Ísafold - 07.07.1906, Blaðsíða 2

173
ÍS AFOLD
ávarp til Norðmanna í Ijóðum, frá í
fyrra sumar.
Hringsjáin íslenzka í hverju hefti,
eftir ritstj. (mest) og ýmsa aðra, er ait
af mikils virði, hér um bil eina heilleg
vísbending sem vér fáum um annarra
þjóða rit um ísland og íslenzkar bók-
mentir.
Eitsjá, um íslenzkar bækur, er og í
hverju hefti. Loks mynd af konungshjón-
unum nýju framan við síðasta heftið.
Hlutabankinn
héit aðalfund sinn svo nefndan 2. þ.
mán., hinn fyrsta frá stofnun hans.
Ekki var þarnema helmingur bankaráðs-
ins, auk formanns (ráðgjafans). S/s
Vesta hafði gert Stykkishólmsmannin-
um þann grikk, að verða of sein með
hann hingað, og útlendu bankamenn-
irnir þrír létu sér duga að einn færi
fyrir þá alla: P. O. A. Andersen rík-
isskuldaskrifstofustjóri. Og enginn
kom á fundinn annar allra hluthaf-
anna útlendu, sem mestalt eiga hluta-
féð; aðeins nokkrir hinna fáu inniendu
hluthafa, þeir er hér eiga heima. Segir
svo í fundarskýrslu bankans, að at-
kvæðamiðar hafi verið fyrirfram úti
látnir fyrir meira en helming hluta-
fjárins, 1,196,000 af 2,000,000 kr., og
að þeir, sem þá höfðu, hafi nær allir
sótt fundinn.
Bankaráðsformaðurmn, þ. e. ráðgjaf-
inn, fullyrti, að bankinn hefði áunnið
sér traust innan lands og utan, hluta-
bréf hans seljiet vel erlendis og fari
hækkandi í verði alt af; reynslan hefði
og sýnt, að þörf hefði verið á meiri
peningum og starfsfé inn í landið
(hvernig Hkar »móðurbróðurnum« önn-
ur eins villukenning?), enda hefði bank-
inn þegar flutt mikla peninga til lands-
ins. Hann hvað framkvæmdarstjóra
bankans eiga þakkir skilið fyrir frammi-
stöðu sína.
þ>ess gat formaður og, að miklu meiri
verzlun hefði bankiun haft það sem af
er þessu ári en fyrri hluta ársins í
fyrra.
Alt var samþykt í einu hljóði sem
bankastjórnin hafði lagt til um það,
hvernig verja skyldi því, er bankanum
hafði græðst til ársloka 1905, þar á
meðal að hluthafar fái 5 J f, í vöxtu
af hlutafénu frá byrjun, sama sem nál.
3 5;% um árið.
Hr. P. O. A. Andersen gekk úr
bankaráðinu í þetta sinn, eftir hlutkesti,
en var endurkosinn í einu hljóði
Sömuleiðis var J. Havsteen f. amt-
maður endurkosinn yfirskoðunarmaður.
Samþykt var í e. hlj. að a u k a
h 1 u t a f é bankans upp í 3 m i 1 j.
frá nýári 1907.
Loks voru samþyktar þær breyting-
ar á reglugjörð bankans (frá 25. des.
1903), a ð málmforði í vörzlum bank-
ans þurfi ekki að vera nema §, í stað $;
a ð til málmforða bankans megi telja
ekki aðeins snöggkræfar kröfur á þjóð-
bankann í Khöfn, Noregsbanka og
Englandsbanka eða Skotlands, heldur
einnig hjá öðrum bankastofnunum, sem
minst f bankaráðsins meta fulltryggar
og taldar eru til fyrsta flokks, án þess
að dregnar séu frá gagnkröfur bank-
anna á hendur íslandsbanka; og að
fyrirliggjandi þurfi að vera í bankan-
um og útbúum hans minst sem
svarar a* seðlum þeim, sem úti eru
í veltu, í stað i áður, enda sé það
gjaldgeng mynt og | hlutar þess gull-
mynt.
Heimild fyrir þessum breytingum á
reglugerðinni er í tvennum lögum frá
10. nóv. f. á.
Landsreikningurinn 1905.
Sú hefir raun á orðið um fjárhags-
tfmabil það, er nýlegá er út runnið og
reikningur fullsaminn um fyrir skemstu,
að hagur landssjóðs er að vanda stór-
um betri en ráð var fyrir gert þegar
samin var áætlun um það á sínum
tfma.
það er vitanlega mest að þakka
góðærinu undanfarið langan tíma.
Eftir þeirri áætlun mátti búast við
hálfrar miljónar tekjuhalla í reiknings-
Iok.
En hann v a r ð vel helmingi minni
fyrra fjárhagsárið, 1904, eða að eins
103 þús. kr., í stað 250 þús. eða vel
það.
Og síðara árið, 1905, hefir hann
enginu orðið, heldur gengið af til
muna, einmitt rúmar 103 þús. kr.
það er með öðrum orðum, að fjár-
hagstímabilið skilar sér hallalaust fyr-
ir landssjóð.
Tekjurnar urðu um 200 þús. kr.
drýgri fyrra árið (1904) en við var bú-
ist, og 300 þús. meiri síðara áríð.
f>að er furðu-álitlegur búskapur.
Tekjudrýgindin bera sérstakl. ánægju-
legan vott um vaxandi velmegun þjóð-
arlnnar. Hún kemur fram í tollunum.
þvf meira veldur hún þar um að jafnaði
en óspilun og eyðsla um megn fram.
Tollhækkun sú, sem lögleidd var í
fyrra, að þarflausu raunar, dregur
nokkuð síðara áriö að eins.
Aðflutningsgjaldið eitt hefir hleypt
fram tekjunum um hátt upp í 200 þús.
kr. f>að var áætlað árið sem leið nál.
450 þús., en hefir orðið 630 þús. kr.,
eftir því sem blað stjórnarinnar Löge.
skýrir frá. J>að er aðallega kaffi- og
sykurtollur, tóbakstollur og áfengis-
tollur.
f>ar næst hafði útfiutningsgjald af
fiski og lýsi orðið nær helmingi meira
en á var ætlað, eða nær 130 þús. í
stað 70 þús. Enn fremur óvissar tekj-
ur 55 þúg. kr., í stað einna 5 þús.
Tekjur af áfengisverzlunarleyfum og
árgjald af áfengissöluleyfum eða
veitinga urðu nokkuð minni en á var
ætlað.
Af áætluðum gjöldum landsjóðs
spöruðust það árið enn 35 þúsundirn-
ar til ritsímans. Kostnaður tilútrým-
ingar fjárkláðans varð 39 þús. kr. í
stað áætlaðra 16 þús. kr.
f>á urðu verðlaun fyrir útflutt smjör
ekki minni en 29 þús. kr. samtals, en
höfðu verið áætluð að eins 5 þús. kr.
Einna stærstu útgjaldaliðirnir eru
um 130 þús. kr. til vegabóta og um
104 þús. kr. til gufuskipsferða og gufu-
báta.
Alþingi hefir kostað í fyrra 52 þús.
kr., í stað kringum 40 þús. kr. áður
me8t. f>ingmenn voru að vísu 4
mönnum fleiri, og þingtíminn heldur
ílengri. En þó virðist munurinn vera
meiri en því svarar.
Amtsráðsfundur
hér í SuSuramtinu var haldinn 25. f.
mán. Þessir voru fulltrúar á fundinum:
Jón bóndi Einarsson í Hemru, síra Skúli
Skúlason í Odda, síra Valdimar prófastur
Briem, Agúst bóndi Jónsson í Höskuld-
arkoti, Þórður hreppstjóri Ouðmundsson
á Hálsi og Hjörtur Snorrason skólastjóri
á' Hvanneyri (varamaður Borgf.).
Sýsluvegagjald var leyft að hækka
þ. á. upp í 1 kr. á hvern verkfæran
karlmann í Vestmanneyjum, 2 kr. í
Kjósarsýslu og 2 kr. 25 a. í Árnessýslu.
Til þjóðvegar upp Mosfellssveit veitti
þingið í fyrra 4000 kr. gegn jafnmiklu
tillagi annarsstaðar frá. Samþykt var
á þessum amtsráðsfundi 3000 kr. fjár-
veiting til þess vegar úr sýslusjóði Kjósar-
sýslu gegn 1000 kr. minst frá Mosfells-
hreppi, og 2500 kr. lántaka Kjósarsýslu
í þessu skyni.
Til að styrkja vólarbátskaup lianda
Kjósarmönnum og Kjalnesingum sam-
þykti amtsráðið, að verja mætti 1000
kr. af fyrnefndu 2500 kr. láni til Mos-
fellshreppsvegarins til lilutabrófakaupa í
þeim bát.
Samþykt var 2250 kr. fjárveiting úr
sýslusjóði Gullbringusýslu til vegargerðar
úr Hafnarfirði suður að Vogastapa, gegn
2500 kr. fjárlagaveiting í fyrra.
Þessar lögferjur í Árnessýslu var sam-
þykt að leggja niður: á Brúará hjá Böð-
móðsstöðum, á Hvítá hjá Ai’narbæli og
á Þjórsá hjá Þjórsársholti.
Skógræktarfólagi Eeykjavíkur voru
veittar 150 kr. úr jafnaðarsjóði þ. á. og
Kvennaskóla lleykjavíkur 100 kr.
Héraðssýningii
á að halda laugardaginn kemur (14.
júlí) við Þjórsárbrú fyrir Árnes og
Kangárvallii sýslur. Þar verða að eins
sýndir stóðhestar 3 ára og eldri og
graðneyti ll/2 árs og eldri. Verðlaun
verða liá, 10—40 kr., enda verðlaunafóð
600 kr., 400 frá Landsbúnaðarfélaginu
og 100 kr. úr sýslusjóði bvorrar sýslu.
í sambandi við sýninguna eiga að vera
skemtanir: ræðuhöld, söngur, dans o. fl.
Með vélarbát
frá Norvegi komu 3 menn (2 norskir,
1 íslenzkur) til Vestmanneyja 22. f. m.,
handa Magnúsi bónda Þórðarsyni í Sjó-
lyst. Þeir voru 10 daga frá Norvegi til
Seyðisfjarðar, en 12 daga þaðan. Bát-
urinn er 1G1/^ alin á lengd og 5J/2 á
breidd.
Enn varð slys
fyrir skömmu, fyrra föstudag, uppi á
Mýrum. Maður var á ferð frá Borgar-
nesi út í Hjörsey og reiddi barn í söðli
á öðrum hesti, er hann hafði í taumi.
Sá fældist og kipti af manninum taumn-
um. Barnið var bundið í söðulinn, en
hann snaraðist undir kvið, og var barnið
rotað til bana áður næðist. Það var 8
vetra piltur, sonur Ásgeirs kaupm. Ey-
þórssonar, og hét Háukur.
Landsdómarar.
Kosið hafa Kangæingar í landsdóminn
þá Einar sýslumann Beuediktsson, Eyólf
Guðmundsson oddvita í Hvammi, Grím
hreppstjóra Thorarensen í Kirkjubæ og
Tómas bónda Sigurðsson á Barkarstöð-
um. En Vestur-Skaftfellingar Gunnar
Olafsson verzlunarstjóra í Vík og Jón
hreppstjóra Einarsson í Hemru.
Settur liéraðslæknir
í Eyrarbakkahéraði um sinn er Guð-
mundur Tómasson læknaskólastúdent
rneðan héraðsl. Ásgeir Blöndal er að leita
sór lækninga erlendis —- við brjósttær-
ing, sem er í byrjun.
Hvanneyrarskóli.
Eftir framlagðri skýrslu á amtsráða-
fundi hér um daginn eru eigur skól-
ans nú nál. 92 þús. kr., en skuldir
eru um 34 þús. Skuldlaus eign því
nál. 58 þús. kr. — Jörðin Hvanneyri
með Kvígstöðum er metin 20,600 kr.;
hús og húsaefni 41,500, auk kirkjunn-
ar, sem er metin 5 þús.; lifandi pen-
ingur rúm 12 þús.; heyfyrningar og
búsafleifar 4 þús.; annað lausafé rúm
4 þús.; jarðyrkjuverkfæri og heyskap
aráhöld hátt upp í 2 þús.
Amtsráðið skipaði í stjórnarnefnd
skólans þ. á. þá Guðm. próf. Helga-
son í Eeykholti og f>órð hreppstjóra
Guðmundsson á Hálsi, en til vara
Björn búfr. Jónsson á Akranesi. Amts-
ráðið veitti Hirti skólastjóra meðmæli
til forstöðu fyrir bændaskólanum fyrir-
hugaða á Hvanneyri, ef hann sækti
um hana.
Mannskaðinn niikli.
Fiskiskútan Keistján úr Stykkishólmis
var eitt þilskipið, sem týndist í vor í
siðara manndrápsveðrinu, viku af sumri,
með 11 mönnum, eins og áður hcfir
getið vcrið hór' í blaðinu. Níu voru úr
Helgafellssveit, 1 vir Eyrarsveit, 1 úr
Ólafsvík.
1. Þorsteinn Lárusson skipstjóri, 43
ára, ekkjum., lætur eftir sig 3 börn,
6—11 ára.
2. Guðmundur Jóhanusson stfrimað-
ur, 19 ára, ókvæntur. Móðir á lifi, er
misti mann sinn fyrir nokkrum árum í
sjóinn.
3. Páll Jóhannsson, 18 ára, ókvæntur,
var stoð aldraðrar, dauðsjúkrar ömmu.
4. Jón Magnússon, 31 árs, lætur eftir
sig unnustu og 2 ung börn.
5. Kristján Kristjánsson, 30 ára,,
ókvæntur; aldraðir, lúnir foreldrar syrgja.
6. Sigurjón Sveinsson, 27 ára, ekkju-
maður, lætur eftir sig ungt barn ; kona
hans druknaði fyrir nokkrum árum.
Þessir allir voru úr Stykkishólmi,
Enufremur úr sókninni:
7. Pétur Jónsson, bóndi úr Hösk-
uldsey, 48 ára, lætur eftir sig ekkju
með 4 börnum, 3 ófermd.
8. Guðmundur Jónsson, ekkjumaður,
húsmaður úr HöskuldseyItt.59 ára; böm
í ómegð.
9. Jón Þorleifsson, 17 ára, úr Þor-
móðsey. Móðir á lífi, ekkja; faðirinn
druknaði. — Þá
10. Jóhannes Þorsteinsson, bóndi frá
Hömrum í Eyrarsveit; lætur eftir sig
ekkju og mörg börn. — Loks
11. Hans Hansson, húsmaður úr
Ólafsvík, lætur eftir sig ekkju og barn..
Hér hefir enn bæzt tilfinnanlega við-
tölu hinna mörgu, er sjórinn hefir að
bana orðið hinn minnisstæða aprílmánuð
síðast, ritar próf. Sig. Gunnarsson. Mörg
er undin, sem hór blæðir, og allir syrg-
jendur eru fátækir. Tilfinnanlegast kemur
þetta manntjón niður á Stykkishólmi og
nágrenninu. Huggunar og styrks þarf hér
við sem annarstaðar,.er þessi hörmulegui
stórslys hafa orðið.
Um ódáðamannimi Thygesen
skóara í Árósum, þann er telpuna mýrti
o. s. frv., segir svo Kristeligt Dagblad, að
hann hafi aldrei verið i þjónustu heimatrú-
boðsins, heldar verið um tima ráðsmaður
sjómannaheimilis í Árósum, sem nokkrir
borgarar þar áttu, og var þá leyft, eftir
meðmælum kunningja sinna, að tala í heima_
trúboðshúsum til að hlynna að þessu heim-
il, án þess þó að vera ráðinn starfsmaður
heimatrúboðsins danska.
Fyrir hér um bil þremur árum komst
upp/um hann saurlifnaðar-ódæði við ungar
telpur; það kom mjög flatt upp á alla, því
þá grunaði engan, að hann væri sturlaður
annað veifið, nema ef til vill konu hans,
sem fór fram á að stjórnarvöld sæi um að
hann gerði engum mein framar.
Hann misti vitanlega þegar ráðsmenskuna
á sjómannaheimilinu, og var dæmdur i 2
ára hetrunarhúsvinnu. Þá fyrst tók heima-
trúboðið að ser alla umsjón þessa sjómanna-
heimilÍB.
Þegar Thygesen kom úr betrunarhúsinu
aftur, var hann bersýnilega bilaður á geðs-
munum, hann sat um að ganga nakinn,.
var um tíma "i geðveikradeild sjúkrahússins
Árósum o. s. frv.
Nákunnugur maður heimatrúboðinu
danska, cand. theol. Sigurbjörn A. Gislason,
segir að þvi fari fjarri, að stjórn heima-
trúboðsins hafi Hátið hann halda áfram«
nokkru starfi þetta geðveikisár hans. Hvort
hann‘hefir þá sjálfur ráðist i að halda
• kristilegar, 8amkomur« veit eg ekki, bætir
S. A.|G. við, en að minsta kosti hefir það
ekki veríð i húsum heimatrúboðsins.