Ísafold - 24.03.1906, Qupperneq 3

ÍSAFOLD
71
ísland fyrir Slésvik.
Stórtiðindi —
— Tómlát, þröngsýn og slittuleg
skriffinskustjórn --
■Minni háttar blað eitt í Khöfn
(Middagsposten) kveðat 4. þ. m. hafa
Lngið prívat-bréf frá einum meðal
^inna frægustu danskra manna, sem
nu eru uppi, þar sem stungið er upp
ú> að Danir láti ísland a£ hendi við
í^balandskeisara fyrir Slésvík (Norð-
Qrs]ésvík). Blaðið fer þeim orðum
UtQ manninn, er hdzt virðast geta átt
Vlð hvorki meiri né minni mann en
úr- Georg Brandes. Enda er bersögl-
10 í bréfinu í Dana garð engum dönsk-
Utn manni líkari en honum, þegar
-honum tekst upp að atyrða landa sína.
Lífeindin eru þó annars vegar fremur
lítil fyrir því, að bréfið geti frá honum
verið. Nema þetta, að hann gæti hafa
Varpað hugsuninni fram bæði í gamni
°g alvöru, ætlast til, að ritstiórinn
kteyfði henni í sínu nafui, til þess að
vfia, hvaða byr hún fengi. Bn það
Vlb hann ekki, heldur prentar bréfið
®IQs og það er, en talar um hugmynd
lQa svo sem fjarstæðu.
Bréfið er avo sem hér segir:
Má eg leyfa mér að stinga upp á
Vl& yður íhlutun þeirri í íslenzka
111 fe 1 i ð, sem svo er kallað og talið
er Qú vera á dagskrá er hér greinir ?
Jað mun hver heiðvirður danskur
töaður kannast fúslega við, að íslend-
ln9*r hafi enga ástceðu til að unna
Sarribandinu við Danmörku; þeir hafa
s®tt { þvf öllum þeim illum búsifjum,
er Þjóð getur fyrir orðið, fyrir tómláta,
þtöngsýna og slittulega skriffinsku-
8tÍðrn- En með þyí að kynslóð sú,
Sem nú er uppi, hefir leitast við eftir
^ætti að bæta það böl, hafði hún
Stæðu til að gera sér von um, að ís-
eQdingar mundu gefa henni tóm til
gora meira, ef hægt væri.
vilji þeir ekki það, heldur ekk-
ert aunað þýðast en að lo3na við Dan-
^brkn, ejga Danir ekki að snúast
aridvígir við því í sjálfu sér, heldur
r®yna að hafa þann hag af skilnaðin-
UtQ. sem ríður ekki bág við mannúðar-
ir vorra tíma. Vér látum því
þá6udinga ganga til atkvæða, og greiði
gv^Íóðin atkvæði fyrir skilnaði með
miklum atkvæðamun, að nær
islg
4 P* einu hljóði, þá seljum vór drott-
i®nd . yhr Þ688arl g°miu riorsku ný-
j u 1 hendur þýzkalandskeisara, en
Utn gert við hann áður í kyrþey
ia um aðfá Slésvík fyrir
1 a n d. _
höf,
8:
í 81
rnu ^arl Þe88 að 8eta’ að úa
vjg hvert mannsbarn hér á landi
peim hros8akaupum. J) a r á við
Bki,^ ^ræ^a orðtæki: að ó a v i ð.
sér * ^ Þvl> að hvíða þurfi í sjálfu
Ver,tle*nUrn illum búsifjum af f>jóð-
eða 111118 mannlun(larla °6
nú ríW*^ knfðlDSÍa> er Þar rseður
^ b lum’ heldur hinu, að hrossakaup
öem n03 6r viður8tygð> Þ ó a ð aldrei
^ - ÖfÖ Se Þar hæfileg hliðsjón á
^annuðarskoðunum vorra tíma«;
íný]8, englnn blutur annar takandi í
Votr-tl1 aÖ- íulln8B8Ía sjálfsforræðisþrá
1 og sjálfstjórnarþörf til frambúð-
háðj0 að Vera eDgU útlendu ríki
samhv*Vér getum vel hug8að gott til
^ uðar við Noreg eða England t. a.
i , ’n v í e t eigum vér alls ekki að
n yrði betri en við Dani.
Pað er að vísu ólíl
faVriðEng!endÍugum
8tí, betur ur hsn
p1 rna 8ínum samle
0Ro ,r eigum alla
°88 líhaði betur yi
f>au stórtíðindi(!) hafa borist með
síðustu skipum, að miðill einn enskur,
er mikið hefir verið um talað í dönsk-
um blöðum i sambandi við Englands-
ferð Sig. Triers og loddarans t’austin-
us, hafi haft í frammi, — ekki þ á, en
einhvern tíma nú nýlega, — einhverjar
sjónhverfingablekkingar, þar sem vetið
var áð rannsaka dularfull fyrirbrigði
með hans tilhjálp, eða að minsta kosti
búið sig út í laumi með einhver áhöld
til þess; fréttin er ekki greinilegri en
það, að ekki sést hvort heldur er, með
því að eina áreiðanlega blaðið um slík
mál, L i g h t, er ókomið hingað.
J>að voru spiritistar, sem upp
götvuðu þessa pretti eða tilraun til
pretta, en ekki andstæðingar þeirra;
þeir hafa ekki orðið þeirra varir, vegna
þekkingarleysis síns auðvitað; þ á má
alt af blekkja, sem ekkert vita og
kunna því ekki að gera greinarmun á
ófölsuðum fyrirbrigðum og eftirhermu
blekkingum.
Spíritistar þar á móti hafa bæði
þekkinguna til að bera, og þá skortir
ekki heldur viljann til að fletta ofan af
öllum svikum í sambandi við rannsókn
fyrirbrigða þeirra, er nefnd eru spíri-
tÍ8mus. Hér er vísindalega þekkingu
um að tefla og vísindalegar tilraunir,
en þar verður aldrei of miklum strang
leik beitt, sé hann af viti gerður,
f>ví spíritismus er vísindi, en ekki
trú eða trúarbrögð, hefir stjörnufræð
ingurinn heimsfrægi, C. Elammarion,
sagt fyrir 36 árum, og það segja enn
a 11 i r þeir, er nokkurt skyn bera á
slíka fræði. — f>að eru hinir, þeir
þekkingarlausu, sem kalla hann trú,
andatrú o. s. frv., meðfram auðvitað
í því skyni að æsa sér jafnófróða eða
ófróðari, þorrann, upp í móti þeim, er
við tilraunirnar fást, með því þeir vita,
að það er flestum viðkvæmt, sera
trúnni kemur nærri. —
Og þetta munu þá vera stórtíðindi,
þessi frétt um óráðvanda miðilinn í
Nottingham ?
Jú, viðlfka stórtíðindi og að eÍDhver
hafi stolið einhversstaðar.
Alveg eins og þúsundasti eða tvö-
þúsundasti hver maður (eða hvað svo
sem hlutfallið er) er þjófur, alveg ein3
er sjálfsagt 1 af 1000 miðlum, ef ekki
fleiri, meira eða minni óráðvendni haldn-
ir. Og alveg eins og ekki eru allir
þjófar sí stelandi, heldur stela að eins
stöku sinnum, alveg eins er um hina
óráðvöndu miðla: þeir beita ekki prett-
um nema stöku sinnum, þegar sérstak
leg freisting kemur að þeim til þess.
Freistingin er sú helzt og tíðust, að
láta ekki þekkingarlausum áhorfend-
um, sem hafa ef til vill keypt sig inn
háu verði til að sjá hin dularfullu fyr-
irbrigði, sem þeim er boðið upp á að
sjá, — láta þeim ekki bregðast vonir,
e f svo ber undir, að miðillinn verður
illa fyrir kallaður af lasleik eða geðs-
hræringum. J>á vilja þeir vera viðbún-
ir að skemta áhorfendum, flestum skyn-
lausum á þetta sem þeir sjá eða heyra,
með einhverjum loddarasjónhverfing-
um. — f> a ð er óhætt við þ á, að sínu
leyti eins og að a 11 má segja Dönum
af íslandi og af sömu ástæðu.
J>ví svo er um það, er annars heims
verur nota miðlana til að gera sig oss
skiljanlega, að þeir, miðlarnir, verða
að vera með fullri heilsu o. s. frv., ef
vel á að takast. Fyrir því eru mjög
auðsæjar ástæður, þótt ekki séu hér
greÍDdar.
J>að eru einmitt þessir óráðvöndu
miðlar, sem langmest hafa spilt fyrir
því, að almenningur kæmist í
skilning[:um hin dularfulln fyrirbrigði.
Með þeim fhugunarleysis-ávana, sem
svo mörgum er gjarnt til, tekst þá
óhlutvöndum mönnum að koma inn
hjá almenningi þeirri hugsunarvillu-
heimsku, að úr því að uppvíst verði
stundum um miðla, að þeir bregði fyrir
sig hrekkjum, þá séu þeir a 11 i i svik-
arar og falsarar. Vitið í þeirri ímyud-
un er alveg hið sama eins og ef fólk
héldi, að a 11 i r væru þjófar, af því, að
oft verður uppvíst, að einhverir stela.
J>ó kastar fyrst tólfunum, þegar ætl-
ast er til, að almenningur hér á landi
sé svo »óháður allri skynsemd*, að hann
gangi að því vísu, að úr því að svik
hafa komist upp um einhvern einn
miðil suður á Englandi í eitthvert eitt
skifti, þá séu tóm svik og fals í tafli
hjá miðlunum hér, og Tílraunafélags-
menn hér í Rvík tómir svikarar og
falsarar (og auðvitað allir sem við sam-
kynja tilraunir fást um allan heim,
þótt tugum þúsunda Bkifti).
Eða þá hitt, að af því að annars-
staðar, einkum í stórborgum heimsÍDS,
eru til menn, loddarar, sem lært hafa
þá list sér til fjár á mjög löngum
tíma og með ærinni fyrirhöfn og
dýrum útbúnaði, að gera mönnum
sjónhverfingar, sem líkjast að s u m u
leyti s u m u því, er einkennir dular-
full fyrirbrigði, þá sé sjálfsagt að ís-
lenzkir sveitapiltar kunni þá sömu
list, þótt aldrei hafi hana heyrt nefuda
á nafn einu sinni, og beiti henni dag-
lega heilan vetur, án nokkurrar hags-
munavonar, heldur eigandi von á í
ftðra hönd ósvífnustu álygum og lát-
lausum svívirðingum. Og er þ a ð ekki
að vera langsamlega »óháður allri
skynsemd#, að ímynda sér að
miðill, sem ætlar sér að blekkja
með lækningatilraunum, byrji þá á
sjúkdómi, setn a 11 i r lifandi menn
um vfða veröld, lærðir sem leikir,
telja gersamlega ólæknandi, sem sé:
krabbamein í innýflum manns? Eða
gætu aðrir út í þann sjúkdóm lagt
sjálfkrafa með honum, miðlinum, á
u n d a n öðrum miklu auðveldari sjúk-
dómum, en þeir sem hvergi ættu heirna
nema á vitfirringastofnanir.
Sannleikurinn er sá, sem frá hefir
verið skýrt og allir heilskygnir menn
fara nærri um, að óviljugir gerðn þeir
það, bæði miðillinn og aðrir Tilrauna-
félagsmenn, að fara að skifta sér af J.
J. heitnum frá Stóradal.
J>eir gerðu það af því, að gestirnir
ósýnilegu fylgdu því fast fram. J> á
1 a n g a ð i til að gera kærleiksverk á
þeim sjúkling. Spilt gat það engu;
því jarðnesktr læknar höfðu löngu sagt
hann alveg ólæknandi og bjuggust við
andláti hans á hverri stundu, um það
leyti er tilraunir hinna hófust. En á
4. viku lifði hann þó og leið þann
tíma miklu betur en áður, svo
vel, að hvorki sjálfum honum
nó öðrum duldíst, að þar var um
breyting að tefla til batnaðar, hvernig
sem því lyki. Um það hafði aldrei
neinn fullyrt neitt.
Að gefnu tilefni vottast það hérmeð,
að við undirritaðir, sem höfum þekt
hr. Indriða Indriðason frá
Hvoli frá barnæsku, vitum til þess
að hann aldrei hefir fengist við nein-
ar loddaralistir þar vestra, og er bæð1
alinn upp á góðu heimili og af góðu
fólki kominn. Sömuleið er hann eftir
okkar áliti heiðarlegur og hrekklaus
maður.
Rvík 23. marz 1906.
Guðm. Jónasson
kaupm. frá Skarðsstöð.
Jónas Guðlaugsson.
S/s Fridtjof frá Thorefélagi kom i gær
frá Leith, hlaðinn vörum.
Danir aðkyllast loftritnn.
Segja að hún sé miklu kostnaðarminni
en ritsími.
Ritsíminn hingað væntanlegi kemur
ekki við nema á einurn stað í Færeyj-
um, í þórshöfn. En Færeyingum þykir
það lítið, sem von er. Danir, hús-
bændur þeirra, vilja nú gera þeim dá-
litla frekari úrlausn. En þeim þykir
of kostnaðarsamt að Ieggja sæsíma
þaðan til hinna eyjanna. J>eir ætla í
þess stað að koma á þráðlausu hrað-
skeytasambandi milli J>órshafnar og
helzta kauptúnsins í hinum eyjunum,
TraDgisvaag í Suðurey. Segja það sé
miklu ódý'rara. J>ví megi koma á fyrir
40 þús. kr.
J>að var komin fjárlagabreytingar-
tillaga um þetta í fólksþinginu þegar
s/s Ceres fór á stað frá Khöfn.
f Jón Jónsson
frá Stóradal,
f. 31. juli 1857, d. 16. marz 1906.
(Sungið við jarðarför hans i Rvík 24. marz).
Þú dæmir ekki þungt, um þyngstu tárin,
sem þreyttum augurn grátið hefir þú,
ef þú lézt dögg þá drjúpa á hjartasárin,
að draga úr sárstu kvöliuni’, — eins og nú.
*
* *
ViS létum til hans lítil blóm —
Guö lofaði sál hans þreytt. —
En dauðinn kom með dökka brá
og deyddi hvert og eitt.
Hann skildi eftir engin blóm —
við aldurtilans dyr —
sem höfðu ilm eða annað skrúð,-
ert að eius frostrósir.
En sólin kom og bræddi burt
þau blóm með ljóssins sveig;
að hjartans von þau urðu öll,
sem upp til drottins steig.
A vængjum borin var til guðs
sú von af englahjörð.
Og svo fekk guð þeim sannleiksblóm,
að setja niðr á jörð.
*
* *
Hver vill nú fyrstur fella þttnga dóminn
á fyrstu blómin, sem við vökvum hér?
Hvort vilt þú sjálfur deyða daggarblómin,
sem drottinn gróðursetur handa þér?
H. C. A. og J. H.
(ritað ósjálfrátt af Guðmundi Jónssyni).
S/s Cer« s (Holm) kom i gærmorgun
heint frá Khöfn og Leith. Með henni
komu Th. Thorsteinsson kaupm. og dansk-
ur bókhaldari með honurn, Guðm. kaupm.
Jónasson i Skarðstöð, Kristján Jónasson
kaupm. i Búðardal, Benedikt S. Þórarins-
son kaupm., Karl Larus3on kaupm., Jon
Bjarnason verzlunarm. við Edinborg og 2
Engiendingar við sömu verzlun.
Um druknunina
í Vestmanneyjum um daginn ritar
tíðindamaður ísafoldar 18. þ. m.:
Hinn 12. þ. mán. reri meiri hluti
skipa hér í norðaustanstormi og 10 ^
frosti. Sumir lögðu ekki lóðir, aðrir
mistu meira og minna af lóðum. Fá-
einir bátar fóru suður úr beint
undan stormiuum; var þar talin mest
fiskivon. Síðari hluta dags vantaði
2 —3 skip að sunnan, vindur lítt dræg-
ur; en ef menn þreyttu beitisiglingu til
að ná lendingu sinni, eða yrðu að liggju
úti undir eyjum f þeim gaddi, mátti
búaat við að þá mundi kala til stór-
skemda.
Botnvörpungur, að nafniHelios, skip-
stjórí Jamen Byrenes, frá Grimsby, lá