Ísafold - 01.08.1903, Blaðsíða 3

195
son og Aug. Flygenring, kaupmönnum
í flafnarfirði, 20,000 kr., til þess að
koma upp dráttbraut þar; af láninu
greiðist 4% og er afborgunarlaust 3
ár, en endurborgist^síðan á 12 árum.
Sjávarbændum og hlutafélögum, er
þeir eiga meir en helming hlutafjár-
ins í, 30,000 kr., til þeas að smíða þil-
skip eða kaupa frá útlöndum; vextir
séu 3°/0 og lánið afborgunarlauat 3ár,
en afborgast síðan á 5 árum.
þesaar eru tillögur nefndarinnar; frá
úralitum verður síðar Bkýrt.
Nýjar fjárveitingar eru þessar eftir
tillögum ntfndarinnar, auk þeirra aem
þegar eru taldar:
Til eftirlits úr landi með fiskiveið-
um útlendinga 2000 kr. hvort árið,
til síra Magnúsar Magnússonar til að
halda uppi íslenzkum guðsþjónustum
í Khöfn tvisvar á mánuði 250 kr. á
ári; ferðastyrkur til Stefána Eiríkason-
ar til að fullkomna sig í skólaiðnaði
erlendis 500 kr. fyrra árið; til Guð-
mundar Finnbogasonar mag. til þess
að kynna sér alþýðu og mentunará-
stand hér á landi 1200 kr. á ári, auk
ferðakostnaðar, alt að 1000 kr. á ári;
til sýslubókasafna (alt að 100 kr. til
hvers) 1000 kr. hvort árið gegn jafn-
miklu tillagi annarsstaðar að ; til
•Bindindissameiningar Norðurlandsf
300 kr. á ári; til Jóns Jónssonar sagn-
fræðings 1200 kr. hvort árið til að
rannsaka og rita um sögu íslands og
halda sögufræðilega fyrirlestra; til síra
Bjarna þorsteinssonar á Hvanneyri
til þess að ferðast til Kaupmanna-
hafnar og lúka við söfnun íslenzkra
þjóðlaga 1000 kr. fyrra árið; tíl Helga
Péturssonar jarðfræðings til þess að
rannsaka kolalög norðanlands og aUst-
an 1000 kr. fyrra árið; til Bjarna
Sæmundssonar skólakennara til fiski-
rannsókna 600 kr. á ári; til Ásgríms
Jónssonar til að fullkomna sig í mál-
aralist erlendis 600 kr. á ári; til Jón-
asar Helgasonar organista í viður-
kenningarskyni fyrir störf hans í þarf-
ir 8önglistarinnar 1000 kr. fyrra árið;
til Stefáns Björnssonar frá Borgum
til þess aö læra teikning og skóla-
iðnað 600 kr. fyrra árið; til Búnaðar-
félags íslands til þess að gera tilraun-
ir með kjörsölu orlendis 2000 kr. fyrra
árið; til Bæktunarfélags Norðurlands
8000 kr. hvort árið; til þess að rann-
saka lungnadrep og skitupest í Norð-
ur- og Austuramtinu 2000 kr. fyrra
árið; til Iðnaðarmannafélagsins í Bvík
til að koma upp tekniskum skóla
4000 kr. á ári; og til að styrkja Hall-
dór Guðmundsson við nám erlendis
500 kr. fyrra árið; til konsúls D.
Thomsens í Beykjavík til þess að út-
vega frá útlöndum mótorvagn og reyna
hann á akvegunum hér 2000 kr. fyrra
árið; til þilskipakviar við Eyjafjörð
15,000 kr. gegn tvöfalt meiri upphæð
annarsstaðar frá og til dráttarbrautar
í Eeykjavík 10,000 kr. fyrra árið.
Prófessor Prytz
skógfræðingurinn danski, er getið var um
í ísafold 1. f. m„ fór héðan með gufu-
skipi til Seyðisfjarðar en þaðan landveg
nörður um land, póstleið, hingað til
Beykjavíkur.
Hann hélt fyrirlestur í fyrra kvöld,
i'Téikhúsi W. Ó. Breiðfjörðs, mjög fróð-
legan og skemtilegan, um skógrækt.
Var þetta að eins fyrri hluti þessa fyr-
irlesturs; síðari hlutann heldur prófess-
orinn á sama stað í kvöld.
ísafold mun síðar flytja ágrip af
þessum fyrirlestri.
Þjóðhátiðarguðsþjónusta
í dómkirkjunni á morgun kl. 8 árd.
Gramli spítalinu.
Ein af tillögum fjárlaganefndar neðri
deildar er að kaupa gamla spítalann
hér í Beykjavík fyrir 15000 kr., til
þess að nota hann framvegis fyrir
læknaskóla og til efnarannsókna.
Vér leyfum oss að gera nokkrar at-
hugasemdir við þessa tillögu.
Vér verðum fyrst og fremst að álíta
húsið of dýrt Relt fyrir 15000 kr.
Trjáviður og alt byggingarefni yfirleitt
er fremur ódýrt um þessar mundir, og
oss er því nær að halda að koma
megi upp fyrir þessa upphæð n ý j u
húsi, betra, hentugra og hlýrra en
þessu, fyrir sömu upphæð.
Húsiö er gamalt og viðhald hefir
ekki verið sem bezt. Eftir því sem
sum önnur hús hafa reynzt eftir sama
smið, kæmi oss það alls eigi á óvart,
þótt húsið reyndist til muna gallað og
fúið, þegar það verður skoðað, og
sjálfsagt er að skoða það rækilega áð-
ur en kaupin eru gerð; en reynist það
syo, þá kemur til viðgerðar, og viðgerð
er dýr á gömlum húsum, ef að gagni
á að koma, og er þó jafnan betra heilt
en illa gróið.
Ef nú er gert ráð fyrir því, að hús-
ið með viðgerð kosti framundir 20,000
kr. og það er ekki svo ýkja mikið, ef
gallar eru miklir og aðgerðin vandlega
af hendi leyst, en húsið yrði eftir sem
áður óhentugt, eins og nefndin kann-
ast við, væri þá ekki nokkru nær að
manna sig upp og byggja nýtt, vand-
að og hentugt hús, fyrir sömu upphæð
eða jafnvel minni, eða þá, sem vér
verðum að telja hið æskilegasta, slá
tvær flugur í einu höggi og byggja
eitt hús, bæði fyrir læknaskólann,
prestaskólann og með efnarannsókna-
stofu.
f>að yrði litlu dýrara í svip en jafn-
framt talsvert fé sparað með því að
byggja eitt hús yfir báða skólana.
f>að mun hvort sem er ekki þurfa
ráð fyrir því að gera, að bygður verði
fyrst um sinn innlendur spítali hér í
Beykjavík með kenslustofum fyrir
læknaskólann, og er þó hörmulegt til
þess að vita, að hvorki skuli höfuð-
staðurinn nó landið eiga spítala, og
verða svo að vera upp á útlendinga
kominn með alla sjúklinga, bæði inn-
anbæjar og aðkomandi.
f>að er þjóðarminkun.
Austur-Skaftafellssýslu .. júll 1003.
Veðrátta hefir verið hagstæð, síðan seinni
part maímán., enda litur út fyrir að jörð
ætli að spretta i meðallagi. — Fjárhöld
voru góð í vor, en alment urðu menn tæp-
ir með hey. — Heilbrigði manna allgóð,
nema sumstaðar «takk sér niður kighósti.
— öO. april fanst 30 álna langur hvalur,
heill, á Hnappavallafjöru í Öræfum; þvesti
var ónýtt, en spik og rengi gott. Gáfu
eigendur hans sveitungum sinum meir en
þriðjung af honum.
Búið er að kveða upp ullarverð á Djúpa-
vogi og Höfn. A háðum stöðum er mislit
ull aO a. Nr. 2 45 a. nr. 1 60 a. á Höfn,
en -65 a. á Djúpavogi.
19. júní var haldin skemtisamkoma á
Fagurhólsmýri i Öræfum, og mættu þar
menn frá öllum hæjum úr sveitinni — 100
manns — og skemtu menn sér þar til kl.
12 um nóttina, í góðu veöri, með ýmsu,
svo sem söng, dansi, glimum, aflraunum og
ýmsum smáleikjum, sem þótti goð skemtun.
Þyngst tók upp með annari hendi Þorsteinn
yngri Þorsteinsson í Hnappavallahjáleigu.
Voru það 3 steinar i einu handi, 452 pund.
Piltur þessi er 25 ára gamall, lítill meðal-
maður á vöxt, ea hvatlegur.
Ari hreppstjóri Hálfdánarson á Fagur-
hólsmýri hauð menn velkomna með all-
löngu erindi.
Hann kvað Öræfinga óvana skemtunum
og samkvæmum, öðrum er hrúðkaupsveizl-
um. Væri þó nauðsynlegt að lyfta sér
upp einstöku sinnum, og þá enginn timi
betur til þess fallinn en vorið, þegar nátt-
úran lifnaði i kringum mann og alt fagn-
aði tilverunni, hæði menn og skepnur.
Hann hvatti menn til félagsskapar og
samtaka, hér eftir eins og hingað til. Þeir
hefðu sýnt að þeir ættu þá dygð í fórum
sínum, er þeir fyrir skemstu fylgdust að
sem einn maður til þess að kjósa sér full-
trúa á þing, og orðið að fara nokkrar dag-
leiðir í þeim erindum, en ekki talið það
eftir sér, enda hefði það verið fyrir góðan
mann gert.
Hann hvatti menn til að afla sér fróð-
leiks og fylgjast með timanum, með því
að lesa góðar hækur og hlöð. Hann hvatti
ennfremur til iðjusemi, sparsemi og þrifn-
aðar. Góðar vonir gætu menn haft á ó-
komna tímanum og hinni uppvaxandi kyn-
slóð; þær vonir hygðust á framförum Ör-
æfinga á hinum síðustu áratugum í þrifn-
aði, húsagjörð, vinnubrögðum og fénaðar-
hirðingu. Saumavélar, eldavélar og skil-
vindur hefðu verið óþektar þar fyrir 20
árum, en væru nú viða komnar á heimili.
Kálgarðar hefðu stækkað á þessu timabili
og heyfengur aukist. Treysta mætti þvi,
að unga fólkið héldÞáfram þar sem hinir
fullorðnu væru nú komnir að.
Mikil eftirsjá kvað hann Öræfingum vera
i presti þeirra, er nú væri frá þeim farinn
eftir 15 ára þjónustu, og jafnan hefði stað-
ið fremstur i flokki i öllu þvi, er til fram-
fara horfði, látið sér einkar ant um fræðslu
ungmenna, alið þau npp í allri góðri hátt-
semi en vanið af þeim kæki og tepruskap.
Tilfinningu manna hefði hann vakið fyrir
söng og kent Öræfingum mjög mikið i
þeirri list; og að siðustu en ekki síst aldrei
orðið ráðafátt, er til hans var leitað, í
hvaða vandamáli sem var.
Eigi stoðaði þó að leggja árar i bát,
þótt þessi leiðtogi þeirra væri farinn; á-
fram yrði að halda engu að siður og muna
eftir þvi, að »gnð hjálpar þeim, sem hjálp-
ar sér sjálfur«.
Samkotnan hyrjaði kl. 10 um morguninn
og stóð fram á kvöld. Tveir fánar blöktu
á 7 álna háum stöngum á klettum yfir
fundarstaðnum, en á flötunum undir klett-
unum voru borð og bekkir til veiti.iga.
Var þar drukkið kaffi og súkkulaðe með
brauði, en ekkert áfengi um hönd haft.
Skemtu menn sér hið bezta og munu
lengi minnast þessarar samkomu með ánægju.
Frá alþingi.
Þing;mannafrunivörp.
55. Um lyfjasölu héraðslækna, —
að þeir skuli hafa einkarétt til lyfja-
8ölu í þeim héruðum, þar sem engin
löggilt lyfjabúð er; þó raega aðrir lækn-
ar, er rétt hafa til lækninga, selja
meðul, er þeir sjálfir ráðleggja sjúk-
lingum, ef þeir hafa fengið þau hjá
héraðslækninum eða lyfsala innan-
lands. Flm. J. Jónassen.
56. Um uppgjöf eftirstöðva af láni
til brúargerðar á Ölfusá — að endur-
borgun falli niðui að öllu leyti á öll-
um eftir8töðvum lánsins, bæði því sem
hvílir á sýslusjóðum Árness og Bang-
árvallasýslna og jafnaðarsjóði Suður-
amtsins. Flm. Hannes þorsteinsson,
Eggert Pálss., Ólafur Ólafss., Jón
Magn., J>órh. Bjarnarson.
57. Um að undirbúa nýtt jarðainat.
Meiri hluti landbúnaðarnefndarinnar
flytur frumvarp um það, að allar jarð-
ir á landiuu skuli meta til dýrleika i
hundruðum króna. Matið skal fram-
kvæmt af 3 mönnum í hverri sýslu,
er sýslumaður kveður til. Matsmenn
skulu leysa starf þetta svo af hendi,
að þeir geti verið við því búnir að
staðfesta gjörðir sínar með eiði.
Þlngsályktunartillögur.
14. Um milliþinganefnd í landbún-
aðarmálefnum. — Landbúnaðarnefnd-
in leggur til að skorað sé á stjórnina
að skipa 3. manna nefnd milli þinga,
til að íhuga landbúnaðarlöggjöf Iands-
inB og semja frumvarp tll nýrra land-
búnaðarlaga, er lagt verði fyrir alþingi
1905.
Landsbiínaðarfélagid.
Sigurður SigurðsBOD, ráðu-
nautur félagsins, kom heim úr ferð
sinni um Snæfellsness og Dalasýslur
29. f. m. Hafði bann verið réttar 7
vikur í þeirri ferð, og komið í alla
hreppa þessara sýslna, nema einn.
í Snæfellsnessýslu skoðaði hann engj-
ar víða og gaf bendingar um áveitu.
Sérstaklega skoðaði hann Staðarsveit,
og telur hann mjög auðvelt að auka
engjar þeirrarsveitar og bæta, og það án
stórvægilegs kostnaðar. f>ar gætu og
verið stór tún og góð. Norðan fja.ll-
garðsins, einkum í Eyrarsveit og Helga-
fellssveit, eru engjalönd minni. f>ar á
móti eru þar túnstæði mikil, og gætu
túnin víða orðið þar geysi stór.
Að jarðabótum segir Sig. Sig. að mest
hafi verið unnið í Miklaholtshreppi,
Helgafellssveit og Skógarströnd.
í Breiðavíkurhreppi er ekkert bún-
aðarfélag, en fáeinir menn eru þar í
búnaðarfélagi Staðarsveitar. Annars
er dauft yfir búskapnum víða íþessari
sýslu. Segir S. S. jarðabætur sama
sem engar í sumum hreppunum.
Sigurður fór um alla Dalasýslu, og
og gaf bændum þar ýmsar bendingar
um túnrækt og áveitu. Hann gjörði
mælingar í Staðarhóls-Odda, og telur
hann að þar og víðar í Saurbænum
megi koma á vatnsveitingum. Hann
lætur vel yfir jarðabótum Dalamanna.
Mestar og jafnastar telur hann þær
vera í Hörðudal og Miðdölum; enauk
þess eru nokkrir menn í Haukadal,
Laxárdal og Hvammssveit, sem gjört
hafa miklar jarðabætur.
Á búnaðarfundum tveimur var Sig.
Sig., að Sauðafelli og Breiðabólsstað á
Skógarströnd.
Allmikill áhugi vaknaður í þessum
sýslum að koma á fót rjómabúum.
Lengst eru Dalamenn komnir; þeir ráð-
gjöra að setja það á fót í vor, og verð-
ur það að líkindum eitthvert hið stærsta
rjómabú, sem enn er stofnað eða fyrir-
hugað, að undanskildu rjómabúi Holta-
manna í Bangárvallasýslu. En skil-
yrði fyrir að rjómabú þrífist í Dala-
sýslu er það, að gufubátsferðir til Búð-
ardals verði miklu fleiri en nú á sér
stað. Hvammssveitungar hafa einnig
í hyggju rjómabússtofnun áður mjög
langt líður, og vel væri fallið að koma
rjómabúi á fót í Saurbænum. í
Eyjahreppi og Miklaholtshreppi er
nokkur áhugi vaknaður að koma á fót
rjómabúi. Bíður það þess, að vegur-
inn úr Borgarnesi komist þangað vest-
ureftir. í Staðarsveit væri og hentugt
að setja á fót rjómabú. |>á mætti
hafa laglegt rjómabú í Helgafellssveit-
inni. Gjöra mjólkurskálann nálægt
Skildi, og gæti þá meiri hluti sveitar-
innar sameinað sig um eitt rjómabú.
J>ar er stutt að flytja smjörið til Stykk-
ishólms, og má það telja stóran kost.
Kæmust rjómabú upp í Snæfellsness-
og Hnappadalssýslu, telur Sig. Sig. að
það gæti orðið eitt kröftugasta meðal-
ið til þess, að bæta búskapinn þar.
þess skal getið í sambandi við þetta,
að hr. búfræðÍ8kandídat Guðjón Guð-
mundsson fór 3. júlí vestur í Dali, á
fund, sem haldinn var fyrir suðurhluta
Dalasýslu, að Sauðafelli, 6. s. m. f>að
var sami fundurinn og S. S. var á og
að framan er getið.
Á fundinum var sérstaklega rætt um
kynbætur búpenings og stofnun mjólk-
urbús eða mjólkurbúa í Miðdölum.
Samþykt var að setja á stofn naut-
griparæktunarfélag fyrir Miðdali, Hörðu-
dal og Haukadal, og voru kosnir í
framkvæmdarnefnd þeir Björn Bjarn-
arson sýslum., Olafur hreppstj. Finns-
son á Fellsenda og Hildiþór Hjálm-
týsson á Harrastöðum. Gjört var ráð
fyrir að nokkrar af deildum félagsins
tækju til starfa þegar í haust.
Einnig var ákveðið á fundinum, að
halda búpeningssýningu næsta vorfyr-
ir Suðurdali, og skyldi nefnd sú, er áð-
ur er getið, hafa á hendi framkvæmd-
irnar.