Ísafold - 10.08.1904, Page 2

lengur. Almenningur lagði það vitan-
lega svo út, sem amtmaður vissi, að
sýslumaður mætti illa við vandlegri
skoðun, en vildi síður launa gestrisn-
ina með þeim ógreiða, að koma of
miklu upp um sýslumann.
Lakast er, hver spillingaráhrif eftir-
litsleysíð hefir á þá embættismenn,
sem þess mega alls ekki án vera.
Svo er öllu dembt á landssjóð, þeg-
ar í óefni er komið og maðurinn getur
með engu móti hangið við embættið
framar. Hann hefir nógu breitt bak-
ið. Reglan þessi jafnan, að láta alia
líða fyrir einn — láta almenning súpa
seyðið; úr hans vasa er landssjóður
fyltur.
|>á fer þó fyrst skörin upp í bekk-
in, er þingfylgið kemst í spilið. Em-
bættismaður hefir hremt þingsæti, með
réttu eða röngu, illu eða góðu, og svo
má ekki hrófla við honum til þess að
mÍ8sa ekki stoð hans á þingi.
Sumir segja, að alþýða, sem gerir
sér að góðu óhæfa embættismean, eigi
ekki betra skilið. f>að er rétt í aðra
röndina. En þegar hún kaupir eftir-
litið dýrum dómum, þá á hÚD þó
heimting á, að þeirri fyrirhöfn sé af
sér létt. f>að er þó að misbjóða l|enni
í meira lagi, að vanrækja það ekki
einungis stórkostlega, heldur gera benni
hvers konar tálmanir meira að segja,
ef hún reynir að taka að sér eftirlitið
sjálf. Til dæmis láta þá embættis-
manninn ofsækja hana með gjafsókn-
armálshöfðun, á hennar kostnað, eins
og dæmin gerast.
Meinið er, að þjóðin hefir ekki al-
ment nógu ríka og glöggva meðvitund
um, að hún er húsbóndinn og em-
bættismennirnir ekki annað en þjónar
hennar. Hún líður þeim hitt, að hafa
hausavíxl á hlutunum og gerast hús-
bændur hennar. f>etta fer aldrei vel,
meðan sá hugsunarháttur ræður.
Óvæntur stjórnbótarávöxtur.
Margs góðs hefir þjóðin sjálfsagt
vænst með stjórnarbótinni og stjórn-
arvaldsumskiftunum. En naumast
þess, að hér risi upp aftur ný kamm-
erráða og kanselíráða, jústizráða og
etazráða öld.
f>au 30 ár hér um bil, sem gamla
stjórnarskráin var í gildi, mun hér á
landi ekki hafa til orðið nokkurt eitt
einasta þess kyns r á ð. f>að var meira
að segja tekið fyrir framleiðslu þeirrar
kátlegu munaðarvöru nokkuru áður.
f>ar var numið úr lögum, að embætt
ismenn gæti fengið aðra titla en em-
bættisheitið, meðan þeir væri í em-
bætti; og þeir, sem þá höfðu áður,
áttu kost á að afsala sér þeirn. f>eir
gerðu það víst allir, ýmist til að losna
við sjálfan hégómann, eða þá við eft-
irgjaldið eftir hann.
Aukatitlana gátu þeir fengið um
leið og þeir fóru frá embætti. En það
varð aldrei að tízku hér, né heldur
hitt, að menn utan embættisstéttar
kæmust á hornið það.
En á fyrsta missiri hinnar nýju
stjórnarskrár taka r á ð i n til að fæð-
ast aftur.
f>að skal enginn ímynda sér, að þetta
nýbakaða, landsins eina r á ð, jústiz-
ráð S. B., verði látið sálast út af í leið-
indum sakir lagsmannaleysis. Hvorki
mun hin nýja lands-forsjón vor hafa
brjóst í sér til að láta þennan mann,
sem ekkert hefir til saka unnið, sitja
til Jengdar á »forundrunarstól« frammi
fyrir öllum landslýð, enda mun marg-
ur fara nærri um, að þetta sé að eins
fyrsta renslið, að eins aðdragandi
annars meira, og að næst muni þá
geisladjásnið, enn dýrðlegra en þetta,
líða niður töluvert nær sjálfri land-
Btjórnarsólinni, á henni miklu nákomn-
ara höfuð.
Frændur vorir Norðmenn hat'a kom-
ist af alla sína sjálfsforræðistíð alveg
r á ð a-lausir. Kæmi ný stjórn þar
upp með þess kyns titlatogs tildur,
mundi hún sjálfsagt verða óðara hleg-
in af stóli, — hlegin niður um endi-
langan Noreg, frá Líðandisnesi til
Knöskaness.
Er þetta tiltæki hinnar nýju stjórn-
ar vorrar talandi vottur þess, hver
veigur húu ætlast til að verði í ávöxt
um þeim, er hin nýja stjórnarbót á
að bera Iandi og lýð; eða þykir henni
s v o sjálfsagt fyrir oss að *dependera
af þeim dönsku«, í smáu og stóru, að
ekki megi láta sér lynda að fara eftir
danskri tízku um undirskrift undir
ráðherraskipun, heldur beri einnig að
gera það í titlatogs-hégóma?
Fyr má nú vera ráðaleysi en að sjá
sér ekki annað vænlegra til vinsælda
og fylgis en að fara að bæta úr ráða-
leysinu hér á Fróni.
Enn um Kirkjusöngsbókina.
Svar til
sira Bjarna |>orsteinssonar.
það er ánægjulaust að eiga í orða-
skiftum við menn, sem ekki kunna
s i ð a ð r a manna mál, en bera stað-
hæfingar, aðdróttanir og stráksyrði á
borð í röksemda stað. f>að sé síra
B. f>. sagt til nokkurrar afsökunar,
að honum hefir verið allrar íhugunar
varnað af reiði, er hann samdi þetta
svar sitt í 46. tbl. Isafoldar; en leitt
er fyrir hann, roskinn klerkinn, að
hafa eigi betra taumhald á skapsmun-
um sínum en raun ber vitni um.
Ollum aðdróttunum hans um »kala«,
»óvild« og »illgirni« vísa eg til hans
aftur. f>að er markleysu-hjal, mælt
út í loftið.
Síra B. genr lítið úr þeim hjálpar-
meðulum, sem eg hafi haft við hend-
ina, þegar eg samdi ritdóminn um
bók hans. f>að skal þá sagt honum,
að mér var innan handar að nota fleiri
hjálparmeðul í Kaupmannahöfn en
mér þykir líklegt að hann hafi hand-
bær norður í Siglufirði, ef eg hefði
gefað um; en bæði er það, að mér
fanst liggja næst, að bera bók hans
saman við þá kirkjusöngsbók, sem
lengst af hefir verið notuð hér á landi,
og í annan stað leizt mér bók hans
eigi bvo merkileg, að hún væri mikils
samanburðar eða langrar yfirlegu verð.
Við síra B. erum ekki á sama máli
um nr. 117 í bók hans. Honum þyk-
ir lagið auðsjáanlega fallegt, af því
»það er eftir hið heimsfræga tónskáld
Hándel«. Mundi nú síra B. kalla það
góða latínu, ef eg segði um eitthvert
lag eftir hann: lagið er ljótt, af því
það er eftir B. f>. prest? Líklega
ekki. f>ví eins og það er víst, að
klaufum er eigi alls varnað, einser hitt
áreiðanlegt, að snillingar eru ekki alt
af jafn-snjallir. Annars mætti síra
B. þykja það leitt, að hann fer hér
með eitt í einu orðinu og annað í
hinu. 1 svari sínu staðhæfir hann,
að nr. 117 sé eftir Hándel, en í at-
hugasemdunum aftan við sjálfa Kirkju-
söngsbókina telur hann hölund ókunn-
an.
f>á er að minnast á misfellurnar.
Tvær aðfinningar mínar játar hann
að séu á rökum bygðar. Mikla sjálfsá-
neitun hefir sú játning vafalaust kost-
að. Aðrar tvær leiðir hann hjá sér.
f>á segir hann, að tvær séu prentvill-
ur, og látum við það þá gott heita.
f>að er handhægt úrræði og hafa fleiri
gripið til þess en síra B. Hinar að
finningar mínar kallar hann ástæðu-
lausar. Ög sannanirnar fyrir því eru
um nr. 1: »eg tel raddfærsluna . . .
leyfilega og rétta«, nr. 15: »er þar al-
veg hár-rétt raddsett«, nr. 47: »aðfinsl-
urnar við nr. 47 eru ástæðulausar«, nr.
50:» aðfinslan er á engum rökum bygð«,
nr. 71: »aðfinslan . .. ástæðulaus, því þar
eru raddirnar færðar alveg rétt«.
Hvað segja menn nú um þessn rök-
semdaleiðslu?
Hvern ætlar maðurinn sér nð sann-
færa með þessu bulli?
Eg færði ástæður fyrir því, er eg
fann að raddsetning þessara laga, og
það er óhrakið.
Upptalningum síra B. á »villum« úr
sönglögum mínum (»íslenzk sönglög«)
finn eg enga ástæðu til að svara, af
því að sú bók kemur eigí því máli
við, sem okkur fer hér á milli. Ef
síra B. langar til að gera þessi lög að
umtalsefni, þá ætti honum ekki að
vera það of gott, og skal eg ekki letja
hann þess, að tína saman úr þeim
það, sem hann finnur rangt; en búast
má hann við því, að hann verði beð-
inn um að færa orðum sínum stað.
Er þá óreynt, hvort seinni gangan
verður honum til meiri frægðar en sú
fyrri.
Spurtingin: »Hvers vegna er bass-
anum ekki haldið áfram upp á við«
(í nr. 71, 12. takt) finst síraB. »barr.a-
leg«. Eg vildi benda honum með
þe8su á leið, sem næst lá, til þess að
komast hjá þeirri vandræða raddfærslu,
sem hann notar á þessum stað. En
það var nú varla við því að búast af
honum, að hann skildi svo flókið (!)
mál. Hinu furðar mig meira á, er
hann gefur í skyn, að Otto Lindblad
hafi orðið hið sama á í setningunni:
»Men dess bild jag i mit hjárta bár«.
Lindblad leggur bassann rétta og eðli-
lega leið niður um áttund, en síra B.
leiðir hann niður um sjöund, leynda
áttund við diskant. f>að gengur ó-
svífni næst, að halda því fram í al-
vöru, að hér sé eins ástatt.
Um niðurlagshljómana er það að
segja, að síra B. ætti að vita s v o mik-
ið í tónfræði, að forðast ber samhliða
raddleiðslu svo sem hægt er.
Eg fann að því, að tenór gengi ó-
þarflega hátt i nokkrum lögum og
nefndi þar til nr. 156. Sem svar gegn
þessu sendir svo síra B. mér eins kon
ar »recept« upp á háa tenóra í Berg-
greens-heftum. Eg hef ekki þurft á
þesu »recepti« að halda, því eg hef
séð háa tenóra víðar en þar. En það
vildi eg minna síra B. á, að þegar
hann gekk frá þessari Kirkjusöngsbók,
þá hefði honum átt að vera það ljóst,
að bókin var ætluð óæfðum röddum
íslenzkrar alþýðu, en ekki afbragðs-
söngmönnum einum með miklu tón-
sviði.
Eg hélt því fram, að hálfnóturic-
hættinum væri að nokkru leyti um
það að kenna, að kirkjusöngurinn
væri í seinna lagi, og er eg ekki einn
á því máli. Eg vil í því sambandi
benda síra B. á bók eftir T. Laub:
Om Kirkesang. Sjálfsögð afleiðing af
þessari siroðun minni er sú ályktun,
að síra B. eigi sinn þátt í þéssum
þunglamalega söng, eins og aðrir, sem
þenna rithátt nota.
Mér var kunnugt um það, að merk-
ið 0' var fyrrum látið jafngilda bæði
I °g °g er reyndar gert enn af ein-
staka sérvitring. Hitt er mér ókunn
ugt um, hvað unnið er við að láta
sama táknið merkja tvent, þegar eins
hægt er hjá því að komast eins og
hér. f>að er síra B. víst ekki ljóst
heldur, þótt hann sé auðsjáanlega
hreykinn yfir því, að geta apað þetta
eftir.
f>á er eg kominn að áherzlunum.
Ef skakkar áherzlur kæmu eigi ann-
arsstaðar fyrir hjá síra B. en í þess-
ari setningu: »Sælir eru þeir«, þá
mundi eg hafa leitt það hjá mér; en
af því það virðist vera rótgróin til-
hneiging hjá honum, að koma röngum
áherzlum að á sem flestum stöðum, þá
þótti mér vert að víta þær líka á
þessum stað. Eg skal nú í viðbót
nefna lög hans við kvæðin Brúardrápa,.
Stormur og Kirkjuhvoll. í öllum
þessum lögum má heita, að áherzlun-
um sé snúið öfugt við.
frnnga sigur-söngm
söng hér elfan löngwwi, o. s. frv.,
full áherzla á a í þunga og aísöngva,
hér og um í löngum.
Sama er að segja um: Eg elska
þig stormMr, sem geisar o. s. frv.,
áherzlurnar á ur og ar.
f> >tta hneykslaði svo prófessor Finn
Jónsson, er hann heyrði lagið sungið
í Höfn, að hann spurði mig, hvort
ekki mætti breyta laginu svo, að á-
herzlur lags og texta færu saman.
En B. prestur gerir nú líklega ekki
mikið úr smekkvísi eða þekkingu pró-
fessorsins á íslenzkunni.
Herra Árni Thorsteinsson hefir ný-
lega (í Ingólfi) bent á sams konar
villur í Kirkjuhvol og leyfi eg mér að
vísa hér til þess. f>að er leitt fyrir
síra B., að verða þess ekki var, sem
óbrjáluð tilfinníng segir öðrum mönn-
um þegar í stað.
f>að er óskemtilegt að sjá eins ófim-
au mann á hólmi eins og síra B.,
þegar hann berst þá með jafnlélegum
vopnum og hann gerir nú. Gaman
fer eiginlega fyrst að verða að honum,
þegar hann er tekinn á rás undan og
hrópar á Berggreen gamla og Wenn-
erberg, — karlana báða dauða —
kennir þeim um ófarirnar og skipar
þeim að taka við vörninni. Hér er
maður í vafa um, að hvoru maður á
fremur að dást, vaskleikanum eða þá
snarræðinu, þegar í óvænt efni er kom-
ið!
Eg læt svo útrætt um þetta mál,.
og má síra B. »gala« svo sem honurn
lízt norður á Siglufirði, fyrir mér. f>að
er hvort sem er ekki mikil hætta á,
að það *hanagal« haldi vöku fyrir mér
eða öðrum í Kaupmannahöfn.
Yið höfum báðir fengið nokkra
reynslu, sem bendir í þá átt: eg eitt
sinn, er kennari minn, tónskáldið
August Enna. kvaðst ganga af æfingu
okkar stúdenta, ef lög síra B. væru
sungin ; hann, þegarNordisk Musik-
forlag sendi aftur einsöngslögin hans
og afsagði að gefa þau út.
f>ótt 8íra B. hafi aldur um fram
mig, þá vildi eg þó að síðustu mega
ráða honum til að hlaupa hægara og
gætilegar af stað, ef hann vill bregða
undir sig betri fætinum í annað skifti.
Ekki er það óhugsandi, að hann
steypist þá síður á hrammana,
Rvík 12. júlí 1904.
Sigfús FÁnarsson.
Aí óíriðinum.
Fréttir höfum vér nú til fyrra mið-
vikudags, 3. þ. mán.
f>á hafði verið barist dag eftir dag
undanfarið á meginstöðvum ófriðarins í
Mandsjúríu og farið alt á sömu leið
og áður: Bússar halloka alla tíð, en
Japanar aldrei, heldur hafa sigur á
hverjum fundi, smáum og stórura,
Rússar höfðu mist þá dagana einn
hershöfðingja sinn, Keller greifa, mæt-
an mann og mikilhæfan. Voru skotnir
undan.honum báðir fætur og höfuð
hæft þegar á eftir. Fyrra mánudag
hafði Kuroki hershöfðingi unnið all-
mikinn sigur á liðí Kuropatkins skamt
frá Líaó-yang, á 2 stöðum. Var tek-
ið mjög að kreppa að Kuropatkin.
Einhvern kvitt höfðu Kínverjar
flutt uc það, að Port Arthur hefði
gefist upp fyrir Japönum. En ekki
var lagður neinn trúnaður á það.
Hitt þykir líklegt, að mjög hafi verið
farið að styttast í vörninni. Segir
ein sagan, að Japanar hafi verið bún-
ir að vinna öll úcvirki borgarinnar
nema eitt, Gullhæð.
Hinar sífeldu ófarir Rússa á landi.