Ísafold - 03.09.1904, Blaðsíða 1

’Kemur ót ýmist einn sinni eða
tvisv. i vikn. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
l‘/8 doll.; borgist fyrir miðjan
’úli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin viB
áramót, ógild nema komin só til
átgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXXI. árg.
Reykjavík laugardaginn 3. september 1904
58. blað.
1 0. 0 F. 86929
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. þrd. á
hverjnm mán. kl. 11—1 i spltalannm.
Forngripascifn opið mánud., mvd. og
ld 11-12.
Hlutabankinn opinn kl. 10—3 og
«S V*—7>/2.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
ín á iiverjum degi kl. 8 árd. til kl. lOsiðd.
Almennir fundir á bverju föstudags- og
snnnndagskveldi kl. 8*/, siðd.
Landakotskirkja. Glnðsbjónusta kl. 9
og kl. 6 á hverjum helgum degi.
Landakotsspitali opinn fyrir sjákravitj-
r®ndur kl. 10*/»—12 og 4—ö.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
kl 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
■kl. 12—3 og kl. 6—8.
Landsslcjalasafnið opið á þrd., fimtud.
.«g ld. kl 12—1.
Náttúrugripasafn, i Yesturgötu 10,opið
k sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypisiPósthásstræti 14b
1. og 3. mánud. hvers mán. ki. 11—1.
Þingmannsefni Reykjavikur.
Bkki væri það lóandi, þó að runnið
hefði fyrst í stað tvær grímur á vel
og viturlega hugsandi kjósendur þessa
kjördæmis, höfuðstaðar landsins, er
gera skyldi upp í milli þeirra tveggja
manna til þingfarar, sem hér eru nú
á boðstólum, héraðslæknis Guðmund
ar Björn8Sonar og yfirdómara Jóns
Jenssonar. J>eir eru báðir mjög svo
nýtir menn, miklir gáfumenn báðir og
áhugamenn um landsins gagn og nauð-
synjar. |>eir, Bem meta mælsku höf-
uðkost á þingmanni, taka hiklaust hr.
G. B. fram yfir; vér eigum fáa menn
honum málsnjallari. Öðrum þykir
meira í hitt varið, að það sé vel og
viturlega hugsað, eem talað er, stutt
og laggott, skýrt og skorinort; þeir
taka hr. Jón Jensson fram yfir, þótt
mun óliðugra sé um mál, án þess að
þeir láti sér detta í hug fyrir það, að
bregða hinum um grunnhygni. f>ar
getur verið munur í milli eigi að
sfður.
Sumir finna það hr. G. B. til for-
áttu sérstaklega, að hann hafi sem
kallað er of mörg járn í eldinum,
þurfi heldur víða við að koma, gefi
sig við of mörgu. Hann hafi á hendi
mjög örðugt og tímafrekt embætti, og
taki þó að sér nær alla skapaða hluti
aðra. En það er sannreynt um marg-
an vel gefinn og mikilhæfan elju- og
áhugamann, að hann aíkastar og leys-
ir vel af hendi það, sem þykir fulllagt
á aðra tvo eða þrjá.
Nánara skoðað er þó vandalaust að
gera upp í milli þessara 2 þingmanns-
efna, nú orðið að minsta kosti, eftir
þingmálafundinn 27. f. mán.
Framsóknarflokksmenn ólu áður
það maklegt trygðarþel til Jóns Jens-
sonar, fyrir alla framkomu hans bæði
á þingi og utan þings, að mikið hefði
þurft til þess að gera þá honum frá-
hverfa. það er síður en svo, að hann
hafi neitt af sér brotið í vorum aug-
um, sögðu þeir. Fylgi hans við land-
varuarstefnuna, svo illa sem hún var
þokkuð framan af, hefir sýnt mjög svo
áþreifanlega, að hann er ekki að elta
það sem bezt kemur sér alment í það
og það skifti, ef það ríður bág við
sannfæring hans. Hann hefir áræði
til að vera flokksmönnum sínum ó-
samdóma, er því er að skifta og mik-
ið liggur við. Og hvernig sem litið
er á landvarnarstefnuna að öðru leyti,
þá má óhætt þakka henni það mikið,
hve vel þjóðin hefir vaknað við út
af undirskriftarlögleysunni. Mótmælin
gegn henni eru alls ekki kjarninn í land-
varnarstefnunni, eða það, sem sérkennir
hana aðallega, heldur er tilkallið um lög-
lega skipun ráðgjafans f fullu samræmi
við það, sem a 11 þingið ætlaðist til og
fór fram á síðast. þar e i g a báðir hin-
ir flokkarnir að verða landvarnarliðinu
samferða. þar h 1 j ó t a þeir að vera
því samdóma, ef heilt býr undir.
Mikill grunur var á því að vísu fyr-
ir þann fund, þÍDgmálafundinn hér 27.
f. mán., að stjórnarflokkurinn ætlaði
sér ekki að standa við yfirlýstan vilja
sinn og alls þingsins í fyrra, heldur
láta meira ráða blint fylgi við höfð-
ingja sinn, hvort heldur er hann gerði
rétt eða rangt, og þótt gengið hefði
beint á heit það, fyrir sjálfs hans
hönd og hans manna, er felst í rnarg-
tilvitnuðum ummælum hans á síðasta
þingi. Málgögn hans og hans flokks
höfðu lagst á eitt að verja það heitrof,
og málsmetandí menn úr þingliðinu
því látið sama á sér heyra sín í milli
að minsta kosti.
Bn á fyrnefndum fundi kom fram
sama sem skýlaus yfirlýsing af flokks-
ins hendi um, að ekkert skuli úr þessu
heitrofi gera, heldur sætta sig skil-
málalaust við það háskatilræði við ís-
lenzkt þing- og þjóðræði, að því ráði
danskur forsætisráðgjafi, gersamlega á-
byrgðarlaus fyrir alþingi, hver er sér-
málaráðgjafi vor.
jpingmannsefni flokksins á fundinum
þeim, hr. G. B., kvað skýlaust upp
úr um það.
Og það hefir hann vafalaust gert
með ráði flokksstjórnarinnar þeim meg-
in.
f>að hefir verið skilyrðið fyrir, að
þeir tækju hann góðan og gildan. Og
er það ekki svo að skilja, sem hann
hafi það sera kallað er keypt sér fylgi
flokksins með því að játast undir þá
kenningu, heldur göngum vér að hinu
vísu, að sú hafi verið skoðun sjálfs
hans fyrir fram, en flokksfylgið hins
vegar þá fyrst uppi látið, er fullgeng-
ið var úr skugga um, að honum væri
sú skoðun full alvara.
f>að lá ekki laust fyrir framan af,
flokksfylgi stjórnarliðsins við hr. G.
B. f>að var ekki fyr en á 4. leyni-
fundi stjórnarliðshöfðingjanna hér, til
undirbúnings þessum kosningum, sem
hr. G. B. komst á hornið hjá þeim.
f>eir vildu ekki heyra hann né sjá á
fyrri fundunum. f>á var verið að skaka
með Landsbankabókarann ólöglega
skipaða, hr. Ólaf F. Davíðsson; og
leyndi sér ekki þá, hver hefir verið
aðaltilgangurinn með að fá hann hing-
að suður og koma honum að bankan-
um. Og er vonlaust þótti um hann,
var borið niður á einum merkum og
meiri háttar iðnaðarmanni. En hvort
sem það hefir þótt ekki nógu hefðar-
legt fyrir flokkinn, eða eitthvað annað
hefir valdið, þá var einnig hætt við
hann. Hr. G. B. var varaskeifan,
sem gripið var til í óyndis-úrræðum,
en þó með svo ákveðinni mótspyrnu
af hendi nokkurra fundarmanna, að
þeir fóru sína leið samstundis, er hin-
ir höfðu sitt fram. Maðurinn var og
er að ymsu leyti ekki af þeirra sauða-
húsi.
f>etta, að hr. G. B. taldi sig utan
flokka á fundinum um daginn, má
ekki misskilja. f>að er auðskilið, hvað
hann fór, er hann sagðist ekki geta
talist »heimastjórnarmaður« af því, að
hann hefði ekki verið í verki með að
flytja stjórnina heim hingað. f>ar með
sagði hann ekkert um það, hvort hann
gengi nú 1 stjórnarflokkinn eða ekki.
Og þótt svo væri, að hann ætlaði sér
það, þá gerist það ekki reglulega fyr
en þingmenn flokksins koma saman
um þingbyrjun næst og hann þarf að
fara að sækja flokksfundi með þeim.
f>ess er ekki langt að minnast, að
þingmannaefni hafi látið annað uppi á
kjörfundum um flokksfylgi en raun
varð á, er á hólminn kom.
Um þess kyns brigðmælgi eða tvö-
feldni kemur oss að vísu eigi í hug að
væna hr. G. B., og teljum vér hitt
miklu líklegra, að h a n n telji sig
raunar sjálfur af fullri einlægni utan
flokka, og viti hann ógjörla það, sem
er, að hvórki mundi honum lánast það
til frambúðar, þótt feginn vildi, né held-
ur væri nein leið að því fyrir hann, að
styðja þingræðið með því lagi; en þing-
ræðismaður eindreginn kveðst hann
vera.
Bn hvað sem því líður, þá er hitt
engum efa undirorpið, að stjómarliðs-
höfðingjarnir helga sér hann, treysta
því fyllilega, að hann v e r ð i sinn
maður eindreginn, hvar sem hann svo
sé staddur nú. f>eir hefðu ekki farið
að gerast meðmælendur hans að öðr-
um kosti. En það er fullkunnugt, að
það hafa þeir nú gerst margir.
Greinilegast tekur það þó af allan
efa um, hvar þetta þingmannsefni á
heima, er hann lýsti því yfir á fund-
inum um daginn, að hin nýja stjórn
hefði að sinni hyggju ekkert fyrir sér
gert. f>á er með öðrum orðum hvorki
ráðgjafaskipunaraðferðin nein ávirðing
í hans augum, né heldur það sem
gerst hefir síðan, svo sem afskiftin af
bönkunum báðum, þar á meðal hið
margnefnda skýlausa lagabrot við
bókaraskipunina, yms atriði i embætta-
skipun, meðferð á latfnuskólanum, o.
s. frv.
Nei. Sá maður, sem kemur til dyra
svo klæddur og með slíku föruneyti,
hann e r sannarlegur stjórnarliði,
hvort sem honum er það sjálfum full-
ljóst eða ekki.
En er þá nokkurt ódæði, að vera
stjórnarliði?
Nei. f>ví fer fjarri yfirleitt.
En eíns og nú stendur er bæði ó-
þarft og viðsjárvert, að fjölga þingliði
stjórnarinnar.
f>að er óþarft vegna þess, að stjórn-
in hefir nægan meiri hluta á þingi und-
ir, og á kost á að fjölga þingliðinu
sjálf með því að velja nú eintóma Bína
fylgifiska gallharða í hina konung-
kjörnu sveit.
f>að er viðsjárvert bæði vegna und-
anfarins atferlis stjórnarinnar sjálfrar,
sem bent hefir verið á hér að framan,
og vegna hins geysiharða aga, sem
stjórnarliðshöfðingjarnir hafa á sínum
mönnum, að ógleymdu því, hvernig
þéir brutust til valda, en stefnuskráin
hjá þeim sú aðallega, að balda yfir-
höfðingja sínum við völd, hvernig sem
hann svo reynist.
En er þá ekki andstæðingum stjórn-
arinnar jafnmikið áhugamál, að hrinda
höfðingja þessum af stóli, hvað sem
öllu öðru líður?
Nei. f>eir vilja styðja hann af
fullri alúð, ef hann reynist nýtur
stjórnari og þingræðissinni.
Öll brigzl í gagnstæða átt eru hé-
gómi og blekking.
f>að er grýla, sem vakin er upp til
blekkingar við alþýðu, að stjórnarand-
stöðuliðið berjist fyrir því eingöngu,
að ríða ofan ráðgjafann sem nú er, og
demba honum á eftirlaun. f> a ð hef-
ir engan ákveðinn höfðingja, er það
vill fyrir hvern mun koma til valda.
f> a ð lætur sig engu skifta, hvað
valdamaðurinn heitir, ef hann fer vel
með völdin. f> a ð hefir enga höfð-
ingja-ætt, er halda þarf uppi og alt sé
við miðað.
Sú var tíðin, að Reykjavfk var
brugðið um, að hún væri óísUnzk, að
hún væri dansklunduð. Hún mun
hafa til þess unnið þá.
Nú er hún að mörgu leyti einhver
íslenzkasti bletturinn á öllu landinu.
f>að getur enginn af henni borið, sem
til þekkir og hana vill láta njóta
sannmælis.
Vel færi á því, að hún léti það á
sannast næsta laugardag, og kysi á
þing þann manninn, sem vill með
engu móti gera sér að góðu fyrir lands-
ins hönd, að dönsk stjórnarvöld, dansk»