Ísafold - 06.05.1905, Qupperneq 1

Kenrar út ýmist einn sinni eöa
tvi8v. i viku. Yerð árg. (80 ark.
•minnst) 4 kr.t erlendis 5 kr. eBa
l'/j doll.; borgist fyrir miðjan
’úli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sé til
útgefanda fyrir 1. október og kaup-
andi skuldlaus við blaðið.
Afgreiðsla Austurstrœti 8.
XXXII. árg.
Reykjavík laugrardaginn <>. mai 1905
25. blað.
Skökumargavinið nafnkunna fæst hvergi á íslandi
nema í verzl. EDINBORG.
Skökumarg'arinið er betra en skökusmérið úr sveitunum.
Skökumarg-arinið er heilnæmasta viðbit sem fæst í Reykjavík.
Skökumargariniö er ódýrara en alt annað viðbit
Af skökumargarini seljast um i þús. pund á viku.
Því allir sækjast eftir skökumarg'arini.
I. 0. 0. F. 875l28'/2.
Augnlœkning ókeypis 1. og 3. prd. i
ftverjum mán. kl. 2—3 í spltalanum.
Forngripasafn opið ámvd.og Id 11 —12.
Hlutabankinn opinn kl .10—3 og 6‘/j—T'l,i.
K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa op-
in á bverjnm degi kl. 8 árd. til kl. lOsíðd.
Almennir fundir á hverju föstudags- og
vunnudagskveldi kl. 8*/2 síðd.
Landakotskirlcja. Guðsbjónusta kl. 9
pg kl. 6 á hverjum heigum degi.
Landakotsspítali opinn fyrir sjúkravit-
jendur kl. 10‘/a—12 og 4—6,
Landsbankinn opinn hvern virkan dag
fcl 10—2. Bankastjórn við kl. 12—1.
Landsbókasafn opið hvern virkan dag
■kl. 12—3 og kl. 6—8.
Landsskjalasafnið opið á þrd., fimtud
og ld. kl. 12—1.
Tannlaskning ókeypis i Pósthússtræti 14.
1. ©g 3. mánud. hvers mán, kl. 11—1.
Gufubáturinn Reykjavik
fer upp í Borgarnes 7., 15. og
19. maí; 1., 8., 20. og 27. júní; en
suður í K e f 1 a v í k m. m. 10. og
27. maí; 6., 13. og 24. júní. Bátur-
inn kernur við á Akranesi í hverri Borg-
arfjarðarferð.
Fer alt af kl. 8 árdegis
héðan.
Ný stórtíðindi
i
ritsímamálinu
Tilboð um þrefalt ódýrara hraðskeytasamband
Milli landa og innanlands um þvert
land og endilangt
Með 18 loftritastöðvum innanlands.
|>að þóttu tíðindi, er ísafold flutti
ritsímasamninginn um daginn eins og
hann er í heilu lagi, svo mikið far
sem stjórnin hafði gert sér um að
leyna honum.
Hún er ekki búin að ná sér enn
eftir snoppunginn þann.
Og málgögn hennar sátu höggdofa
um hríð.
|>au eru raunar ekki farin að rakna
vir rotinu því enn.
f>ví það getur ekki kallast að rakna
við, þótt þau ryðji úr Bér rógi og ill-
indum út af því. f>að er svo samrætt
öllu þeirra eðli, að það gera þau jafnt
í vöku og svefni. Annað eru þau ekki
farin að gera enn. Engin viðleitni að
bera af húsbónda sínum hneykslið,
sem haun hefir hent, er hann gerði
áminstan samning. Ekki neitt sem
því nafni tjáir að nefna.
En ekki mun almenningi bregða síð-
ur í brún, er hann heyrir það sem nú
skal greina.
Einn þjóðkjörinn alþingis-
maður vor hefir í höndnm
tilboð frá frönskn firðritnn-
arfélagi, unclirskrifað af
forseta þess í París, um að
koma á þráðlausu firðrit-
unarsambancli milli Islands
og Danmerkur, yfir Fær-
eyjar, ,með 18 firðritunar-
stöðvum á fslandi, eða 20
alls með þeirri í Færeyjum
og á Jótlandsskaga, fyrir
alls 1,050,000 franka, sama
sem 756 þús. kr.
f>að þarf ekki mörgum orðum að
því að eyða, hverja kosti þetta tilboð
hefir fram yfir ósköpin hin, sem ráð-
gjafinn okkar var fenginn til að undir-
skrifa í haust, í heimildarleysi frá þingi
og þjóð og henni til óbærilegrar kostn-
aðarbyrði.
f>eir liggja hverjum manni í augum
uppi.
Eftir margnefndum og þá og þegar
alræmdum samningi eiga fyrirhuguð
hraðakeytatengsli milli Hjaltlands og
Austfjarða að eins að kosta nær
1,800,000 kr.
f>ar við bætist meira en 200,000 kr.,
er landssjóður þarf að leggja fram til
þess að koma því hraðskeytasambandi
áfram hægustu og greiðustu leið til
Reykjavíkur, — eftir stjórnarinnar
eigin áætlun.
f>á er eftir álman tíl ísafjarðar, sem
er hér um bil jafnsjálfsögð eins og
meginþráðurinn milli Austfjarða og
Reykjavíkur. Og hún mun kosta
150,000 kr. í minsta lagi. Hún kostar
80,000 kr. minst yfir sjálft Djúpið.
Hér er þá komið töluvert á 3. mil-
jónina.
En ótalið er enn það sem kosta
mun að koma öllum vesturkjálka
landsins utan Isafjarðar inn í þetta
hraðskeytasamband, og ennfremur öllu
Suðurlandsundirlendinu ásamt Skafta-
fellssýslum og Vestmanaeyjum, auk
hinna miklu annesja norðanlands. En
hví skyldi hér nefndir skikar landsins
vera réttlægri til hraðskeytasambands
innan lands og utan heldur en önnur
héruð þess?
f> a ð má fullyrða að búnar muudu
3 miljónirnar og vel það, er þessu
væri lokið.
Hér í móti kemur hitt, sem nú er í
boðí, hráð8keyta8amband við Danmörku
beina leið, með Pæreyjar að eins fyrir
millistöð, og með 18 stöðvum innan
lands víðs vegar um land fyrir að eins
rúmar 750 þús. kr.
Fyrir að eins sem svarar rfflega því
er landssjóður íslands á að leggja til
spottans milli Hjaltlands og Austfjarða
eingöngu!
f>að eru 700 þús. kr., eins og allir
vita. En þetta 756 þús. kr.
f>etta kostar hraðskeytasamband
innan lands og við það af nágranna-
löndum vorum 3 hér í álfu, sem oss
er first þeirra allra, sem sé Danmörku
— að Færeyjum sleptum. Skotland
(Hjaltland) og Norvegur eru miklu
nær, eins og allir vita. Taki hið
franska firðritunarfélag 756 þús. fyrir
hraðskeytatengsli þar í milli og svo
innanlands, hvað tekur það þá fyrir
slík tengsli milli Staðar í Norvegi og
Gerpis, eða Björgvinjar og einhvers-
staðar á Austfjörðum, m. m.? Hlýtur
það ekki að vera góðum mun minna?
f>egar ritsímamálið var hér á dagskrá
fyrir nokkrum árum, á ð u r en vald
| hafar vorir, sem nú eru, fengu það J
milli handa, til þess að fara svo með j
það, sem kunnugt er, þá var áreiðanlega
mikill hugur í Norðmönnum að leggja
fram dálítinn styrk til hans, e f hann
lægi til Norvegs. f>eir hugsuðu sér
ekki minna en 20 þús. á ári í 20 ár.
f>að voru mjög mikils megandi menn
og stjórninni nákomnir, sem þannig j
voru sinnaðir.
Mundi það nú verða torsótt, ef þetta
ráð væri tekið og firðritunarstöð reist
þar f Noregi, sem skemst er héðan?
Tækist það, og Norðmenn legðu til
' þessa fyrirtækis 20x20 = 400,000 kr.,
þá væri kostnaðurinn fyrir ísland kom-
inn niður í 356 þús. kr.
Einhver muuur væri það.
Vór vitum, hvernig háttað er valdi
| því og umráðum, sem oss er ætlað að
■ hafa yfir ritsímanum Ritsímafélagsins
j norræna, a ð þar á danskur ráð-
! gjafi að hafa einn tögl og haldir um
j flest það, er miklu máli skiftir fyrir þá
sem ritsímann nota, meðal annars að
j ráða verði fyrir afnot hans innanlands,
eigi skeytin að fara út úr landinu eða
þau koma handan um haf.
Yfir þ e s s u hraðskeytasambandi, sem
hér er verið að lýsa, mundi danska
stjórnin að minsta kosti ekkert atkvæði
hafa. f>að er ekki einu sinni líklegt,
að félag það, er hraðskeytasambandinu
kæmi á, mundi áskilja aér nein umráð
yfir því að verkiuu lokDU. f>að mundi
að líkindum láta sér nægja sæmiiega
tryggingu fyrir framlögðum kostnaði,
ef hann væri ekki greiddur út í hönd,
sem engin frágangssök ætti að vera
fyrir landið með lántöku. Og þá
yrðu umráðin öll í vorum höndum.
Landsstjórn v o r réði þá meðal ann-
ars verði á hraðskeytunum, en ekkí
d a n s k u r ráðgjafi, sem n ú á að ráða
ekki einungis hraðskeytataxtanum milli
landa, heldur og innanlauds að
langmestum hlut, með því að ritsíminn
yrði vafalaust langmest notaður til
hraðskeyta, sem ættu að fara út úr
landinu eða kæmu utan að og um það
endilangt, þ. e. milli Reykjavíkur og
Austfjarða.
Eftir ritsfmasamningnum alræmda
eigum vér uáðarsamlegast ekki að
þurfa að una símslitum lengur en 4
mánuði í s e n n. f>að er vitaskuld,
að beri þá 4 mánuði upp á sama árið
tvívegÍ8 eða vel það, þá getur tíma-
haftið, sem eftir er, orðið lítilsvirði.
Eu með loftskeytatengslum getur
a 1 d r e i tekið fyrir hraðskeytasam-
bandið, eða þá að minsta kosti ekki
öðru vísi en fyrir einhverja bilun á
firðrituuarstöðvunum sjálfum; en slíka
bilun á að vera fljótgert við.
Hvað á þá að gera, ef kostur er á
tryggilegum samningi eftir þessu til-
boði?
Á eigi að sfður að láta binda
os8 á klafa í 20 ár hjá dönsku stór-
gróðafélagi, sem lá á að afstýra því,
að Marconi kæmist hér í spilið eða
einhver þráðlaus firðritun?
Eigum vér þrátt fyrir það að
hleypa oss í lítt kleifan, óþarfan
kostnað, ekki meiri auðkýfingar en
vér erum?
Eigum vér að gera það af d a n s k r i
þjóðrækni og hafna öllum boðum f^á
öðrum þjóðum?
Eða eigum vér að gera það af því,
að vera má að ráðgjafanum þyki sér
misboðið og hann vilji ekki vera ráð-
h e r r a yfir oss lengur, ef vér virðum
ekki verk hans meira eD það, að vér
skipum hag lands og lýðs skör ofar?
Ingi konungur, skipstj. F. SchiöGz, kom
hingað 4. þ. mán. frú útlöndum, norðan og
vestan um land.
Farþegar nokkrir, þar á meðal Magnús
Jóhannsson læknir á Hofsós. Héðan fer
skipið til Anstfjarða og útlanda 12. mai.