Ísafold - 17.09.1904, Page 1

Kemnr út ýmist einn sinni efJa
tvisv. i vikn. Yerð árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
il1/, doll.; borgist fyrir miðjan
’úli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október.
Afgreiðslnstofa blaðsins er
Austurstrœti 8.
XXXI. árer
Reykjavík laugardaginn 17. september 1904
61. blað.
JtiOÁulijMa'lýa-lim
1. o. 0 F. 8692381/,
Augnlœkning ókeypis 1. oir 3. þrd. á
bverjnm mán. kl. 11—1 i spltalanum.
Forvgripnsafn opið mánud., tnvd. og
'id '1—12.
Hlutabankinn opinn kl. 10—0 og
•’S1/*—71/,.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á Iiverium degi kl. 8 árd. til kl. 10 siðd.
Almennir fundir á bverju föstndags- og
■nunnudagskveldi kl. 81/, siðd.
Landakotxkirkja. Guðsþjónusta kl. 9
og, kl. 6 á hverjnm helgum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravitj-
sendur kl. 10'/,—12 og 4—tí.
Landsbanlcinn opinn hvern virkan dag
* 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókasaftt opið hvern virkan dag
ai. J-2—3 Og: kl. tí—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud.
djg ld. kl 12—1.
Náttúrugripasafn, í Yesturgötu 10, opið
a sd. kl. 2—3.
Tannlœkning ókeypisiPósthússtræti 14b
l. og 3. nianuo. hvers uian. kl. 11—1.
Gufuskipafélagið
THORE
^ryggvi Ronungur
fer héðan beina. leið til Kaupœanna-
hafnar á sunnudaginn 18- sept.
kl- 4 e. m.
Sbipið kemur hingað aftur eftir c. 3
vikur (11. október).
Alþingiskosnmgin i Reykjavik.
Hún fór svo, 10. þ. m., að héraðsl.
-Huðmundur Björnsson hlaut
367 og yfirdómari Jón Jensson 327 af
gildum atkvæðum. Guðm. Björnsson
fekk þar að auki 10 atkvæði, er yfir-
kjörstjórn dæmdi ógild, og Jóu Jens-
son 4. Ennfremur ónýttust 7 atkvæði
fyrir það, að undirkjörstjórnin ein
hafði farið rangt með þau af misskiln-
ingi, látið þau ekki í atkvæðakassann,
heldur sér í umslag og kallað »vafa-
söm atkvæði«, og farið þar alveg utan
við kosningalögin.
Greidd atkvæði voru því alls 715,
af rétt 1200 kjósendum hér í bæ.
Síðast, í fyrra, voru hér greidd 460
atkv. alls af um 800 á kjörskrá. það
verður furðulíkt hlutfall.
þeir, sem hærra hlut báru í þessari
kosningu, kalla Guðmund BjörnsBon
rétt kjörinn þingmann Réykjavíkur,
svo sem nærri má geta. En svo mik-
il missmíði hafa á henni orðið, að ó-
lögleg er hún að öllum líkindum.
Enda hefir verið kært yfir henni. það
er þingið eitt, meiri hlutinn, sem þar
hefir úrskurðarvald. Og þó að al-
menningi sé minnisstæður úrskurður
þess meiri hluta í fyrra um Stranda-
sýslu-kosninguna sérstaklega, þá tjáir
ekki að ganga að því vísu fyrirfram
um svo marga útvalda rnenn þjóðar-
innar, sem þarf til að ráða úrslitum,
að ekki sé til neins að kæra fyrir þeim
nein kosningarafglöp.
Af ófriðinum.
Svo lauk höfuðorustu þeirri, er get-
ið var um í ísafold um daginn að þá
væri byrjuð með Rússum og Japön-
um við Líaó Yang í Mandsjúríu, höf-
uðstöðvar Rússa þar eftir flóttann úr
orustunni við Yaluelfi 1. maí, að Jap
anar unnu þar frægan sigur og sett-
ust í borgina 4. þ. m., en Kuropatkin
þá flúinn þaðan norður á leið til Muk-
den.
Barist var eigi skemur en 10 daga
samfleytt, þótt kallað sé, að höfuðor-
ustan hafi staðið 3 daga, í mánaða-
mótin. Japanar höfðu þar allan sinn
landher, utan það er situr um Port
Arthur. þ>að mun hafa verið á 3.
hundrað þúsund vigra manna, er Jap-
anar höfðu þar á að skipa, og fyrir
liðinu yfirhershöfðingjarnir, Kuroki,
Oku og Nodzu. þeir sóttu að Rúss-
um sinn úr hverri átt, austan, sunn-
an og vestan. Barist var af frábærri
hreysti af hvorumtveggja. Kuropat-
kin fær og lof fyrir, hve vel honum
hafi tekist að forða sér og meiri nluta
sinna manna eftir það er flótti brast
í lið hans. Mannfall varð ógurlegt.
Japanar kannaBt við, að þeir hafi mist
10,000 manna, er fallið hafi eða orð-
ið óvígir. En Rússer segja 30,000.
|>ar ber aldrei saman, og hafa Rússar
reynst áður mjög ýknir oftast nær.
.Japanar fullyrða hins vegar, að hálfu
meira hafi mannfallið orðið af Rússum
en Japönum.
Mikla liðssveit af Rússum, 25,000
manna, og fyrir henni Stackelberg
hershöfðingja, höfðu Japanar króaS af
vestur frá Líaó Yang og gert viðskila
við meginherinn. Síðustu fréttir segja,
að því liði hafi Japanar síðan tvístrað
öllu og gjöreytt.
þetta er annar höfuðsigur Japana
á landi. Hinn fyrri var sá við Yalu-
elfi 1. maí. En svo frægur sem hann
er og ófarir Rússa ærið tilfinnanleg-
ar, þá er hann þó minni en Japanar
höfðu gert sér von um, er Kuropatkin
komst undan með meginþorra síns
liðs. Japanar ætluðust til, að Rússar
hetðu sömu för þar við Líaó-Yang eins
og Frakkar við Sedan 1870. það
varð ekki. En kalla má hana líka
þeirri, sem Napóleon mikli fór við
Leipzig 1813, segir Times.
Rússar bera sig karlmannlega. Þeir
taka því mjög fjarri, að þessi orusta
ráði úrslitum ófriðarins. það hefði því
að einsorðið, segjaþeir, að Japanar hefðu
farið þar halloka og þeirra lið eyðst
og tvístrast. Enda só ófriður þessi
ekki háður af þeirra hendi, Rússa, til
þess að ná í dálitla landræmu, held-
ur liggi við sæmd Rússaveldis og veg-
ur þeirra austur þar. Fyrir því verði
að halda honum áfram til þess er
því sé borgið. |>eir hafi, Rússar, átt
við slíka pilta áður, sem Japana, og
láti sér ekki bilt við verða, þótt smá-
skeinur hljóti af þeirra fundi.
þrjár nýjar höfuðdeildir ráðgera
Rússar nú að vígbúa heiman að, um
100,000 manna, og ætlaði keisari að
bregða sér suður til Odessu að kanna
þær og leggja yfir þær biessun sína
áður en þær legði á stað þaðan austur.
f>eir tala um, Rússar, að hernaður-
inn muni standa yfir í allan vetur og
fram á vor. |>eir hafa ógrynni manna
af að taka, margfalt meiri en fjand-
menn þeirra. En fjárþröng komast
þeir fyr í líklegast.
f>að er eitt hið mesta hagræði Jap-
önum eftir þennan sigur, að nú hafa
þeir vald á járnbraut alla leið frá sjó
til höfuð8töðvanna nýju í Mandsjúríu,
þar í Líaó-Yang. f>að greiðir stórum
fyrir aðdráttum vista og vopna, svo
og liðsauka, ef til kemur.
Rússar mistu 200 fallbyssur áður
en þeir flýði frá Líaó-Yang. f>eir
lögðu eld í vÍ8tabirgðir þar. En Jap-
anar fengu slökt hann og bjargað
meiri hluta þeirra.
Japanar gerðu höfuðhrið að Port
Arthur dagana 27.—31. ágúst, land-
megin. Mælt er, að þá hafi þeir unn-
ið útvirkin öll nema 3, en látið 8000
manna; Rússar ekki nema 3000. Setu-
liðið komið nú ofan í 12000. Haft er
eftir Japönum, að þeir búist við að
þurfa að sitja um borgina 2 mánuði
enn.
Japönum hefir nú loks tekist að
jafna nokkuð á Vladivostock-flotadeild
Rússa, þeirri er gert hafði þeim svo
marga skráveifu. Kamimura aðmíráll
barðist við hana í Kóreusundi, sökti
einum bryndrekanum, Rurik, en rak
hina tvo á flótta, Gramoboi og Rossia;
þeir komust aftur til Vladivostock við
illan leik og fallið af þeim mjög margt
manna. Bjargað var mestallri skips-
höfninni af Rurik, um 600 manna.
f>á hafa Japanar sópað svo vand-
lega 8jóinn allan milli sín og Rússa,
að þar þurfa þeir ekkert að óttast
framar. f>ar eru Rúasar kveðnir al-
veg í kút. f>eir hafa engar nytjar
herskipa þeirra, er brutust út af höfn-
inni í Port Arthur 10. f. m. og Jap-
anar tóku á móti þá. þeir gerðu þau
ýmist óvíg eða söktu þeim eða hröktu
inn á griðahafnir, þar er þau urðu að
gerast slypp síðan. f>að lítið sem eft-
ir er inni á höfn í Port Arthur, kemst
eigi út þaðan. En vinnur Rússum
dálítið gagn þó gegn umsátarher
Japana.
Síddegisguðsþjónusta i dómkirkj-
unnL á morgnn kl. 5 (síra B. H.).
Við Landsbankann
er ráðinn nýr starfsmaður kaupmað-
ur V. Claessen á Sauðárkrók. Hann
mun eiga að taka við 1. oktbr., um
leið og landfógetinn skilar af sér em-
bættinu.
Kvæðalestur
hr. O. P. Monrads m. m. hér
sunnudaginn 11. þ. m. í Iðnaðar-
mannahúsinu var mjög vel sóttur,
húsfyllir. Auk nokkurra ljóðmæla
þeirra Henr. Ibsens (Terje Viken) og
Björnstjerne Björnssons flntti hann hið
ágæta leikrit B. B.: De Nygifte. Auk
þess sungu stúdentar nokkur lög,
meðal annars Ja vi elsker og Bára blá,
þar á meðal Sigfús Einarsson so lo.
Kosningarúrslitin
i höfuðstaðnum.
Sigur vann það í bili, stjórnarliðið
hér í bænum, í þessari kosningu, hvort
sem hún verður nú gild metin eða
ekki, Hann er smár að vísu, 53 at-
kvæði af 100, gegn 47, en nægur til
greinilegs úrskurðar, ef löglegur verð-
ur metinn, — úrskurðar um það, hvor
frambjóðandanna skuli þingmaður
verða, en alls ekki um hitt, hvorum
megin höfuðstaðarlýðurinn sé yfirleitt,
stjórnarinnar eða andstæðinga hennar.
Til þ e s s er munurinn langt um of
lítill. Frá þ v í sjónarmiði má segja,
að flokkarnir vegi salt hvor í móti öðr-
um. Hálft annað til tvö hundruð hefði
mátt segja að skæri úr á hvora hlið-
ina sem verið hefði; minna ekki, af
svona miklum kjósendafjölda.
Mjög fer því fjarri, að þetta geti
»heimastjórnar«-sigur heitið, svo smár
sem hann er.
f>ví hvernig fekst hann?
Með þvi að halda sig að þingmanns-
efni, sem verið hefir til skamms tíma
á bandi með Framsóknarflokknum og
ekki vill enn láta kalla sig »heima-
stjórnar«-mann, heldur hefir að eins
heitið stjórninni, sem nú er, fylgi sínu.
Hann byrjaði nú meira að segja á þvf,
að fá sér ymsa meðmælendur úr hóp
Framsóknarflokksmanna.
Reglulegan, gamlan »heimastjórnar«-
mann sá liðið sér alls ekki fært að
leggja á stað með. f>á sá það sér ó-
vænna. f>að v a r ð að hafa það
svona, þótt súrt þætti í broti.
Hvað leikslokum hefir valdið aðal-
lega.
Yms áður notuð misindisráð liðB-
höfðíngjanna stjórnarmegin miklu síð-
ur nú en fyr, vegna hinna leynilegu
kosninga. Stöku maður sjálfsagt keypt-
ur til að koma ekki á kjörfund; stöku
manni meinað að fara úr vinnu til að
kjósa, ef hann hafði verið svo ófor-
sjáll að láta uppi, að hann ætlaði að
kjósa Jón Jensson; við stöku mann ef
til vill beitt atvinnuloforðum eða at-
vinnumissishótunum, og stöku ein-
feldning talin trú um það um leið, að
hægt væri að komast fyrir, hvernig
hann kysi.
Andróðurinn gegn G. B. stafaði
ekki af vantrausti á þingmannshæfi-
leikum hans yfirleitt, heldur því tvennu
aðallega, að hann vill ekkert gera
úr hinu háskalega stjórnarBkrárbroti,
sem framið var með skipun ráðgjafans
í vetur, og a ð mjög mikil sveit kjós-
anda hér telur Jón Jensson alveg ó-
missandi á þing af ymsum ástæðum