Ísafold - 13.02.1904, Blaðsíða 2

26
á þingmenn kjördæmisins, að hreifa
þessu atriði á þinginu í aumar, og fá
kjördaginn (10. sept.) færðan fram
undir lok september eða í október-
mánuð.
Hvað gera svo heiðr. þingmenn til
að tryggja sér atkv. fjallabúannafram-
vegis ?
Hvorugur þeirra nefnir þetta á
nafn, svo séð verði í þingtíð. Annar
þeirra (H. |>.) var þó kosinn í nefnd
í kosningalagamálinu og hafði því sér-
lega gott tækifæri, hefði viljann ekki
vantað.
088 þótti fljótt blása byrlega úr
þeirri átt. 1. þm. vor nefndi ekki
einu sinni á nafn Húsatóttafundinn í
blaði 8Ínu, og 2. þm. 1agði í kjölfarið:
nefndi að vísu Húsatóttafundinn, en
taldi þann fundinn (að Selfossi) fyrir
öllum málunum, sem þó var sagður
enn fámennari, og ræddi fátt eitt af
landsmálum, nema eftir fyrri fundin-
um. Aftur bættist við talsvert af
einkamálum sveita og einstakra manna,
og »prívat«-halar uxu aftan á sumar
landsmálaályktanir fyrri fundarins.
Flestu slíku var kappsamlega fylgt
fram á þinginu. Menn hér upp í
sýslunni hafa út af þessu hvfslað,
bara sín á milli, tveimur orðum :
»þingmenn Flóamanna*. Vér berum
það traust til ísafoldar, að hún Ijái
oss rúm fyrir vorar fundarályktanir ó-
breyttar, ef þess gerist þörf.
í öllum þessum atriðum, sem eg
hefi gert að umtalsefni, í stjórnar-
skránni og kosningalögunum, falla
þungir straumar, og allir falla þeir úr
sveitum til sjávarins. í þeim á lög-
gjafarvaldið stærstu sporin, sem stig-
in hafa verið, og líkindi eru til að stig-
in verði, til að draga bændnrna og
bændaefnin írá landbúnaðinum og
koma þeim á lagið, að fyrirlíta bænda-
stöðuna og fótum troða dýrmætustu
réttindi hennar.
Hlutabanhinn
er að smáfærast nær takmarkinu,
að taka til starfa. Bankastjórinn
danski, hr. Emil Sehou, er kominn
aftur, eins og kunnugt er, og er nú
farinn að leggja drög fyrir húsgögn og
önnur áhöld handa bankanum, er hann
ætlar alt að kaupa hér í bænum, að
svo miklu leyti, sem það er fáanlegt.
Hann mun og vera farinn að hafa
augastað á væntanlegum starfsmönn-
um bankans, féhirði, bókara o. s. frv.,
þó ekki verði útkljáð um skipun
þeirra að svo stöddu.
Þingmaður Akureyrar.
Svo er að sjá á »NorðurI.« að amt-
maður Páll Briem muni hljóta kosn-
ingu á Akureyri, er þar að kemur.
Meir en helmingur kjósenda hefirþeg-
ar lýst yfir því, að þeir vilji engan
fremur á þing kjósa en hann, og er
það eigi nema eðlilegt, því að fáir
munu bera meiri framfarahug í brjósti
en amtmaður.
Króbótt
gerist nú leiðin til þess að komast
um ísland. Magnús Einarsson dýra-
læknir fer til Leith, í veginn fyrir
Vestu, til þess að bomast austur í
Múlasýslur. Mýrdælingar og Landey-
ingar fara til Reykjavíkur til þess að
komast út í Vestmanneyjar.
Laus sýsla.
Sýslumannsembættið f ísafjarðar-
sýslu (og bæjarfógetaerobættið á ísa-
firði) er auglýst laust til umsóknar f
Stjórnartfðindunum 3. þ. mán. Áfs-
laun 3500 kr. Umsóknarfrestur til 17.
maf þ. á.
Áætluð gjöld
Reykjavíkur kaupstaðar 1904.
Hann er orðinn alldýr, sem við er
að búast, höfuðstaðarbúskapurinn.
Mannfjöldinu er orðinn mikill og svæð-
ið stórt, sem kaupstaðurinn nær yfir,
alla leið frá Rauðará fram í Granda-
bót og suður að Skerjafirði. Mann-
fjölgun í kaupstöðum fylgja aukin fá-
tækraþyngsli og af stærðinni leiða
aukin gjöld til vega, vatnsbóla o. fl.
þeir eru að líkindum ekki margir,
sem gera sér erindi á bæjarþingstofuna
á haustín, þegar áætlun um tekjur og
gjöld bæjarins liggur þar til sýnis al-
menningi, til þess að forvitnast um
hana, og er því ekki með öllu óþarft
að birta ágrip af henni, enda ekki ó-
fróðlegt bæði fyrir bæjarbúa og lands-
menn yfirleitt.
Ágrip af gjöldunum er þannig:
Skattar og gjöld af eignum . 80 kr.
Laun gjaldkera............... 1500 —
Skrifstofuhald Os fl..........800 —
Manntalskostnaður .... 500 —
Laun tveggja sótara . . . 1300 —
Umsjón og laudvarzla . . . 280 —
Næturvarzla.................. 1020 —
Lögregluþjónusta .... 1777 —
Eftirlaun..................... 580 —
Laun yfirsetukvenna .... 200 —
Ýms gjöld......................165 —
Til vegabóta................. 6500 —
—• mælingar kaupst. . . 2100 —
— renna, snjómoksturs o. fl. 1400 —
— vatnsbólanna .... 1000 —
— slökkvitóla og slökkviliðs 500 —
— ljóskera ...... 1800 —
Afgjald af Hlíðarhúsum og Ánan. 204 —
Vextir og afborganir af lánum 8215 —
Til áhalda.....................150 —
Óvænt og óviss útgjöld . . 2000 —
Til ómaga og þurfamanna . 16420 —
— þurfamanna annara sveita . 600 —
— barnaskólans .... 10595 —
59,686 -
Langhæsti liðurinn í þessum gjalda-
bálk eru gjöldin til ómaga og þurfa-
manna, 16420 kr., og fara vaxandi
með ári hverju; af þeirri upphæð er
áætlað að helmingurinn (8000 kr.)
gangi til meðgjafar með beinum ómög-
um, hitt styrkur og lán til þurfa-
manna (7500), greftrun, flutningur o.
fl. þá eru og vextir og afborganir af
lánum (yfir 8000 kr. á ári) orðin til-
finnanleg byrði fyrir bæinn, en það fé
telur enginn eftir, með því að lánun-
um hefir á sínum tima verið varið
bænum til nauðsynlegra íramfara.
því síður telja menn eftir framlagið
úr bæjarsjóði til barnaskóla bæjarins,
þótt allhátt 8é orðið; af þeirri upphæð
eru 6000 kr. áætlaðar til aukakenslu
Upp í þenna kostnað komavæntanleg
skólagjöld (áætl. 4000 kr.).
Upp í öll gjöld bæjarsjóðs (60000
kr.), hrökkva tekjur hans eigi meir en
svo, að freklega -/3 af upphæðinni
verður að jafna niður á gjaldendur í
aukaútsvör.
Aðaltekjurnar eru þessar:
Leigur af túnum og lóðar-
blettum, eftirgjöld, hagatoll-
ur o. fl.................. 3303 kr.
Sótaragjald............... 1700 —
Óvissar tekjur............ 1200 —
Tíundir og hundaskattur . 230 —
Endurgoldin fátækralán . 1600 —
Skólapeningar............. 4000 —
Lóðargjald................ 7800 —
19833 —
Hér við bætást þá aukaútsvörin,
sem með hækkun fyrir vanhöldum
nema þetta árið rúmum 43000 krón-
um.
Fréttakufli af Síðunni, ritað 15.
jan. ’04 — Þetta er fyrsti dagnr vetrarins,
sem ber með sér frost og fannir. Stráin
ýla ömurlega í hinni nöprn kylju og loftið
er hörkulegt.
Fénaðurinn sækir að húsunum og geng-
ur rakleitt inn en jöturnar eru enn þá
tómar. Skepnunum virðist renna i skap;
sauðirnir herjast og hrossin bítast. Og það
er ekki að undra, þótt þeim þyki tími til
kominn, að smakka á heyjaforðanum. Það
er svo áliðið.
En áður en eg tala meira um áhrif þau,
er þessi kylja kann að kafa, virðist mér
sanngjarnt að minnast hins liðna sumars
og þess, sem af vetrinum er, að nokkru.
En eg verð að hyrja nokkuð framarlega,
til að komast fyrir orsakir ýmsra atvika,
sem verður síðar minst á.
Siðari hluta maimán. og fyrri hluta júní
var hér sífeldur þurkur og rumba; varð
grasvöxtur því i minna lagi, og þó einkum
vegna þess, að eldurinn í Vatnajökli hnldi
oft hina vermandi vorsól þykkum reykjar-
mekki. Þetta hefði þó ekki orðið tilfinn-
anlegt tjón, hefði ekki ill vættur sóttsveit-
ina heim. En það var maðkurinn. (Jein
hann yfir vallendi alt og heiðar og eyddi
alt, er fyrir varð (grassvörðinn), nema
þar sem vatn var yfir. Varð jörð öll, þar
sem hann fór yfir, fyrst hjúpuð hvitri blæju,
sem væri þar dauðinn nálægur; seinna
varð blæjan dökk, en það var likklæðið
sjálft; enda kom þar ekki stingandi Btrá
sumarlangt.
Og svo var mergðin mikil, að þar sem
voru gamlar rústir og kafagras, er hann
gekk yfir, varð grámosi eftir, svo mikill,
að huldi skóvörp þess, er um það gekk.
Afleiðingin af plágu þessari varð bæði
mikil og ill; tún, sem máttu heita allvel
ræktuð, eftir þvi sem hér gerist, urðu ekki
slegin fyr en um höfuðdag og þó ekki öll.
Það var því ekkert undarlegt, þótt húfræð-
iskandidat Guðjóni Guðmundssyni fyndist
ekki til um túnræktina á Siðunni. En ó-
nákvæmt er þar frá skýrt, er hann segir i
60. tbl. ísafoldar, að hér sé erfitt að ná í
góðan mó. Getur hann þess þvi til afsök-
unar, hve túnin séu illa ræktuð. Mér kem-
ur ekki til hugar að ségja góða hirðingu
á áburðinum hér í sveit, svo sem vera setti,
en hitt er víst, að mór hefir enginn fund-
ist hér á milli Sanda, svo tækur sé, nema
lítið eitt við Skaftá. En það má enguin
að gagni vera, nema þeim búendum:
Kirkjubæjarkl. og Hólms. Get eg þessa til
skýringar við umsögn Guðjóns. Taðan
varð hjá sumum hændum helmingi minni
en áður og 2/s bjá öðrum. Af þvi leiðir
tilfinnanleg fækkun á kúm hér í sveit.
Sumarið var yfirleitt þurkasamt, demhur
þó tíðar, en mjög var hlýtt og þökkuðu
menn það brennunni miklu á jöklum uppi.
Oft kom þar npp reykur svo mikill, að
eystn helft sjóndeildarhringsins huldi um
miðjún dag. Að nokkrum tíma liðnum
gekk krapaskúv yfir, ærið dropastór, og
gegnvætti heyið alt. Yar að því mikill
bagi.
Seinni hluta septemhermán. var hér rosa-
samt og rigningar stórfeldar; uxu þá vötn-
in ákaflega og sýndi Skaftá þess Ijós merki,
að eigi er brúin óþörf, svo sem Árna Zak-
ariassyni þótti, er hann vann að byggingu
stöplanna í sumar. En þá var ájn óvenju-
lega vatnslítil; ollu þvi biuir miklu þurk-
ar, þann tima allan, sem að hrúarsmiðinni
var unnið. Eann nú stór áll aftan við
hrúna og sópaði mikilli hrúgu af sandi
burt, en þar er sker undir, sem hann vann
ekki á. En erfið er uppgangan á brúna
síðan. Nú um jólin brauzt áin yfir,
milli tveggja aðalbrúnna, þar sem vegur-
inn var hlaðinn upp en ekki steyptur. Bar
hún ofanlburðinn burt, en hleðslan stendur.
Er þar nú mittisdjúpt ker og ófært lestum. Má
Árni af þessu ráða, að Skaftá getur orðið
ill yfirferðar, þótt á sumri sé. Er honum
vorkunn nokkur, þótt hann vissi það ekki,
en trúa mátti hann mönnum hér, er þeir
sögðu honum sannleik einan.
Yeturinn má telja ágætan, það sem af
er; leyndar var frostharka nokkur nóvem-
ber allan og nokkurn, hluta desembermán.,
en sifeld staðviðri og auð jörð.
Ekki er eldurinn i jöklinum sloknaður
enn, og þykir mönnum sem það verði varla
vetrarlangt; eldsneytið virðist óþrjótandi.
12. þ. m. gengu tveir menn frá Hörgs-
landi á fjall. Urðu þeir seint fyrir og er
þeir gengu eftir dal einum djúpum, sló
sorta yfir svo miklum, að þeir sáu varla
handa sinna skil. En er þeir komu upp á
dalbrúnina, sáu þeir að sortinn kom úr
þeirri átt, sem eldurinn var. Litlu siðar
rofaði til i sömu átt; þótti þeim þá því
líkast, sem árroða slægi yfir jökulinn all-
an, en það var eldurinn. Þetta var um
kl. 9 að kveldi.
Eru þeir menn til hér, sem þakka vilja
eldinuin mikla bliðviðri það, er staðið hef-
ir svo lengi, en sjálfsagt er það imyndun
ein.
Hefi eg nú drepið á það helzta viðvíkj-
andi veðráttunni og eldinum. Skal nú
minst á ástandið að öðru leyti í fám orð-
um. Má með sánni segja, að búskapurinn
er að breytast til batnaðar og þokar öllix
áfram, þó hægt fari.
Jarðabætur aukast að mun og húsin eru
bygð upp. Er það alkunna, að hibýla-
prýði hefir góð áhrif á menn og má telja
í því stóra framför.
Pöntunarfélag er nú nýstofnað til að
bæta verziunina, sem ekki er nærri góð
Eru stofnendur þess mörgum kunnir sð
samvizkusemi og dugnaði, og má vist að
félagsskap þessum gagn verða, ef allir fé-
lagsmenn verða skilvísir.
Nautgriparæktunarfélug er og stofnað.
Eru allar kynbætur bændum talsvert áhuga-
mál.
Er þá enn ótalið það, sem ekki er minst
um vert, en það er stofnun lestrarfélags,
sem er nú í undirbúningi. Má af þvi verða
mikið gagn, nái það föstum fótum. En til
þess þarf það fylgi allra góðra manna hér
á Siðu og í Landbroti. Það ættu þeir að
muna, sem vilja að það hafi framgang.
Einn þeirra manna, sem lestrarfélagið er
áhugamál, er ungur bóndi hér á Siðunni,
Lárus Helgason. Er hann dugnaðarmaður
og hefir aflað sér nokkurrar mentunar af
sjálfsdáðum. Má af honum góðs vænta.
Yfirleitt ern menn að vakna og veita
meiri athygii hinum ýmsu málum iands
vors. Víst er og það, að eigi eru menn
ánægðir með úrslit stjórnarskrármálsins á
siðasta þingi og gefa nú nánar gætur að
þvi, sem verða vill. Um skoðanir manna
skal ekki fjölyrt nú. En fullyrða má, að
fleiri eru landvarnarskoðunar upp til sveite-
en »heimablaðið« hyggur.
P.
Eftirmæli.
25. júlímánaðar síðastliðinn andaðist 4
Ljótarstöðum i Austur-Landeyjum sóma-
konan Margrét Þorkelsdóttir. Húnfædd-
ist á Vatnshóli í Kross-sóbn árið ltw23, af
heiðvirðum og góðum foreldrum. Árið 1858,.
15. júlí, giftist hún eftirlifandi og syrgjandi
manni sinum: Magnúsi Björnssyni, bróður
Þorvaldar óðalsbónda á Þorvaldseyri.
Höfðu þau hjón þvi, er hún andaðist, lifað
saman í hjónabandi í 50 ár og nokkra daga
betur, eignaít 7 börn, en af þeim eru 3
dáin; 4 munu lifa, 2 dætur hér á landi:
Guðrún kona Guðna bónda á Ljótarstöðum
og Elin kona Þorkels Hreinssonar snikkara
i Rvik og 2 synir i Ameriku: Björn og
Þorbjörn. Svo sem börnin syrgja ástrika
móður, harmar ekkillinn, aldurhniginn og
mæddur af sjónleysi um 8 ár, góða og trú-
fasta eiginkonu, er aðstoðaði hann af
fremsta megni í elsku og trygð, meðan
hún hafði heilsu og var sjálf uppréttum fót-
um. En heilsa hennar og þróttur var mjög
að þrotum komið er hún sofnaði siðasta
blnndinn, áttræð að aldri. Hún ávann sér
ást og virðing elskenda sinna svo og ann-
ara, er til hennar þektu, sem valmenni til
orða og verka, hreinlunduð, hógvær og góð-
gjörn kona. »Attatíu árin rann hún, og
ætið dyggilega vann hún.«
M. Þ.
10 janúar þ. á. andaðist á Kirkjulandi í
Austur-Landeyjum Guðmundur Þorkels-
son smiður, 75 ára gamall, bróðir Margrét-
ar sál. frá Ljótarstöðum. Þar fæddist
hann og ólst upp og dvaldi þar í 2 ár
eftir að hann var kvongaöur, en að öðru
leyti bjó hann allan sinn búskap á Brekk-
um í Hvolhreppi. Honum varð með eftir-
lifandi, syrgjandi eiginkonu sinni, Olöfu
Jónsdóttur frá Múla i Pljóstshlíð, 14 barna
auðið, en af þeim er oss ekki annað vitan-
legt en b séu lifs; 3 synir og 5 dætur, af
þeim eru Steinunn og Jngibjörg búsettar á
Kirkjulandi, Guðbjörg bústýra Tryggva
bankastjóra, Guðrún kona á Torfastöðum
í Fljótshlið og Anna ógift i Vestmanneyjum^