Ísafold - 24.10.1903, Blaðsíða 2

258
að vita, hve lengi eða hverau mikið
mundi fiskaat á báta, ef þeir hlýddu
lögutn og létu fÍ8kimið hlutlaus í land-
helgi. Nú f haust leit út fyrir að
aflast mundi með bezta móti á Arn-
arfirði, en þaðan var nú allur fiskur
horfinn, sumpart sópaður upp í botn-
vörpur, sumpart flæmdur með þeim í
burtu. Og svo er þar mikill munur
á afla í ár og í fyrra, að þá fengust
þar á bát 3,000—10,000 fiskar, en í
ár 600—3,000, með öðrum orðum, hæati
afli í haust hefir að eins náð lágmark
inu í fyrra. Og hér er ekki um neina
smáupphæð að ræða, því bátarnir,
sem ganga til fiskjar við Arnarfjörð
eru eigi færri en 40.
En það er er ekki nóg með það, að
þessír ránsmenn sópi upp flskinum
eða flæmi hann burtu, þangað til ekk-
ert er orðið eftir, þeir spilla veiðar-
færum landsmanna fyrir margar þús-
undir króna. þeir liggja sem sé á
því lúalagi að elta bátana, er þeir eru
að leggja eða vitja um lóðir sínar,
því þar vita þeir fiskjarvon, og svo
sópa þeir lóðunum með fiski og öllu
saman upp í vörpur sínar. Fer þá
stundum svo, að þeir mætast á miðri
lóð, landinn og ræninginn, og heldur
þá hvor því, sem hann hefir náð, því
ekki kemur Englendingnum til hugar
að skila því aftur, sem hann hefir
hönd á fest, þótt hann vel viti, hvern-
ig það er fengið. Á þenna hátt missa
sumir meira eða minna af veiðarfær-
um sínum, aðrir ef til alla lóðina,
sitja svo tómhentir og veiðarfæralaus-
ir eftir, og verða þá að kaupa og
koma sér upp öðrum í staðinn, en
tefjast jafnframt frá róðrum á ineðan
á því stendur.
f>að er því engin furða þó menn á
Vestfjörðum, eins og reyndar víðast
hvar annarstaðar á landinu, kvarti
sáran undan þessum yfirgangi, sem
þeim er sýndur af útlendum botnvörp-
ungum, enda horfir til vandræða, ef
hér verður ekki bót á ráðin, og það
sem fyrst. Mönnum leiðist, sem von-
legt er, að verða fyrir aflamissi og
stórtjóni á veiðarfærum ár eftir ár,
hafandi ekkert í aðra hönd og enga
von um að þessum ófögnuði létti af
þeim.
Varðskipið fer að vísu þarna um
einðtöku sinnum og ekki er að efa
það, að það gerir gagn, þar sem það
er í hvert skifti; en nærri má geta
að eitt skip kemst eigi yfir að verja
strendur landsins svo, að fullum not-
um geti komið. Geta því botnvorp-
ungar í næði athafnað sig þess á milli
að varðskipið er á ferðinni, enda er
svo að sjá, sem þeir hafi eitthvert
veður af því, hvað skipinu líður, að
minsta kosti hefir það verið svo
bæði nú og í fyrra á Arnarfirði, að
daginn áður en varðskipið kom, sóp-
uðust þaðan allir botnvörpungarnir
með tölu. Getur þetta tæpiega verið
tilviljun ein bæði árin; hitt miklu lík-
legra, að aðvífandi botnvörpungar
hafi gert hinum viðvart, að flekla
væri að eins ókomin, ef þeir þá eigi
beinlfnis hjálpast að tii þess að hafa
njósnir af hvar hún er í hvert skifti
og láti svo hver annan vita hvað líð-
ur. En eftir að Hekla er farin, þurfa
þeir engan andvara á sér að hafa; þá
er ekkert að óttast. Enda breyta
botnvörpungar þá víða svo, eins og
þeir ættu sjálfir hverja vík og væru
skipaðir konungar yfir strendur lands-
ins.
Varðskipið er hér að eins hálft árið
eða þó tæplega það. Og þó að yfir-
menn þess séu hinir ötulustu, eins og
þeir hafa verið undanfarin ár, og geri
alt sitt til að vernda fiskiveiðar vor-
ar fyrir yfirgangi botnvörpunga, þá er
það þó, eins og nærri má geta, hvergi
nærri fullnægjandi og getur ekki verið
það. Ummál landsins er of stórt til
þess, en botnvörpungar bæði margir
og ófyrirleitnir. Og þó er fjarska mik-
il bót að þessari vöru, þann tíma ársins,
sem vér njótum hennar; en það er
því miður að eins annar árshelmingur-
inn; hinn ársheiminginn erum vér al-
veg varnarlausir.
Ef strandgæzlan hér ætti að koma
að nokkrum verulegum notum og
botnvörpungar að hafa þann ótta af
henni, sem dygði, þyrftu gæzluskipin
að vera eigi færri en 2, en það mættu
vera litlir fallbyssubátar, er annar
gætti Suður- og Vesturlands en hinn
Norður- og Austurlands.
En *fyr er bati en albati«, 8egir mál-
tækið, og góð hjálp væri það, ef hing-
að yrði sendur sérstakur failbyssubát-
ur til gæzlu á Faxaflóa, eins og þing-
ið fór fram á í sumar. Gæti hann
þá skotist vestur öðru hvoru og vernd-
nð Vestfirði fyrir yfirgangi og ránum
botnvörpunga.
þetta má ekki lengur við svo búið
standa. Menn fara að gerast óþolin-
móðir, ef þeir eiga að búa við það til
langframa, að bitinn er tekinn frá
munninum á þeim og veiðarfærin úr
höndunum á þeim.
Kirkjugarðsgirðingin nýja.
þrátt fyrir höfuðstaðarbraginn,
sem að mörgu leyti er kominn á Reykja-
vík, hefir þó hingað til ýmislegt orðið
til að óprýða bæinn og svo er enn.
Eitt af því eru girðingar víða hvar
um bæinn, sem hafa verið og eru sum-
ar enn til hinnar mestu óprýði.
Enn er mörgum í fersku minni
koltjörugirðingin svartaj er var fram
með grósseralóðinni sunnanverðri, út
að Austurstræti, og stóð þar um
fjölda mörg ár. Sú girðing er nú horf-
in og bankahúsi'ð komið í staðinn.
Voru það hin beztu skifti fyrir bæinn, að
tá þar prýðilegt hús í staðinn fyrir mjög
ljóta og leiðinlega girðingu, og eigi að
eins húsið sjálft, heldur og mjög snotra
girðingu, út frá því á tvo vegu, og
sýnir svi girðing samanborin við girð-
ingar vestar í sömu götunni, hvílíkur
feikna munur getur á girðingum verið.
það er með þær eins og margt annað,
að það á ekki saman nema nafnið,
hver girðingin rr.
Önnur girðingin, sem engin bæjar-
prýði er að, er girðingin kringum Aust-
urvöll, sem er að smáfúna niður og
alt af er verið að klastra við. |>að
væri ekki lítil bæjarprýði að snoturri
girðingu einmitt á þeim stað.
Ein af þeim girðingum, sem um
mörg ár var bænum til óprýði, var
girðingin kringum kirkjugarð höfuð-
staðarins. f>að var hepni fyrir bæinn
að kirkjugarðurinn liggur fyrir utan
hann, og þeim megin, sem minst er
umferðin, því girðingin var satt að
segja orðin bænum til minkunar,
margklöstruð eins og hún var, og jafn-
vel haldið uppi með snærum.
En nú er ioksíns bætt úr þessu,
sem betur fer; nú er búið að yngja
þá girðingu upp og það með rausn og
sóma.
Eftir margra ára þref um kirkju-
garðinn og kirkjugarðsgirðinguna var
loksins ákveðið á safnaðarfundi 12.
febr. þ. á., að byggja steingirðingu um
kirkjugarðinn austanverðan, meðfram
Suðurgötu. Var samþykt í því skyni
tilboð nokkurra steinsmiða, er Stefán
múrari Egilsson var fyrir. Fekk sókn-
arnefndin insjeníör Knud Zimsen til
að gera uppdrátt af girðingunni og
samning um verkið, og hefir hann haft
alla umsjón með því frá fyrsta tilsíð-
asta fyrir sóknarnefndarinnar hönd.
Á verkinu var byrjað í aprílmánuði
og var því lokið um miðjan september.
Girðingin er alls 256'2/3 alin á lengd,
hæð frá jörðu er 2y2 alin, þykt að
neðan 12 þuml., að ofan 8 þuml., en
efst er 12 þuml. gesims. Áð innan-
verðu eru bríkur, með 15 álna milli-
bili, girðingunni til styrkingar, en að
utanverðu er fram með allri girðing-
unni steinlímd renna.
þrjú hlið eru á girðingunni. Aðal-
hliðið 4 álnir á vídd, en 2 ganghlið,
sitt hvoru megin, U/2 al. hvort. I
hliðin verða settar járngrindur, en þær
eru ókomnar enn.
Undirstaða undir girðingunni er úr
»púkkgrjóti« og var grafið l1/.-, al. niður
fyrir undirstöðunni. Ofan á púkkið er
girðingin hlaðin úr klofnu grjóti. Er
síðan sléttað yfir að framanverðu með
sementshúð, en »köstuð út« að innan
og kústað yfir.
Gangstígur er meðfram girðingunni
innanverðri að sunnanverðu við aðal-
hliðið, en að norðanverðu varð því
ekki komið við, með því að þar ná
leiðin alveg út að girðingunni.
Girðingin hefir kostað alls um 4300
kr. jpeim kostnaði jafnar sóknarnefnd-
in niður á sóknarmenn, samkv. lögum
um kirkjugarða 8. nóv. 1901. Áhelming-
ur kostnaðarins að koma jafnt niður
á alla gjaldendur, og mun það verða
1 kr. 65 a. á mann, en hinum helm-
ingnum ber að jafna niður eftir efnum
og ástæðum, og mun síðasta aukaút-
svar vera lagt þar til grundvallar og
gjaldið hér um bil 5,6%. Á manni,
sem greiðir í’ aukaútsvar 50 kr., verð-
ur þá gjaldið til kirkjugarðsgirð-
ingarinnar 1,65 + 2,80 = 4 kr. 45 a.
eða nálægt því.
Er vonandi að allir greiði þetta gjald
með glöðu geði, því girðingin er bæn-
til sóma og prýði og stendur um ald-
ur og æfi.
Laiidsyfirréttardóinar.
þess hefir verið getið hér í blaðinu
(21. marz), að yfirdómari .Jón Jensson
höfðaði mál gegn ritstj. |>jóðólfs, fyrir
aðdróttanir um flokkshlutdrægni í yf-
irréttarúrskurði í verðlagsskrármálinu
úr Snæfellsnessýslu í grein í þjóðólfi
6. febr. þ. á. með fytirsögninni »Póli-
tiskir títuprjónar«.
Lauk því tnáli svo fyrir undirrétti,
að ritstj. var samkv. 219. gr. hegning-
arlaganna dæmdur í 100 kr. sekt til
landssjóðs eða til vara 20 daga ein
falt fangelsi, hin meiðandi ummæli
dæmd dauð og ómerk og í málskostn-
að átti ritstj. að greiða 20 kr.
þessum dómi áfrýjuðu báðir máls-
partar.
Til þess að dæma málið í yfirrétti
voru skipaðir þeir: amtmaður Júlíus
Havsteen, landfógeti Árni Thorstein-
son og kandídat Eggert Claessen.
f>e8si nýi yfirdómur kvað upp dóm
í málinu 9. septbr. síðastl. Félst hann
algerlega á dómsástæður undirdómar-
ans og segir meðal annars svo í for-
sendum yfirdómsins: »Að því er snert-
ir hin önnur átöldu ummæli og fyrir-
sögn gremarinnar, hlýtur yfirrétturinn
einnig að vera á sarua máli og undir-
dómarinn, þar sem hann álítur, að
fyrirsögnin, í sambandi við hin ýmsu
átöldu ummæli, feli í sér þá aðdróttun
að gagnáfrýanda, að hann hafi látið
pólitiskan andstæðingsskap og óvild
hafa áhrif á eða jafnvel ráða dóms-
atkvæði sínu í úrskurðarmáli því, sem
um er rætt«.
Yfirrétturinn dæmdi því rétt að vera,
að hinn áfrýjaði bæjarþingsdómur ætti
að vera óraskaður, þó þannig, að hin
ídæmda hegning skyldi ákveðin 50 kr.
sekt til landssjóðs eða 15 daga einfalt
fangelsi, ef sektin er eigi greidd í tæk-
an tíma. Ennfremur var ritstjórinn
dæmdur til að greiða málskostnað fyr-
ir yfirdómí, eins og málið hefði ekki
verið rekið með gjafsókn, þar með
taldar 15 kr. til hins skipaða tals-
manns gagnáfrýjanda, Odds yfirréttar-
málafærslumanns Gíslasonar.
Annað mál (einkamál) gegn ritstj.
jpjóðólfs út af sömu greininni höfðaði
yfirdómari Kristján Jónsson, er hafði
orðið fyrir sömu ummælum og aðdrótt-
unum og hinn yfirdómarinn, um hlut-
drægni, stafandi af pólitiskum and-
stæðingsskap og óvild.
Með það mál fór nákvæmlega A
sama hátt og hitt málið fyrir báðum
réttum.
Yfirréttardómurinn var upp kveðinn
síðastl. mánudag 19. þ. m., af hinum
sömu settu dómurum, og ritstj. dæmd-
ur í 50 kr. sekt eða 15 daga einfalt
fangelsi og 20 kr. málskostnað fyrir
yfirrétti.
Hrossahaldiö i Landcyjimuiii
°e
hr. oddviti Einar Árnason-
í seinasta tbl. ísafoldar er hr. odd-
viti Einar Árnason í Miðey að gera,
athugasemdir við það, sem blaðið (£
60. tbl.) hefir eftir mér um hrossa-
haldið í Landeyjum, og þykir þar vera
hallað á Landeyinga, bæði að því er
hrossafjölda og meðferð hrossa snertir.
Eg vildi óska að svo væri, því eg er
sannfærður um, að búskapur Landey-
inga væri ekki í annari eins niðurlæg
ingu og hann er nú, ef hrossin v»ru
nokkrum sinnum færri en þau eru, og
meðférð þeirra að því skapi betri. E»
því miður verð eg að álíta, að ekkert
hafi verið ofhermt af því, sem stóð í
áður nefndu blaði um hrossahaldið í
Laudeyjum. |>annig voru á einum
bæ í Landeyjum, er eg kom á, að sögn
nákunnugra manna, minst 70 hross.
Eg taldi þar milli 60 og 70 hross. Að>
vÍ8u áttu uokkur þeirra heima á næsta
bæ, en bóndi sagði raér líka, að mörg:
af sínum hrossum vantaði. Auðséð-
var, að fjöldinn af þessum hrossuna
hafði aldrei komið í hús, því þau voru
svo vilt, að mann8öfnuð — og miður
mannúðlega aðferð — varð að nota
til að handsama þau, enda gat eg
ekki séð hesthús nema fyrir lítinn
hluta þeirra. Á nokkrum fleiri stöð-
um í Landeyjum sá eg mjög mörg
hro8s, og gagnkunnugir og áreiðanleg-
ir menn tilnefndu ýmsa bæi í Land-
eyjum, þar sem þeir sögðu að væru
yfir 50 hross.
Að því er snertir meðferð hrossa i
Landeyjum, þá er það sjálfsagt rétt
hjá hr. Einari, að hún sé betri nú eu
fyrir 20—30 árum, og þessvegna
er það einmitt, að liann og
aðrir Landeyingar geta
gjört sig ánægða meðhana,
en ekki af því, að meðferðin sé yfir-
leitt viðunandi, hvað þá góð. 1 þessu
sambandi vil eg geta þess, að síðast-
liðið vor drapst fjöldi af folöldum í
Landeyjum — þar á meðal mörg hjá
Einari sjálfum —, af því veturinn
hatði verið harður. Reyndar veit eg,
að Einari og mörgum Landeyingum
kemur ekki til hugar að eigna þenna
folaldafaraldur vondri meðferð á hryss-
unum, heldur ófyrirgirðanlegri óhepni!
Hið sama er auðvitað tilfellið, þótt
hross hrökkvi upp af þegar hart er í
ári. |>að er kent ýmsum »vorkvillum«
eða þá »óhepni«, en ekki meðferðinnú.
Að endingu vil eg geta þess, að eg
þarf ekki oddvitann í Miðey til þess
að fræða mig á, að honum og mörg-
um öðrum kemur betur, að þeir séu
skjallaðir, heldur en hitt, að bent sé
á það, sem miður fer. Hins vegar á-
lít eg það siðferðislega skyldu mína,.
semstarfsmanns Búnaðarfélags Islands,