Ísafold - 20.06.1906, Page 1

Kennir út ýmist einn sinni eða
tvisv. i viku. YerB árg. (80 ark.
niinnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eða
1*/» doll,; borgist fyrir miðian
jnli (erlendis fyrir fram).
ISAFOLD.
tippsögn (skrifleg) bnndin viff
áramót, ógild nema komín sé til
ntgefanda fyrir 1. október og kaup-
andi skuldlaus við blaðið.
Afgreiðsla Austurstrœti 8.
XXXIII. árg.
Reykjavlk miðvikudaginn 20. júní 1906
40. tölublað.
I. 0. 0. F. 886299
Augnlækning ók. 1. og 3. þrd. kl. 2—3 i spítal
í’orngripasafn opið á mvd. og ld. 11—12.
Hlntabankinn opinn 10—2 */» og b»/a—7.
'K. F. U. M. Lestrar- og skrifstofa frá 8 árd. til
10 sibd. Alm. fundir fsd. og sd. 8 */« sibd.
Handakotskirkja. Gubsþj. 9 og 6 á helgidögum.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 10x/*—12 og 4—6.
^andsbankinn 10l/*—21/*. Bankastjórn við 12—1.
Handsbókasafn 12—3 og 6—8.
Handsskjalasafnið á þrd^ fmd. og ld. 12—1.
^aekning ók. i læknask. þrd. og fsd. 11—12.
^áttúrugripasafn á sd. 2—3.
Tannlækning ók. i Pósthússtr. 14,1.og3.md. 11—1
FaxaflóagÉtÉÉn REVKJAVIK
íer upp í Borgarnes 27. jání,
10., 20. og 26 júlí. Kemur við
á Akrane8Í í hverri ferð báðar leiðir.
TilStraumfjarðar og Akra
13. og 17. júlí.
Snður í Keflavík fer Reykjavíkin
25. júní, og 4. og 23. júlí
Og Ioks 4. júlí suður í G a r ð og
ialla leið austur á Eyrarbakka
og Stokkseyri, kemur við báðar
leiðir í Hafnaleir, Grindavík og jpor-
lákshöfn.
Landgræðsla
Og
járnbrantir eða bifreiðir.
£ví ætli ekki væri fýsilegt, að fá hér
dálítinn járnbrautarstúf, þótt ekki væri
nema til reynslu?
Vér áttum kost á því fyrir nokkrum
(12) árum, með vel kleifum kjörum,
þurftum ekki að leggja fram neinn
höfuðstól sjálfir, og ekkert að eiga á
hættu. En framfaraberserkir vorir
sumir (Tr. G. & Co.) vildu ekki líta
Við þvi þá, og meiri hluti þings hafn-
aði því algerlega.
því er fleygt, að hin nýja eða ný-
i0ga landsstjórn vor hugsi sór að koma
Uieð á næsta þingi tillögu um viðlíka
tilraun, og að hún hafi í því skyni látið
hinn nýja landsverkfræðing, hr. þor-
Vald Krabbe, ferðast um í Norvegi í
vetur og kynna sér alt það er lýtur
minni háttar járnbrautum þar, mjó-
brautum, sem svo eru nefndar, lagn-
lng þeirra og rekstri.
það er mikið vel til fundið.
hvergi er líklegra að vér getum
numið rétt lag á járbrautarlagning við
vort hæfi en einmitt þar, í Norvegi.
Og einhvern tíma kemur að því, lík-
i0ga, að hér verður ráðist í það stór-
Vlíki, járnbrautalagning og járnbrauta-
Í0kstur.
Vér segjum: líklega.
bví að v í s t er það nú alls ekki.
^kki af því, að oss detti í hug að
um, að einhvern tíma verð-
vér þvf vaxnir.
það væri auma amlóðaskapar-hjá-
bát ^ V^r ^u8su^um 088 8Í*»a Þá e^tir_
'a sllra annarra mentaþjóða um
a.dur °g æfi, að vér fengjum aldrei
n8lð Un<lir þeirri samgöngubót, sem
8jálfsögðust hefir verið talin allra meira
sn tvo mannsaldra.
^ei- Ástæðan er öll önnur.
Fátt er svo með öllu ilt, að ekki
boði nokkuð gott.
f>etta, að vera heila dagleið á eftir
öðrum siðuðum löndum á framfara-
þjóðbrautinni, það hefir stundum þau
hlunnindi í för með sér, að hlaupa
má yfir sum framfaratækin.
Brenniloft (gas) var haft til lýsingar
í bæjum erlendis meiri hlut aldarinnar
sem leið, og þótti vera mesta þing.
Svo er og enn allvíða. En enginn
maður lætur sér koma í hug nú orðið,
að það verði nokkurn tíma upp tekið
hér á landi, með því að nú er komið
annað betra í þess stað, rafljósið. f>að
eigum vér nú alveg víst að fá áður
langt um líður, ekki einungis þar sem
vel hagar til um framleiðsluafl, heldur
jafnvel hvar sem er, þar sem er mikið
þéttbýli.
f>au tólf ár, sem liðin eru frá því
er járnbrautarlagning komst hér fyrst
á dagskrá, hefir orðið stórmikil breyt-
ing á samgöngufærum þeim, er járn-
brautanna hlutverk eiga af hendi að
inna.
Nú er orðíð hægt að ferðast land-
veg með jafnmiklum hraða og viðlíka
hægðarauka járnbrautarlaust.
Bifreiðir renna jafngreitt um algenga
þjóðvegu eins og eimvagnar eftir járn-
brautum.
f>að eitt skortir þær aðallega á við
járnbrautarlestirnar, að burðarmagnið
er stórum minna. f>ær eru því enn
lítt fallnar til þyngslaflutnings.
En hver getur ábyrgst, að þær verði
ekki vou bráðara vaxnar þeirri marg-
falt íburðarminni flutuingaþörf, sem
gerist í strjálbygðum löndum og nær
alveg iðnaðarlausum, heldur en í stór-
bygðum heimsins ?
Væri þá nokbur fyrirhyggja, að
hleypa sér í voða-skuldir til járnbrauta-
lagningar?
Vitaskuld er ekki á Ieikmanna færi
um slíkt að dæma. En viti menn:
hinir eru ekki heldur alvitrir eða al-
framsýnir.
Hvað hafa ekki ritsímafræðingar
sagt til skamms tima og segja enn
býsnamargir — danskir að minsta
kosti — um hraðskeytatækin ? Hafa
þeir svo sem gert mikið úr loftritun-
inni?
f>að er o s s sæmilega kunnugt. Vér
höfum sannarlega fengið smjörþefinn
af þ v í, og erum ekki búnir að bíta
úr nálinni þeirri enn.
Annað er það, að skemst er á að
minnast, að stjórn og þing sá svo fyrir
einmitt með ritsímaglappaskotinu sínu,
að vér erum stórum mun síður vaxnir
því nú, að ráðast í járnbrautarlagning.
Stórbyrðar getur þjóðin naumast lagt
sér á herðar hverja ofan á aðra alt í
einu. Hún verður að kasta mæðinni
í milli og sjá sér farborða. f>að sem
henni befði verið í lófa lagið, hefði hún
ebki verið gint út á glapstigu í rit-
símamálinu alveg að þarflausu, það
getur henni nú verið ókleift fyrir bragðið.
f> a ð er einmitt ef til vill allravið-
sjálustu eftirköst ritsímaglappaskotsins.
Fyrir það verður þjóðin að neiba sér
svo og svo Iengi um hvert framfara-
stigið á fætur öðru, og þau miklu
veigameiri heldur en ritsímatengslin,
svo langsamlega ónóg sem þau eru
innaníands og verða laugalengi, sakir
ókleifs kostnaðar, þ ó 11 svo reyndist,
sem litlar eru líkur til, að aðalþráður-
inn héldist óbilaður að jafnaði.
Enn er á það að líta í þessu sam-
bandi, að eitt verulegasta skilyrðið
fyrir sæmilegum notum að járnbraut
og þar með viðunanlegri arðsvon af
henni er væntanleg uppgripa-frjósemi
þess bletts á landinu, sem helzt hefir
verið hugsað um að koma í það hið
greiða samband við höfuðstaðinn, er
járnbraut lætur í té, en það eru áveitu-
löndin fyrirhuguðu á suðurlands undir-
lendinu. Ekki verður sú áveita fram-
kvæmd öðruvísi en með geysimiklu fé,
8em hér er kallað og eftir því sem hér
gerist. Erum vér nú vaxnir því tvennu
í senn : stórri lántöbu til að veita jpjórsá
og Hvítá yfir Sbeið og Flóa, og enn
stórkostlegri lántöku til járnbrautar-
lagningar austur þangað?
f>að er vitaskuld, að þetta styður og
bindur hvað annað.
Skilyrðið fyrir því, að járnbrautir þríf-
ist, er, að þær liggi um blómlegar bygðir
og milli fjölmennra bæja. f>ær sbapa
jafnvel þetta hvorttveggja, þar sem
það getur á annað borð skapast. Og
albunnug er sú regla fjörmestu fram-
faraþjóðarinuar í heimi, engilsaxnesku
kynslóðarinnar í Vesturheimi, að leggja
járnbrautir jafnvel um eyðibygðir t i 1
þ e s s að breyta þeim í blómlegar
lendur og hleypa upp fjölmennum
bæjum.
Hins vegar verður þá fyrst vit í að
leggja stórmikinn kostnað og fyrirhöfn
í mikils háttar ræktunarfyrirtæbi, að
greitt sé um samgöngur þangað sem
beztur er markaður fyrir afurðir af
hinu ræktaða landi.
f>etta er hvorttveggja óyggjandi
sannleikur.
En sé um tvent að tefla og frá-
gangssök að rísa undir nema öðru í
senn, á þá ekki landkosta-umbótin
að sitja í fyrirrúmi? Hún getur þó
alið béint þá sem þar eiga sér bólfestu,
er hún er framkvæmd, auk þess sem
h u g s a n 1 e g t er, að hitt fáist líka,
samgöngubótin, með margfalt minni
kostnaði en gömlu aðferðinni, vegar-
gjörð af stáli og járni og eimreiðaflugi
eftir þeim vegum.
f> e 11 a er aðal-íhugunarefnið í þessu
máli.
Háskólapról.
Embættispróf í lögum við Khafnar
háskóla hefir lobið í öndverðum þ. m.
Páll Jónsson (úr Skaftafellss.) með II.
eink. Fyrri hluta prófs í sömu náms-
grein Kristján Linnet með I. eink., og
fyrri hluta prófs í læknisfræði Skúli
Bogason með ágætiseinkunn.
Mannskaðiim mikli.
Tvær fiskiskútur farist i viðbót.
Tuttugu manns druknað.
Fullséð þykir nú vera og er vafalaust
um 2 fiskiskútur, báðar vestfirzkar, að
farist hafi í síðara áhlaupaveðrinu, í
fyrstu viku sumars, 26.-—28. apríl, og
þar druknað 20 manns, í viðbót við þá
68, er fórust í einu hér í flóanum á
pálmalaugardag.
Annað skipið var frá ísafirði og hót
Anna Sophia, eign Thangverzlunar (?).
Skipverjar voru 9 að tölu, flestir (7)
úr einum hreppi, Þingeyrarhreppi við
Dvrafjörð, þar af 5 frá sama bæ, Hvammi.
Þeir hétu:
1. Einar Ingibjartur Kristjánsson,
lausamaður frá Hvammi, 27 ára, skipstj.
2. Árni Einarsson, húsmaður frá
sama bæ, 38 ára; lætur eftir sig konu
og 2 börn, aunað 14, hitt 6 ára.
3. Ástráður Jónsson, lausam. frá sama
bæ, 29 ára.
4. Ingibjartur Pálsson, vinnumaður
frá sama bæ, 18 ára.
5. Páll Guðmundur Pálsson, lausa-
maður frá sama bæ, 24 ára.
Ennfremur:
6. Jón Bjarnason, bóndi á Hrauni,
44 ára; lætur eftir sig konu og 8 börn,
þar af 6 yngri en 14 ára.
7. Helgi Hafliðason, húsmaður frá
Dröngum, 41 árs, lætur eftir sig konu
og 4 börn, elzt 6 ára, hið yngsta á 1.
ári.
Eftir þessa 7 menn eru þá 3 ekkjur
og 14 börn á ómagaaldri, auk 5 gamal-
menna, er þeir höfðu fyrir að sjá.
Hina tvo nefnir ekki sá, sem þetta
skrifar Isafold 14. þ. m. úr Dýrafirði.
Þeir hafa líklega verið af ísafirði.
Hitt skipið, sem fórst í sama áhlaup-
inu, hót Kristján og átti heima í
Stykkishólmi, eign Sæmundar kaupm.
Halldórssonar. Það þykjast menn vita
að farist hafi í Látraröst, í sama áhlaup-
inu; hafði sést fyrir uorðan hana létt
áður en það skall á. Skipshöfn á því
var 11 manns. Formaður hót Þorsteinn
Lárusson. Sumir þeirra lótu eftir sig
konur og mörg börn, er ísafold skrifað
vestan að, en engir nafngreindir nema
formaðurinn.
Fjórir Dýrfirðingar fórust á Ingvari,
7. apríl. Loks hafði verið þaðan úr
sama hreppi maður, sem druknaði, tók
út, af fiskiskútunni Fhönix um sama
leyti, 5. apríl. Það var bóndi þar úr
firðinum. Þetta eru 12 menn alls, »vask-
leika- og dugnaðarmenn, flestir ungir og
hinir efnilegustu og líkir til að verða
hóraðinu sannir nytsemdarmenn. Þetta
er fullkomlega tólfti hver allra verk-
færra manna í hreppnum (20—60 ára).
Fyr má nú vera hrun og verður seint
fylt jafn-stórt skarð«.
Með minui háttar slysum um sama
leyti verður þetta fast að 100 manna,
er fallið hafa þarna sama sem í einni
hríð.