Ísafold - 03.09.1904, Blaðsíða 3

231
milliþinganefnd í lnndbúnaðarmálum
hafði hann í lok júlímánaðar farið
austur fingeyjarsýslu til Vopnafjarð-
ar og þaðan um Héraðið. Á þeirri
leið hélt hann fundi að Grýtubakfea
í Höfðahverfi, á Hofi í Vopnafirði og
að Eiðum. Ásamt starfsmönnum fé-
lagsina, er voru nyrðra, var hann á
nokkrum fundum í Skagafjarðar og
Eyjafjarðar sýslum og við sýningar í
Vatnsdal og á Sauðárkróki, og á að-
alfundi Eæktunarfélags Norðurlands í
byrjun júlímánaðar.
'Að stjörna og að lilýða.
Margt er þarft sagt og vel sagt í
nýkomnum Aldamótum (13. árg.). f>að
er og engin nýlunda um það rit. Les-
andinn rekur sig þar á hvern hug-
vekjukaflann eftir annan, sem honum
verður ósjálfrátt að segja um: þetta
þyrfti hvert mannsbarn á landinu að
heyra og taka vel eftir því.
Hér er ein slík klausa, úr grein, sem
heitir Skólastjórn með enskum þjóð
um, og víkur að ólaginu alræmda á
lærða skólanum hér, um leið og lýst
er gagnólíku lagi á enskum skólum.
|>ar er farið svofeldum orðum um eitt
alkunnugt þjóðarmein vort:
Vér höfum eigi lært enn þá list, að
stjórna. Og enn síður höfum vér num-
ið listina þá að h l ý ð a. En til þess
að læra að stjórna þurfum vér fyrst
að læra að hlýða. Vér þekkjum eng-
an heraga, eigum engan hershöfðingja,
er byrjað hefir og orðið að æfa sig í
að hlýða án skilyrðis og mótmæla í
hverju, sem honum hefir skipað verið,
og hefir áunnið sér foringjatign sína
með því, að taka öðrum mönnum fram
í hlýðni. Vér eigum heldur engin stór
hafskip, er ganga milli landa, þar sem
líf og velferð er undir þvf komin svo
að segja dags daglega, að sýna ná-
kvæma hlýðni í öliu. Ekki eigum vér
heldur neiuar eimlestir, er gangi með
miklum hraða yfir landið þvert og
endilangt, þar sem ábyrgðin er svo ó-
skapleg, að eitt óhlýðnisatvik getur
orðið hinu ótakanlegasta fjörtjóni vald-
andi. Alt þetta kennir þjóðunum að
hlýða. En í þennan þarflega skóla
fær svo sem enginn ísleadingur að
- ganga-
þ>egar komið er til íslands á stóru
útlendu hafskipi, þer sem verið hefir
stjórn og regla í ágætu lagi alla leið,
og naumast heyrst orð talað, þegar
skipshöfnin hefir verið að gegna störf-
V um sínum, nema fyrirskipanir skip-
stjóra í örscuttum setningum, bregður
manni heldur en ekki í brún, þegar
bátarnir koma úr landi, þar sem allir
tala og skipa fyrir, ekkert heyrist fyr-
ir eintómri orrahríð orðanna, alt lend-
ir í fumi og ráðaleysi, því enginn kann
að stjórua og enginn að hlýða. Mað-
ur þarf eigi annað en að veita þessu
eftirtekt, til þess að sannfærast um,
hve skamt vér erum ó leið komnir í
þessu tvennu.
J>ó að þessi lýsing í síðustu máls-
greininni, um orrahríð orðanna o. 8.
frv., eigi hér engan veginn alstaðar við
nú orðið, sem betur fer, þá eimir þó
svo mikið eftir af því sleifaralagi á
stjórn og aga, sem þar er lýst, að
ekki verður raunar ofsögum af því
sagt yfirleitt, né nein vanþörf á, að
fara um það beiskum orðum og alvar-
legum.
Veitt brauð. Tröllatunguprestakall
hefir veitt verið 31. f- m. Joni Brandssyni
presta8kólakandidat.
Til fiskimanna á íslandi.
Á hafrannsóknarskipinu Thor hefir
í sumar verið merkt og slept aftur
allmiklu af þ o r s k i á ýmÍ38Í stærð
(mest þyrsklingi og stútungi). Merk-
ið er hvítur beinhnappur og látúns
plata með stöfunura Da og númeri
(eins og á kolunum í fyrra). Merkið
er fest (með silfurvír) á tálknlok
(kjálkabarð) fisksíns.
Ef nú fiskimenn á Islandi skyldu
veiða þannig merkta fiska, eða skar-
kola þá, er merktir voru í fyrra, þá
er það vinsamleg bón mín til þeirra,
að þeir vilji senda merkið, ásamt skrif-
legri skýrslu um, hvar, hvaða dag
máuaðar og á hvaða dýpi fiskurinn
veiðÍ8t og nákvæmt mál á lengd
fisk&ms (i þumlungum eða sentiinetr-
um) frá snjáldri til enda sporðuggans,
til Bjarna Sæmundssonar fiskifræð-
ings í Eeykjavík. Borgar hann fyrir
mína hönd 1 krónu fyrir hvert merki
(ósamt meðfylgjandi skýrslu) og burð
argjald, er á kann að falla.
Eg vil einnig biðja alla málsmet-
andi menn, er áhuga hafa á þessu
málefni, að hvetja almenning til að
hafa góðar gætur á hinum merktu
fiskum og vanrækja eigi að gefa skýrslu
um þá, og halda merkjunum til skila,
ef þeir veíðast.
fess skal getið, að merking þessi
er gjörð til þess að komast eftir því:
1) hvernig þorskurinn hagar göngu
sinni við ísland, og 2) hve lengi hann
er að ná fullum vexti.
Loks vil eg biðja þá fiskimenn, er
ekki halda blöðum sínum saman, að
klippa þessa grein úr og geyma hana,
svo síður sé hætt við, að þau atriði
gleymist, er skýrslu þarf að gefa um.
Thor p. t. Keykjavík
27. ágúst 1904.
' • Jolis. Schmidt
Dr. phil.
Skiptapi og inanntjón.
Skrifað er ísafold af Austíjörðum í
f. mán.:
jþað slys vildi hér til í sumar, að
fiskiskúta, er Konráð kaupm. Hjálm-
arssou á Mjóafirði hafði keypt sér fyr-
ir skömmu í Norvegi til að hafa hér
við reknetaveiðar, kollsigldi sigíNorð-
fjarðarflóa í landnorðanstormi og stór-
sjó 14. júlí. Var þó skipið sagt gott
sjóskip, og vel reyndist það hingað til
lauds og hrepti þó versta veður. Skip-
verjar voru 8 alls, 7 íslendingar, alt
ungir menn og dugandi, og 1 Norð-
maður, skipstjórinn, hann komst af, en
hinir druknuðu allir; og bjargaói hon-
um það, að hann kunni að fleyta sér
á sundi. Hann var 3 stundir á kjöl,
þar til er hvalveiSabát úr Mjóafirði bar
þar að, frá Berg, og bjargaði honum,
en dró skipið inn á höfn á Norðfirði.
|>eir er druknuðu voru :
Ólafur Ólafsson, kvæntur, átti 2
börn ó öðru og fyrsta óri, var búinn
að vera nokkur ár þar í Mjóafirði;
Jónas Eyólfsson, Erlendur Sigurðsson,
Jporsteinn þorsteinsson, Magnús Gísla-
son, Jón Jónsson, allir Sunnlendingar.
Og loks Páll Eyólfsson, austfirzkur.
Skipið hét Hanna.
Dáinti er
hér í bænum 31. f. mán. fyrrum al-
þingismaður Daníél A. Thorlac-
■ i u s, eftir langa vanheilsu (máttleysi),
rúmlega hálfáttræður, f. 1828. Hann
var sonur hins þjóðkunna merkismanns
Árna heit. Ó. Thorlacius umboðsmanns
í Stykkishólmi. Hann var við verzl-
un öðru hvoru framan af æfinni, kaup-
félagsstjóri um eitt skifti, og þing-
maður Snæfellinga nokkur ár. Hann
var kvæntur Guðrúnu Jósefsdóttur
héraðslæknis Skaftasonar, er lifir mann
sinn, ásamt 3 börnum þeirra hjóna,
og er þar á meðal kona Magnúsar
kaupm. þórarinssonar. og Árni D.
Thorlacius búfræð.
Daníel heit. Thorlacius var val-
menni og áhugamaður um almenu
ingsmál.
Ilt er að eiga —
Það er &att bezt að segja, að því fer
fjarri, að hr. Guðm. Björnsson sé öfunds-
verður af greiðvikui og vinahótum hinna
uyju flokksmarma sinna, »heimastjórn-
armannanna«.
Fyr má nú vera frammistaða!
Jón Olafsson, merkisberi hans á kjós-
endafundiuum á laugardaginn var, bar
þar uierkið svo fimlega, að til fullkom-
ins ósigurs ieiddi fyrir þá félaga. Það var
fyrsti greiðinn, sem »heimastj.mennirn-
ir« gerðu þingmannsefui sínu.
Svo kemur Þjóðólfur í gær.
Hann vill auðvitað ekki vera eftirbát-
ur annara í greiðvikninni við vini(?)
sína, fremur en vant er. En greiðinn
er reyndar ekki þægilegri en svo, að það
er jafnvel efamál, hvort Þjóðólfi er
tráandi til að gera annan eins bjarnar-
greiða af fákænsku einni.
Það er einmitt í því rnáli, sem ætla
mætti að væri aðaláhugamál hr. G. B.
og helzt væri von til að gæti áunnið
honum fylgi kjósenda fram yfir hitt
þingmannsefnið, sem sé bindindismáliuu.
Þjóðólfur er svo hlálegurað birta a sömu
blaðsíðunni svör hr. G. B. í því máli á
kjósendafundinumog svör hans við spurn-
ingutn G.-T.-stúknanna hér í bænum.
Það er öllum templurum vitanlegt, að
hr. G. B. hefir jafnan, síðan hann gerðist
bindindismaður, verið mjög ákveðinn v f n-
sölubannsmaður, og svo hefir hann
verið alt til þessa; en atinars hefir vín-
sölubannsstefnan mjög lítið fylgi meðal
templara og landsmanna yfirleitt.
En á kjósendafundinum brá svo kyn-
lega við, að þingmannsefnið m i n t i s t
varla á þá stefnu, en vildi þó á
hinn bóginn ekki f'ytja aðflutningsbanns-
frumvarp á þingi fyr en þjóðin hefði
greitt atkvæði í því ntáli við þingkosn-
ingar 1908 eða 1909. Frá þessu skýr-
ir Þjóðólfur, og er honum trúandi til að
hafa það rétt eftir.
Fjórurn dögum síðar koma svo svörin
við spuruingum G.-T. stúknanna, og skýr-
ir hr. Árvakur ftá þeim á sömu blað-
síðu í Þjóðólfi. Nú er hr. G. B. orðinn
yrðislaust, eftir því sem Árv. seg-
ir, og notar hann tækifærið óspart til að
skora á alla bindindisviui að fylgja nú
aðflutningsbannsmanninum.
Grípa skal gæs meðan gefst, hefir
Árv. lntgsað með sér.
En hitt hefir honum fráleitt hugsast,
að Þjóðólfur mundi gera honum þatm
grikk, að birta laugardags-skoðanir hr.
G. B. (frá laugard. 27. f. mán.) á sömu
blaðsíðunni.
Eða kannske Árvak finnist ekkert at-
hugavert við þetta?
Kannske hann hafi sjálfur einhvern
tíma reynt líkar »kúnstir«?
Það væri þó víst óhugsandi, að hon-
um hefði fyrir skemstu fundist, að næsta
þing þyrfti að athuga fleiri mál en at-
vinnumálin og bindindismálið, þótt hann
telji nú engin öunur mál á dagskrá?
Já, »við erum nú Iandvarnarmenn«,
Árvakur sæll!
Bindindisvinur.
Siðdegisguðsþjónusta i dómkirkjunni
á morgun kl. f> (sira Jón Helgason).
Málaferlavindurimi.
því munu að vísu ekki margir fást
til að trúa, að hægt sé að fá blað
(ísafold) dæmt fyrir að birta kæru
yfir embættismanni, eða þá dóm, setn
gengur honum í móti.
Hvað getur þá snæfelska valdsmann-
inum gengið til málaferlabröltsins við
ísafold, án nokkurrar vonar um dóm
sér t vil?
Honutn getur gengið fleira en eitt
til um það og fleira en tvent jafnvel.
Hann þarf t. d. að losa prentsv6rtu-
skósveininn sinn úr gapastokk sem
ósannindamann að því, að hann,
(valdsmaðurinn) væri búinn 26. f. mán.
að höfða svo og svo mörg mál gegn
ísafold út af þar til greindum mót-
gerðurn. það hygst hann að gera
með því, að snúa skröksögunni upp í
spádóm, er hann lætur þá rætast nokkr-
um dögum síðar. Gerir sér von um,
að »fólkið« taki ekki eftir því yfirklóri
og láti gott beita.
Annað er von sú eða ímyndun, að
það sama »fólk« slengi saman í hug-
anum málshöfðun og dómi; að það
haldi að sá, sem mál er höfðað á hend-
ur, sé þar með sama sem dæmdur,
og láti sér finnast til um, hvað valds-
maður þessi spjari sig.
þriðja hvötin getur verið sú, að af-
skiftaleysi yfirboðara af vítaverðu em-
bættisatferli bans verði afsakanlegra í
almennings augum, er það spyrst, að
blað sé lögsótt fyrir að minnast á
það.
Fyrir þetta þrent getur maðurinn
talið sér vel tilvinnandi að þyrla upp
dálitlum málaferlavindi, þótt vonlaus
sé um frekari árangur.
Eitt er og nokkur bending, hvert
vit muni vera í þessum málshöfðun-
um, og það er það, að ekki hefir feng-
ist gjafsókn í þeim né þar til heyr-
andi hreinsunar-skipun, ekki meir en
vant er þó að standa á þeim greiða
við embættismenn, sem þurfa að hefna
sín á berorðum blaðamönnum.
En það er nú einu sinni svo um
þá, að enginn málaferlavindur keyrir
þá í skriðdýrahóp brotlegra embætcis-
manna.
" Aðflutningsbann
eða vínsölubann
Athugasemd.
Þess er getið í síðasta blaöi ísafoldar,
og nú í dag eudurtekið í Þjóðólfi, að
Guðm. héraðslæknir Björnsson hafi, sem
svar upp á fyrirspurnir frá ntór á þing-
malafundinum um bindindismálið, tjáð
sig með aðflutningsbanni, þegar það
sýndi sig, að meiri hluti kjósenda
landsins væri því hlyntur; annars hafi
hann talið vínsölubann vænlegra sem
millistig.
í tilefni af þessu vil eg leyfa mér
að gera þá athugasemd, að eftir því,
sem síðar er fram kornið, er þetta n ú,
að minsta kosti, e k k i hin rétta skoðun
Guðm. Björnssonar á bindindismálinu.
Eftir að þingmálafundurinn var haldinn,
sendu stúkurnar hér í Reykjavík skrif-
legar fyrirspurnir til þingmannaefnanna
beggja, meðal annars um það, h v o r t
þeir vildu greiða atkvæði með
aðflutningsbanni hv e n æ r
sem það kærni fram áalþingi,
o g hvort þeir vildu gjörast
flutningsmenn að aðílutnings-
bannsfrumvarpi þegar á næsta
þ i n g i. Þessum spurningum hefir G.
B. báðum svarað j á t a n d i, og hefir
engin skilyrði sett um meiri hluta