Ísafold - 22.10.1904, Síða 1

Xenmr út ýmist einn sinni eða
tvisv. i vikn. YerÖ árg. (80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eöa
l'/s doll.; borgist fyrir miÖjan
’úlí (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bnndin viö
áramót, ógild nema komin aé til
átgefanda fyrir 1. október og kaup-
andi skuldlans við blaðið.
Afgreiðsla Austurstræti 8.
XXXI. arg.
Reykjavík laugardagiiin 22. október 1904
69. blað.
JtuAéadi jWaAýaAMv
. 0. 0. F. 8610288'/,
Gufub. Beyk.iavík fer npp i Borg-
arnes 2S. okt., 10. og 19. nóv., 6. og 15.
des.; kemur við á Akranesi i hverri ferð.
Suður (til Keflavikur o. s. frv.) fer hán 4.,
23. og 28. nóvhr., og 20. des. Fer alt af
11. 8 árd.
Angnlœkning ókeypis 1 oe 3. þrd. I
hverium mán. kl. 2—3 i spitalanum.
Forngripasafn opið á m vd. oe 14 11—12.
Hlutabankinn opinn kl.10—3 og 61/,—71/,.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
-in á hverjum degi kl. 8 árd. til ki.lOsiðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
sunnudagskveldi kl. 81/, siðd.
Landakotskirkja. Ouðshjánusta kl. 9
•ug kl. 6 á hverjum helgum degi.
Landakotsspitali opinn fyrir sjákravitj-
vendur kl. 10‘/,—12 og 4—6.
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
11. 11—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Bankastjóri við kl. 11—2.
Landsbókasafit upið hvern virkan dag
ii. Ií—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnid opið á þrd., fimtud.
og ld. kl 12—1.
Tannlœkniny ókeypisí Pósthússtræti 14b
1 og 3. mánud. hvers mán. kl. 11—1.
Breyting á kosningalögunum.
Ekki þarf neitt að kippa sér upp
við það, þótt stungið sé upp á að
breyta eitthvað kosningalögunum nýju
á næsta þingi. Slíkt er altítt um
Jagasmiði alþingis. — Kosningalögin
eru allmikið nýmæli, og ekki tiltöku-
mál, þótt reynslan leiði í ljós ein-
hverja smíðagalla á þeim. Til þess
hafa þessar aukakoaningaríaumar orðið,
og unnið þar meðnokkurt gagn óbein
línis, auk hins, er þær hafa gert bein-
línis: að sýna megna óánægju þjóðarinn-
ar yfir hinni nýju stjórn, bæði vegna
hinnar ólöglegu akipunar ráðgjafans
og annars.
f>ví var hreyft á þingmálafundi í
þessu kjördæmi, höfuðstaðnum, hve
kjördagur væri óhentuglega valinn fyr-
ir kaupstaðakjördæmin og sjávarsveit-
ir, vegna hins mikla fjölda kjósenda,
sem þar eru frá heimilum sínum í
öndverðum september. |>ar væri miklu
hentugra að hafa kjördag mánuði sið-
ar. f>að er að eins landbúnaðar-
sveitirnar, sem 10. sept. er mikið
hentugur. f>inginu þótti nauðsynlegt,
að hafa sama kjördag um land alt,
aðallega vegna þess, að þá væri ekki
hægt fyrir fallna frambjóðendur, að
stökkva úr einu kjördæmi 1 annað.
En því hugkvæmdist ekki það ráð,
sem yfirdómari Jón Jensson kom með
í sumar: að setja sama timatakmark
(13. ágúst) fyrir framboðum í öllum
kjördæmum landsins, þótt kjördagur
væri ekki hinn sami, heldur annar í
landsveitum en kaupstöðum og sjáv-
arplássum.
Annað, sem rétt væri að breyta, ef
farið væri að hreyfa við kosningalög-
unum á annað borð, er að vera ekki
að hafa tvöfalda kjörstjórn nema þar
sem kjörstaðir eru fleiri en einn í
kjördæmi. Annars er það tómur hé-
gómi, bvo sem í kaupstaðakjördæmun-
um öllum, nema Reykjavík, verði
henni skift í regluleg undirkjördæmi,
sem e k k i var gert í sumar.
Enn er eitt, sem ómissandi er að
umbæta.
f>að eru fyrirmælin um kjörfundar-
artímann.
f>au voru látin standa óbreytt frá
því sem var í eldri lögunum. f>etta,
að slíta kosningu hálfri stund eftir
að kjósendur hætta að gefa sig fram
í striklotu, og séu 2 stundir liðnar frá
kjörfundarbyrjun. En sú regla er al-
veg úrelt og óhafandi. Hún er mið-
uð eingöngu við hagræði kjörstjórnar-
innar, og á vel við þann hinn gamla
hugsunarhátt, að embættismenn séu
drotnar lýðsins, en ekki þjónar hans.
Með því lagi eiga kjósendur mjög und-
ir högg að sækja að komast að því
að kjósa. f>eir eru á nálum um, að
þá og þegar sé lokað fyrir þeim náð-
ardyrunum. f>eir verða að standa á
verði svo og svo lengi til þess að vera
öruggir, og vinna margir það ekki til,
heldur hverfa frá, þegar mikil er ösin
við kjörsalsdyrnar, og koma annað-
hvort alls ekki aftur eða þá ekki fyr
en um seinan. f>að er mörgum minn-
issætt, hvernig hér gekk í sumar.
Rétta tilhögunin er sú, að kjörfund-
arstaðurinn sé opinn a 11 a n d a g-
i n n, frá morgni til kvelds, t. d. kl.
9—9. f>að eru kjósendur, sem eiga
að réttu lagi að geta haft sem mesta
hentisemi, komið þegar þeir eiga hæg-
ast með, og að þuría ekkert að sér
að ugga.
f>eir eru ekki til vegna kjörstjór-
anna, heldur kjörstjórarnir vegna
þeirra. f>að er og tiltekið í lögunum,
að ekki þurfi að vera við að staðaldri
nema 2 kjörstjórar, af 3; þeir geta því
skifst á um að víkja sér frá, til mál-
tíða eða annars.
Kjósendum á að vera jafnlítill ó-
maksauki og tímatöf að skjótast á
kjörstaðinn og greiða sitt atkvæði
eins og að skreppa í búð. f>eir gera
það þá einhvern tíma dags, þegar bezt
stendur á fyrir þeim hverjum fyrir
sig. Hitti þeir fyrir mikla ös, hverfa
þeir frá að sinni. Og vitaskuld má
ekki hætta að taka við atkvæðum,
þótt kveld sé komið eða tiltekinn
lokatimi (t. d. kl. 9), ef kjósendur
gefa sig þá enn fram í striklotu.
f>es8a er vitaskuld helzt þörf í fjöl-
mennum kaupstaðarkjördæmum, að svo
stöddu aðallega hér í bænum. En al-
veg eins væri það hið eina rétta í
öðrum kjördæmum, að ætla rneiri
hluta dags til kosningarathafnarinnar,
t. d. kl. 10—5 eða svo. f>að er þeim
mikið hagræði, sem langt eiga að, og
eyðir þar sem ella allri óvissu um
kjörfundarBlit.
Fleira mætti laga, orða betur o. s.
frv. í lögunum, ef til kemur, þótt ekki
sé lengra út í þá sálma farið að svo
stöddu.
Hið nýja stjörnarblað.
f>eir sprungu á því, stjórnarmenn,
að koma sér upp nýju málgagni af
sjálfs sin rammleik.
Fyrst átti að byrja á því í septbr.
og koma því út um land með síðustu
ferð strandbátanna.
En er það lánaðist ekki, var áform-
ið að láta það byrja með nýárinu í
siðasta lagi, eins og getið var um dag-
inn í ísafold.
Alt gekk það samt í basli, og ekki
annað sýnna orðið en að hætta yrði
við alt saman. Trú stjórnarmanna
sjálfra á fyrirtækið ekki sterkari en
það. Vildu margir hlífa sér við að
kasta fé sínu á glæ.
f>á fá þeir augastað á auglýsinga-
blaði kaupmannahlutafélags hér í bæn-
um, er nefnist Reykjavík og Jón Ó-
lafsson stýrir. f>að átti að vísu upp-
haflega að sneiða gersamlega hjá öllu
flokksfylgi í landsmálum og flytja hér
um bil eingöngu fréttir, einkum verzl-
unarfréttir. Ýmsum félagsmönnum lík-
aði það illa, er út af því brá og rit-
stjórinn gerði það að málpípu ráðgjaf-
ans nýja, með svæsnum deilum við
þá, sem vildu ekki skipa sér undir
hans merki orðalaust. f>ar kom að
lyktum, að fá skyldi nýjan ritstjóra, er
hlýðnaðist betur fyrirmælum eigenda
blaðsins og upphaflegri fvrirætlun þess.
En þá skárust stjórnarliðshöfðingj-
arnir í leik.
f>eir voru uppgefnir við hið fyrirhug-
aða nýja blað, og sáu sér eigi annan
kost vænni en að reyna þá að krækja
í Reykjavíkina til ótakmarkaðra um-
ráða, og fá því þá ráðið um leið, að
þar yrðu engin ritstjóraskifti. f>að var
þjóðráð, að láta aðra kosta fyrir sig
útgáfu blaðsins og eiga þó sama sem
í því hvert bein, sem kallað er.
En til þess þurfti bæði fylgi félaga-
stjórnarinnar, eða meiri hluta hennar,
og jafnvel meiri hluta félagsmanna á
fundi, ef svo slægist.
Hér segir ekki af því, með hverjum
hætti skyndileg áttaskifti urðu hjá
meiri hluta félagsstjórnarinnar. Hitt
er víst, að þegar á fund kom, áttu
stjórnarmenn þar öfluga talsmenn,
sem þeir voru, formaður og annar
meðstjórnandi hans. f>að er eftir
formanni haft þá eða um þær mundir,
sem lengi mun í mincum haft, að
hyggilegast væri fyrir kaupmanna-
stéttina að fylgja stjórninni, og yrði
umskifti á henni, þá að söðla óðara
um, sem kallað er. En miklum and-
mælum sætti það heilræði þó, og
mundi hafa illa farið fyrir stjórnar-
mönnum, ef lands8tjórnar»móðurbróð-
irinn« þjóðkunni hefði eigi »bjargað
landinu« að vanda, og trygt sér meiri
hluta á fundinum með þeim hætti, að
hann fekk með fulltingi formanns inn
í félagið 5 nýja menn, er hann mun
hafa vitað sér taumliðuga; það voru
2 bankaþjónar hans, einn fyrverandi
bankaþjónn hans, sem séjústizráðið
frá hinum bankanum, er hann lánaði
rétt í það sinn, og svo 2 borgarar
aðrir. Með þeim liðsauka vann hann
slig á kaupmannameirihlutanum í fé-
laginu, er var og er þeirrar eðlilegu
skoðunar, að viðskiftahylli verzlana sé
bezt borgið með þvf, >’ð eiga sem
minstan hlutílandstjórnarflokkadeilum.
f>að hafðist fram þann veg á fundi
fyrnefnds hlutafélags nú fyrir fám
dögum, með 17 : 13 atkv., sem var
mergurinn málsins: að Landsbanka-
stjórinn sæti fyrir kaupum á 2/s hlut-
um af höfuðstóli félagsins og þyrfti
þvi ekki nema örfá atkvæði í viðbót
til þess að ráða þar gersamlega lög-
ura og lofum.
f>ar með er áminst kaupmannablað
orðið skilmálalaust stjórnarmálgagn,
þ ó a ð á að gizka sjálfsagt 9/10 hlut-
um kaupmannastéttarinnar hér í bæn-
um muni samt vera það um geð held-
ur en hitt, og margir þeirra mjög óá-
nægðir yfir því.
Lagarfljótsbríiin.
Við hana var lokið nokkurn veginn
í f. m., loksins, og hún opnuð til um.
ferðar 21. f. mán.
f>að er langlengsta brúin á landinu,
480 álnir. Ölfusárbrúin er 180 álnir
alls (þó að eins 120 yfir sjálfa ána), og
f>jórsárbrúin hér um bil eius, — hafið
yfir sjálfa ána þar 128 álnir.
Brúarendarnir liggja á rúmlega 5
álna háum steinstöplum límdum.
Frá þeim liggja langir upphlaðnir
vegarspottar niður á jafnsléttu, 5—6
álna báir mest, 70 álna langur sá að
norðanverðu við fljótið, og hinn eigi
skemmri en 300 álnir. Nyrðri vegar-
spottinn er hlaðinn' úr grjóti að
mestu, en hinn úr sniddu.
LJndir brúna eru 6 álnir trá lægsta
vatnsborði, en 18 þml. að eins frá því,
sem fljótið verður mest í vatnavöxt-
um.
Brúin er 4 álnir á breidd, eins og
brúin á Ölfusá. Breiddin á f>jórsár-
brúnni er ð'/4 alin.
f>etta er fastabrú, en ekki hengibrú,
eins og þær á f>jórsá og Ölfusá, og und-
ir henni 29 tréstólpar með 16 álna milli-
bili. í hverjum tréstólpi eru 2—3 staur-
ar, sem reknir eru niður í fljótsbotninn,
eigi skemuren 20—25 álnir sumstaðar;
svo er mikil leðjan í botninum, mest
jökulleðja.
Ofan á þessa stólpa eru lagðir járn-
bitar eftir endilangri brúnni, 2 í breidd-
ina, og þar ofan á þvertré með 1
álnar millibili; á þau þvertró er sjálft
gólfið lagt, úr plönkum.
Handrið úr járni eiga að vera með
fram brúnni beggja vegna, lx/2 álnar
há.
Ekki var komið upp nema annað
handriðið, er brúin var opnuð til um-
ferðar, og gólfið ekki lagt í fullri breidd;
enda hvorki steinstöplarnir við brúar-
endana fullgerðir né vegarkaflarnir
upp frá þeim.
Til hlífðar tréstólpunum í ísreki eiga
að vera ísbrjótar svo nefndir upp frá
þeim, 28 að tölu. En þeir koma fæst-
ir fyr en að sumri, hvernig sem á
þvf stendur; að eins 4—5 búist við
að komið verði fyrir í haust.
f>á má landssjóður biðja um góðan
vetur. Ella við búið, að ísrek fari með
brúna þá þegar vegar allra veraldar. En
því má hann illa við, slfk ógrynni fjár
sem brú þessi hefir þegar kostað,
fyrir hin og þessi óhöpp, eða þá hand-
vömm brúarsmiðanna meðfram.