Ísafold - 08.04.1905, Síða 2

70
að hann hefir síðan verið gerður að
forseta fyrir Brezka vísindafélaginu
(British Association). Prófessor
H y s 1 o p, sá er samið hefir sál-
arfræði þá, er lögð er til grundvallar
að minsta kosti sumstaðar við háskóla-
próf í heimspeki í Bandarikjunum,
hefir ritað langa bók — um 700 bls.
— um 17 tilraunir, sem hann gerði
á skömmum tíma, og kveðst ekki
geta skýrt það, er fyrir hann bar, á
nokkurn annan veg en spíritistar.
Að svipaðri niðurstöðu virðist prófess-
or W i 11 i a m J a m e s hafa kom-
ist, maður, sem prófessor Höffding
telur einna fremstan núliíandi sálar-
fræðinga í heimi. Og Myers sjálfur
sér engan skynsamlegan veg til þess
að komast hjá því að viðurkenna þau
stórtíðindi, að mönnunum hafi tekist
að sanna sjálfstæða tilveru sálarinnar
og komast i samband við framliðna
menn.«
Vitnaleiðsla nm sannsögli
\
»sannsöglinnar málgagns*.
Óskaplegar ófarir.
Lesendur vora mun reka minni til
þess, hvað upp komst í vetur um sann-
sögli »sannsöglinnar málgagns<, þegar
það er að segja frá gengi sínu meðal
þjóðarinnar, óvanalegum kaupendasæg
m. m. f>ví vildi það slys til, að sjálfur
afgreiðslumaður blaðsins sagði frá í
grandleysi eins og var á fjölmennum
fundi um kaupendatölu þess, og reynd-
ist hún þá vera sem svaraði að eins lf6
(einum’fimta hluta) þess, er ábyrgðar-
maður blaðsins hafði margauglýst að
hún væri.
þe88 þarf ekki að geta, að reyna
mundi ábyrgðarmaðurinn til að bera
aftur þessa skýrslu, þegar hennar var
getið í öðrum blöðum. Hann stað
hæfði hiklaust, að þau færi með tóma
lygi, og lét úti í kaupbæti nóg hrak-
yrði fyrir í þeirra garð.
Bn veður munu þeir hafa haft af
því, hann eða félagar hans einhverir,
að lygabrigzli þ e 8 s manns og önnur
illyrði væri ekki einhlít, og að almenn-
ingur tryði betur afgreiðslumanninum
en ábyrgðarmanninum.
Fyrir því birtist eftir hæfilegan undir-
búnmgstíma, nokkrar vikur, nokkurs
konar yfirlýsing frá téðum afgreiðslu-
manni, sem fór þvert ofan í frásögu
hans á fyrnefndum fundi, aðalfundi út-
gáfufélags blaðsins, og var að öðru
leyti svo lævíslega orðuð, að hún gat
varla annað en vilt og ruglað ókunn
uga; enda er enginn efi á því, að til
þess hafa refarnir verið skornir og því
þurft svona langan tíma til að búa
bana út og fá undirskrift mannsins
undir hana. það er skiljanlegt, að það
veitti tregt, og að lítt sé hugsandi að
hann hafi gert það óneyddur, sem og
Isafold gaí í skyn, og fekk lögsókn
fyrir, eins og hún hafði til ætlast; þ a ð
var eins. ráðið til þess að fá samaða
með vitnaleiðslu fyrir rétti hina
taumlausu óskammfeilni »sannsöglis-
málgagnsins«.
Sú vitnaleiðsla fór nú fram í fyrra
dag fyrir bæjarþingsrétti Reykjavíkur;
og mun almenningi gefast á að líta,
er hann sér skýrslu þá um hana, er
hér fer ú eftir og prentuð er eftir stað-
festu eftirriti.
Vitnin voru þeir kaupmenuirnir
Bened. S. þórarinsson og Kristján
f>orgrím8son; og gat Benedikt ekki
einungis borið um það, sem á fundin-
um gerðist (3. febr.), heldur er hann
manna knnnugastur högum blaðsíns,
með því að hann var afgreiðslumaður
þess og reikningshaldari 2 ár undan-
farin og fram um miðjan vetur.
Vitnin voru, eins og lög gera ráð
fyrir, spurð fyrst um aldur þeirra, og
um, hvort þeir hefðu verið staddir á
fundinum 3. febr., sem þeir kváðu já við.
Hinar spurningarnar voru:
3. Hvað sagði stefnandi, Guðm. Gamalíels-
son, sem þá var afgreiðslnmaður blaðsins^
um kaupendafjölda þess?
4. Nefndi hann nokkuð nm það, svo vitnið
heyrði, að þar vseru ekki taldar með nær-
sveitir eða útlönd?
5. Nefndi hann nokkuð um það, svo vitnið
heyrði, að Reykjavík væri ekki talin þar
með?
6. Var að vitnisius áliti hægt að skilja
orð hans svo, að hann hefði sent út með
póstum 600 bögla af blaðinu, þ. e. til 600
adressata, ýmist útsölumanna eða einstæð-
inga, en að kaupendur út um land væri að
samanlögðu miklu fleiri, þ. e. ef saman væri
taldir áskrifendur hjá útsölumönnum og ein-
stæðingar, sem fengi blaðið héðan beina
leið?
Enn fremur til vitnisins Ben. S. Þórarins-
sonar:
(. Nær það nokkurri átt, að adressatar
blaðsins með póstum innanlands hafi verið
um 600, er vitjið skilaði af sér afgreiðslu
þess í vetur?
f>ess verður að geta ti! skýringar
spurDÍngum þessum og til glöggvunar,
um, hve mjög á milli ber þess, sem af-
greiðslurnaðurinn sagði á fundinum 3.
febr. og hins, sem hann er látinn undir
skrifa í Beykjavíkinni 11. marz, — að
eftir vottfastri skýrslu í ísafold 21.
febr. sagði hann svo á téðum fundi, að
kaupendatala blaðsins hefði verið er
hann tók við eftir áramótin ekki yfir
600, en í yfirlýsingunni með hans nafni
undir í Reykjavíkinni 11. marz er því
snúið upp í það, að adressatar blaðs
ins (útsölumenn og aðrir) hefði að sögn
hans á fundinum verið um 600, og að
hann hefði tekið fram berum orðum,
að þar með væri hvorki taldar nær-
sveitir né útlönd.
Svör vitnanna voru sem hér segir.
Hjá Kristjáni þ»orgrímssyni:
ad 3 jvið 3. spurningu]: Haun sagði að
kaupendur mundu vera um 600 eftir þeirri
útsendingaskrá, sem hann hafði fengið.
ad 4. Nei, og eg fortek, að hann hafi
minst á það.
ad 5. Nei.
ad 6. Nei, það var ekki hægt að skilja
orð hans svo, nann sagði ekki fleira en eg
hefi skýrt frá; ef til viil hefir hann ætlað
að segja meira, en það var þaggað niðri i
honum, svo að ræða hans varð eigi lengri.
Stefnandi biður vitnið gagnspurt:
I hvaða tilefni skýrði stefnandi frá aaup-
endatölunni á fundinum?
Vitnið svarar:
Það var út af því, að eg lét. það álit i
ljósi, eftir að eg hat'ði athugað framlagðan
ársreikning og séð, að ekki hafði komið
inn fyrir blaðið nema rúmar <00 krónur á
árinu, að ekki væri ástæða til að hafa upp-
lag blaðsins svo stórt, um 3000, og enn
siður að stækka það i 4UOO, sem ráðgjört
hafði verið í blaðinu.
Hjá Benedikt S. f>órarinssyni:
ad 3. Eg var á fundinum að gjöra grein
fyrir aukinni útbreiðslu blaðsins utan Rey kja-
vikur meðan eg hafði útsendingu þess á hendi,
og tók þá stefnandi, Guðmundur Gamalíels-
son, fram í og sagði að kaupendur væri ekki
fleiri en um 600 eftir þeirri útsendingarbók,
sem hann hefði tekið við.
ad 4. Nei.
ad 5. Nei.
ad 6. Nei, að mínu áliti var ekki hægt
að skilja orð hans svo.
ad 7. Nei, adressatarnir voru á 5. hundrað,
eða 422, eftir því sem mér taldist.
Uppl. staðf.; og bætir vitnið því við svarið
víð 3. spurningu, að það hafi skilið stefn-
anda svo, að hann væri að tala um kaup-
endur utan Reykjavíkur, þegar hann tók
fram í og nefndi 600, af því að vitnið var
þá að tala um þá kaupendur.
Vitnið bætir þvi ennfremur við að gefnn
tilefni frá stefnanda, að það álíti að stefn-
andi hafi tæplega getað vitað um kaupenda-
tölu hér í bænum, af því að engín bók
hafi verið haldin yfir þá, en að eins kassa-
bók yfir þá sem borguðu.
Þá bætir vitnið þvi við að gefnu tilefni
frá stefnda, að kaupendur blaðsins í Reykja-
vik, sem hafi borgað á árinu lt>04, hafi verið
nálægt 300; nákvæmar getur vitnið ekki
Bagt um töluna, nokkrir þeirra hafi borgað
árg. 1903, langflestir árg. 1904 og fáeinir áig.
1905, en vitnið getur ekki um það sagt
með neinni vissu, hve margir af þessum
300 kaupendum nafi verið kaupendur að
öllum 3 árg. 1903—U05, en álítur að kaup-
endur hafi verið færri að árg. 1903, af þvi
að þá borgaðist iuiklu minna fyrir blaðið.
Vitnið tekur það fram, að blaðið hafi verið
sent í hvert hús í bænum eftir ákvörðun
félagsstjórnarinnar og hafi vitnið sjálfsagt
8ent út 1500 eintök um bæinn; að það bafi
litið svo á, að þeir sem ekki borguðu blaðið,
fengju það ókeypis; að vitnið hafi sent
kröfu út i bæinn um borgun fyrir blaðið
og hafi þannig fengist inn frá fyrnefndum
c. 300 kaupendum, sem snmir borgnðu eftir
kröfu, en sumir sjálfkrafa.
Vitnin unnu eið að öllum þessum
framburði.
|>ar með er sannað með 2 eiðfestum
vitnum, að ísafold hafði haft það alveg
rétt eftir afgreiðslumanninum, að bann
sagði á margnefndum hluthafafundi
blaðsins kaupendatöluna vera um eða
ekki yfir 600.
Annað vitnið (B. f>.) segist hafa
s k i 1 i ð manninn svo, eftir samband-
inu, sem orð hans voru töluð í, að
hann ætti við kaupendur utan Reykja-
víkur (fjær og nær, eins erlendis), en
þverneitar því, að hann hafi neitt um
það s a g t. |>að staðfestir með öðrum
orðum alveg frásögu Isafoldar (21.febr.),
sem »sannsöglinnar málgagn« mun nafa
lýst tóma lygi.
þar með ætti að vera fullskorið úr
þrætunni um kaupendatöluna, og full-
sannað það, sem Isafold hefir sagt, að
ábyrgðarmaður blaðsins (Reykjavíkur)
hafi gert sér lftið fyrir og sagt hana
fimmfalda við það sem var.
En þótt svo væri, sem ósannað er
alveg, að h u g b o ð fyrnefnds vitnis
um, hvað afgreiðslumaðurinn hefði átt
við, er hann kvað kaupendur vera um
600, og að bæta beri við 2—300 kaup-
endum í mesta lagi hér úr bænum
þá hefir ábyrgðarmaður blaðsins samt
sem áður ýkt hana um 300—400 "/0,
auðvitað bæði af monti, og til þess að
fremur fengist auglýsingar í blaðið frá
öðrum en hinum mörgu eigendum þess,
1 j> a ð er 1 í k a sæmilegt sannleiks-
nesti til næsta bæjar fyrir landsstjórnar-
höiðingja þá alla og annað stórmenni
höfuðstaðarins, sem; eru eigendur að
margnefndu stjórnarblaði og þeir söls-
uðu undir sig í vetur frá kaupmönuum,
þegar þeir voru uppgefnir við eða tímdu
ekki að stofna nýtc blað sjálfir.
J>að hafa sjálfsagt verið einhverir
þeirra, eigendanna, sem annað vitnið
(Kr. J>.) á við, er hann segir að þ a g g a ð
hafi venð niðri í afgreiðslumannin-
um, þegar honum varð á að láta uppi
kaupendatöluna, er munaði þessu lítil-
ræði frá því sem blaðið hafði sjálft
margauglýst!
Höndlaðir 6 botnvörpungar.
HlaupiÖ hefir heldur en eigi á snærið
fyrir landssjóði síðustu vikurnar. Hon-
um hafa áskotnast nær ö1/^ þús. kr. í
botnvörpungasektum, auk upptækra veið-
arfæra og afla, sem mun gefa býsna-
mikið af sór. Strandgæzluskipið, Hekla,
hefir hremt þá 6 við ólögle'ga veiði nærri
Vestmamieyjum, 4 þann 28. f. mán., og
2 þann 5. þ. máu., og fengið þá sekt-
aðtt alla, 2 um 80 pd. sterl. hvorn, 3
um 60 pd. hvern og 1 um 20 pd.
Fjögur fyrri skipin heita Jeria (G. Y.
196), Ollepoul (G. Y. 1123), Bernard
(Y. J. M. 32) og Cavalier (II. 544).
Hin, sem tekin voru 5. apríl, heita
Atlanta (A. 165) og Calabria (G. Y. 50).
Bernhard er hollenzkt botnvörpuskip;.
hin öll ensk.
Það var Cavalier og Calabria, sem
sektuð voru um 80 pd. hvort; Bernard
um 20, og hin 3 um 60 pd. hvert.
Um 160,000 pd. var fiskurinn úr 3
skipunum, sem fyrst eru talin.
Af Cavalier seldist fiskur og veiðar-
færi á uppboði fyrir um 1200 kr.
Skipstjóri á Atlanta bauðst til að
kaupa fiskinn af sínu skipi fyrir 100
pd. sterl., eti það var ekki þegið.
Farmurinn af því og 2 síðari skipun-
um ásamt veiðarfærum átti að selja á
uppboði í fyrra dag.
Herskipið hefir aldrei orðið svona
fengsamt áður á jafnskömmurn tíma, og
ntá þetta kalla allvasklega gert.
Bæjarstjúrn* Reykjavíkur hafði á síðasta
fundi, 6. þ. mán., til meðferðar frumvarp
um breyting á lóðargjaldalögunum, með
áliti nefndar i því máli, og var samþykt
að hita prenta fi innvnrpið og úthúta jivj,
meðal bæjarfulltrúanna og annarra borgara
bæjarins, sem óska kynnu. Máiinn að öðrn
leyti frestað.
Eitt tilboð um að breikka Bæjarbryggj-
una hafði hafnarnefndin fengið, en óhæfi-
lega hátt, og var samþykt að bíða enn
eftir tilboðum til næsta fundar.
Leyft var Tb. Thorsteinsson konsúl að
gera sér bryggju f Grófinni, austan við
nr. 4 i Vesturgötu, með þeim skilyrðum,
að almenningur megi einnig nota hana og
að hann jtaki hana burt aftur, ef hún er
til fyrirstöðu mannvirkjum, sem bærinu
þarf að gera á þeim stað.
Yisað var til veganefndar erindi frá
Ingjaldi Sigurðssyni um aðgerð á Kapla-
skjólsvegi.
VilhjálmurjjJakobsson 0. fl. höfðu beðið
um veg meðfram húsi þeirra milli Hverfis-
götu og Laugavegar, en fengu ekki; en
veganefnd var falið að bjóða þeim milli-
göngu sína um, að lóðareigandi þar léti af
hendi vegarstæði frá Hverfisgötu heim að
búsi þeirra.
Marteini Finnbogasyni var ákveðið að
greiða fyrir lóð frá bonum nndir Hverfis-
götu 1 kr. á feralin hverja.
Afsalað forkaupsrétti að erfðafestulöndum
Helga kanpm. Zoéga, Sauðagerðisblett hinn
nyrðri og Einholtsblett, er hann selur fyrir
2500 kr.
Gunnari Hafliðasyni leyfði bæiarstjórn
að hann mætti selja 800—1000 ferálnir af
erfðafestulandi sinu (Páli Hafliðasyni á 55 a.),
sem breyta á í byggingarlóð, ef hann greiðir
20°/o af verðinu i bæjarsjóð; og ennfremur
með sama skilyrði 2600 ferálnir, er hann
selúr Gnnnari kaupm. Gunnarssyni fyrir
1200 kr.
Til byggingarnefndar var ví að málaleitun
um, að Áburðarfélagið fengi 1650 ferálnir
af landi Aldamótagarðsins, fyrir ekki neitt.
Sigurður Pétursson, 2. lögregluþjónn bæj-
arins, segir af sér starfi sinu frá næstu
mánaðamótum. Bæjarstjórn samþykti, að
3. lögregluþjónn (Páll Árnason) fengi þá
sýslan, með 800 kr. launum, en hans sýslan
skyldi auglýst laus.
Tilkynt, að landsstjórnin hefði leigt bæjar-
stjórn eyðieynaOrfirisey um 1 ár, fyrir20Ukr.
Samþykt var, að leigja þeim Birní Guð-
mundssyni 0. fl. umbeðið viðbótarl.nd við
stakkstæði þeirra á Kirkjusandi fyrir 20 kr..
á ári.
Leita skyldi álits sýslunefndar Kjósar-
sýslu um frumvarp þess efnis, að leggja
Skildinganes og Bústaði undir lögsagnar-
umdæmi bæjarins.
Bæjarstjórn fól bæjarfulltrúunum Sigurði
Thoroddsen og Kristjáni Jónssyni ásamt
verkfræð. Petersen heilbrigðisfulltrúa, að
rannsaka vanefndir á þvi, sem verkfræð-
ingur bæjarins, K. Zimsen, hafði skuld-
bundið sig ti) um uppdrátt af bænum. til
undirbúnings viðeigandi ráðstöfunum af
hálfu bæja'rstjórnar.
Nefnd sett til rannsóknar málsins uni
málmnám í Eskihlið.
Samþyktar brunabótavirðingar á þessum
húseignum:
Jóns Bjarnasonar við Grettisgötu 7127 kr.;
Helga Helgasonar við Skólavörðustig 3861;
Jóels Þorleifssonar við Skólav stig 2906;
Guðm. Jakobssonar við Njálsgötu 2158; og
á isbúsi M. Lund & Co. í Melkotstúni 6470-
Allir á fundi.
Fundur stóð til kl. l'/2 úm nóttina.