Ísafold - 12.10.1904, Blaðsíða 3

267
Nýjar bækur.
íslenzk-ensk orðabók eft-
ir G. T. Zoega. Reykjavík 1904. (Sig.
Kristjánsson). VIII+ 560 bls.
L j ó ð m æ 1 i eftir Matthías Joc
humsson III. bindi. Rvík 1604. (Dav.
Östlund). 288 bls.
Eislandbltiten. Ein Samm-
elbuch neu isliindischen Lyrik von J.
C. Poestion. Mit einer kultur- und
literaturhistorischen Einleitung und
erlatitendeu Glossen. Leipzig und
Miinchen 1905 (Georg Möller). XLIV
+ 232 bls.
Lofgjörð (úr Davíðs sálmum).
Fyrir karla og kvenna raddir með
undirspili. Eftir Sigfús Einarsson.
Reykjavík (Guðm. Gamalíelsson).
Jón jporkelson.dr. phil., r. af
dbr. (rektor). Eftir Jón Ólafason.
(Sérpr. úr Andvara 1904). 18 bls.
Tíðindi frá kirkjuþingi. Tuttugasta
ársþing hins evangeliska lúterska
kirkjufélags íslendinga í Vesturheimi.
Haldið í Winnipeg, Manitoba, 24.—30.
júní 1904. 46 bls.
liatínuskólinn.
Tala pilta er nú þar 63 að eins.
í'ærri en verið hefir nokkurn tíma meira
en 30 ár. Þeir voru helmingi fleiri,
fyrir hór um bil 20 árum. Komust þá
einu sinni einmitt uppj'126. En skóla-
nám stunda raunar miklu fleiri en þetta
í vetur, að kunnugra sögn á að gizka
um 30 utan skóla.
Fjórtáij, nýsveinar voru teknir í skól-
ann í þetta sinn, þar á meðal 1 stúlka.
Af þeim lesa þó þrír utan skóla.
Tregt kvað ganga að fá kapelláninn
í þýzkukensluna í efri bekkjunum.
Helzt horfur á, að það lánist alls ekki.
Það er rautialegt, að maðurinn skuli
vera kominn í þessar ógöngttr, hinn
setti yfirkennari, því raunalegra, sem
honum er annars borinn bezti vitnis-
burður, sem sjálfsagt má, og ísafold
hefir vikið á áður hvað eftir annað.
Sbr. skilnaðarvottorð það, er hann fær
frá Flensborgarskólanum nú í blaðinu í
dag, og er óefað rótt, eða að minsta
kosti alt sem sagt er þar um mann-
kosti hans, þ ó a ð meðfram muni
það eiga að vera plástur á áverka þann,
er sumir tala um að honum hafi veitt-
ur verið fyrir það, er hanu fór að troða
✓
sér eða láta troða inn á meðal latínuskóla-
kennaranna, og það meira að segja í
efsta sætið þar.
Það e r sitt hvað, að vera góður
kennari við Flensborgarskólann — sum-
ir segja ágætur, sumir mikið góður að
mörgu eða flestu leyti, — eða við lat-
ínuskólann. Við hann er heimtuð miklu
meiri þekking yfirleitt, eins og sjálf-
sagt er, og þ a r þykir nú einu sinni
ekki minna boðlegt, nema í hæsta lagi
í viðlögum, heldur en miklir þekkingar-
yfirburðir yfir nemendur. Það þykir
e k k i nóg að vera þeim jafnsnjall eða
hafa verið það einhvern tíma, fyrir meira
en 20 árum.
Það er vitaskuld vottur um samvizku-
semi mannsins, og kemur heim við aðra
mannkosti hans, að hann vill gjarnan
fá sig bættan upp með sór færari manni
í aðalkenslugrein sinni. Það mundu
ekki allir hafa gert. En hitt hefði þó
verið enn meiri samvizkusemi, ef hann
hefði aldrei gefið kost á sór í þessa
stöðu, sem hætt er við að verði honum
til tómrar mæðu, þratt fyrir bezta vilja.
Konungkjöriiir þingmetin.
það segja þeir nú afráðið í fullri
alvöru, vildarvinir stjórnarinnar, að af
gömlu konungkjörnu þingmönnunum
verði ekki haldið nema tveimur, þeim
Eir. Briem og Jul. Havsteen. Með
því að töluverður vandi er á við land
lækninn, bæði vegna fylgispektar og
venzla, á að hafa það svo um hann,
að hann beiðist undan endurkosningu
fyrir ellihruraleika sakir. Vitaskuld
getur hann þó því síður embættinu
þjónað. En ekki er skift BÓr af því.
Enda er enginn vafi á því talinn, að
fyrstur hinna nýju konungkjörnu þing-
manna eigi að verða maður, sem er
uppgefinn við að þjóna embætti,
nefnil. uppgjafarektor B. M. Olsen.
Jón Ólafsson ritstjóri kvað sjálfur
segjast eiga að verða konungkjörinn.
f>á er Steingr. Jónsson sýslum. sagð-
ur ráðinu í 3. konungkjörna sætið auða.
Plástur á Pétur, er hinum bróðurnum
er hafnað.
Um hinn fjórða og síðasta., eða
þá 6. konungkjörna, ef allir eru tald-
ir, er enn nokkur vafi. jpað mun hafa
átt einu sinni að vera bóndi, með því
að Deuntzer gerði bónda að konung-
kjörnum þingmanni skömmu eftir að
hann komst til valda og þeir félagar.
En bæði er þar fögur dönsk fyrir-
mynd, ogannað hitt, að það ber óræk-
an vott um alþýðlegan hugsunarhátt
hins nýja íslenzka ráðgjafa, að lúta
svo lítið að skipa íslenzkum bónda á
bekk með stórhöfðingjum þeim, sem
prýtt hafa að undanförnu þá hina ó-
dauðlegu sveit. Og vitaskuld m á
finna í hóp stjórnarmanna í bænda-
stétt, þótt ekki séu ýkjamargir, e i n-
h v e r n nógu vasaþjálan. En eftir síð-
ustu ófarir ísfirzka prófastsins, sem
gengið hefir tvívegis í dauðann fyrir
ráðgjafann, er mælt að nú sé h o n -
um ætluð sú lífsins kóróna, er ráð-
gjafinn hefir þar vald á, og eigi hann að
ganga í biskups stað á þingmanna-
bekk. Hver efast um, að vel fari
á því?
Flensborgarskólinn
var settur mánudag 3. þ. m. þar eru
nú 57 nemendur, 13 í kennaradeild,
og 44 í gagnfræðadeildunum báðum;
það er nokkuru fleira en fyr hefir ver-
ið; aðsóknin að skólanum hefir aukist
ár frá ári að undanförnu, og að þessu
sinni höfðu 70 alls sótt um inngöngu
f hann.
Síra Magnús Helgason setti skólann
fyrir hönd skólastjóra, er lá sjúkur
af fingurmeiui.
Hann mintist að lyktum á burtför
Jóhannesar kennara Sigfússonar frá
skólanum, og hvað marga mjög mundu
sakna þar vinar í stað, »því að um það
hef ég heyrt alla eitt mæla, samkennara
hans og lærisveina, að hann hafi ver-
ið ágætur kennari, frábærlega ósérhlíf-
inn og samvizkusamur, fjölfróður mjög,
laginn að kenna og ljúfur í umgengni.
|>ó mun hitt eigi hafa minna valdið
um ástsæld bans hér, hve sannur og
hollur vinur hann reyndist jafnan læri-
sveinum sínum, svo að þar áttu þeir
athvarf í flestum greinum, sem hann
var. ]?eir> sem eiQhvern tíma hafa
reynt það, að dvelja umkomulitlir og
ókunnugir langt frá átthögum og for-
eldrahúsum, geta bezt skilið, hvers
virði það er, að eiga slíkt athvarf hjá
kennara sfnum. Lærisveinar Jóhann-
esar hafa borið orðstír hans og vin-
sæld út um land, og vafalaust hefir
það meðal annars stutt að því,
að auka aðsóknina að skóla þessum;
má því ætla, að jafnvel nýkomnir nem-
éndur sakni hans. Eg er því viss um,
að eg mæli það eitt, sem oss er öllum í
hug,er egnú sendi honum héðan innilega
þökk fyrir starf hans hér og þá einlægu
ósk, að hin samaheillog blessun fylgi
honum og starfi hans framvegis við
skólann þar sem hann er nú kominn.t
Allir viðstaddir guldu samkvæðivið
þessum orðum með því að standa upp.
Ritsíminn.
Til starfa á ritsímÍDn fyirhugaða að
taka 1. okt. 1906 í síðasta lagi. f>ví
hefir Ritsímafélagið heitið.
Tiltekið hámark fyrir verði á milli-
landasímskeytum hefir verið sett í
samninginn; það haft er á valdi sam-
göngumálaráðgjafans danska í þeirri
grein, og var þess eigi getið í skýrslu
Khafnarblaðanna, er ísafold hafði fyr-
ir sér um daginD. f>að gildir 5 ár.
f>á á það atriði að endurskoðast og
nýr samningur gerður um það. Ekki
er það hámark gert heyrurn kunnugt
að svo stöddu.
Ný.ju stjórnai'blaði
fullyrða þeir að von sé á, sem stjórn-
inni eru handgengnastir. Kaup gerð
við væntanlegan ritstjóra, samið um
kaup hans, og kaupavinnan vandlega
til tekin.
Með nýári kvað blaðið eiga að byrja
í síðasta lagi.
Stjórninni þykir »öfugi penninnn duga
sér miðlungi vel; finst sér vera lítið
lið að »heimskustu heimskunni á
Fróni.«
Dáin er
erlendis nýlega (í Khöfn) kona Arn-
ljóts prests Ólafssonar í Sauðanesi, frú
Hólmfríður f>orsteinsdóttir
prests á Hálsi Pálssonar. Hún fór
utan í sumar að leita sér lækninga
við meinsemd. Gáfuð merkiskona,
sem þær systur. f>au hjón áttu mörg
börn á lífi uppkomin.
Skipstrand.
Fyrra sunnudag, 2. þ. m., rak upp
kaupskip á Vogavík, í landsunnan-
aftökum og brimi. f>að hét Fjallkon-
an, um 100 smálestir að stærð, skip-
stj. Waardahl, sá hinn sami og stýrði
Reykjavíkinni fyrir nokkrum árum, og
var skipið eign hans og Bj. Guðmunds-
sonar timbursala. f>að var hingað á
leið frá Norvegi með viðarfarm til
trésmíðaverksmiðjunnar í Hafnarfirði.
Skipverjar komust á land við illan
leik og náðu með sér sumum farangri
sínum að eins. Uppboð í dag á skipi
og farrai.
Gufubátnum Oddl
frá Eyrarbakka á að hafa hlekst
eitthvað á í Grindavík sunnudaginn
var (9. þ. m.). Fréttir af því ógreini-
legar að svo stöddu.
Læknaskólanemendur eru nú 14.
Þeirra eru 4 nýir: Guðmundur Guðfinnsson,
Gunnlaugur Þorsteinsson, Jón Kristjánsson
og Magnús Pétursson.
Prestaskólanemendur eru nú 9.
Þeirra eru 4 nýir: Bogi Benediktsson, Har-
aldur Þórarinsson, Jóhann Briem (frá
Hrunaý og Jóhann Gunnar Sigurðson.
Við ísafjarðardjúp utanv. 1. okt.
Fátt að frétta, nema mislingar eru nú
hér vist útdauðir.
Tið hefir verið hér góð þar til i gær,
gerði norðan kafaldsbyl, svo nú er alhvitt
til sjóar.
Aflalaust hér við djúp.
Þrjú skip til hákarlaveiða frá vesturl. i
suinar (2 frá ísaf., 1 frá Önundarf.): Arthur
og Fanny (skipstj. Jón Pálsson, Hnifsdal)
fekk 669 tunnur lifrar, Emma (skipstj.
Helgi Andrésson) 326, og Geir frá Önundarf
(skpstj. Ingibjartur Sigurðsson) 611 tunnur.
Ferð um Holland.
Eftir
Tliora Friðriksson.
IV.
Frá Bergen ókum við til annars
þorps, er heitir Schoorl og er þaðan
i norður. Alstaðar lýsir sér sami
þrifnaðurinn og sama velmegunin.
Húsin eru öll eins og þau væru ný-
lituð, og spegla má sig í hverjum
glugga. þorpið liggur líka á einstak-
lega fallegum stað, neðan undir háum,
hvítum sandhólum, er verja allar
strendur Hollands; bæði Bergen og
Schoorl standa skamt frá sjó.
þó er sandhólagirðingin hvergi eins
breið eins og einmitt á þessum stað
(5 rastir), og tókst okkur því ekki að
sjá á haf út, þó að við færum upp
á hæsta sandhólinn hjá Sehoorl, um
200 feta á hæð. Ferðinni var ekki
heitið lengra þann dag, og létum vér
vagninn aka tóman aftur til Bergen, en
gengum sjálf, til þess að geta skoðað
hólana betur. Aður en við lögðum
á stað, fórum við samt inn í veitinga-
hús til þess að hressa okkur, og feng-
um þar drykk, er Hollendingar nefna
advocat og mælt er að enginn kunni
að byrla nema þeir. Hann er búinn
til úr eggjum, mjólk, sykri og rommi.
Hollendingar kalla sandhólana de Du-
inen. Um þá er aagt, að þeir eigi
vindinn fyrir föður og hafið fyrir móð-
ur. þ>að er og greinileg skýring á,
hvernig þeir eru til orðnir. |>eir eru
eins og breiðir virkisgarðar fyrir landi;
það er víðast hvar lægra en yfirborð
sjávar (í krÍDgum Amsterdam t. a. m.
er mismunurinn tíu fet). þar sem
náttúran hefir brugðist, hafa mennirnir
orðið að reisa sjálfir varnarvirki gegn
ofurefli sjávargangs, svo sem t. d. í
eynni Walcheren. En þó að sand-
hólarnir séu ómissandi fyrir landið, þá
geta þeir einnig orðið nokkuð nærgöng-
ulir og flutt sig heldur langt frá sjó
En það er Hollendingum illa við.
]?eir reyna því að hefta sandfokið
með öllu móti. Yzt við sjóinn gróð-
ursetja þeir eins konar mel (marbálm),
en skógartré, er lengra dregur frá sjó.
Einmitt milli Bergen og Schoorl
er þvílík gróðrarstöð, og eru trén orðin
þar há og miklu beinvaxnari en í
líkum gróðrarstöðvum í sandhólunum
á Jótlandi, sem ég sá fyrir 6 árum.
Er það eins og í Danmörku fyrir at-
orku einstakra manna, að skógræktun-
arfélög hafa komist á; og láta allir sér
ant um að styðja þau, því Hollending-
ar eru fyrirmynd annarra þjóða að
atorku og gefast aldrei upp í barátt-
unni við höfuð8kepnurnar.
f>að hefir oft verið sagt um Holland,.
að náttúran þar sé svo ljót og leið-
inleg, landið svo flatt, skurðirnir svo
þráðbeinir o. s. frv. En þó hafa ef
til vill hvergi f heirai verið gerðar
eins fallegar landslagsmyndir eins og
einmitt á Hollandi. Mér fanst eg
skilja það þetta kveld, er eg kom upp
á hólana við Sehoorl, því eins og eg
hefi aldrei séð myndir eins líkar nátt-
úrunni og hollenzkar landslagsmyndir
(eftir R u i s d a e 1, van der Neer,.
Hobbema o. s. frv.), eins hefi eg
aldrei séð náttúru jafnlíka mynd eíns
og þá í Hollandi. |>egar gott er veður
þar, varpar birtan einhverjum undra-
verðum silfurljóma yfir alt, og allir litir
eru svo mjúkir og þýðir. Landið er
flatt, það er satt; en yfir það er breidd
grænblómofinábreiða.lögðsilfurböndum,
og á henni reist snotur lítil þorp, þar
sem kirkjuturninn gnæfir hátt yfir hin
húsin, ótal vindmylnur og einstakir
bóndabæir. f>orpin eru fá að tiltölu,
því hollenzkir bændur vilja helzt
hafa alt hver út af fyrir sig. Bújarð-
irnar eru stórar og bæudur auðug-
ir. Húsakynni hvarvetna eins, stórt