Ísafold - 06.07.1904, Blaðsíða 3

179
læti, komi í staðinn fyrir ójafnaðar
gjöld þau, er falla burtu.
Eg hefi einhvern tíma áður stungið
upp á því, að hreppstíundin væri tek-
in frá sv9Ítarsjóðunum og lögð til
barnaskólanna, er stofnaðir verða á
landinu smámsaman, og nú legg eg
til, að eins verði farið með preststíund-
ina. En hvernig svo sem þetta verð-
ur haft, þá er víst, að lýðmentunar-
málið þarf allmikið fé, þegar farið er
að sinna því af alvöru. jpað mál og
prestamálið þurfa bæði bráðrar og
góðrar breytingar við, og þau standa
í talsverðu sambandi hvort við annað.
Byiting á Finnlandi.
Bylting risin upp á Finnlandi, eftir
víg Bobrikoffs landshöfðingja. Hófust
róstur í höfuðstaðnum, Helsingfors, og
var ráðist á landsstjórnarskrifstofurn-
ar, þæreyddar og vegnir þar 18 meun,
er þar höfðu sýslan á hendi, þeirra á
meðal sonur Pinkens aðmíráls nokk-
urs.
|>ví næst var ráðist á lögreglustjórn-
arskrifstofurnar þar í borginni og þær
rifnar niður.
Búist við, að bylting þessi muni fær-
ast út, og að þá sé stórtíðinda von.
þeir hafa lengi átt um sárt að binda,
Einnlendingar.
f>etta hafði frézt til Khafnar, og var
símritað þaðan til Englands. Beina
leið frá Finnlandi eða Bússlandi eru
eigi þess kyns tíðindi látin berast.
Eússar Bjá um það.
Vöxtur stóiba»ja
á 19. öld.
|>að er eins og segir í greininnni i
siðasta blaði um fjölgun mannkynsins
á 19. öld, að langmest kveður að svo
stöddu að germönsku þjóðunum. |>ær
láta nú langmest á sér bera og ráða
mestu í heiminum. |>að sæist þóenn
greinilegar, ef höfuðríkin germönsku
{•jóðverjar og Bretar, væru vel sam-
rýmd og samtaka.
Germanskar þjóðir ráða nú fyrir
700 miljónum manna, er útlendur
þeirra eru allar meðtaldar. Bómanar
eru með þeirra lýðlendum öllum um
220 miljónir, og Slafar tæpar 200 milj-
ónir.
Aldrei hefir verið annar eins vöxtur
í stórbæjum eins og öldina sem leið.
En þar kveður þó langmest að ger-
mönsku löndunum. því er svo að
orði kveðið, að þau séu stórbæjalönd-
in, rómönsku löndin smábæjaríkin og
hin slafnesku sveitalöndin.
Meðal germanskra þjóða eiga 26 af
hundraði alls landslýðs heima í stór-
borgum. {>að er sama sem 4. hver
maður og þó vel það. En ekki nema
15 af hundraði eiga heima í stórbæj-
um í rómönsku löndunum. Og í slaf
neskum löndum eru að eins 16 af hundr-
aði f bæjura. |>ar eiga þá 84 af hundr-
aði heima í sveit. f>að gera í róm-
önskum löndum að eins um 60 af
hundraði og germöaskum 50 af hundr-
aði, sama sem annar hver mað-
ur að eins.
Örðugt er um það að segja, hvern-
jg hér var háttað f þeirri grein um
árið 1800. En víst er um það, að
miklu var bæjalýður faerri þá að til-
tölu en nú gerist. |>á voru Lundúnir
me8t borg hér í álfu, eins og nú. En
ekki voru bæjarbúar orðnir full 1 milj-
ón þá. f>á var Mikligarður önnur
mest borg hér í álfu. f*ar voru þá
600,000 manna. Ekki var þá í París
nema J/2 miljón. f>ar næst var Nea-
pel með 350,000. Talið er, að þá
hafi verið J/4 milj. í Pétursborg og
Moskva. f>á var Italía stórborgaland-
ið. f>að er 19. öldin, sem hleypt hefir
upp germönsku stórbæjunum. Ekki
voru fyrir 100 árum nema 2 bæir á
f>ýzkalandi með meira eu 100,000
manna. f>að var Berlín og Bamborg.
f>á voru og ekki nema 100,000 manns
í Kaupmannahöfn og 75,000 í Stokk-
hólmi. f>að voru smáar borgir þá að
tiltölu.
Nú 7 miljónaborgir hér f álfu. f>að
eru Lundúnir, París, Berlín, Vín, Pét-
ursborg, Moskva og Mikligarður. Ekki
mun marga tugi ára þess að bíða, að
þeim fjölgi drjúgum. Nú keppast 5
borgir á um, hver fyrst verður upp í,
miljónina. f að er Glasgowj Liverpool,
Hamborg, Budapest og Varsjá.
Tíðarfar
fréttíst með Hólum að væri hið
bezta norðanlands og austan. Gras-
spretta sérlega góð.
Bankabókarinn nýi,
þessi ólöglega skipaði, við Landsbank-
ann, hr. Ólafur F. Davíðsson frá
Vopnafirði, kom nú með Hólum. Ekki
er h a n n um það að saka, þótt hann
sé ólöglega skipaður; og nærri má
geta, að ekki fari Landsbankastjórnin,
meiri hlutinn, að banda neitt á móti
honum fyrir það. Hún er ekki svo
gerð.
Hlutabankinn.
f>að er býsna-verzlun, sem bankinn
hefir gert fyrstu 3 vikurnar“rúmar, frá
7,—30. júní.
Hann hefir lánað út þann tíma
»gegn veði og sjálfskuldarábyrgð* nær
108 þús., og 30 þús. gegn handveði.
Enn fremur veitt víxillán 62 þús. kr.
Nær 40 þús. hafði hann tekið inn
á dálk og með innlánskjörum.
Seðla hafði hann gefið út í mánaðar-
lokin fyrir 280 þús. kr., en hafði fyr-
irliggjandi í málmforða 263 þús. kr.,
eða hér um bil helmingi meira en
þurfti eftir seðlamergðinni.
Enga þörf sögðu þeir vera á þess-
ari stofnun, þessir sem töldu landsins
velferð alla undir því komna, að
Landsbankinn væri hér aleinn um hit-
una.
Rafmagnsfræðingur
íslenzkur er hingað kominn til bæ-
jarins nýlega, eftir 5 ára nára erlendis,
3 1 Khöfn og 2 í Berlín. Hann er
Skaftfellingur, úr Mýrdalnum, og heit-
ir Halldór Guðmundsson. Hann hefir
stundað nám sitt bæði bóklega og
verklega, haft síðast nokkra mánuði
atvinnu við rafmagnslýsingu í Berlín.
Hann mun hafa í huga að svipast
um hér, hvort hugur kynni að vera f
mönnum að koma upp raflýsingu í
höfuðstaðnum, hvort heldur væri með
gufuafli, eða með því að nota vatnsafl-
ið í Elliðaánum, og mundi þá sparn-
aður að verða samferða vatnsveitunni
þaðan.
Af mislingunum
er það að frétta, að þeir eru komn-
ir á 2 bæi í Steingrímsfirði. Hafa
fluzt þaðan frá Djúpinu suður Stein-
grímsfjarðarheiði, þrátt fyrir verði og
samgöngubauu.
f>eir hafa verið sóttkvíaðir hvor um
sig, þessir bæir, eins og rétt er.
Með Ceres barst sú lausafrétt, að
sóttin væri komin á 1 bæ í Gufudals-
sveit. Hefir borist þangað með ver-
manni norðan frá Djúpinu. Börn feng-
ið hana þar á bænum, 10—12 dögum
efcir ftð hanu kom heim. Ekki getið
um neinar sóttvarnarráðstafanir þar.
Um Djápið ekki talað um að sótt-
in hafi færst út meira en síðast var
frétt, t. d. ekki komin lengra inn
eftir því en í Skötufjörð.
Samgöngubannið óvinsælt. Slíkt kem-
ur engum á óvart. Einkum láta
kaupmenn illa við því á Isafirði. þyk-
ir það gera sér viðskiftahnekki. En
læra þurfa þeír og aðrir með þeirra
marki brendir, að meira ber að meta
líf og heilsu náungans eða almenn-
ings hag yfir höfuð heldur en nokk
urra króua hag sjálfum sér til handa.
f>etta er ágæt tilsögn f þeirri list, í
löghlýðninnar hér á landi tornuminni
list.
Hver silkihúfan upp af annari.
ísafold hefir sagt frá þvi greiniiega. oft-
ar en einu sinni, að ráðgjafinn sem nú er,
hr. H. H., hafi snúið aftnr húr i vetur
bréfi frá. bankastofnunarmönnunum i Khöfn
til Páls amtmanns Briem, þar sem hann
(P. Br.l var ráðinn bankastjóri, farið
með það sjálfur til Khafnar aftur, og þar
með afstýrt þvi, að b'éfið kæmist nokkurn
t'ma í amtmannsins hendur, — fengið með
þeim hætti m. m. ónýtt ráðninguna.
Höfuðmálgagn ráðgjafans bér veit, að
þessi frásaga er sönn, en þykir þetta vera
blettur á húsbónda sinum, er megi til að
reyna að þvo af honum, tekur það ráð eða
lætur kenna sér það bragð, að rangbverfa
ummælum Isafoldar, og láta hana hafa hor-
ið á ráðgjafann, að hann hafi rifið hréfið
upp og stoliðþvi; og þræta svo fyrir þ a ð.
Treystir því, að biekkja megi almenning
þann veg.
Þessu atferli fletti Isafold ofan af um
daginn: prentaði samsiða ummæli sin og
rangfærsluna á þeim í hinu blaðinu; það
stóð þar með i gapastokk, skömminni í-
klætt að vanda.
En sama traustið hefir það enn sem fyr
á heimsku lesenda sinna. Nú heldur það
sig getað klórað yfir allan ósómann sjálfs
sín með því að láta sem ísafold hafi
horfið frá marg-itrekuðum áburði sinum á
húsbónda þess eða tekið haun aftur.
Af því að það reyndist lygi, að Isafold
hefði nokkurn tima borið á ráðgjafann
upprif á bréfi eða bréfaþjófnað, þá eru nú
úrræðin fyrir -gagninu þau, að gefa í skyn,
að Isafold hafi tekið þau ummæli aftur,
— ummæli, sem sannast hefir, að hún hefir
aldrei haft!
Málgagnið neglir sig með öðrum orðum
enn fastara i gapastokk sinn, svo sem það
á vanda til, er svo ber undir.
Hver silkihúfan upp af annari!
Vatnsveituniálið.
f>að er að frétta af vatnsborunar-
tilraunum mannvirkjafræðinganna
döusku, þeirra Carocs og Petersens,
að alveg eru þeir uppgefnir við þær,
og komnir á sömu skoðun og Eng-
lendingarnir um, að jarðvegur hér
fyrirmuni að ná vatni þá leið. Ell-
iðavatn lízt þeim heldur ekki á, frem-
ur en hinum. f>ykir því sem eina
ráðið sé, að nota Elliðaárnar sjálfar.
En vilja fara eitthvað lítils háttar
öðru vísi að því, að ná vatninu þaðan.
Mikið gott og blessað, ef það verð-
ur ódýrara eftir þeirra hugmynd og
tillögum, og þó eins tryggilegt.
Skrifstofukostnaður amtsráðanna.
f>að var ógreinilega frá því sagt
seinast, hvað það var, þrekvirkið, sem
amtsráð suðuramtsins vann á fund-
inum sfðast.
Svo segir í lögum um aðra skipun
á æðstu umboðsstjórn landsins frá 3.
okt. f. á.:
»f>eim mönnum, er forsetastöðurnar[!]
í hinum [!] 4 amtsráðum landsins
verða fengnar í hendur, skal greiða
af jafnaðarsjóði þóknun fyrir skrif-
Btofukostnað, að upphæð 300 kr. f>ó
mega amtsráðin hækka upphæð þessat.
f>að var sú lagaheimild, sem amts-
ráðið hér notaði til þess að hækka
þóknunina hauda forseta sínutn, amt-
manninum, sem á að verða það á-
fram, upp í 500 kr., úr jafnaðarsjóði.
Vesturamtsráðið var niint á þessa
heimild, af forseta sínum, sem verður og
sennilega látinn halda stöðunni þeirri
áfram. En það lét eins og það heyrði
ekki þá ámiuningu, og stakk ekki
upp á 1 eyris hækkun.
Skrifstofukostnaður þessi svo nefnd-
ur, sem nú er orðinn 500 lcr. hér í
suðuramtinu, hefir verið áður 50 kr.
Hann er nú með öðrum orðum tí-
faldaður.
StaÐlausap aðdróttanir.
Með bréfi frá Khöfn, dags. 30. marz,
var eg látinn vita, að til stæði
að bjóða mér aðra endurskoð-
arasýslanina við Hlutabankann, og eg
eggjaður fastlega á að taka því boði. Eg
svaraði þvf 9. apríl á þá leið, er
eg skýrði frá um daginn. f>að bréf
mitt hefir komið til Khafnar laust
eftir miðjan þann mánuð. Bétt áður
en síðasta póstskip fór þaðan á stað
hingað í þeim mánuði, mun sýslaninui
hafa verið ráðstafað eða hún veitt þeim,
sem hlaut; því hingað kom vitneskjan
ura það fyrstu vikuna í mafmánuði.
Frá þessu er sagt þeirra vegna, er
kunna illa við staðlausar getsakir og
aðdróttanir mót betri vitund.
Um hina læt eg mig engu skifta.
B. J.
SUetðarársands-sæluliúsið.
Fljótt og vel hafði gengið að koma
því upp. Smiðurinn, Sveinn Sveins-
8on, kom aftur með Hólum f fyrra
dag, að afloknu verki. Flutt var efn-
ið, vistir og annað, á 43 hestum aust-
ur frá Vík, nál. 4 dagleiðir.
Húsið stendur vestan til á sandin-
um, beint niður frá Núpstað, sem er
næsti bær, en 10—12 stunda ferð
þaðan lestagang. f>að er nokkur
hundruð faðma frá sjó, og ber hátt,
stendur á malarkambi, sem vötn ganga
aldrei yfir.
Stengur stendur til að reistar verði
síðar niður að sjónum og austur eft-
ir sandinum, til leiðbeiningar að finna
húsið.
Mjög hafði héraðsmönnum þótt í
þetta varið, og lofuðu hugulsemi og
höfðingskap kostnaðarmanns, konsúls
D. Thomsens.
Ekki telja þeir neina hættu á því,
að farið verði ófrómum höndum um
muni þá, matvæli og annað, er í hús-
inu er geymt, meðal annars vegna
þess, að þetta er óraveg frá öllum
mannavegi, nema þeirra fáu, er vitja
um reka á sandinum, af bæjunum í
Fljótshverfinu.
Húsið á að vera læst fram á haust-
ið, en opið að vetrinum.
Endurskoðondur við íslands banka
eru þeir IndriÖi Einarsson revisor,
skipaður af ráðgjafanum (6. f. mán.), og
Julius Havsteen amtmaður, valinn
af bluthöfum að tilhlutun ráðgjafans, með
500 kr. þóknun hvor.
úr silki, ull og silki, ull og bómull.
Vandad úrval—mjög ódýrt
í yerzlun G. Zoega.