Ísafold - 19.11.1904, Blaðsíða 2

‘290
Samkvæmt tillögum sijórnarinnar á-
lyktaði fundurinn að deildin akyldi
atofna og gefa út ritsafn, er nefnist
Alþýðurit Bókmentafélags-
i n s, og komi út í stærri eða minni
heftum eða bæklingum, eftir því sem
efni og ástæður leyfa. I safn þetta
skal taka hvers konar ritgerðir, er
miðað geta til almennra þjóðþrifa,
verið mentandi og uppörvandi og vak-
ið n^enn til íhugunar á nauðsynlegum
un^bótum bæði í andlegum og verk-
legum efnum. Sem dæmi þessa nefn-
ir ályktunin :
1. Um uppgötvun og hagnýting nátt
úruafianna.
2. Um náttúrufræði, landfræði, þjóð-
fræði og mannfræði.
3. Um heilsufræði og varnir gegn\stór-
sóttum,
4. Um þjóðfélagsfræði og mannrétt-
indi.
5. Um atvinnumentun og verklegar
umbætur.
6. Um fjármál og skattamál.
7. Um skólamál og uppeldisfræði.
8. Um bókmentir og listir.
9. Um samgöngumál og póstmál.
10. Um bjargráð og íþróttir.
11. Æfisögur þjóðskörunga, sem orðið
geta til uppörvunar og fyrirmynd-
ar fyrir æskulýðinn.
pá samþykti fundurinn og sam-
kvæmt tillögum stjórnarinnar, að
deildin skyldi heita þrenns konar
verðlaunum fyrir þrjár hinar
beztu skáldsögur eða leikrit með
efni úr íslenzku nútíðarlífi eða sögu
þjóðarinnar, er bærust stjórn deildar-
innar fyrir 1. jan. 1906, og dæmd
væru verð verðlaunanna af 3 manna
dómnefnd. Handritin séu eign höf-
undanna, en deildin áskilur sér út-
gáfurótt til þeirra gegn venjulegum
ritlaunum. Verðlaunin eru þessi:
1. verðlaun: 300 kr. (200 kr. í
peninguir og 100 kr. í bókum og upp-
dráttum félagsins, eftir vali þess sjálfs,
er verðlaunin hlýtur).
2. verðlaun: 200 kr. (100 kr. í
peningum og 100 kr. í bókum og upp-
dráttum).
3. verðlaun: 150 kr. (50 kr. í
peningum og 100 kr. í bókum og upp-
dráttum).
Þegjandi Yottnrinn lýgur sízt.
Umboðsm. B. G. Blöndal á Kornsá
brá í sumar hér í bl. (56. tbl.) alþm.
Hermanni Jónassyni á f>ingeyrum um
ósannindi á þingi út af til-
lögu hans um söluverð á þjóðjörðinni
Ægissíðu, 2800 kr., sem var meðal-
vegur milli 2700 hjá sýslunefnd og
2900 hjá þingnefnd, og töluvert hærra
en samsvarar eftirgjaldinu, 200 álnum
eða rúmum 100 kr„ að umboðslaun-
um frádregnum; enda hafði orðið að
færa eftirgj. niður um 40 álnir síðast
til þess að jörðin bygðist, og gekk þó
dræmt. Svona skýrir hr. H. J. frá í
svari með ofanritaðri fyrirsögn, en of
löngu fyrir ísafold. — Umbm. hafði
sett upp á jörðina 3500 kr.
Fyrir tilnefndum annmörkum á jörð-
inni greinir hr. H. J. ýms rök. Eng-
jar e r f i ð a r: binda verður af þeim
votaband að mestu eða öllu f votviðra-
sumrum, á slæman þurkvöll; og
s 1 æ m a r: blautar, fá enga rækt nema
beint frá loftinu, verða því vanal. ekki
slegnar nema úr sinu; hey mikilgæf,
aðalgrastegund mýrarelting. Tún
þ ý f t: f þýft og ósléttað, mikið arg-
asta þýfi; $ verið sléttað, en mest
þýft orðið aftur. Taðan ó h o 11:
vottorðsgefandinn annar frá í sumar,
M. Kristjánsson, 16 ára ábúandi á
Ægissíðu, hefði að sjálfs hans sögn
hrakist þaðan vegna skuldaþunga og
kilaóláns sökum töðuóhollustu (túnið
raklent, mikill súr í því, gras því
mjög eltingarskotið). Lítil hlunnindi
að silungsveiði: borgar varla
netin, sem marfló etur og silunginn
líka oft — þetta órengt af vottorðs-
mönnum.
Lýsing umboðsmanns og vottorðs-
rnanria hans svo glæsileg, að Iakleg
umboðsmenska, sem ekki gefur lands-
sjóði meira en 80—90 kr. arð af
annari eins eign: engjar úr túni greið-
færar, feykigrasgefnar (með 1000 hesta
heyskap, þótt meira en helmingur sé
óslegið) o. s. frv! þó gengið þar af
öllum í manna minnum, nema síðasta
ábúanda (í góðærunum 1899—1904).
þó aukist þar sína tíð um meir en 100
hesta í meðalári, og til húsa hafi hann
varið um 2000 kr., þ. e. lagt um 250
kr. á ári til endurbóta á jörðinni.
En hátt kaupgjald og verkmannaskort-
ur hefti miklar umbætur jafnvel fyrir
öflugri búmönnum.
Höf. kvartar síðast um illkvitnis-
legan rithátt, lítt samboðinn virðingu
umbm. Segir almenningi koma stór-
um minna við ábúðin á þingeyruru en
umboðsmenska hans, og þyki sér þó
sinni virðingu ósamboðið að elta hann
með vöndinn inn á það svæði.
Ritsíminn — lwar á land?
Úr bréfiúr S-Múlasýslu 28/io
í 63. tbl. Isafoldar er minst á rit-
símann og sagt að fyrst hefði verið
talað um að leggja sæsímann á land f
Reyðarfirði, og þess getið um leið, að
sæsímaverkfræðingnum litist ekki á þar
vegna mikilla strauma í fjarðarmynn-
inu, og þess annars, að sjávarbotn sé
þar ósléttur og misdjúpur með hvöss-
um hraunnibbum o. s. frv. [Haft eftir
ísl. farþega sunnlenzkum, er var sam-
ferða ritsímaverkfræðing Koefod hingað
til lands í haust með Vestu.— Ritstj.].
þessar fréttir um ritsímalagninguna
í ísafold komu mér á óvart. j>ví ekki
var það að heyra á sæsímaverkfræð-
ingnum, er hann var á ferð í Reyðar-
firði raeð Vestu, að nokkuð væri á
móti því, að Bæsíminn væri lagður á
land í Reyðarfirði. þvert á móti lét
hann þá í ljósi, að það væri eins gott
og framast mætti kjósa. j?á hélt
hann til Seyðisfjarðar og hefir dvalist
þar síðan. Er mér ekki kunnugt, að
hann hafi nokkuð fengÍBt við að rann-
saka sjávarbotninn fyrir mynni Reyð-
arfjarðar. Allir þeir sjómenn, sem eg
hef talað við, og frá bernsku hafa
stundað veiðar á fiskimiðunum fyrir
mynni Reyðarfjarðar, segja, að í ál
þeim, sem gengur úr hafi ínn í Ileyð-
arfjörð, sé Band- og leirbotn, en hitt
sé satt, að beggja megiu við álinn,
bæði að norðan og sunnan, sé sjávar-
botn ósléttur. Dýpið f álnum, þar sem
hann er grynstur, segja þeir að sé
70—80 faðmar, en um og yfir 100
faðma dýpi bæði fyrir utan og innan.
|>að lítur því út fyrir, að sæsímaverk-
fræðingnum hafi eigi verið skýrt rétt
frá, hvernig sjávarbotninum hagar í
Reyðarfirði. það er ekki gott að vita,
hverir hafa iátið sér sæma slíkt. j>eir
eru margir, sem vilja draga alt til
Seyðisfjarðar og Seyðfirðingar eru öt-
ulir að berjast fyrir sér. Sameinaða
gufuskipafélagið hefir sína aðalbækistöð
hér eystra á Seyðisfirði og danska
sjóliðið á varðskipinu líka.
En reyndist nú svo, að ekkert af
náttúrunnar völdum væri á móti því,
að leggja sæsímann á land í Reyðar-
flrði, þá ætti sjálfsagt að gjöra það.
j>að mælir alt með því. Úr því sæ-
síminn á að koma á land á Austfjörð-
um, og ekki eru til nefndir nema þess-
ir 2 staðir, þá er rétt að taka þann
fjörðinn, sem sunnar liggur; því að lík-
ast til mun þess langt að bíða, að
ritsími verði lagður sunnan um land
til Reykjavíkur. j>ví að það gefur að
skilja, að úr því ritsíminn á að legg-
jast norður um land til Reykjavíkur,
þá er rétt, ef litið er á hagnað lands-
manna, — að hinar eystri endastöðv-
ar hans liggi svo sunnarlega á Aust
fjörðum, sem kostur er á.
j>að mun og vera mun hættuminna
landsfmans vegna, að leggja hann úr
Reyðarfirði upp í gegn um Fagradal,
sem verður með tímanum lífæðin
milli Fjarða og Héraðs, heldur en um
Fjarðarheiði, sem er bæði afarsnjósæl
og liggur svo hátt. j>ó að landsímar
8Óu í öðrum löndum lagðir yfir há
fjöll, þá er ekki víst, að þau fjöll hafi
þann ókost, auk hæðarinnar, að vera
nálægt sjó, þar sem loftið er jafn-
þrungið vætu eins og hér við Aust-
firði, og því hætt við miklu snjókingi
eða hrími, þegar því er að skifta.
Reyðarfjörður er og miðbik Aust-
fjarða, stærsti, fólksflesti og tilkomu-
mesti fjörðurinn þar, miklu fólksfleiri
en Seyðisfjarðarbær og hreppur að
samanlögðu. Beggja vegna við hann
eru og fjölbygðir firðir: Norðfjörður og
Fáskrúðsfjörður, þar sem fult er af út-
lendingum á sumrum, sem mundu
nota ritsímann enn meira, ef hann
væri þeim nálægur. Reyðarfjörður er
og hinn mesti síldveiðafjörður lands-
ins, annar en Eyjafjörður. En við
enga aðra veiði er jafnnauðsynlegt að
standa f daglegu sambandi við önnur
lönd.
Mál þetta þarf að hugsa; vel þvf að
hér er mikið í húfi. Saga Lagarfljóts-
brúarinnar sýnir, hvað það er dýrt, að
byrja á stóru fyrirtæki án þess að hafa
hugsað málið vel áður og undirbúið
það vel.
j>að, að það er hættuminna fyrir
landsfmann að leggja hann upp Fagra-
dal en yfir Fjarðarheiði, er að mínu
áliti ástæða, sem er svo þung á met-
um, hvað sem öllu öðru líður, að húa
ætti sannarlega að takast til greina.
Hér er um það að tala, hvort kapp-
girni einstakra manna eða heilla fó-
laga, sem halda Seyðisfirði fram, á að
ráða meira en velferð og hagur alls
landsins. Hér er spurningin sú, hvort
menn vilja leggja það í sölurnar vegna
Seyðisfjarðar, að eiga á hættu, að
vera öðru hvoru að vetrinum án sím-
ritans. Alla leið til Eyjafjarðar er
hvergi eins hættulegur staður fyrir
hann eins og hin háa og snjóþunga
Fjarðarheiði.
Vonandi er, að landsstjórnin reyni
að hafa áhrif á mál þetta landi og
lýð til góðs. Ætla mætti og, að
Reykjavíkurbúar vildu róa að því öll-
um árum, að landsírainn yrði lagður
þar yfir landið, sem honum er
minst hætta búin af náttúrunnar
völdum. Að minsta kosti væri það
óhyggilegt, að byrja á því, að velja.
heldur Fjarðarheiði en Fagradal.
/. L. S.
Nýr Ulábbur
var stofnaður hér í gærkveldi, félag,
er nefnist F j ö I n i r og er ætlað »að
skemta félagsmönnum og jafnframt
glæða áhuga þeirra á bókmentum og;
fögrum lÍ8tum«. j>að er að öðru leyti
með líku sniði og Reykjavíkurklúbb-
urinn, tillag sama, 5 kr. — nema í
vetur þó að eins 372 kr. —, hefir
satnkomur tvisvar í mánuði minst, og
er önnur ætluð bókmentum og fögr-
um listum. Stjórn : Guðmundur Finn-
bogason cand. mag. (form.), Einar
ritstjóri Hjörleifsson, Indriði Einars-
son revisor, Kaaber verzlunarfulltrúii
og Hinrik Erlendsson læknaskólastúd-
ent. Félagsmenn orðnir þegar nær
60. Félagar geta verið jafnt karlar
sem konur.
Samsðng
sinn endurtóku stúdentar þriðjudag-
inn var í Bárubúð, fyrir húsfylli hér
um bil, enda tókst mikið vel.
j>eir ætla enn að syngja á sama
stað í kveld og alt hið sama, en fyr-
ir sama sem ekki neitt (10 a.), til
þess að fátæklingar eigi kost á að
njóta þeirrar fögru og ágætu skemt-
unar.
Samkvæmt tillögum stjórnarinnar
voru kosnir heiðursfélagar: skáldin
magister Ben. Gröndal og síra
Matthías Jochumsson, og
rithöfundarnir síra Alexander
Baumgartner og The Right Hon.
James Bryce, M. P. .
Sextán nýir félagar voru teknir í
félagið á fundinum.
Bæjarstjórn Reykjavíkur breytti
til á siðasta fandi dálítið nm lóðarkaapin
við Mjölni.
Hún afsalaði sér forkaupsrétti að erfða-
festnlandi Gnðjóns Helgasonar. Sömuleið-
is að Skothúsblett nr. 1 (fyrir 400 kr. (Ásg.
Sig.).
Benedikt Jónssyni sótara synjað um launa-
hækkun.
Kosnir til að semja alþýðustyrktarsjóðs-
skrá Hannes Hafliðason, Magnús Einarsson
og Kristján Þorgrímsson.
Skólanefnd falið að segja af eða á um,
hvort lána mætti leikfimishús barnaskólans
nokkrum stúdentum, sem um það höfðu
beðið.
Samþykt að selja útvegaðar járngrind-
ur um Austurvöll (vitlaus pöntun).
Samþykt brunabótavirðing á þessum
húseignum: Guðm. Jakobsson við Lauga-
veg 18,827 kr.: Benóní Benonísonar við
sama veg 8379; Jóns Guðmundssonar á
Eiðsstöðum 4123; geymsluhús Sigurðar
Hjaltested við Klapparstig 919.
Fengið hafa hér þetta ár 30 fátækling-
ar styrk úr alþýðustyrktarsjóði, 27 kven-
menn og 3 karlmenn, flestalt 10 kr. (4
fengið 15), samtals 320 kr.
Um annað ámæli umboðsm., tilraun
alþm. H. J. að fá þingið til að farga
þjóðjörðinni Árbakka fyrir bændaeign
Yztagil jöfnum kaupum, tekur hann
það fram, að mat og eítirgjald sé dá
lítið hærra á Yztagili, en Árbakki hafi
að vísu útræði fram yfir, þó með
slæmri lending og langri sjávargötu,
enda lítt notað lengstum. Yztagil
hins vegar í mesta þéttbýli, mjög vel
löguðu fyrir samlagsbú að dómi S. S.
ráðunauts. Hann (H. J.) flutti frv. í
urnboði sýalunefndar (14 manna) og
samkvæmt þeirra áliti og tilkvaddra
matsmanna.
Enginn kunningsskapur getað ráðið
um afskiftin af sölunni á Ægissíðu;
þeir átt lítið saman að sælda, hann
(H. J.) og bóndinn þar, sjaldan fund-
ist og hvorugur upp á annan kominn;
og alt af hafi hann kosið andstæðing
sinn á þing (B. S.), nú þrívegis í röð.
Brigzl umbm. um hlutdrægni og
ágengni við landssjóð af hendi alþm.
H. J. segir hann hafa rifjað upp fyr-
ir almenningi þar nyrðra það dæmi,
er hann (umbm.) mat Breiðabólsstað
í j>ingi í hendur syni sínum einum á
2400 kr., miklu betri jörð að margra
dómi en þær, er umbm. hefir virt
3000—3500 kr.
Brigzlinu um slæma ábúð á fúngeyr-
um svarar H. J. svo, að töðufall hafi