Ísafold - 12.07.1902, Blaðsíða 1

Kemur út ýmist einu sinni eða
tvisv. í viku Verð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l*/j doll.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram.)
ISAFOLD.
TJppsögn (skrifleg) bundin viö
áramót, ógild nema komin sé til
átgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXIX. árg.
Reykjavík laugardaginn 12. júlí 1902.
43. blað.
Forngripasafn opið md.. mvd. og ld.
11—12.'
Landsbókasafti opið hvern virkau dag
ki. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
Kid., mvd. og ld. til útlána.
Okeypis augnlækning á spítalannm
fyrsta og þriðja þriðjud. hvers mánaðar
ki. 11—1.
Okeypis tannlækning i húsi Jóns Sveins-
sonar hjá kirkjunni 1. og 3. mánud. hvers
mán. kl. 11—1.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
&L, 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Erlend tíðindi.
Tii 3. þ. mán. ná síðustu fréttir út-
lendar, er hingað hafa borist.
|>á var vika liðin frá er gerður var
holdskurðurinn á Játvarði konungi, og
hafði hann ekkert áfall fengið, svo að
almenningur var orðinn vongóður um
bata. En búist við að hann yrði rúm-
fastur 3—4 vikur enn, og jafngóður
naumast fyr en eftir 3 mánuði.
Til marks um, hve karlmannlega
hann bar þjáningar sínar áður en
holdskurðurinn var gerður og hve fast
hann sótti það, að þrauka fram yfir
krýninguna, til þess að firra þegna
sína og aðra krýningargesti vonbrigð-
um og geypifjártjóni vegna undirbún-
ingsins,— er þess getið, að daginn áður
ók hann utan frá Windsor til aðset-
hallar sinnar í Lundúnum, Bucking-
ham-hallar, til þess að sinna stjórnar-
störfum, en var þá svo yfirkominn af
kvölum, þótt ekki léti á bera, að það
steinleið yfir hann, er hann kom þung-
að, og lá hann í óviti 7 mínútur. f>á
var farið að hyggja betur að ástandi
hans, skotið á læknaráðstefnu og af-
ráðið að gera holdskurðinn hið bráð-
asta, nceð því að líf konungs lægi við
ella. Frederick Treves heitir læknir
sá, er skurðinn gerði, en viðstaddir
voru 4 aðrir, þeirra á meðal Lister
lávarður, hinn heimsfrægi uppgötvari
gérilskæðra lyfja.
Kínverskt herskip eitt sprakk í loft
^PP á höfninni í Nanking 22. f. m.
°g létust þar 150 marma.
Sama dag brann mikið af borginni
Kazan á Bússlandi.
Hann stóð 975 daga, »Búa-ófriður-
xnn mikli«, er Bretar nefna nú svo,
og kostaði þá (Breta) líf eða heilsu
92,000 manna og 4000 miljónir króna.
Jþað fé er meira en fúlgan mikla, ó-
grynnin annáluðu, er Bismarck lagði
á Frakka í hernaðarskaðabætur eftir
ófriðinn 1871. f>að voru 5 miljarðar
franka, sama sem rúml. 3,500 milj:
kr., eða nær 500 milj. minna en þetta.
Býsna-dýrt gaman, og sigurinn að
aumum finst sviplíkur sigri Pyrhusar
konungs, er hann sagði um svo, að
yani hann annan slíkan, væri úti um
aig.
Nær 700 milj. kr. skýrði hermála-
ráðherra Bandamanna í Norður-Ame-
riku frá nýlega ag feostað hefði þá ó-
friðurinn í Filippseyjum.
Nýjar óeirðir f Kína, af völdum
»hnefamanna«, 0g kristniboðamorð
því samfara.
Biðjið ætíð um
OTTO M0NSTED S
DANSKJ SMJ0RLIKI, sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og
smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrnstu í samanburði við gæðin.
Fæst hjd kaupmönnum.
Handskilviiidur.
Um handskilvindur hefir töluvert
ritað verið í blöð hér upp á síðkastið
og hefi eg lesið það með athygli. Fyr-
ir því bið eg yður um rvxm fyrir nokkr-
ar' línur um það mál í yðar heiðraða
blaði. En ekki legg eg út í frekari
umræður um það.
Svo segir í einhverju kvæði:
»Fylgið tímanum, en ekki straumn-
um«.
Mér væri næst skapi að segja:
•Fylgið framförunum, en ekki straumn-
um«.
jpað er eðlilegt, að hver smiður eða
söluumboðsmaður auglýsi sína vöru
og lofi hana. En hitt er eigi síður
nauðsynlegt, að kaupendur fylgist
nokkurn vegin með framförunum, svo að
þeir viti, hvers og hvaða vélat og á-
höld eru í mestu áliti og hvar þau
fást.
Eg skal msð fám línum lýsa sögu
þriggja skilvinda, sem nú gánga hér í
verzlun.
j>að var á árunum 1875—1879, er
hugmyndin um að skilja mjólk með
miðflótta-afli ruddi sér fyllilega til
rúms.
Margar skilvindur hafa verið reynd-
ar og meðal þeirra, sem þótt hefir mest í
varið til frambúðar, eru Alfa de La-
vals, Burmeister & Waíns, og Kofoed
og Houbergs
Alfa de Lavals-lagið fekk einkaleyfi
1879. Skilkúlan var þá hér um bil
með sama lagi sem flatvaxin kúla, og
að innan var skilvindan að mjólkurrás
ekki ólík því, sem Alexandra-skilvind-
an er nú. j>essi skilvinda var um-
bætt að ýmsu á árunum 1879—1890,
þangað til undir aldamótin, er hún
var smíðuð með alveg nýju lagi, sem
kallað var Lavals-Iag og því hefir hún
haldið síðan að miklu leyti. j>að er
sívalningslag með skil-diskum eða skál-
um innan í.
j>á kemur skilvinda sií, sem kend
er við Burmeister & Wain eða Magle-
kilde-Pedersen. Hún er frá 1879. j>að
er eins um hana og hina, að gerðar
voru á henni ýmsar umbætur. Hún
hélt sér uppi í samkepninni fram yfir
1890, er Alfalagið kom. þá urðu höf-
undar þessarar skilvindu að kannast
við, að ef þeir ættu að stamdast sam-
kepnina, mætti til að finna annað og
betra lag; og það kom 1899. Næsta
ár, 1900, var fyrsta gufu- og handskil-
vindan af því tægi send til mjólkur-
skólans í Ladelund. Eg var þar þá
staddur, er handskilvindan kom til
skólans, og var þá ráðinn til íslands.
Með ráði Böggilds ráðunauts og Pe-
dersens forstöðumanns í Ladelund var
eg fenginn til að reyna þessa skil-
vindu, bæði til þess að sjá, hvernig
hún gengi og skildi, og til þess að
kynnast henni áður en eg færi hingað.
Eg reyndi þá skilvindu þessa daglega
hér um bil hálfan mánuð og tók frá á
þeim tíma. 6 sýnishorn af undanrennu,
er eg lét prófa í efnafræðisstofnun
skólans. Baunin varð sú, að nún
skildi mikið vapdlega, með því að ekki
voru eftir nema 0,09—0,14% af feiti í
undanrennunni, eða eins ogverksmiðj-
an hafði heitið. Nú í vor hafa verk-
smiðjueigendurnir tjáð mér, að þeir
hafi enn umbætt skilvinduna dálítið
og að þeir að gefnu tilefni láti semja
alt, sem skilvindunni fylgi prentað, á
íslenzku.
Kofoed & Houbergs skilvinda eða
Alexandraskilvindan kom á gang með
einkaleyfi 1885. Hún var umbætt
nokkuð 1889, hætt við sívalningslagið
og tekin upp hér um bil hnöttótt skil-
kúla, og gerðar nokkrar breytingar á
innrás og útrás mjólkurinnar, og hefir
hún haldið því lagi að raiklu leyti
síðan.
Fyrir utan þessar skilvindur eru
margar aðrar, sem hafa verið notaðar
og enn eru notaðar; en með því að
eg þekki sumar þeirra lítið af reynsl-
unni og aðrar alls ekki, ætla eg ekki
að minnast frekara á þær.
Ef vér nú virðum fyrir oss þessar
tvær skilvindur, Alfa-lagið og Burmeist-
er & Wains, þá sést, að þær hafa
kept fast hvor við aðra. Og hafi
Burmeister & Wains ekki komist fram
úr Alfaskilvindunni að skilnæmleik,
þá hefir hún komist fyllilega samsíða
henni, en fram fyrir hana eða niður að
ódýrleik. Bn það er þetta tvent
og ekki annað, sem oss íslendinga
varðar sérstaklega um. En Danir
þurfa þar að auki að hugsa umþriðja
kostinn: að skilvindan, jafnframt
því, sem ’hún skilur sem allraminst
af feiti eftir í undanrennunni, komist
yfir að skilja sem allramesta mjólk á
tilteknum tíma.
j>etta er í stuttu máli saga þeirra
skilvinda, sem mest er eftir sózt.
Komi nýjar skilvindur á markaðinn
og þær ef til vill betri, þá er að leita
sér vitneskju um það. j>ví hér ríður
sem endranær á því, að vilja jafnan
fylgja tímanum og að geta það.
Vitaskuld ætlast eg alls ekki til, að
hver, sem á skilvindu, fleygi henni und-
ir eins og kaupi sór nýja; það gæti
orðið kostnaðarsamt gaman. En hitt
spillir engu, að fylgja með framförun-
um og geta þá ef til vill gefið ná-
grönnum sínum góð ráð og bendingar,
þeim, sem svo eru staddir, að þeir
eiga óhægra með að fylgja með tím-
anum.
H. J. Grönfeldt.
Vestmanneyjum 1. júli. Íaprílmán-
uði var mestur hiti 20.: 10.4°, minstur að-
faranótt 3. — 9,2°. í mai var mestur hiti
10.: 11,9°, minstur 29. ~ 3°. í júni var
mestur hiti 3. og 30.: 14,4°, minstur aÖ-
faranótt 17. og 20.: 3°. Úrkotna var í þess-
um mánuði, talin í millimetrum: 54,3, 90,
8. og 41,2. I apríl var vindasamt i meira
lagi, í mai gengu austan,- vestan- og norð-
anstormar siðustu 10 daga mánaðarins; i
júní voru hlíðviðri nema frá 20.—25.; þá
voru austanstormar (ofsarok 23). Vorið
hefir ve.rið mjög þurviðrasamt; hefir þvi
gengið vel að þ u r k a, en jörð i 11 a að
spretta. Má grasspretta teljast með lak-
asta móti. Matjurtagarðar urðu einnig fyr
ir ákaflega miklum skemdum i maistorm-
unum, svo að margir þeirra mnnu jafnvel
vera nær ónýtir.
Frá vertiðarlokum til 18. júní var hér
mesti landhurður af 1 ö n g n, meiri vorafli
en nokkru sinni áður. Meðalhlutur mun
hafa verið nálægt 300, hæstur yfir 700. Um
miðjan júni aflaðist einnig sild i reknet; en
sökum vöntunar á ishúsi var síldarveiðin
minna stunduð en mátt hefði. En nú er i
ráði að koma upp ishúsi síðari hluta sumars.
Vörubirgðir hafa verið nægilegar, nema
salt þraut, og flutti Laura þá hingað 260
tunnur frá Bvík; varð því ekkert tjón að
þeim þrotum. »
Heilhrigði yfirleitt mji^j góð.
Ritaómur.
Flóra íslands. Eftir Stefán
Stefánsson. Khöfn 1901. 36
-þ 260. Með fjölda mynda.
(Bókm.fél.).
j>ar fengum vér loksins grasafræði
að gagni, og er hún snildarlegt stór-
virki í bókmentum vorum.
Hvin byrjar á löngum og fræðandi
formála,
Svo kemur inngangur, sem segir frá,
hvernig eigi að nafngreina plöntur,
fergja þær og geyma. — Er ómissandi
fyrir alla, sem vilja eignast plöntusöfn,
að lesa inngang þenna oft og rækilega.
Svo kemur kafli, sem heitir Gróður-
athuganir. Hann er sérlega fagur og
þó vísindalega sannur. Hann sýnir, að
höfundurinn hefir þann mikla kost,
sem marga lærdómsmenn vantar: hann
er hrifinn af fróðleiksefni sínu og elsk-
ar því fegurð jurtaríkisins. Seinast í
kafla þessum hvetur hann prestana til
að gefa söfnuðunum leiðbeining í að
þekkja grös, eftir messu.
j>etta er ágæt uppástunga, og eg
óska þess innilega, að henni yrði fylgt
hvar sem hægt er. j>á mundu vakna
og vaxa mjög margar góðar og fagrar
hugsanirog tilfinningar, sem nú liggja
í dái, og guðrækni og siðprýði aukast
og eflast og þekking á nytsemi og feg-
urð náttúrunnar verða miklu almenn-
ari.
Næst á eftir þessum kafla kemur
Skipulag plönturíkisins', er það stutt,
Ijóst og gagnort yfirlit yfir alt jurta-
ríkið.
Svo kemur Greining œttanna og
nokkurra frábrugðinna kynja. Hún er
yfirlit yfir æðri plönturnar, eða plönt-
ur þær, sem taldar erú upp í þessari
bók, — því um þangbakteríur, sveppi,
skófir og mosa var ekki hægt að rita
í þetta sinn. Til þess þyrfti aðra
jafnstóra bók.
j>á byrjar hin eiginlega jurtalýsing;
hún byrjar á burknunum, en endar á
fíflunum.
Jurtalýsingarnar eru svo nákvæmar,
gagnorðar og ljósar, að sérhver, sem
les þær með nokkurri eftirtekt, ætti
að geta lært að þekkja jurtir eftir
þeim. En bæði þar og allvíðast í bók-
inni koma fyrir mjög mörg ný orð, sem
fæstir þekkja. En það gerir ekkert