Ísafold - 01.07.1903, Side 1

Kemur út ýmist einu sinni eða
tvisv. í viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l1/* doll.; borgist fyrir miðjan
júli (erlendis fyrir fram).
1SAF0LD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaösins er
Austurstrœti 8.
XXX. árs%
Reykjavík miðvikudaginn 1. júlí 1903.
40. bíað.
MuóÁidó jMa/UfaAÍ7v
í. 0. 0. F. 857109.
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. á
hverjum mán. kl. 11—1 i spltalanum.
Forngripasafn (opið md., mvd. og ld
11—12.’
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjnm degi kl. 8 árd. til kl. 10 siðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
sunnudagskveldi kl. 8'/2 síðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. d á hverjum helgum degi.
Landákotsspitáli opinn fyrir sjúkravitj-
endur kl. l0‘/2—12 og 4—ti.
Landsbankinn opinn bvern virkan dag
ki 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Landsbókasafn opið bvern virkan dag
«<kl. 12—2 og einni stundu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. til útlána.
Ndttúrugripasafn, i Vesturgötu 10,opið
A sd. kl. 2-3.
Tannlœkning ókeypisíPóstbússtræti 14b
1. og á. mánud. hvers rnáo. ki. 11 — 1.
Erlend tíðindi.
D a n m ö r k. Kosningar til fólks-
þingsin8 fóru fram 16. þ. m.
Úrslitin urðu þau, að koanir voru 71
vinstrimenn (áður á þinginu 77 vinstri-
menn), íesÓBÍalistar/áður 14), 13 miðl.
unarmenn (áður 13), 9 hægrimenn
(áður 5) og 3 frjálslyndir íhaldsmenn
(áður 3).
Síðan er vistrimenn háðu öflugleg-
ast baráttu við Estrupsliða, hefir aldr-
ei verið ains mikið kapp í kosningun-
um og nú var.
Eins og kunnugt er, var slitnað upp
úr bandalaginu milli sósíalista og
vinstrimanna, og gátu menn því ekk-
ert vitað hvernig fara mundi, er hvor
flokkurinn um sig stæði einn síns liðs
i baráttunni. Ugðu margir að svo
mundi fara sem fór, að hægrimeun
mundu komast að fleiri en áður höfðu
verið, enda spóruðu þeir ekkert til að
koma sínum mönnum að. Vinstri-
menn mistu 6 þingsæti, þar af 3 í
Kaupmannahöfn og 3 annarstaðar.
Allir voru ráðherrarnir endurkosnir
nema Chr. Hage fjármálaráðherra.
Auk þess féll Madsen hermálaráðherra,
er ekki hafSi á þingi verið áður. Sér-
staklega tók vinstrimenn sárt fall
Hage; hann er talinn einn mestur vit-
raaður og stjórnmálagarpur í ráðaneyt-
inu. Hann féll fyrir sósíalista, sem
Smith heitir og er snikkari.
Ríkisþingið hefir verið kvatt til
aukafundar, er hefst 25. þ. m., og er
talið að muni standa 2 eða 3 daga.
Konungsmorðið í Serbfu
m. m. þau tíðindi urðu f Serbíu að-
faranótt 11. júní, að myrtur var kon-
ungur landsins og drotning hans, ráð-
herrar þrír og margir aðrir helztu
stórhöfðingjar, um 50 alls, eftir því
sem næst verður komist. Hraðskeyti
þau, er borist hafa af viðburðum þess-
um, hafa farið að kalla má sitt í hvora
áttina í frásögum sínum um sjálft
morðið, en sanni næst mun vera frá
sögn »Times« og er hún því þrædd
hér.
Höfuðmennirnir í samsærinu gegn
konungi voru foringjar úr hernum, og
þeirra fremstur ofursti nokkur, er
Maschin heitir og er bróðir fyrri manns
Drögu drotningar. Alexander kon-
ungur átti aldrei vinsældum að fagna
f hernum. það fanst snemma á, að
hann lét sér lítið um herinn hugað, og
kendu herforingjar konungi einum
hnignun hersins á síðari árum. Ekki
óxu vinsældir konungs, er hann tók
Drögu sér fyrir drotningu fyrir 3 ár-
um. Hernum þótti konungur gera sér
og landinu öllu mikla smán með því
tiltæki, og varð nú hálfu kaldara en
áóur samlyndið á báða bóga. þó
hóldu herforingjar sér í skefjum, þar
til í vor, er það spurðist, að konung-
ur hefði í ráði að gera einn af bræðr-
um drotningar að ríkiserfingja, mesta
lítilmenni. þá þóttust þeir ekki mega
kyrru halda lengur og gerðu samsæri
með sér um land alt, með því áformi,
að ráða konung af dögum, en koma
til ríkis Pótri Karageorge-
witsch fursta, syni Alexanders
Karageorgewitsch, er ríkjum réð í Ser-
bíu um miðja 19. öld. Pótur er mað-
nr á sextugaldri (f. 1846) og hefir al-
ist upp í Austurríki, sagður lærdóms-
maður og vitsmunamaður. Hann var
sósíalisti á yngri árum og þá kallaður
•Eauði Pétur*, en síðau hefir lítið á
honum borið. Hann er kvongaður
dóttur furstans f Montenegro og því
svili Viktors konungs á Ítalíu. Hann
hefir átt heima mörg ár í Genf, höfuð-
borg í Sviss. Honum höfðu samsæris-
menn augastað á og sendu konu eina
til að finna Pétur að máli og beyra,
hvort hann mundi vilja þiggja kon-
ungdóm í Serbíu og samþykkjast frjáls-
legri sjórnarskrá. Pétur svaraði góðu
um það. þá gerðu herforingjar ráð
sín, sem nú eru fram komin. Að kvöldi
þess 10. júní söfnuðust samsærismenn
samaníveitingahúsieinu í höfuðborginni
Belgrad; sátu þar fram undir miðnætti
og drukku í sig áræði. En er leið að
miðnætti héldti þeir til hallar konungs,
þeir drápu þar varðmenn alla og hall-
arþjóna, er fyrir þeim urðu. þeir
brutu svefnhúsdyr konungs rreð
sprengitundri. það varð konungsþjóni
þeim að bana, er hafði vísað samsær-
ismöunum veg og verið í vitorði með
þeim. En er inn kom í svefnhúsið
gripu þeir f tómt; höfðu konungshjón
heyrt hávaðann og forðað sér, og grun-
að hvað vera mundi á seiði. Leituðu
þeir nú í dyrum og dyngjum um alla
höllina, en það kom fyrir ekki. Konung
fundu þeir eigi. Liðu svo fullar tvær
stundir. En þá náðu þeir í fylgiliða
kouungs og hótuðu honum bráðum
bana, nema hann vísaði á fylgsni þeirra
hjóna. Hann vísaði þeim þá á leyni-
dyr í veggnum f baðherbergi konungs.
þar fundu þeir konung og drotningu
inni. þá þurftu þeir ekki fylgiliðans
frekara og drápu hann. Síðan sner-
ust þeir að konungi og miðuðu á hann
skammbyssu. Fóllu þá konungshjónin
bæði á knó og beiddust griða. Hét
konungur að ganga að hverjum þeim
kostum, er honum yrðu settir, ef hann
fengi lífi að halda. Slíkt hið sama
bauð Draga drotning. En samsæris-
menn kváðust eigi trúa þeim. Varð
nú harður atgangur og næsta ófagur.
þeir hrundu konungi á bak aftur, en
spörkuðu í drotningu í sraánarskyni,
lögðu þau síðan með spjótum, en mið-
uðu loks öllum skammby8sunum á þau
í senn og bleyptu af. En er þeir
sáu enn lífsmark með þeim, eftirþess-
ar aðfarir, fleygðu þeir þeim út um
glugga niður í hallargarðinn. Niðri í
hallargarðinum var enn þá lífsmark
með þeim, og létust þau eigi fyr en
eftir 1—2 stundir. Rússneski sendi
herrann fann lfkin fyrstur manna kl.
5 um morguninn. þau voru hræði-
lega útleikin, hryggurinn brotinn, og
45 sár fundust á konunginum, en
nokkuð færri á drotningu. þá er
læknar höfðu skoðað líkin, voru þau
lögð í málmkistur og flutt á venju-
legum flutningavagni til grafreits kon-
ungsættarinnar (Obrenowitschættarinn-
ar) og grafin þar næstu nótt án minstu
viðhat'nar.
Um sama leyti og konungshjónin
voru tveir bræður drotningar teknir
og skotnir, meðan þeir voru að faðma
hvor annan að skilnaði. þvf næst
voru drepnir á sömu stundu ráðaneyt-
isforsetinn Makarowitsch, og hermála-
ráðherrann Pavlowitsch. Innanríkis-
ráðherranum var ætluð sama förin;
brutust samsærismenn inn til hans,
særðu dóttur hans stórum sárum, er
hún vildi verja föður sinn gamlan, og
síðan hann sjálfan. þóttust þeir hafa
gengið af honum dauðum, en bvo
reyndist eigi. Hann lifir enn, en er
dauðvona.
þá er 8arr.særismetin höfðu unnið
á þessum mönnura öllum og fjölda
annurra vildarmanna konungs, hóldu
þeir út á stræti borgarinnar og lystu
vígum á hendur sór, og því með, að
Pótur Karageorgewitsch væri til kon-
ungs tekinn. þeim var tekið af lýðn
um með miklum fagnaðarópum, svo
sem væru morðingjarnir frelsishetjur.
þá er birta tók af degi kom út ávarp
til þjóðarinnar undirskrifað af nýju
ráðaneyti, með forustu ráöherra þess,
er áður hefir verið dómsmálaráðgjafi.
I þessu ráðaneyti eru auk þess tveir
ráðgjafar, er dæmdir voru á dögum
Milano konungs í 20 ára varðhald. —
Ráðaneytið lýsti stjórnarskrá landsins
frá 1901, sem Alexander kongur hafði
rofið í vetur, í fullu gildi, og kvaddi
þjóðþingið til fundar í miðjurn júní.
Borgarlýður tók boðum þessum með
miklum feginleik, gekk f skrúðgöngu
um borgarstrætin og söng brennheit
ættjarðarljóð, en fánar voru dregnir á
hverja stöng. Hvergi bólaði á ókyrð,
nema á sumarsetri konungs.
Hinn 15. júní kom þingið saman.
það var þess fyrsta verk, að kjósa
Pétur Karageorgewitsch konung, og
lögleiða aftur stjórnarskrána frá 1888.
Stórveldin hafa viðurkent konungs-
tign Péturs I, en látið um leið á sér
heyra, að þeim þætti ósvinna, ef bana-
mönnum Alexanders konungs og þeirra
hjóna væri látið óhegnt. En annað
mega Serbar eigi heyra nefnt; telja
þá alls annars maklega, enda hefir
millibilsstjórnin veitt þeim embættis-
frama, er fyrir verkinu gengust. þar
á hinn nýi konungur úr vöndu að
ráða. Bretar hafa fylgt það fast sínu
máli, að þeir hafa kvatt sendiherra
sinn brott frá Belgrad og lýst með
því megnan vanþokka sinn á hátterni
stjórnarinnar. Liggja Serbum mjög
illa orð til þeirra fyrir það.
Alexander konungur varð ekki fullra
27 ára að aldri, er hann var veginn.
Hann var fæddur 1876, tók við ríki
1889, þá 13 ára gamall, er faðir hans,
Milan, stökk úr landi. þrír ríkisstjór-
ar voru settir til ríkisforráða í æsku
konungs. þeim steypti konungur úr
völdum í apríl 1893, með styrk her-
liðsins, og tók sjálfur við ríkisstjórn
þótt ekki væri fullveðja. þau 10 ár,
er hann réð ríkinu, mega heita hnign-
unarár, og mun mega kenna það kon-
ungi. Hann þótti dutlungagjarn, óá-
reiðanlegur og ófyrirleitinn. Síðustu
árin virti hann lög öll vettugi, rauf
stjórnarskrána hvað eftir annað og
stjórnaði ríkinu eins og harðstjóri.
Ekki þótti hann bæta ráð sitt, er hann
gekk að eiga Drögu drotningu. Hún
þótti hafa heldur spilt honum en bætt.
Bróðir konungs vors, Júlíus prinz,
lézt hvítasunnudag suður f Itzehoe,
nær áttræður.
Það hét Liban, en ekki Liban, skipið
sem sökk i Miðjaröarhafi 7. f. mán., fyrir
ásigling. Þar munu hafa druknað hátt á
annað hundrað manna.
Synodus.
Synodus var haldin 27. f. m., í
þingsal efri deildar, að undangenginni
guÖBþjónustugerð í dómkirkjunni, þar
sem síra Richarður Torfason sté í
stólinn og lagði út af Matt. 5, 13—16.
Fundinn sóttu 24 prestar og prófast-
ar (4).
Tillögur stiftsyfirvaldanna um fjár-
skifting til uppgjafapresta og prest-
ekkna voru bornar upp og samþyktar.
Styrk hlutu 3 uppgjafaprestar og 56
prestekkjur, alls 3790 kr. 70 a.
Biskup gerði síðan grein fyrir hag
Prestekknasjóðsins. Hann átti í árs-
lokin 1902 kr. 23,783.78. Undanfarið
ár hafði sjóðurinn aukist um nál. 700
kr. Gjafir námu um árið kr. 273,86.
Með tilliti til þessa vaxtar sjóðsius
lagði biskup til, að næsta ár væri út-
býtt úr sjóðnum 800 kr., og var það
samþykt.
Biskup las upp yfirlít yfir hag hinn-
ar íslenzku þjóðkirkju síðastliðið ár.
Meðal annars gat hann um, að til
stæði synodalréttur yfir síra þorleifi
Jónssyni á Skinnastað fyrir óleyfilega
giftingu, en því máli enn eigi komið
svo langt, að það gæti komið fyrir
synódalréttinn í dag, en mundi ganga
fyrir sérstakan synódalrétt, eins og áð-
ur hefir átt sér stað.
í tilefni af málshöfðun gegn ekkju
únítara eins á Seyðisfirði, sem lét jarða
mann sinn í óvígðri mold, hafði bisk-
up borið fram óskir um það, að fá
reglur seutar fyrir sllkum tilfellum.
Um innra lff kirkjunnar taldi bisk-
up nokkur ný lífamerki, og vék sér-
staklega að þeim tveim málum, sem
voru fyrir synodus í fyrra, trúmála-
fundum og kristilegum unglingafélags-
skap.
þá flutti síra Jón Helgason fyrirlest-
ur um réttlætinguna af trúnni. Bisk-
up þakkaði fyrirlesturinn.
þá var næsta mál á dagskránni um
hluttöku íslenzku kirkjunnar í trúboði
meðal heiðingja.