Ísafold - 01.07.1903, Blaðsíða 2

158
t
Síra Friðrik Hallgrímsaon var frum-
mælandi og flutti allítarlegt erindi til
að skýra málið og hvetja menn til að
vekja hina íslenzku kristni til hlut-
deildar í kristniboði meðal heið-
íngja. Biskup þakkaði ræðuna og
tjáði sig aamþykkan þeirri atefnu,
sem fram hafði komið í henni, og
gat þess jafnframt, að mál þetta
væri nú sérstaklega vakið af hvötum
Hiörleifs prófasts Einarssonar á Und-
irfelli.
Um málið töluðu enn fremur síra
Jens PálsBon, síra Jón Helgason, síra
Magnús Bjarnarson, síra Sigurður
Sívertsen, síra Kristinn Daníelsson og
síra Árni þorsteinsson. Allir ræðu-
menn tjáðu málinu sig mjög hlynta,
og bentu á ýms ráð til að koma því
farsællega af stað. Bent var sérstak-
lega á tímaritið tNordisk Missionstid-
ende«, sem vel mundi til fallið að auka
hér þekkingu á kristniboðsstarfsemi.
Eáðgert var að fá vexti at' Smárita-
sjóði síra Jóns í Möðrufellí til aðgefa
út fyrir ritgerðir um kristniboðið meðal
heiðingja, væntanlega f sambandi við
•Verði ljós«.
Eftir alllangar umræður bar biskup
upp svolátandi tillögu:
•Synodus lýsir yfir því, að hin ís-
lenzka þjóðhirkja megi ekki lengur
láta trúboðið meðal heiðingja afskifta-
laust, og lætur í ljósi þá ósk, að í sem
flestum prestaköllum landsins verði
sem fyrst stofnuð félög, er vinni að
því, að auka hjá kirkjulýð landsins
þekkingu á trúarboðsstarfseminni, og
að vekja og glæða hjá söfnuðunum á-
huga og framkvæmdir til hluttöku í
þessari starfsemi, og kýs þriggja manna
nefnd til að greiða fyrir kristniboðs-
málinu innan þjóðkirkju vorrar«.
Tillagan samþykt í einu hljóði.
Skipaðir voru í nefndina eftir fram-
kominni tillögu þeir
biskup Hallgrímur Sveinsson,
docent Jón Helgason,
prófastur Jens Pálsson.
þegar hér var komið var klukkan
3^/2 og var þá fundi frestað til kl. 6.
Fundurinn tók aftur til starfa kl. 6.
Flestir þeir, sem við voru fyrri hluta
dagsins voru þar staddir.
Síra Jón Helgason bauð synodus-
mönnum á samkomu kristilegs ungl-
ingafólag8 næsta dag kl. 81/,, um kveld-
ið, og auk þess á barnaguðsþjónustu
fyrri hluta dagsins í húsi unglinga-
félagsins.
þá hélt síra f>órh. Bjarnarson fyrir-
lestur um Jesajas, sem biskup þakk-
aði fyrir.
Síðasta málið á dagskránni var:
Hverra umbóta væntir kirkjan undir
hinni væntanlegu nýju stjórn?
Síra Jens Pálssoa hóf umræðurnar
og hélt því fram, að kirkjan vænti
sérstaklega sjálfstæðis og sjálfstjórnar
í sérmálum sínum.
Biskup flutti síðan erindi um málið
og talaði sérstaklega um launakjör
prestanna, sem breyta þyrfti.
Enn fremur töluðu þair síra Sig-
urður Sívertsen, síra Jón Sveinsson,
síra Valdimar próf. Briem, síra Magn-
ús Bjarnarson, sfra Friðrik Hallgríms-
son og síra Kristinn Daníelsson.
Sú tillaga var borin fram af prófasti
síra Valdimar Briem:
•Synodus lýsir því yfir, að hún álít-
ur það fyrirkomulag, sem nú er á ís-
lenzku kirkjunni, úrelt í mörgum grein-
um, og að það standi kristninni f
landinu mjög fyrirþrifum. Hún álítur
því bráðnauðsynlegt að fá umbætur á
þessu sem fyrst, sérstaklega í þá átt,
að kirkjan fái sjálfstjórn í sínum eigin
málum, og að kjör starfsmanna kirkj-
unnar séu bætt, svo að þeir geti ó-
hindraðir unnið að köllun sinni. Syn-
odus vill því skora á alþingi að fá
setta 5 manna milliþinganefnd til þess
að undirbúa þessar umbætur, og að
það veiti nægilegt fé til þess«.
Tillagan var samþykt með öllum
atkvæðum, sem greidd voru.
I tilefni af röddum, sem fram hafa
komið í blöðum og á fundum um nið-
urlagningbiskupsembættisins,lýsti fund-
urinn yfir því áliti sínu, að slík fjar-
stæða gæti ekki komið til nokkurra
mála. Var sú yfirlýsing samþykt með
öllum atkvæðum.
|>egar hér var komið fundinum, var
klukkan orðin 10, og þar sem dagskrá
fundarins var lokið og engir höfðu
fleiri mál fram að bera, sagði biskup
fundi slitið.
Af kosningum og kjörfundum.
ni.
Af kjörfundi Strandamanna er ísa-
fold skrifað þar úr sýslunni 19. f. m.:
Kjörfundur okkar Strandamanna var
haldinn 6. þ. mán., eins og til stóð.
Hann var fremur þunnskipaður, og
var það meðfram því að kenna, að
vestanrok gerði snemma um daginn,
sem stóð til kvelds, svo að enginn
maður komst yfir Steingrímsfjörð, og
8V0 rq*inu vatnavextir og illviðri hafa
sett nokkra heima, sem annars hefðu
komið; en aðallega mun það þó hafa
verið deyfð og áhugaleysi, er olli því,
hve dauðans illa fundurinn var sóttur,
því að úr öllum Hrútafirði komu að
eins 2 menn (frambjóðandi J. J. og
annar maður til) og 4 úr Bitru að
sýslumanni meðtöldum, en úr Árness-
hreppi komu 17, og er þó erfiðast sókn-
ar þaðan, og sýnir það lofsverðan
dugnað og áhuga þeirra Víkurmanna,
sem eg vil geta um þeim til maklegr-
ar sæmdar.
Guðjón Guðlaugsson kom ekki á
fundinn, hafði eins og fleiri eindagað
sig um ot' með að fara yfir fjörðinn;
var þó beðið með að setja fundinn
fram um nón, því að Guðjóns-menn
söknuðu vinar í stað, er hann vantaði.
þegar fundurinn loks var settur, lýsti
Jósef bóndi Jónsson á Melum 'pví yfir,
að hann gæfi kost á sér til þing-
mensku, og var meðmælandi hans
Guðm. bóndi Pétursson < Ófeigsfirði.
Síra Arnór Árnason lýsti því og yfir,
að hann vildi vera meðmælandi Jós-fs,
en oddviía kjörstjórnarinnar þótti það
lögum gagnstætt, þar s^m prestur
væri í kjörstjórninni og mætti því alls
ekki taka til máls á fundinum; var
það sama þó að prestur lofaði því, að
tala aðeins »frá almennu sjónarmiði um
landsmál* án þess að leggja með eða
móti kosningu frambjóðanda sérstak-
lega. En oddviti synjaði honum alger-
lega málfrelsis, þar sem hann væri
kjörstjóri; varð prestur að sætta sig
við þann úrskurð, þó að honum væri
það sýnilega óljúft.
|>á lýsti oddviti því yfir, að Guðjón
Guðlaugsson, sem ekki var á fundin-
um, hefði tilkynt sér skriflega, að hann
byði sig fram til þingmensku, og að
hér væru viðstaddir menn, sem styðja
vildu kosningu hans.
f>á óskaði Guðm._ Pétursson eftir
því, að oddviti læsi upp þetta fram-
boð Guðjóns, en oddviti neitaði því,
og sagði að það kærri engum við nema
kjör8tjórninni. þá óskaði kjörstjórinn
síra Arnór Árnason eftir, að sjá fram-
boðið. Var oddviti tregur til að sýna
bonum það, en gerði það þó á endan-
um, en harðbannaðí honum að lesa
það upphátt. Lýsti þá A. Á. yfir því,
að hann teldi framboð Guðjóns ólög-
mætt og ógilt, þar sem þess væri að-
eins getið í prívatbréfi til oddvita kjör-
stjórnarinnar, að hann » m u n d i
verða í kjöri«, en ekki væri að neinu
leyti fullnægt fyrirmælum 22. gr. kosn-
ingalaganna um framboð þess þing-
mannsefnis, er ekki mætir sjálfur á
kjörfundi. En oddviti kjörstjórnarinn-
ar og annar kjörstjóri (G. B. Scheviug
læknir) héldu því fram, að taka bæri
gilt þetta framboð Guðjóns, og varð
sá endir á þeirri þrætu, að síra Arnór
fekk bókað í kjörbókina, sem ágrein-
ingsatkvæði sitt, mótmæli þau, sem
hér eru nefnd, gegn gildi og lögmæti
framboðs Guðjóns, sem hlaut 29 atkv.,
en Jósef 20 atkv.
Lítið var um ræðuhöld á kjörfundi
þessum. Jósef lýsti með fáum orð-
um stefnu sinni sem eindregins fram-
sóknarmanns, og meðmælendur Guð-
jóns hrósuðu honumfyrir »stefnufestu«(!)
og frábæran þingmenskudugnað, vildu
eigi heyra það, að hann væri aftur-
haldsmaður, þótti fylgi hans við lands-
höfðingjaflokkinn ekki bera neinn vott
um það o. s. frv.
Eitt var það í ræðu Jósefs, sem
Guðjóns mönnum virtist verða hálf-
bimbult af. Hann benti nefnilega á
það, að sér þætti kynlegt fylgi ýmsra
manna hér við stjórn þá, sem nú höf-
um vér, þar sem þeir vitanlega væru
þó sárgramir yfir ýmsum aðgerðum
hennar; benti hann því til sönnunar
meðal annars á svonefnt líkskurðar-
mál, sem hér hefir nú verið á dagskrá
í vetur, en yfirvöldin vildu að engu
sinna, en láta þá borga líkskurðar-
kostnaðinn, er kröfðust líkskoðunar.
þótti honum þetta sem fleira sönnun
þess, hversu yfirvöldin lítilsvirtu al-
menningsviljann, þar sem embættis-
menn væru annars vegar. Enginn varð
til að svara þessum ummælum Jósefs
ué hrekja þau.
Bænrækni sannleiksvotturinn
í
Stykkishólmi.
Hinn alkunni Ijárus sýslumaður
segir í »þjóðólfs-blaði« 4. þ. tn., að
haun ætli að »ta,ka mig til bænar«.
Eg minnist þess, að haun hsfir áður
viðhaft þetta orðatiltæki, þegar hann
þóttist þurfa að höggva að sæmdar-
manni, er honum var í nöp við.
»Að taka til bænar« er því orðið
slagorð hans. f>að á ajálfsagt að
tákna, hvað hann sé vel kristinn, að
hann biðji fyrir óvinum sínum, og
skal eg ekki taka þann heiður frá
honum. Hann hefir auðsjáanlega firzt
við mig út af því, að eg í ísafold
sýndi fram á, að ekki vreri nokkur
heil brxi í ritsmíði hans í f>jóðólfl 11.
apríl síðastl. um verðlagsskrármálið.
f>að hefir ofboðið hans viðkvæma geða-
lagi, sem því hefir þurft að svala sér
í bænagerð.
Eg færi honum verðskuldað þakk-
læti fyrir bænagerðina. f>að var ekki
von á henni becri frá honum, því eg
hefi aldrei talið hann »bænarinnar
mann«. f>að sést eiunig, að honum
er ekki tamt að biðja með eigin orð-
um, því efnið í þessa bænagerð fær
hann að láni, sumt frá guðsmannin-
um síra Árna f>órarinssyni, sumt frá
amtmanninum sunnan og vestan, og
lang-drjúgastan skerf frá fyrverandi
hreppstjóra Ármanni Jónssyní. f>að
er ekki furða, þó að bæuagerðin verði
mergjuð, þegar svona margir heiðurs-
menn leggja saman.
Eg hafði borið þann óhróður af
prestastéttinni í sýslunni, sem Lárus
hafði dróttað að henni, að hún væri
ágeng og að bændur ættu í vök að
verjast fyrir henni, þegar um undir-
búning verðlagsskrár er að ræða.
Eg átti því sízt von á því, að nokkur
prestanna mundi styrkja þennan mál-
stað Lárusar. En það má segja, að
•höggur sá, sem hlífa skyldi«, þegar
síra Árni f>órarinsson er að hjáipa
sýslumanni til þess, að sanna þau ó-
sannindi hans, að eg hafi sett lambs-
fóður á 10 krónur, og vinna það fyrir
vinskap hans, að standa uppi sem
opinber ósannindamaður, eins og vott-
orð þessi sýna:
Yér undirritaðir, sem sainið höfnm verð-
lagsskrá með síra Helga Árnasyni, vottum
hér með, að það er svo fjarri sannleikan-
um sem frekast má verða, að hann nokk-
urn tima hafi sett lambsfóður á 10 (tiu)
krónur, og hann hafi jafnan reynst sam-
vinnuþýður maður í verðJagsskrársamning-
unni.
I júnímánuði 1903.
Ögmundur Andrésson
í Bervik.
Sigurbjörn Guðleifsson B. Þ. Gröndal
Ólafsvik. Ólafsvik.
Guðmundur Helgason Jón Jónsson
hreppstj. í Breiðnvíknrhreppi. hreppstjóri.
Brandur Jóhannesson
Hellnum.
Yér undirskrifaðir, sem samið höfum
verðlagsskýrslur i ytri Neshreppi ásamt
sóknarpresti okkar, síra Helga Árnasyni í
Ólafsvik, vottum hér með, að hann hefir
aldrei sett lambsfóður í verðlagsskrána á
10 krónur, né heldur farið fram á, að það
yrði sett svo, og lýsum vér því hér með
yfir, að samkomulag hefir ávalt verið gott
i verðlagsskrárnefndinni.
p. t. Hellissandi 16. júni 1903.
Jón Jónsson Hallgrímur Jónsson
hreppstjóri. (meðnefndarmaður)
Lárus Skúlason
(meðnefndarmaður).
Vottorð þessi eru undirskrifuð af
hverjum einasta manni, sem eg hefi
setið að verðlagsskrársamningu með,
nema Ármanni Jónssyni á Saxhóli.
f>ó að eg ekki efist um, að hann só
einnig fús til að skrifa undir þau til
að votta sannleikann, hefi eg þó ekki
viljað ónáða hann, til þess að trufla
hann ekki í bænagerðum fyrir sýslu-
mann, meðan sá merkilegi dómur, er
sýslumaður hefir kveðið upp yfir Ár-
manni út af grun um skjalafals í verð-
lagsskrármálinu, ekki fær að koma fyr-
ir auglit landsyfirréttarins, sem mörg-
um mundi þykja fróðlegt. En það
þykir líklega ekki ástæða til að áfrýja
þessum dómi, úr því dómur Lárusar
yfir Stefáni á Borg í sams konar máli
fór svo vel úr hendi!!
Vill sannleiksvotturmn bænrækni
eftir þessi vottorð ekki enn kyngja
þeim ósannindum sínum, að eg hafi
sett lambsfóður á 10 krónur, nauðgað
vaðmáli inn í skýrslurnar, en bannfært
lýsi þaðan?
Á síðustu ferð hans í Ólafsvík hafðl
hann vítt hreppstjórann þar fyrir það,
að hann hafði ekki verðlagt lýsi í
síðustu verðlagsskýrslu. En þegar
hreppstjóri afeakaði sig með því, að
sér hefði ekki verið kunnugt um, að
lýsi hefði gengið manna á milli, tók
sýslumaður góðar og gildar þær upp-
lýsingar læknisins, er viðstaddur hafði
verið, að lýsi hefði verið selt sem
læknismeðal. Vill þá bændavinurinn
gera bændum þann greiða, að verð-
leggja kútinn af lýsinu á 10 kr. 67 a.
eftir meðalaverði þess, og er þetta
ekki að nauðga vörutegund inn á
skýrsluna?
þá vík eg að tveimur bænum Ár-
manns Jónssonar, sem hann hefir
samið í Stykkishólmi undir handar-
jaðri sjálfs sannleiksvottsins 14. og 15.
júní f. á. Lítur út fyrir, að hann
hafi orðið fyrir áhrifum í þessum
bænagerðum, því hann hefir marg-
neitað því bæðiímfn eyruog annarra,
að eg hafi ráðlagt sér og því síður
stælt sig til að óhlýðnast sýslumanni.
Hann fór ekki einu sinni fram á það,
að fá nokkur ráð hjá mór, heldur
sagði hann mér að fyrra bragði, að