Ísafold - 06.12.1902, Blaðsíða 1

Keinur út ýmist einu sinni eða
tvisv í vikn. Yerð árg. (80 ark,
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1 */, doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXIX. árs:.
ReykjaYÍk laiigardaginn 6. desember 1902.
76. blað.
Biðjiö ætíð um
OTTO M0NSTED S
DANSKA SMJ0RLIKI, sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott eins og
smjör. Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefað
hina beztu vöru og ódýrastu í samanhurði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
I. 0. 0. F. 84l2l28’/2.___________
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. i
Jiverjum mán. kl. 11—1 i spítalanum.
Forngripasafn op’ð mvd. og ld, 11—12.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12 — 1.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
kl. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. til útiána.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. (i á hverjum helgum degi.
Náttúrugripasafn, í Doktorshúsi, opið
A sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypis í Pósthússtræti 14 b
1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
jftuéJadi jffaAýfaslMv
Kosiiiugalagasyiijuiiin.
Stjórnartíð. síðustu flytja rök ráðgjaf-
ans fyrir synjuninni, svo og ummæli
landshöfðingja um frumvarpið.
Honum þykir ekki einungis kjör-
gengisveðið, 50 kr., fara í bága við
stjórnarskrána, beldur og nokkur fyr-
irmæli í 5. gr. frumvarpsins, er veitti
mönnum kosningarrétt, þótt ekki hafi
verið heimilisfastir 1 ár í kjördæminu.
Loks telur hann og fyrirmælin í 59.
gr. um missi kosningarróttar fyrir að
greiða atkvæði á tveim stöðum ósam-
rýmanlegt því, sem stendur í 17. grein
stjórnarskrárinnar.
Landshöfðingi hefir í sínum ummæl-
um látið í Ijósi efa um stjórnlagalegt
lögmæti kjörgengisveðsins og til nefnt
hina og þessa frekari galla á lögun-
um, er ráðgjafinn virðist þó ekki
leggja neina áherzlu á. En þó telur
landshöfðingi eigi kveða svo mikið að
þessum göllum, að hann vilji ráða frá
að írumvarpið hljóti konungsstaðfest-
ingu. Segir hann, »að vissulega sé
mikill og almennur áhugi meðal lands-
manna á því, að fá lögleidda heimul-
lega atkvæðagreiðslu, en einkum þó á
því, að kjörstöðum sé fjölgað, svo að
mönnum sé gert greiðara fyrir að neyta
koBningarréttar síns«.
f>að er með öðrum orðurn, aðlauds
höfðingi hefir alls ekki verið þeirrar
skoðunar, að frumvarpið væri óstað-
festandi.
þess máog geta, að hann hefir afgreitt
málið mikið fljótt, 15. september, og
er því öðru nær en að h a n n hafi
viljað tefja fyrir því.
það er »dýrt drottins orðið«, þar
sem ráðgjafinn er, enda árangurslaust
að vera að þrefa um, hvort ástæður
hans fyrir uppkveðnum dauðadómi yfir
frumvarpinu séu góðar og gildar eða
®kki. En furðu-glámskygnir virðast
þeir vera, ef hann hefði rétt fyrir sér,
allir hinir mörgu og miklu lagamenn
á þinginu, með landshöfðingja í broddi
fylkingar, að hafa ekki rekið augun í
stór-Iögleysur þær andspænis stjórnar-
skránni, er ráðgjafinn fullyrðir að
frumvarpið fari með, og það hvort
þingið eftir annað. það er því vor-
kunD, þótt leikmönDum verði fyrir að
hugsa til talsháttarins: »svo eru lög
sem hafa tog«, og að gera sér í hugar-
lund, að stjórnarskráin hefði ekki þurft
að rifna til stórskemda, þótt frumvarps-
greyið þetta hefði verið látið hljóta
staðfestingu.
En nú mun mega gera ráð fyrir, að
þriðja atrennan til að koma þessari
róttarbót á muni takast, úr því að
ráðgjafinn heitir því, að láta bera ný-
mæli þetta upp af stjórnarinnar hendi
á næsta þingi, auk þess sem hann
segist í fyrnefndu bréfi sínn »geta ver-
ið algerlega samdóma óskum þeim,
sem fram hafa komið um, að kosning-
arlögunum verði breytt, og það í aðal-
atriðunum eins og frumvarp alþingis fer
fram á». Mun þá mega gera sér sæmi-
lega vísa von um, að kosningarnar í
vor verði hinar síðustu með garnla
fyrirkomulaginu, þar á meðal hinum
miklu og víða erfiðu ferðalögum, er
mikill fjöldi kjósenda verður að leggja
á sig, ef neyta vilja hius mikilsverða
kosningarréttar. Einmitt það ætti að
gera þá enn ósérhlífnari nú en ella að
leggja þá kvöð á sig, vitandi það sem
er, að varla hefir nokkurn tíma riðið
meira á kosningum hér á landi en
þeim, er fara eiga fram í vor. f>eim
ætti og að vera meira í mun, að láta
þeim, sem hlakka yfir forlögum þeim,
er frumvarpið hefir hlotið í þetta sinn
og hugsa sér til hreyfings að hafa enn
gagn sér í vil af hinum miklu ann-
mörkum á gamla kosningafyrirkomu-
laginu, ekki verða kápuna úr því klæð-
inu.
Erlend tíðindi.
Dukhoborzar er heiti á rúss-
nesbum sórtrúarflokki, er fluttist til
Canada seint á öldinni sem leið, fyrir
hjálp góðra manna, undan ofsóknum
heima í sínu landi, vegna þess meðal
annars, að þeir afsögðu að gegna her-
þjónustu.
þar í Canada var leitast við eftir
mætti að greiða sem bezt götu þeirra,
með því að þetta er vandað fólk í
öllu framferði og vilja ekki vamm
sitt vita.
En í haust kom að þeim gagngerð
trúarvitfirriug. Sú kenning ruddi sér
til rúms þeirra á meðal, að synd væri
að lóga skepnum til þess að neyta af
þeim kjötsins eða nota skinnið af
þeim, og sömuleiðis óhæfa að hafa
þær til vinnu. Dýr ættu sama rétt
á frelsi og menn. Auk þess fengu
þeir þá ímyndun, að ef þeir tækju
sig upp og héldu vestur í Manitoba,
á einhvern óþektan stað þar, þá muDdu
þeir hitta þar Krist. Fyrir því ráku þeir
allan búfénað sinn út á skóga og
lögðu á stað með konum sínum og
börnum til þess að finna frelsararann.
f>eir voru illa útbúnir að klæðum og
vistum — þeir máttu ekki skýla sér
með dýrafeldum og ekki ganga á leð-
urskóm .—, og var ekki annað sýnna
en að þeir mundu lífi týna hrönnum
saman.
Stjórnarvöldin vissu eigi fyrst, hvað
gera skyldi. En loks réðu þau af, að
handtaka konur og börn, til þess að
bjarga lífi þeirra; og er karlmennirnir
gáfust upp á göngunni, voru þeir
fluttir með valdi á járnbraut heim
á leið aftur, hvernig sem þeir spyrndu
í móti því.
f>etta svipar til trúaróra-landfarsótta
fyr á öldum, þótt ekki viti menn dæmi
þess, að fólk hafi tekið upp á því að
ganga berfætt af brjóstgæðum við
skepnur.
Dom Carlos Portugalskonungurheim-
sótti Játvarð konung VII. um miðjan
mánuðinn sem leið, og var þá Vil-
hjálmur keisari einnig staddur þar.
f>að er haft fyrir satt, að undir þeim
samfundum þeirra höfðingja þriggja
muni hafa búið meira en kynnisleit
ein, og hafi erindið verið, að koma sór
saman um, hvernig skifta skyldi með
þeim löndum og ítökum um alla Afríku
sunnanverða, en þar eru þeir mestir
landsdrotnar undir.
Merkismaður danskur lézt 12. f. m.,
mörgum að góðu kunnur hér á landi.
f>að var T. R. Segelcke prófessor
og kennari við landbúnaðarháskólann.
Hann varð rúmlega sjötugur. Hon-
um eiga Norðurlandaþjóðír, og þá fyrst
og fremst Danir, mest að þakka hina
miklu framför í mjólkurmeðferð á síð-
asta mannsaldri. Hann var maður
stórraikils metinn og mæcavel látinn.
Búahershöfðingjunum hefir orðið
miður til um gjafasamskot handa
löndum þeirra en vonast var eftir.
Hafa safnast alls að mælt er um 3
miljónir króna; en slíks gætir svo sem
ekki neitt.
Hins vegar hafa Bretar bætt úr
skák og veitt nú 8 miljónir punda, eða
144 miljónir króna, til að lána Búum
eða bjálpa þeirn Óðruvísi. Chamber-
lain kemur því færandi hendi, er
hann heimsækir þá. f>eir áttu og
tal við hann nýlega, Búahershöfðingj-
arnír, og er mælt að farið hafi þá
allvel á með þeim.
Bandamenn háðu að vanda harðan
kosninga-hildarleik í öndverðum fyrra
mánuði. f>ar voru kosnir þingmenn
í fulltrúadeildina og landstjórar og
aðrir embættismenn í ríkjunum. Sam-
veldismönnum vegnaði betur, og er
það þakkað nær eingöngu Boosevelt
forseta, skörungsskap hans og vin-
sældum af alþýðu.
Hann var í kosningaundirbúnings-
ferðalagi, er hann varð fyrir slysinu í
vagninum, þar sem förunautar hans
tveir biðu bana og hann meiddist á
fæti, og var mesta mildi að hann
komst lífs af; þá varð hann að hætta
því ferðalagi.
En svo mikill ræðuskörungur sem
hann er, þá er hitt meira um vert og
drýgra til vinsælda, hve vandaður
maður hann er, atkvæðamikill, ötull
og ódeigur.
Meðal annars hefir hann tekið upp
þann sið, að skipa embætti jafnt
mönnum úr flokki andstæðinga sinna
og fylgismanna, eftir því, hve nýtir
þeir eru; en það er nýlunda í Ame-
ríku.
Hann berst og jafnt gegn löatum
og ávirðingum sinna flokksmanna sem
andstæðinganna, gengur vasklega fram
gegn hinu voðalega einobunarofríki
auðsafnsbandalaganna og berst fyrir
því, að Bandaríkin láti sér farast vel
við Cubu-menn og Eilippinga.
Eyrir þetta er hann ástsæll með
hinum betri mönnum.
En misindismenn hatast við hann
að sama skapi, einkum þeir, er vanist
hafa löngum að nota flokksfylgi sjálf-
um sér til hagsmuna, svo sem mjög
hefir þótt við brenna í Bandaríkjum.
Kirkjumálaráðherra Dana, J. C.
Christensen, hefir borið upp á þingi í
haust frumvarp um óvígðan hjú-
s k a p. f>ar er farið fram á, að ver-
aldlegt yfirvald gefi saman öll hjón,
hverrar trúar sem eru; en hjónaefn-
um sé í sjálfs vald sett, hvort þau
láta halda yfir sér kirkjulega hjóna-
vígslu á eftir eða ekki.
Hjúskaparstofnendur skulu vera í
kaupstöðum borgmeistararnir, en til
sveita maður, er amtsráð skipar í
hverjum hreppi til þriggja ára.
f>eir fá 2 kr. í pússunartoll.
f>eir auglýsa hjónabandið með þriggja
vikna fyrirvara, kveðja að því búnu
hjónaefuin til fundar við sig, þylja
yfir þeim lögboðinn hjúskaparformála,
en flytja enga tölu; það er bannað.
Rita síðan athöfnina í löggilta hjú-
skaparbók og er eftirrit af henni lög-
legt hjúskaparvottorð.
Við umræður um , dómskipunarný-
mælið mikla á ríkisþinginu danska í
haust var komið með þá breytingar-
tillögu, að dómarar mættu ekki þiggja
heiðursmerki, og var hún samþykt með
46 atkv. móti 35, þrátt fyrir mótspyrnu
stjórnarinnar (dómsmálaráðherrans).
Ríkisfjárhagur Daua er ekki góður.
Eftir ríkisreikningnum, er lagður var
fram í þingbyrjun í haust, hafa árs-
tekjurnar síðasta árið að vísu verið
nær 97 milj., og er það 2£ milj. minna
en áætlað var; en með því að þar er
talið 30 milj. kr. lán það, er tekið
var í fyrra haust, þá verða réttar tekj-
ur ekki nema 67 milj. kr., en það er
um 10 milj. minna en útgjöldin, sem
voru nær 77 milj.
Ríkisskuldir Dana eru nú 246 milj.
kr.
f>að er í frásögur fært, til gamans
fremur en hins, að meðal þeirra fáu
tekjugreina, er drýgri reyndust en á
var ætlað, er nafnbótaskattur. Hann
varð fullum 4 þús. meiri en við var
búist eða 61J þús. kr. alls. f>að sýn-
ir, að hin nýja stjórn muni vera engu
órífari í nafnbótamiðlun en fyrirrenn-
arar hennar.
Friðrik Danakonungsefni fór í haust
kynnÍBför til Berlínar á fund Vilhjálms
keisara og var vel fagaað, f>að þótti
vita á betra nábýli með Dönum og