem þau
viti ekki Bitt rjúkandi ráð núna, aft-
urbaldstólin okkar, hið reykvíska og
ísfirzki dilkurinn þess nýi.
Mikið stóð til í haust, þegar hann
var að fæðast. Ekkert til sparað, að
koma hans í heiminn yrði sem glæsi-
legust, þ. e. í augum þeirra, sem ekk-
ert þektu til.
Nú stoðaði ekki að veifa herþjón-
ustukvöðinni lengur. Forsöngvarinn
að sálminum þeim var sprunginn fyr-
ir löDgu.
f>á var fyrst og fremst »tíu-manna-
frumvarpið* gert að nokkurs konar
helgidómi, eins og lögmálstöflurnar
forðum.
En svo var eftir að búa til hirzluna,
sáttmálsörkina, til að geyma í þennan
ginnhelga grip. f>að varð þá þetta
nýja málgagn.
H. varð eins og nokkurs konar
Móses, er þorði að ganga fyrir hinn ó-
sýnilega, ráðgjafann.
Og hann dró blæju fyrir auglit sér.
f>ví ekki mátti sjá inst í hugskot
hans.
Og hann kom til ráðgjafans og veif-
aði »tíu-manna-frumvarpinu« eins og
reykelsisfórn.
Og hann sá, eða þóttist í anda sjá
sig sjálfan í öðru hvoru öndveginu,
hér eða í Kaupmannahöfn.
Og ráðgjafinn tók í hönd honum og
leiddi hann — út, út!
Og H. þóttist hafa framast, og unnið
fagran sigur.
Og leiðarþing voru haldin hvarvetna,
þar sem hann kom, til að tjá lýðnum
hinn mikla atburð: að hann hefði
fengið að taka í hönd ráðgjafans!
Og »fjöðrin eina varð að fimm hæn-
um«, og þeim í feitara lagi.
f>á var fylling tímans komin og
-gagninu skotið í heiminn. En sá var
gallinn á, að enginn vildi ganga við
faðerai þess, nema óreyndur ung-
lingur.
f>ví sá tími g a t komið, að réttur
faðir þess vildi ekki láta sjá þann
flekk á skildi sínum, að hann væri
sekur í slíku hórdómsbroti.
Tólið neytti hljóðanna, þótt ungt
væri. j>að varð að nota tímann.
Enginn visai, hve nær ginklofinn mundi
heltaka það og gera euda á þjáning-
um þess.
»Tíu manna-frumvarpið« varð brúð-
an þess. f>ví hampar það nótt og
nýtan dag, og það var það að rogast
með síðast 10. janúar, sama daginn
og konungsboðskapurinn kom út! f>að
telur það lífakkeri vort, rétt í sömu
svipan og »Dannebrog« í Kaupmanna-
höfn, blað íslandsráðgjafans, dæmir
það óalandi og óferjandi — ráðgjafans,
sem »pabbi« þess hafði fengið fáum
mánuðum áður að taka í höndina á! —
En afturhaldsmálgagnið í höfuð-
staðnum, sem ekkert veit, jafnvel ekki
það sem gerist í þess eigin herbúðum,
er þá fyrir löngu búið að dæma það
af lífi!
Nú verður ábm. þess að taka í einn
skækil þess af nýju, ef hann vill ekki
verða dæmdur strokumaður úr »hinni
helgu hersveit*. með þeirri von, að
faðir þess mundi hiklaust taka það
upp á arma sér, ef hann væri kominn
á þing-
Stjórnbótarfjendur geta nú með sanni
sagt, að hjá þeim séu tveir tígulkóng-
arnir komnir í spilin.
Svo lýkur, býst eg við, að þeir fé-
lagar, »f>jóðólfur« og »Vestri«, hnýta
»tíu manna-frumvarpinu« aftan í sjálfa
sig og slíta það sundur í milli sín,
líkt og flókatrippin, sem fordæðurnar
voru bundnar aftan í forðum.
En á meðan lærist þjóðinni að
þekkja sinn vr junartíma, og hún kýs
sér ekki þá menn að fulltrúum, sem
mest ærslast og bölsótast, heldur skyn-
sama, drenglynda og áreiðanlega menn,
sem vilja af alvöru nýja og betri tíma
með nýrri öld.
Og þá geta áminst málgögn skift
þessari grafskrift á milli sín:
.Hér syndum vér eplin, sögðu hrossataðs-
köglarnir«.
»Betra er autt rúm en illa skipað«.
-Mest bylur i tómri tunnu«.
i-Sjáandi sjá þeir ekki og heyrandi heyra
þeir ekki né skilja«.
Kunningi.
Verðlagsskrármeðalverð er sem
hér segir árið 1902—1903; töluroar aurar:
Ároessýsla.................. 47
Austur-Skaftafellssýsla . . 45
Barðastrandarsýsla....... 57
Borgarfjarðarsýsla....... 55
Eyjafj.sýsla ugAkureyri. 49
Gullbr.-Kjósars. og Rvík. 53
Húnavatnssýsla.............. 54
Isafjarðarsýsla............ 59
Mýrasýsla.................. 56
Norður-Múlasýsla......... 54
Rangárvallasýsla........... 47
Skagafjarðarsýsla........ 50
Snæfellsnesssýsla.......... 48
Strandasýsla.............. 51
Suður-Múlasýsla............ 67
Vestmanneyjasýsla ......... 43
Vestur-Skaftafellssýsla. . . 41
.Þingeyjarsýsla............ 49
Verðlagsskrá ókomin frá Dalasýslumanni.
Af Snæfellsnesi.
Menningarfélag. Sparisjóður. Bindind-
ixfélög. Samkunduhús. Þrœlsóttakosn-
ing. llroki og ruddaskapur. Sendiför
II. H. gönustrik.
Snæfeilsnesi utanv. 30. jan.:
Menn eru hér að visu heldur fjörlitlir
yfirleitt að því er til þess kemur, aðhugsa
um landsmál, og þá stundum ekki sem þol-
beztir, ef til nokkurrar áreynslu kemur.
Stundumhrestur ogsamhelditil framkvæmda,
ef einhverjum dytti í hug að byrja á nokk-
urri nýbreytni.
Það verður þvi ekki sagt um Snæfells-
nes, eins og sumir segja af Reykjavikurlíf-
inu, að »ailir séu í einhverju félagi*.
Þó er það helzt í Olafsvik, að ekki er
alveg laust við félagsskap.
Þar var einu sinni, eins og einhverja
mun reka minni til, félag, sem nefndist.
Menningarf'élag. Þaðan er komin hug-
myndin um sparisjóðinn i Ólafsvik, sem
stendur með blóma. Af því eimir og enn
það að margir, sem í því voru, geta kom-
ið fram á almennum fundum í manns mynd,
sem annars er þó ekki algengt hér um
slóðir.
Þar er og nú nýstofnað lestarfélag, sem
meBt mun nú vera að þakka sira Jónmundi,
en dálitill grundvöllur áður lagður af
Menningarfélaginu.
Þar eru ennfremur tvö bindindisfélög,
annað Good-Templarastúkan Jökulrós, en
hitt Bindindisfélag Ólafsvikur, og dafna
bæði og duga allvel; hafa valdið hér stór-
miklum stakkaskiftum til bóta.
Nú er í ráði að reisa stórt hús i Úlafs-
vik til skemtana og fundarhaida. sem hæði
bindindisfélögin þar standa fyrir og hafa nú
tvö eða þrjú ár með ýmsu móti safnað fé
til í sameiningu. Vantar að vísu enn mik-
ið til, en þó vel á veg komið. Kostnaður-
inn er áætlaður 6000 kr. i minsta lagi.
Stungið hefir verið upp á, að sparisjóður-
inn gefi til þess nokkuð af varasióði sin-
um, sem nú er orðinn um 1000 kr.
Umhugsun um landsmáler litt vakandi hér
um slóðir. I fyrra leit út fyrir, að nokk-
ur hugur væri i mönnum að fá þingmann,
sem vildi stuðla að framförum [ijóðarinnar.
En kjósendur tvlskiftust, mest af þeirri or-
sök, að kjörstaður var og er mjög illa sett-
ur; því fór sem fór um þingmannskosning-
una.
Þvi fór fjarri, að það væri af sannri
velvild eða góðu trausti á Lárusi sem þing-
mannsefni, að bann var kosinn; ekki held-
ur af þvi, að þeir nágrannar hans, sem kusu
hann, gjörðu það af sonarlegum ótta. Nei,
það hefir sýnilega, verið af skoðunarleysi,
ef ekki af þrælsótta. Það lýsti sér bezt
á þvi, að flestir þeir, sem voru fjær hand-
arjaðri hans og síður þóttust þurfa að ótt-
ast hans daglegu og óholln áhrif, kusu
hann ekki. Enda hefir það nú komið fram
á þingi, sem ekki leyndi sér áður, að hann
er ekki einungis aftuihaldsmaður i öllum
velferðarmálum þjóðarinnar, heldur mjög
skaðlegur, mest fyrir sinn mikla hroka og
ruddaskap. Einn mikilsmetinn þingmaður
gamall komst svo að orði i bréfi, er eg
hefi nýlega lesið, að hann væri sá ó.....
andi, sem ekki ætti á þingi að vera, og
fl. og f 1., er þar stendur.
Þó að margir í sýslunni vildu hreyta til
um þingmann, þá er mjög óvístað það lán-
ist, mest fyrir kjörfundarstaðinn; enda eng-
inn enn farinn að hjóða sig fram, svo menn
viti með vissu.
Eg fyrir mitt leyti vildi óska, að þeir
menn ættu ekki sæti á þingi, sem reyna
til að gjöra þingi og þjóð aðra eins van-
virðu og eg álit að gjörð væri eftir sið-
asta þing með sendiför Hannesar Hafsteins.
Þvilikt gönustrik mun ekki finnast i þing-
sögu nokkurrar þjóðar; því að hversu illa
sem minni hluti, í hvaða máli sem er, un-
ir úrslitum mála við formlega atkvæða-
greiðslu, þá hlýtur það svoaðvera, hvern-
ig sem á stendur, að minni hluti er alt af
minni hluti.
Auðvitað getur viljað til, að minni hluti
hafi stundum á alt eins góðum rökum
hygt ástæður sínar.
En hér var ekki því máli að gegna.
Stjórnarskrármálið var orðið svo marg-
skoðað frá flestum hliðum, að hið sjálf-
sagða var, að reyna til að fá það, sem fá-
anlegt var, og það var fólgið i frumvarpi
síðasta þings. Og eins auðvitað, að þó
að ný stjórn væri komin á laggirnar í
Danmörku, þá mundi hún fara varlega að