Ísafold - 08.07.1903, Blaðsíða 1

i
'Kemur út ýmist eiim sinni eða
tvisv. i viku. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1‘/, doll.; borgist fyrir miðjan
júlí (erlendis fyrir fram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslustofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXX. árg
Reykjavík miðvikudaginn 8. júlí 1903.
42. blaö.
I. 0. 0. F. 8571249.
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. á
hverjum mán. kl. 11—1 í spítalanum.
Forngripasafn “opið md., mvd. og ld.
11—12.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á hverjum degi kl. 8 árd. til kl. 10 siðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
snnnudagskveldi kl. 8’/2 síðd.
Landakotskirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og kl. tí á hverjum helgnm degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravitj-
«ndur kl. 10V,—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
&1 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
•kl. 12—2 og einni stnndu lengur (til kl. 3)
md., mvd. og ld. tii ótlána.
Ndttúrugripasafn, i Vesturgötu 10, opið
■á sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypisíPósthússtræti 14b
1. og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Hvoi umeffhí er þjóðin?
Af 30 þjóðkjörnum þingmönnum eru
nú að eins 13 Framsóknarf okksmenn,
eftir kjörbréfaúrskurð þingsins o. s.
frv. En 15 munu þeir raunar hafa
verið löglega kosnir, eða réttur helm-
ingur. Og þó einum betur, ef þm.
Vestmanneyinga, landritarinn, er tal-
inn með. Hann var sem sé Fram-
sóknarflokksmaður á kjördegi og hafði
ekki flokksvistaskifti fyr en fám dög-
um fyrir þingbyrjun.
|>að er lítill eða réttara sagt enginn
vafi á þvf, að þeir hafa verið 15 lög-
lega kosnir, auk landritarans.
þ>að er enginn vafi á því, að Jósef
Jónsson var löglega kosinn þingmaður
fyrir Strandasýslu og lítill sem engiun
vafi á því, að Axel Tulinius var löglega
kosinn fyrir Suðurmúlasýslu, en þeir eru
báðir Framsóknarfiokksmenn. Eftir
kæru úr Suður-Múlasýslu hafa ekki færri
en 7 þeirra, er Guttorm kusu, alls
eigi verið löglegir kjósendur, heldur
vinnumenn, lausamenn, grasnytjalaus
ir húsmenn eða menn, sem þegið höfðu
af sveit. En hann (Gutt.) hékk á 1 atkv.
mun, og er því nóg að tveir af þess-
um sjö hafi eigi verið löglegir kjós-
endur til þess að hann skorti atkvæð
ismagn á við A. T,
En hér skal ekki út í þá sálma far-
ið frekara, heldur að sjálfsögðu úr-
skurður hins háa meiri hluta þingsins
í heiðri hafður og er þá Framsóknar-
flokkurinn í minni hluta, að eins 13
þjóðkjörnir móti 17, og líklega að eins
2 af 6 konungkjörnum.
En eru þá Framsóknarflokksmenn í
minni hluta meðal þjóðarinnar, ineðal
kjósendalýðsins í landinu?
því fer fjarri.
|>eir eru í töluverðum meiri hluta,
eftir því sem komið hefir fram á kjör-
fundum, ekki einungis ef rétt er talið,
eftir því sem fyr er á vikið, heldur
einnig, þótt tala þjóðkjörinna Fram-
sóknarflokksmanna á þingi nú sé að
eins látin vera 13.
þetta má sjá á eftirfarandi lauslegu
yfirliti.
þar er fyrst slept þeim 7 kjördæm-
um, þar sem ekki voru í kjöri nema
menn úr öðrum hvorum flokknum og
þeir fengu því ekki reynt með sér.
f>ar kom með öðrum orðum engin
samkepni fram, og því ekki kostur á
að bera saman liðsaflann af hvorra
hálfu. Sá flokkurinn, sem ekkert þing-
mannsefni hafði, átti alls ekki kost á
að sýna sig. Svo vill og vel til um
þessi 7 kjördæmi, að þar eru kosnir
jafnmargir þingmenn af hvorum, 4 úr
hvorum flokki, sem séFramsóknarflokks-
menn í Skaftafellssýslum báðum, Vest-
manneyjum og Barðastrandasýslu, en
af hinu sauðahúsinu í Eyjafirði og
þingeyjarsýslum báðum.
f>á eru hin kjördæmin 15, og hafa
þar 1852 kjósendur alls greitt atkvæði
Framsóknarflokksmönnum, en 1692
öðrum (»hinum«).
Skiftingin niður á kjördæmin verð-
ur á þessa leið hér um bil:
Frms. Hinir.
Árnessýsla 176 181
Borgarfjarðarsýsla . . 99 60
Dalasýsla 77 82
Húnavatnssýsla . . 120 162
Kjósar- og Gullbringus.. 247 72
Mýrasýsla 48 46
Norður-ísafjarðarsýsla . 184 42
Norður-Múlasýsla . . 147 75
Rangárvallasýsla . . . 154 256
Reykjavík 224 244
Skagafjarðarsýsla. . . 182 32
Snæfellsnessýsla . . 31 107
Strandasýsla .... 20 29
Suður-Múlasýsla . . . 101 224
Vestur-ísafjarðarsýsla . 42 80
Samtals 1852 1692
f>au tvö fallin þingmannsefni, er
aðhyllast »landvarnar«-stefnu í stjórnar-
skrármálinu (í Rvík og Snæfellsnes-
sýslu), eru að öðru leyti Framsóknar-
flokknum fylgjandi og er því einsætt
að telja þau til hans.
Utau þess flokks eru hins vegar
talin þingmannsefni, sem eígi hafa
beinlínis talið sig sjálf honum til-
heyrandi, þ ó a ð þess flokks kjós
endur muni hafa greitt þeim atkvæði,
t. d. Tómas á Barkastöðum, o. fl. ef
til vill.
Auk þess sem hér er sýnt fram á,
að töluverður meiri hluti kjósenda á
landinu hefir í þessum kosningum bar-
ist undir merkjum Framsóknarflokks-
ins, þar sem bardagi hefir annarsorð-
ið milli flokkanna, þá hafa bæði kjós-
endur og kosnir þingmenn í ýmsum
hinna kjördæmanna Iýst sig eindregna
framsóknarmenn, og óskað eindregið
eftir framsóknarstjórn, í stað þeirrar,
er nú höfum vér.
f>að er því enginn vafi á því, hvoru-
megin þjóðin er eða mjög mikill meiri
hluti hennar, þ ó 11 svo sé, að aftur-
haldshöfðingjarnir ráði meira á þessu
þingi eða virðist hafa tök á að láta
»hina* alla fylgja sér að þingmálum, að
minsta kosti í embættakjöri og nefnd-
arkosningum, þótt af alt öðru sauðahúsi
séu í raun og veru sumir hverir,—tví-
skiftir ef ekki þrískiftir.
Landbiinadarmál.
Að verja túnin.
Allmikið hefir verið rætt og ritað
um að rétta við landbúnaðinn, og neit-
ar því enginn, að nú er knýjandi nauð-
syn að stíga spor í þá átt.
Tillögur þær í þá átt, er eg hefi
heyrt eða lesið, virðast mér sumar
miður hyggilegar og sumar of sein-
virkar; því hér þyrfti bráðra aðgjörða.
Af því að eg er landbúnaðarvinur
vil eg nú leitast við að leggja orð í
belg og skýra frá, hvað mér hefir hug-
kvæmst.
Allir vita, að arðsömustu blettirnir
bændanDa eru túnin, en þau eru víð-
ast í alt öðru ástaDdi en vera ætti,
þó að töluvert hafi verið gert að því
að slétta þau og bæta.
Flestum kemur saman um, að fyrst
af öllu eigi að friða þau fyrir úgangi,
það er: girða þau með gripheldum
girðingum; og nú mun það sýnt og
sannað, að kostnaðarminsta girðingin
er gaddavirsgirðing með járnstólpum.
f>ó mun allerfitt fyrir bændur að
eignast hana, þvi til þess þarf að
leggja fram talsvert fé, enlítiðumþað
í vösum bænda.
Ræktunarsjóðurinn, sem mundiann-
ars lána fé til þessara kaupa, heimtar
jarðarveð, og það bafa fæstir til.
Til að bæta úr þessu legg eg til að
Ræktunarsjóðurinn láni gegn ábyrgð
sýslusjóða, og sýslusjóðir gegn ábyrgð
sveitarsjóða, svo að bændur geti átt
kost á láninu með þeim hætti.
Nú munu vera á landinu um 7000
býíi og túnin eftir skýrslunum 8 dag-
sláttur að meðaltali.
Gerum ráð fyrir, að helmingi meira
land væri tekið til girðingar; það yrðu
16 dagsláttur að meðaltali á hverju
býli, og mundi þa láta nærri, að með-
algirðing yrði 480 faðmar að lengd.
Alt efnið í slíka girðingu mundi
líklega ekki kosta mikið yfir 150 kr.
Bezt væri að efnið væri keypt í
stórkaupum og að lánþegar sæktu það
á næstu höfn og settu upp girðinguna
á sinn kostnað.
Lánin ættu að endurgreiðast á 10
árum.
Geti leiguliðar ekki staðið í skilum,
væri hyggilegast vegna jarðanna, að
landsdrotnar yrðu skyldaðir til að
kaupa girðinguna (endurborga lánið), og
mætti þá hækka eftirgjaldiö að sama
skapi.
Með þessum hætti mundu túnin
verða girt smámsaman, einnig hjá
þeim, sem ekki hafa efni á að útvega
sér girðingu á eigin spýtur.
Gagnið af því yrði ómetanlegt;
vörzlukostnaður enginn, taðan meiri,
hægt að sá í bletti, svo sem gömul
haugstæði og húsahlöð, án sérstakra
girðinga.
Bændum þætti vænna um túnin, er
þau væru friðuð, bættu þau meira og
flyttust máske færri í kauptúnin eða
til Vesturheims.
p. t. Reykjavík 4. júlí 1903.
Þ. S. Þorldksson.
Fiskirannsóknarskipið „Thor “
|>ess hefir verið áður getið í ísaf.,
að þjóðir þær, er reka fiskiveiðar í höf-
um þeim, er liggja að Evrópu að norð-
vestan og norðan, áttu fund með sérí
Stokkhólmi 1899, eftir uppástungu
próf. Pettersons, til þess að ræða um
samtök í sjávar- og fiskirannsóknum á
þessum sjávarsvæðum. Höfðuá undan-
förnum áratug verið gerðar merkilegar
rannsóknirísumum þessum löndum, t. d.
N orðurlöndum, |>ýzkalandi og Bretlandi,
á ýmsu viðvíkjandi eðlisástandi hafsins
og lífinu í því, með sérstöku tilliti til
þess, er að gagni mætti verða' fyrir
fiskiveiðar þessara landa hvers um sig.
En nú fóru menn að sjá fram á, að
árangurinn af þessum rannsóknum
yrði mestur, ef þær færu fram eftir
sameiginlegri fyrirætlun, og að með
þeim hætti yrði auðveldast að ná því
markmiði, er þær stefndu allar að í
raun og veru: að fá sem ljósasta
þekkingu bæði á öllum þeim breyting-
um, er verða á öllu ástandi hafsins,
og sambandi því, er lífið í því stendur
við þessar breytingar, sérstaklega líf
fiska þeirra, er einkum eru veiddir.
Niður8taðan á fundinum varð sú, að
gerðar voru ýmsar ályktanir um að
byrja þess konar samvinnu, og að
leggja áætlanir fyrir stjórnir ríkja þeirra,
er þar áttu hlut í. Eftir ýmsa snún-
inga og ráðagerðir var á ráðstefnu
gengið í Kristjaniu 1901 og komu þar
fulltrúar fyrir Danmörk, Noreg, Sví-
þjóð, Finnland, Rússland, þýzkaland,
Holland, Belgíu og Bretland hið mikla,
er tjáðu stjórneDdur þessara landa
fúsa að leggja fram það fé, er nauð-
synlegt væri til að hefja þessar rann-
sóknir og halda þeim áfram um 3 ár
(stóö fyrst til að þær stæðu yfir 5 ár).
Sjávarsvæði því, er hér um ræðir,
var skift niður á þá leið, að hvert
ríki fekk tiltekinn hluta að rannsaka,
Danmörk t. d. hafið heima fyrir og
kringum Færeyjar og ísland.
Til þess að stýra rannsóknum þess-
um var sett allsherjar-stjórnarnefnd,
er hafa skyldi fasta skrifstofu í Khöfn.
Auk þe8S voru settar nefndir, er áttu
að annast um sérstakar greinar rann-
sóknanna, eða sórstök atriði, er taka
skyldi til meðferðar. Loks var í hverju
landi sett sérstök nefnd til að sjá um
framkvæmdirnar þar. I Danmörku er sú
nefnd nú skipuð þessum mönnum: F.
Drechsel hafnarmálastjóra og fiskiráða-
naut; M. Knudsen, docent í eðlisfr.; Dr.
C. G. J. Petersen, fiskifræðing, for-
stöðumanni sjávarlfffræðisstöðvarinnar
og C. H. Ostenfeld, umsjónarmanni
jurtasafnsins í Khöfn.
Rannsóknum þessum má skifta í
tvent: sjávarrannsóknir og líffræðis-
rannsóknir. Hlutverk sjávarrannsókn-
anna er að rannsaka »víðáttu, dýpt,
hita, seltu, lofttegundir og hreyfingar
sjávarlaganna og smájurtir þær og
smádýr þau (plankton), sem þar eru á
reiki, svo að finna megi þau undir-
stöðuatriði, er dæma megi eftir um ytri
lífsskilyrði hinna nytsamari fiska og
segja eftir veöráttu fyrir fram, svo að
gagni megi verða fyrir landbúnaðinn«.
Líffræðisrannsóknirnar eru einkum
flskirannsóknir. Aðalatriðin, sem tek-
in skulu til meðferðar,' eru: