Ísafold - 07.05.1904, Blaðsíða 2

110
til hlítar, og munið, að alt landið get-
ur haft gagu af því birkifræi, sem grær
í hverjum einstökum skógi.
Hlítið þessum reglum og fáið ná-
granna yðar, hver í sinni sveit, til þess
að hlíta þeim, þar sem skógar og kjörr
eru.
Flensborg skógfræðingur mun halda
fyrirlestra á ferðum sínum í sumarum
skóggræðslumálið og sýna ljósmyndir.
Ákveðið er fyrst um sinn að hann
haldi fyrirlestra:
í Eeykjavík, í öndverðum maí,
á Eskifirði, um 21. maí,
á Seyðisfirði, um 4. jóní,
á Akureyri, um 10. júní,
á Sauðárkrók, um 17. júní,
í Stykkishólmi, um 22. júní.
Hlýðið fyrirlestrunum; í þeim verð-
ur veitt nákvæm leiðarvísun um með-
ferð skóga og árangurinn af góðri með-
ferð þeirra.
C. V. Prytz. C. Ryder.
Moti gaddaYírslögnnuin.
Það rignir niður mótmælum gegn
þeim úr öllum áttum, öllum landsfjórð-
ungum.
Sumt af því hefir ísafold þegar hirt.
Hún hefir annars ekki rúm nema fyrir
ágrip, smáklausur, sína frá hverjum,
mjög svo merkum mönnum, ýmist nafn-
greindum eða ónafngreindum. — Letur-
breytingar eru eftir ritstj.
Jónas Eiríksson, skólastjóri á
Eiðum, segir svo meðal annars:
Eg verð að játa, eins og margir fleiri,
að lög þessi ná ekki tilganginum, lík-
lega fyrir ónógan undirbúning og kapp
þingsins að afgreiða þau frá sór; það
hefir gert þau vanhugsuð og ófullkom-
in, enda myndi verða skaðleg fyrirbún-
aðarframfarir landsmanna, sbr. g r e i n
Þorláks Guðmundssonarí ísa-
fold 19. marz. Það er margt sem höf.
finnur lögum þessum til foráttu, en
fátt af því hygg eg hægt sé að hrekja.
Eg ræð öllum bændumtilað
lesa þessa grein.
Eg tel víst, að fáir bændur eða jafn-
vel en g i n n t a k i 1 á n til túngirð-
inga þar til næsta alþingi kemur sam-
an og nemur gaddavírslögin úr gildi,
og það tel eg hyggilegt.
Vegna hinna skaðvænu veðbanda, er
mundu hvíla á bændum og ábýlisjörð-
um þeirra, er eg alveg á móti því, að
þingið veiti lán til túngirðinga á öllu
landinu, hversu mjög sem girðing tún-
anna er nauðsynleg í sjálfri sér, enda
þótt væri úr hagkvæmara girðingarefni
en gaddavír. En aftur á móti tel eg
hyggilegt og nauðsynlegt, að þingið
veitti í fjárlögunum á hverju fjárhags-
tímabili svo mikið sem það sæi sér fært,
til verðlauna handa bændum fyrir fram-
kvæmdar túngirðingar.
Eg hefi engan málsmetandi mann
heyrt hrósa þessum lögum.
Eyólftir Guðmundsson, bóndi
á Hvoli í M/rdal, segir svo:
Gaddavírslögin eru alveg óhæfi-
1 e g. Ekki af því, að gaddavír só ekki
gott girðingarefni, meðan hann endist,
og nauðsynlegt að girða tún, heldur af
því, að lögin eru svo vanhugsuð
ogillaúrgarðigerð, að bændur
munu heldur sitja við sitt gamla lag.
Skoðun málsmetandi manna hér nær-
lendis er þessu lík.
Enginn vill nota gaddavírslögin.
Annar bóndi úr sama héraði l/sir
göllum á lögunum líkt nokkuð og Þorl.
Guðmundsson. Siðan segir hann:
Engum hygnum bónda dettur í hug
að nota lögin, þann gallagrip. Þau
gætu orðið til þess, að menn flyttu sig
af landi burt, heldur eti að taka jarðir
með lítt n/tum gaddavírsgirðingum, en
ærinni gjaldhækkun.
Tveir merkismenn í Eangárvallas/slu
hafa þegar tekið rækilega til máls gegn
lögunum, þeir Magnús s/slumsður Torfa-
son og Sigurður oddviti í Helli Guð-
mundsson. Enn einn helzti bóndinn
þar kemst svo að orði:
Mór finst lög þessi vera einstaklega
vanhugsuð. Hyggilegra hefði verið', að
eg ætla, úr því að þingið vildi
sinna þessu túngiiðingamáli, að veita
s/slu- og hreppsfélögum kost á slíku
láni með aðgengilegum kjörum. Hitt
finst mér vera einstaklega fráleitt, að
einskorða þetta við tómar gaddavírs-
girðingar um land alt, og þá stjórnar-
ráðstöfun, sem því er samfara. Það
sem eg tel gaddavír frekast hæfan til,
er að snúra með honum torfgarða; þá
mega þeir vera lágir og geta víst enzt
lengi, ef ekki er því ver frá þeim geng-
ið. Grjótgirðingar þykja hér langbezt-
ar, þegar alls er gætt, og meira til þess
vinnandi, að þær komist á.
E i n a r prestur Thorlacius í
Saurbæ segir:
Túngirðingalögin tel eg óhagfeld
þannig löguð, og eg veit ekki til, að
nokkur maður hór í sveit ætli að færa
sér þá lánsheimild í nyt, er þau veita.
Landbúnaður vor og verzlun er ekki
enn á því stigi, að þau lög eigi við
hæfi bænda, eða að þeim allmörgum
mundi ekki reynast erfitt að rísa undir
því láni og afborgunum, auk eftirgjalds
jarðanna, eigi síður en ymsum prestum
veitir fullörðugt að borga prestakalls-
lánin.
Þá hefir vestfirzkur bóndi einn
ritað langt mál um lögin. Þar í stend-
ur þetta meðal annars:
Það gengur yfir mig, að skynsamir
menn skuli hafa komið upp með aðra
eins vitleysu, og það einn landbóndinn,
þm. Strand. (Guðjón G). — — Það er
sérstaklega með tímanum, þegar vírinn
fer að bila og liggja hingað og þangað,
að skepnum stendur mesti háski af.
Annað er það, að slík girðing, sem
hverfur úr sögunni innan fárra ára,
leggur þungan toll á bændur um aldur
og æfi nærri því. Gaddavírsgirðing er
ekki komin hér vestanlands nema á ör-
fáa bæi og það fyrir svo sem 2—3 ár-
um. Og þó hefi eg séð hana niður
rifna og flækjast fyrir manna og d/ra
fótum, og það meðan n/jabrumið er á.
Hvað mundi verða síðar meir? Nær
hefði verið að styðja eitthvað með lík-
um hætti almennilegar túngirðingar úr
innlendu efni, er þar að auki veitti
landsmönnum atvinnu, en að vera að
ausa peningum út úr landinu fyrir end-
ingarlaust prjál.
J ó s e f bóndi á Melum J ó n s s o n .
Mór þótti mjög vænt um ritgerð hr.
Þ. G. í 14. bl. ísaf. þ. á. um túngirð-
ingalögin, með því að þar kemur al-
veg fram hin sama skoðun og eg hefi
á því máli eftir nákvæma íhugun.
Eftir því sem eg hefi hugsað meira
um það mál, eftir því hefi eg betur
sannfærst um, að þau lög hljóta að
verða landbúnaðinum til meiri hnekkis
en viðreisnar, ef meiri hluti þjóðarinn-
ar verður svo grunnhygginn að ganga í
gildruna, sem til allrar hamingju eru
reyndar fremur litlar líkur til.
Það s/nist í fljótu bragði mikilsvert,
að fá túnið sitt algirt á einu eða tveim-
um árum, og þurfa sjálfur tiltölulega
lítið fram að leggja til þess. En þeg-
ar þess er gætt, a ð með því leggur
maður þungt árgjald á sjálfan sig og
niðja sína eða eftirkomendur um lang-
an aldur, a ð of fjár er lagt í hendur
stjórnarinnar til að fleygja út úr land-
inu, án nokkurrar tryggingar fyrir því,
að hún hafi vit eða hæfileika til að
sæta góðum kaupum fyt-ir það, a ð
maður gerir sig og eftirkomendur sína
háða sérstöku eftirliti lög-
reglunnar um aldur og æfi, og að
alt þetta er unnið til þess, að koma
upp endingarlitlum, skjóllausum og
hættulegum girðingum, þá hverfa. kost-
irnir fyrir ókostunum.
Ofan á alt þetta bætist það, að ekki
er annað s/nilegt á lögunum, en að
gaddavír s-girðingunum eigi að við-
halda og endurn/ja þ æ r um aldur og
æfi, jafnvel þótt reynslan syni að þær sóu
með öllu óhæfar, sem þær vitanlega
eru á snmum stöðum. Það er marg-
reynt, að fari vírinn í kaf í snjó, þá
tognar hann allur og slitnar af þyngsl-
unum, og verður því að endurn/ja girð-
inguna á hverju vori þar, sem miklir
skaflar hafa komið. Sumir áköfustu
gaddavírspostularnir játa nú reyndar, að
grjótgirðingar sóu hinar beztu girðing-
ar; en því merkilegra er, að hvergi í
lögunum skuli finnast leyfi til að taka
upp gaddavírinn og setja aðra girðingu
í staðinn. Ekki hefir þó verið tilgang-
ur löggjafanna að banna hinar beztu og
varanlegustu girðingar, sem til eru; en
þetta er gott dæmi þess, hve i 1 1 a og
fljótfærnislega þessi lög eru úr
garði gerð.
Gaddavírinn hefir engan þann kost,
sem gjöri hann hæfan til að skipa önd-
vegi fyrir öllu öðru girðingarefni. Það
er fljótlegt að girða með honum, og að
því leyti er hann góður í bráðabirgða
girðingar, sem ættu svo bið fyrsta að
þoka fyrir öðrum betri og varanlegri
girðingum. Eflaust er hann líka góður
til umbóta á ófullkomnum girðingum, t.
d. ofan á lága torfgarða; þar er hann
líka hættulítill.
Eg læt svo útrætt. um þetta mál,
með þeirri ósk og von, að sem fæstir
landsmenn taki þessi gaddavírslán, og
að næsta þing afnemi lögin með öllu,
eða að minsta kosti gjörbreyti þeim.
Hin sósíalistiska hugsjón, sem auðsjáan-
lega liggur til grundvallar í þeim, er
að minni hyggju mjög viðsjál hór á
landi. Úr því að stjórn landsins fer
að j>líta eftir« túngirðingunum og hegna
mönnum fyrir að hafa þær í slæmu
standi, þá s/nist ekki mikið á móti því,
að líka sé »litið eftir« öðrum mann-
virkjum á jörðunum, túnaslóttum, hús-
um o. s. frv. Gæti þá svo farið, að
smámsaman kæmist á opinbert eftirlit
á öllum eigum manna, og eftir slíku
munu fáir æskja.
Árni A. Þorkelsson, syslu-
nefndarmaður og óðalsbóndi á Geita-
skarði:
Gaddavírslögin ern alræmd hór í s/slu
og munu fáir verða til að draga úr
ummælum Þorl. gamla í Fífuhvammi
um þau.
Um þau mun bezt að segja það eitt,
að gagn sitt eru þau búin að s/na, sem
er: búhygni, hagfræði og löggjafarþroska
höfundar eða höfunda þeirra.
Skoðun ymist margra eða flestra máls-
metandi manna í 7 hreppum s/slunnarhefi
eg haft tækifæri að kynna mór. Má heita,
að þeir, sem minst hafa út á gaddavírs-
lögin að setja, segi, að óráð só að fram-
kvæma þau, fyr en búið só að breyta
þeim í öllum aðalatriðunum.
B j ö r n P é t u r 8 s o n hreppstjóri á
Hofstöðum í Skagafirði:
Það er álit mitt, sveitunga minna
og fleiri, að ef gaddavírslögin væru
tekin sem hiíshæfur gripur og menn
færu að aðhyllast þau, þá yrðu afleið-
ingarnar þessar:
Landið færi í stóra skuld.
Bændur færu í fjárþrot.
Enginn vildi taka til ábúðar
jörð, sem búið væri að túngirða, fyrir
skuldaþunga, svo að margar jarðir
færu í eyði.
S/slusjóðir mundu þurfa að svara
drjúgum gjöldum.
Flestir mundu vilja selja jarðir sínar,
en engir kaupa, og varla höfuðból.
S/slumenn, hreppstjórar og úttektar-
menn mundu komast í ógöngur. —
Síra Zophonias prófastur H a 11-
d ó r s s o n í Viðvík:
Eg er svo ánæjrður sem framast má
verða með hiua ágætu ritgjörð fyrv,
alþm. Þorláks í Fífuhvammi um gadda-
vírslögin. Jafn-ánægður var eg með
grein um þau, er kom í »Norðurlandi«
í vetur. Öllum ástæðum í henni var
eg samdóma. Að mfnu áliti eru gadda-
vírslögin einhver hin vanhugsuðustu
lög, sem komið hafa frá þinginu.
Allir málsmetandi menn í mínu bygð-
arlagi, þeir er eg hefi átt tal við um
þetta mál, hafa þá skoðun, að gadda-
vírslögin hafi svo mikla galla, að menn
ættu ekki að sinna þeim.
Þá ritar Ó 1 a f u r dbr.maður í Ási
Sigurðsson á þessa leið:
Um gaddavírslögin, gallana á þeim,.
segi eg sama og Þ. G. Hann hefir svo-
rækilega skrifað um þau í ísafold 19.
marz, að eg hefi þar fáu við að bæta, en
kann honum beztu þakkir fyrir ritgjörð
hans.
Þó lögin kæmust gegnum þingið í
fyrra, fyrir dæmafáan dugnað og mælsku
sumra þingmanna, þá var sá gallinn á,
að þau voru að öllu óundirbúin, og
þannig slengt á þjóðina að henni forn-
spurðri, án þess hún hefði nokkurn tíma
óskað eftir þeim.
Lög þessi leggja á landbændur 500
þús. kr. útgjöld, eftir áætlun, sem vel
getur verið of lág.
Þessar 500,000 kr. er svo gert ráð
fyrir að verði orðnar eyðslufó á 15 ár-
um, því þá sé vírinn slitinn og ón/tur
af ryði, sem mun láta uærri; virðist þá
þessu mikla fó ekki sem hyggilegast
varið.
Hættuna, sem stafar af vírgirðingun-
um fyrir menn og skepnur, tekur Þ. G.
róttilega fram. En einkum er hættan
auðsæ, þegar girðingarnar eru komnar
undir fönn. Þegar hross og sauðfé leit-
ar heim til húsa í stórhríðum, þá stend-
ur víðast svo á, að húsin eru inn á
túninu. Þó fjárhliðið sé haft opið á
vetrum, þá finna skepnurnar það ekki,
og lenda svo einhversstaðar á vírgirð-
ingunni.
Ríðandi ferðamaður viliist í hríð og
náttmyrkri, en heldur þó áfram í þeirri
von, að hann kunni að finna bæ. Loks-
ins rekst hann á vírgirðingu, og hesturinn
og maðurinn steypist á höfuðið og
skaða sig báðir, en eru þó engu nær að
finna bæinn, þar þessar girðingar leið-
beina ekki í því efni, en það hafa tún-
garðar oft gert, einkum grjótgarðar, eins
og Þ. G. segir. Grjótgarðana ætti Lands-
búnáðarfélagið að verðlauna mikið bet-
ur en hingað til, því þeir eru varanleg
jarðabót, og víða er nóg af grjóti
skamt frá túnunum; þeir kosta iðni og
ástundan, einkum við akstur á vetrum,
en minni peningaútlát, og leggja engan
óbærilegan skatt á eftirkomendurna.
Mór er kunnugt um, að gaddavírinn
er þegar orðinn alment óvinsæll hér í
mínu bygðarlagi, og munu mjög fáir
panta hann, ef til vill e n g i n n.