Ísafold - 03.09.1904, Blaðsíða 2

230
ur forsætisráðgjafi hlutist svo stórkost-
lega til um slíkt höfuðatriði í sjálfsfor-
ræði voru sem það, að h a n n ráði
því, hver er sérmálaráðgjafi vor, hver
er íslandsráðgjafi.
Sá maður er Jón yfirdómari Jensson.
Haun hefir auk þess mjög rnikla
kosti til að bera, þá er þingmann
mega prýða.
Vér eigum engan mann uppi nú vor
á meðal, sem kippir meir í kyn Jóns
Sigurðssonar að einbeittri alúð og fast-
heldni við réttmætar þjóðfrelsiskröfur
vorar, hreinlunduðum sannfæringar-
kjarki og fölskvalausri ættjarðarást.
Að þekking og vitsmunum er hann
meðal vorra allrafremstu manna. þar
fer saman einlægur framfaraáhugi ann-
ars vegar, og hins vegar varfærni og
fram8ýni hins hygna manns. f>að er
meira en lítið varið í að eiga á þingi
mann, sem óhætt ér að treysta, að
aldrei víkur þverfótar út af þeirri braut
til sannra þjóðþrifa, er samvizka hans
og óvenju-glögt hyggjuvit segir honum
rétta vera, ekki sízt á þeim tímum, er
hringlandi og stefnuleysi verður ofan
á, en ófrjó valdafíkn og taumlaus met-
orðagirnd hafa mest gengi.
Öfugi peiminn.
Skriftólið, sem ávalt eins og af
sjálfu sér eftir innri hvöt setur fram
öfugmæli í stað hins beina sannleika,
sem teiknar skugga í stað ljóss og
ranghverfir öllu, sem fyrir verður, í
skrípamynd ósanninda og blekkinga,
— ber þá vöru á borð fyrir mörg
hundruð fullorðinna, hugsandi manna,
er voru a þingmálafundinum síðasta,
að þar hafi blásið betri byr með fylg-
Í8mönnum valda-klíkuunar heldur en
með skorinorðu og hreinskilnu máli
Jóns Jenssonar.
En hjá því fer ekki, að öfugi pénn-
inn snúist einnig í þetta skifti á móti
hagsmunum þeirra, er beita honum
sér til varnar og sóknar.
Mörg hundruð kjósendur í Keykja-
vík eru of mörg gagnvitni til þess, að
snápurinn á öfuga skriftólinu geti
einn snúið ósigri valdaklíkunnar upp
í sigurvinning.
Og það bætir sízt úr óförunum,
þótt »dánumenskan« gangi einnig fram
grímuklædd í bandalagi við eiganda
og ábyrgðarmann öfuga pennans al-
ræmda. Menn þykjast sjá of ljóst
fyrir, hver endir h 1 j ó t i að liggja fyr-
ir slíkri »dánumensku«.
Bandalag skriftólsins og þess grímu-
manns er ískyggilegt veðramerki um
forlög valdaklíkunnar. |>að sem mönn-
um kann að þykja gott í fari þeirra,
er völdin hafa, og vera sárt um að
ekki verði algjörlega ónýtt til árang-
urs fyrir þjóðfélagið, er í hættu statt
fyrir tilverknað slíkra skjaldsveina, er
vaða fram fyrir almenning með svo
gegndarlausri ósvífni og með svo ófim-
legri frekju, að alla réttsýna menn
með óspiltri smekkvísi hlýtur að
hrylla við. Pertinax.
Hvalveiðar Norðmanna.
|>eir Hans Ellefsen og L. Berg,
hvalveiðamennirnir norsku, er rekið
hafa hvalveiðar vestra, á Onundarfirði
og Dýrafirði, eitthvað 12—14 ár sam-
fleytt, eru alfluttir þaðan og austur á
Mjóafjörð. Standa nú veiðistöðvarnar
-vestra með öllum hinum miklu húsa-
kynnum þar m. m. alauðar og mann-
lausar að kalla.
Af aflabrögðum þeirra eystra er ísa-
fold skrifað 24. f. mán. af Mjóafirði:
Um miðjan júnímánuð voru þeir
Berg og Ellefsen að kalla má varla
búnir að sjá hval.
Nú eru þeir um það leyti að hætta.
En á þeBSum tíma hefir Ellefsen
veitt eitthvað á 4. hundrað hvali og feng-
úr þeim á 10. þúsund tunnur af hval-
lýsi. En Berg hefir fengið á 3. hundr-
að hvali og rúmar 5000 tunnur af lýsí.
f>að er mikil veiði. En hvallýsi er
mælt að sé nú í ákaflega lágu verði á
heimsmarkaðinum.
Landssjóður fær þar nokkurra króna
tekjur. Enda mun honum eigi af
veita.
í sumar-sölskins blíðu.
i.
Að sigla kringum landið í sólskins
blíðu um hásumar.
Hve nær er það fagurt og irítt, ef
ekki þá?
Sunnudalur, Sunnuhvammur, Sunnu-
vogar.
Svo finst manni nærri alt mega
heita og eiga að heita þá.
En líklegast heldur Svalvogar á
þorranum
Hvilftirnar, skorurnar, skáparnir mn
í útkjálka-annesin, — alt er n ú með
skrúðgrænum gróðri, bjart og broshýrt,
í slíku grasári sem þetta er.
Bær í björtum hvammi
Þér brosir á mót.
Einu gildir, hvort hvammurinn er
inst við fjarðarbotn, í breiðum og
grösugum dal, eða yzt við sjó, með ó-
færuhlíðum eða þverhníptum björgum
á tvær hendur, en jökul að baki, —
alstaðar holar landinn sér niður og
reisir sér bæ.
Bú er betra,
Þótt búkot sé,
Halr er beima hver;
Þótt tvær geitr eigi
Og tangreftan sal,
Það er þó betra en bæn.
það er sjálfstæðisþráin, sem tvístr-
að hefir svona fyrir oss bygð landsins,
til mikils ógreiða samgöngum og sam-
tökum öllum, í stað þess að búa sam-
an í hverfum, eins og gerist annarsstað-
ar, og hafa útnesja-hvammana og
hvilftirnar til beitar.
En þeir e r u töfrandi, útnesjahvamm-
arnir og hvilftirnar og dalverpin, í há-
sumarsólskins blíðu, er þau lykjast
upp alt í einu, er minst vonum varir,
þá er
fyrir Lista
liðu fram viðir.
En Listinn hér er einhver Svalbarðs-
ströndin, einhver Kaldraninn, eitthvert
Barðið, einhver Stigahlíðin, svo nefnd
af einstigi, eða Grænahlíð, þannig
skírð í háði, af því að þar sér eigi
Btingandi strá hálfa eða heila þing-
mannaleið.
Og svo óvenju-landgott í þessum ó-
bygðahreiðrum. Skepnur gera þar
þrefalt gagn. En víða fult af fiski
steinsnar frá landi. Preistingin þessi
tvenn.
Ekki hugsað þá um hamfarir kára
gamla á vetrum. Hann hefir gert
þar mannahíbýlin sum svo kúruleg, að
ilt er að greina í góðum sjónauka af
skipsfjöl örskamt frá landi frá þúfum
og smáhólum annarsstaðar í túnbleðl-
inum. Sumstaðar vinnur hann alveg
slig á bygðinni og hrekur þaðan alt
kvikt um tíma, menn og málleysingja.
En svo er ef til vill reist þar bygð
aftur, eftir einn mannsaldur eða svo,
þegar hrakfarirnar fyrri eru úr minni
liðnar.
Á Þönglabakka við Þorgeirsfjörð,
Þar er ávalt nógleg jörð,
stendur í einhverjum gömlum öfug-
mælaljóðura, í háði talað. En ákaf-
lega getur verið búsældarlegt þangað
heim að sjá á sumrum. Og fiskisæld
mikil þar að jafnaði, að kunnugra
sögn.
Mundi það vera tómur hugarburður
og skýjaborgasmíð, að nýjum Otto
Wathne, sem settist i Flatey á Skjálf-
anda, með nóg fé milli handa, — haun
mætti gjarnan vera og ætti helzt
að vera al-íslenzkur — yrði lítið fyr-
ir að ausa þar auð fjár upp úr sjón-
um á skömmnm tíma? J> a r getur
engan veginn kallast óvistlegt. En
’nægðiu til fiskidráttar mjög fágæt.
f>ar þarf ekki aðbíða þess, að síldartorf-
urnar skríði alla leið inn í fjarðarbotn.
En samgöngur við aðra landsfjórð-
unga og önnur lönd engu óhægri þaðan
né fátíðari nú orðið en var frá Reykja-
vík fyrir svo sem einum mannsaldri
eða ekki það.
Vér erum ekki búnir að læra til
hálfs enn hyggilega hagnýting hinna
stórum auknu og landssjóði ærið kostn-
aðarsömu samgöngufæra á sjó, öðru
vísi en til ferðalags í hæsta lagi og
aðflutninga frá öðrum löndum.
Siglufjörður er ein útkjálkahvilftin.
|>ar lágu nú, í miðjum f. mán., gamlir
sujóskaflar alveg niður við láglendi að
kalla. þar var farið á skíðum milli
kauptúnsins og prestsetursinsá Hvann-
eyri í fardaga lok. Og þó kom bat-
inn þar, skjótur og gagngerður, eins
og annarsstaðar, nær 3 vikum áð-
ur, fyrir hvítasunnu. Jökullinn var
svo mikill og seinunninn, þrátt fyrir
beztu sólbráð. En nú var alt vafið í
grasi. Einstaklega björgulegt, til lands
og sjávar. Sjávarfengurinn þó marg-
falt tilkomumeiri þá. Gullinu ausið
upp úr sjónum líklega svo tugum
tunna skifti. En — af Norðmönnum
aðallega eða nær eingöngu að kalla.
J>ar hafði komið síldarganga óvenju-
mikil fyrir fám vikum, þar og í Eyja-
fjörð utanverðau. |>á létu Norðmenn
ekki á sér standa. |>eir voru óðara þar
komnir með á annað hundrað fiski-
skútur, auk fjölda gufuskipa til milli-
flutninga. Floti þessi hinn nnkli
var sumur frá Stafangri og Hauga-
sundi, en meiri hlutinn frá Álasundi;
þar veitir ekki af að draga vel að
sér til uppbótar fyrir brunann mikla í
vetur. |>eir láta hendur standa
fram úr ermum, Norðmenn, þegar
þeir komast í annan eins vað.
J>rjú eða fjögur geymsluhús höfðu
þeir nýreist fyrir ofan fjöruna í
Siglufirði, og síldartunnur lágu þar
uppfrá í stórum flekkjum, svo þúsundum
skifti, og biðu flutnings. Flutningaskipin
höfðu ekki undan. Um 30 kvenmenn
höfðu verið fengnir innan af Eyjafirði
til að gera til síldina (kverka hana) og
salta, í viðbót við það sem Siglufjörð-
urinn gat mist, og 40 höfðu Norðmenn
útvegað sér heiman að, austan um
haf. Daglaunin 6—8 kr.; sumar kom-
ust upp í 10. Gjaldið er 50 a. á
tunnuna; en 12—16 tunnur leika sér
vanir kvenmenn að fylla á dag, og
komast sumir alt að 20.
Varla fekst til matar úr sjó um
þessar mundir á Akureyri eða í innan-
verðum Eyjafirði. Og mjög svo ráða-
lausir stóðu menn uppi þar að eiga
hlut í þeim mikla uppaustri í utan-
verðum firðinum, ekki lengra en það
er. Vantar að geta fært útgerðarbú-
slóð sína og mannafla í snatri þangað,
sem síldina ber að landi, þótt litlu
muni tíl þess að gera. J>ar þarf inn-
fjarðargufubát. —
Merkilegt, að ekki skuli vera bygð
í þe8sum dal, segir einhver farþeganna,
er við blasti beint upp undan grösug-
ur dalur, mjór og langur nokkuð,
milli Barðans og Skagafjalls, framau á
nesinu milli Ónundarfjarðar og Dýra-
fjarðar. Hann heitir Nesdalur.
J>eir hafa hann fyrir nauta-afrétt,
Onfirðingar, anzar einhver kunnugur.
J>au eru þar í sjálfheldu, nautiu.
Landið ætti að kaupa dalinn, segir
annar, og gera hann að afrétt fyrir
grænlenzk moskusnaut. J>aðan mætti
8Íðan birgja upp alla heimsins dýra-
garða að þeirri fágætu skepnu, sem
keypt er dýrum dómum, jafnvel gefið
fyrir svo þúsundum kr. skiftir, auk
þess sem naut þessi er hin arðsam-
asta skepna hins vegar vegna ullar og:
holda, og mætti fylla með þeim óbygðir
landsins; þau ganga úti í hörðum
vetrum.
En að ná þeim, lengst norðau vir
Grænlandsóbygðum austanverðum?
Hefði þessum 50 þús. kr., sem bætt
var við Samein. gufuskipafél. á al-
þingi í fyrra, verið varið heldur til að
búa leiðangur í þeim erindum í sam-
lögum við norsk belveióiskip eða hval-
veiða, er þar reka veiði sína nærri
sumar eftir sumar, mundu þær hafa
borið mun meiri arð.
Já, hver kann þar um að dæma?
B. J.
Undirröðurs-ólilntvendni.
J>eim kvitt hefir brugðið fyrir (en
getur þó vel verið tómur uppspuni úr
miður hlutvöndum »heimastjórnar«-
mönnum), að beitt sé þeim rógi gegn
héraðslækni Guðm. Björnssyni til að
spilla fyrir kosningu hans, að hann
ætli sér, ef hann kemst á þing, að fá
lögleidda vatnsveitugjaldsskyldu á bæj-
armenn alla, hvort sem þeir nota hina
fyrirhuguðu vatnsveitu eða ekki, ef
hún kemst á.
J>að þarf mikla óhlutvendni til þess
að beita slíkum rógi, þvert ofan í ský-
lausar yfirlýsingar hans á almennum
borgarafundi hór í vor, og þvert ofan
í það sem allir því máli kunnugir vita,
að satt er og rétt.
ísafold er andvíg kosningu hr. G.
B. á þing í þetta sinn, af greinilega
útlistuðum ástæðum á öðrum, stað hér
í blaðinu. En á svona löguðum vopn-
um gegn houum í þessari kosningar-
baráttu hefir hún megna andstygð, og
leyfir sér að skora á sína bandamenn
í þeirri baráttu — e f nokkrir eru þar á
meðal, er slíkum eða þvílíkum ráðum
beita, — að óvirða ekki réttan og góðan
málstað með þess kyns athæfi.
Bremiisteinsnáuii
Breta í J>ingeyjarsýslu er hú það
miðað áleiðis, að fullráðið er, að
brennisteinn verði tekinn upp í haust
úr J>eistareykjanámum og honum ekið
til sjávar í vetur á hjarni og ís.
Leigusamningur um námana kvað hafa
verið gerður um miðjan f. m., við
Grenjaðarstaðakirkju, og er leigan
1800 kr. eitt skifti fyrir öll og 1 kr.
gjald að auki fyrir hverja smálest
brennisteins, sem flutt er úr námun-
um. Járnbraut á því næst að laggja
næsta suinar frá námunum til Húsa-
víkur.
Englendingur sá, er fyrir ræður
framkvæmdum þessum og Mr. Black
nefnist, kvað og hafa skoðað Fremri-
Námur, og vill halda, að þar sé ein
miljón smálesta af brennisteini. J>ær
námur á landið.
Landsbnnaðarfélagið.
Forseti þess, lektor J>órhallur Bjarn-
arson, kom með Hólum frá Seyðis-
firði. Eftir fundarhald á Akureyri i