Ísafold - 01.08.1906, Blaðsíða 2

Keunaraleiðanguriim.
FyrirhugaS heiSurssamsæti þeim til
handa laugardagskveldiS 28. f. m. var
í fjölmennasta lagi, sem hér gerist, meira
en 100 manns, fullásett í ISnaSarmanna-
húsinu niSri. Þar var haldinn mikill
fjöídi af ræSum, fram undir 20, og mik-
iS um söng. Björn Jónsson talaSi fyrir
minni gestanna. Fyrir r.iinni Islands
fluttu gestirnir 2—3 ræSur (Holmsen
yfirkennari, A. Hovden prestur og frk.
D. Rosendal frá Khöfn). Þá var og
mælt fyrir minni NorSurlanda í einu lagi
(Matth. Jooh.), fyrir minni Noregs sér-
staklega (J. Ól.), fyrir minni Danmerk-
ur (B. J.) og minni SvíþjóSar (A. Hov-
den prestur). Ennfremur töluSu Morten
Hansen skólastjóri, Þorleifur H. Bjarna-
son adjunkt, David Ostlund ritstjóri,
Rustöen kennari (og formaSur f'ararinnar),
frk. Halldóra Bjarnadóttir frá Moss,
kand. Adrian frá Khöfn, og ef til vill
fleiri. — Fyrir minni gestanna var sung-
iS þjóShátíSar-gestaminni síra M. J.
nokkuS breytt (Velkomnir, ge3tir). Fyrir
minni íslands hiS damka kvæSi, er hér
fer á eftir og ort hafSi ein kenslukonan
meSal gestanna. HiS nýnorska kvæSi,
sem hér er einnig prentaS, flutti höf.,
A. Hovden prestur, í samsætinu; þaS
var ekki sungiS. — DansaS var á eftir
samsætinu nokkuS fram eftir nóttu.
SamkvæmiS fór hiS bezta fram, meS
miklu fjöri og glaSværS.
Daginn eftir, sunnud. 29., lagSi kenn-
araliSiS á staS heimleiSis á s/s Tryggva
kongi, alt nema frk. Halldóra Bjarna-
dóttir, sem dvelst hér enn nokkrar
vikur.
Anders Hovden prestur steig í stólinn
í dómkirkjunni á sunnudaginn. Hann
talaSi vel og sköfulega, upp úr sér, og
kom í ræSu sinni nokkuS viS ísland,
meS árnaSaróskum m. m. Kirkjan var
vel sótt, og mun þorra áheyrenda hafa
gengiS dável aS skilja nýnorskuna, lands-
s‘ máliS, er þeir svo kalla, er þaS tala og
rita; dönskuna, algenga bókmáliS í Nor-
vegi, kalla NorSmenn ríkismáliS.
Kvæðið nýnorska mnnu allir skilja dável,
sem kunna bæði dönsku og íslenzku, og
margir sem kunna ekki dönsku. Nema ef
vera skyldi lýsingarorðið f j a a g e; það
þýðir fjörugur, glaður.
Hilsen til Island.
Meh: Blev nu til Spot dine tusindaars Minder.
ISLAND, der knejsende Hovedet lofter
op af Havets Brænding, saa vældig og strid,
Island med Jokler og gabende Klofter,
Svanesang paa Heden i Morgenen blid!
Island med Fossernes brusende Fald
og med de rivende, skummende Stromme,
Sagaers lysende Hojenloftshai
Maal for de tusinde Dromme!
Over vor Barndom med Vælde saa saare
lyste Bergtorshvaal med sit brændende Baal,
»Snorre« og »Gunnar« og »Flose« og »Kaare«
lod i vore 0ren som Klangen af Staal;
men da den ændrende Tid havde lagt
Barndommens brogede Verden i Dvale,
Gunlug og Helga med nnderlig Magt
kunde til Hjerterne tale.
Island! vi vidste, at Bjergenes Tinder
hvidner af den evige skinnende Sne;
vidste, at kogende Kildevæld rinder
frem af skjulte Dybder, som ingen kan se;
men til din Knlde vi mærkede kun,
naar vore 0jne paa Bjergene hvilte,
Varmen oss mudte saa mangen en Stnnd
i hvert et Ansigt, der smilte.
Island! vi stævned’ imod dine Strande,
atter gaar vor Kurs mod den hjemlige Kyst.
Drammen er endt. Bag de blaanende Vande
vinker vore Hjem og vor daglige Dyst.
Du felger med. I vort Hjerte du bor,
der vil vi huse dig, lukke dig inde,
derfra du stiger som Blomsten af Jord.
Island! vort lysende Minde!
Dortea Rosendal.
Til Island.
»Fager er lidi«, han Gunnar kvad
Ja, fagert er Island, bröder,
med glitre-jöklar, med tinderad,
som bjart i solskinet glöder.
Fagert, fagert med dal og mo,
der elvar fram seg svinga.
Som ville svana det sym paa sjo
med brim um kvite bringa.
Vel stormen flaksar i örnebam
um vetternæterne svarte;
men varmekjeldurna biyt seg fram,
og Geysir er Islands hjarte.
Og Island ligg under stjernekrans
med nordljos um höge skalle,
og Island straalar i soguglans
og dreg til seg augo alle.
Her gamle Egil gjekk ut og inn
med skjaldeaugo, som loga.
Her Snorre sat paa kulturens tind
og skreiv si herlege soga.
Naar Noreg ned i mold seg grov,
kom Islands skalder fjaage
og hugarne mot högdi hov
til idealer haage.
Han Tormod skald med sin sterke song
— kong Olafs her han vekkte.
Aa, Island, lær oss endaa ein gong,
at gamle maalet er ekte.
Du trufast stod, der Noreg fall
og glöymde fedratunga,
di syng du enn som Tormod skald
med same kraft i lunga.
Du runnen er av vort beste blod,
me hev den same moder.
Du tok deg fram, du vart gjæv og god,
ver heil og sæl, vaar broder.
Gud fader vera Islands hegn,
Gud signe folk og yrke,
Gud gjeve raust med sol og regn,
Gud vera Islands styrke!
Anders Hovden.
Við íjjárkláðann
er töluverð hræðsla hingað og þangað
um land — að hann sé hvergi næri úr
sögunni enn og muni rísa upp aftur,
er hætt sé að hafa á honum sterkar
gætur.
Fyrir viku er ísafold skrifað vestan
úr Dölum :
Síðustu kláðafréttir héðan að vestan
er það, að í Borgum á Skógarströnd
fanst kláði í mörgum kindum um frá-
færurnar, og hann mikill.
Sýslumanni Snæfellinga hafði verið til-
kynt það, en hann fyrirskipaði ekki
böðun á fónu eða gerði r.einar ráðstaf-
anir um þetta, heldur hafði vísað frá
sér til Myklestads, sem nú er í fjarlægð.
Eigi hefir heldur heyrst, að búið sé að
hálda í Snæfellsnessýslu auka-sýslunefnd-
arfund um haustböðunina, sem stjórn-
arráðið hefir þó beðið allar sýslunefndir
að gera; en það er nú enn tími til þess.
Það erum vér Dalamenn sannfærðir um,
að þessi nýi kláði í landinu sé að kenna
miður góðri trúmensku við böðunina hjá
sumum. Annaðhvort af því að kindur
hafi sloppið alveg hjá böðun eða verið
haldið of stutt niðri í, ellegar þá af slæ-
legri suðu á tóbakinu, sem er mjög
skaðlegt að eigi sér stað.
Hvernig sem þessu er háttað, þá er
samt víst að, fé á alkunnum kláðabæ-
jum hér í sýslu allæknaðist við böðun-
ina, og eins hefði átt að vera alstaðar,
svo einhverju er hér eflaust um að
kenna öðru en því, að eigi sé lafhægt
að lækna kláðatm.
Brunimi í Hafuarfirði.
Eg 8é, að sum af Reykjavíkur blöð-
unum, eigna mér etjórn og björgunar
tilrauna-eftirlitið við eldsvoðann hér
i Hafnarfirði þann 23. þ. m. alt þang
að til sý8lumaðurinn kom að brunan-
um. —
í tilefni af þesau finn eg ástæðu til,
fyrsc og fremst að geta þess, að um-
mæli þessi eru um of ákveðin, og að
þau gera alt of mikið úr afskiftum
mínum; hið sanna er, að enginn einn
maður hafði þetta á hendi fyr en sýslu-
maðurinn kom og tók það að sér
ásarot slökkviliðsBtjóranum úr Rvík.
En fyrst eg nú á annað borð fór
að minnast á þetta, get eg ekki stilt
mig um að geta þess um leið, að
hvert einasta mannsbarn, er vann
að vörninni g9gn eldinum, sýndi
hinn mesta dugnað, margir alveg
framúrskarandi, enda mun það lengi
í minnum haft, og vekja undrun
allra sem kunnugir eru, eða koma á
brunastaðinn, hvert afreksverk það var,
að verja sölubúð J. P. T. Bryde, sem
stóð í 3 til 4 ál. fjarlægð frá 2 all-
Btórum húsum, er samtímis stóðu í
björtu báli, og það án þess að hafa
önnur áhöld en sciga og vaualegar vatns-
fötur. Mikill hópur af fólki þessu
sýndi auk dugnaðarins aðdáanlegan
kjark, snarræði og hyggindi, leit með-
al annars út fyrir að nærri hver einasti
maður sæi f svip, eða hefði á tilfinn-
ingunni, hvað nauðsynlegast og hyggi-
legast væri á því og því augnablikinu,
engu síður konur en karlar; en um búð-
arhúsvörnina tel eg engan efa á því, að
ráðsnjallastur og jafnframt stórvirkast-
ur allra var Jóh. J. Reykdal verk-
smiðjueigandi; og er það engum öðrum af
öllum þeim mörgu, er þar unnu eins
og hetjur, til ámælis Bagt, en nöfnin
yrðu of mörg, ættu þau öll að teljast
upp.
Frá fyrsta til síðasta augnabliks
voru allar björgunartilraunir fram-
kvæmdar með fátlausri og hræðslu-
lausri alvöru, enda muu dæmafátt, að
hlutir sem bornir eru út úr húsum,
hafi bjargast betur, þ. e. verið jafn-
lítið skemdir eftir, sem hér varð raunin
á, og átti kvenfólkið góðan þátt í því. —
þegar slökkvitólin frá Rvík komu
var íbúðarhús Aug. kaupmann Flygen-
rings og kolageymsluhús J. P. T.
Brydes-verzlunar, er stóð við hiiðina
á því, brunnin og fallin. Sölubúð J.
P. T. Bryde varþá úr hættu, að minsta-
kosti mestu hættunni, en eldurinn kom-
inn í 2 kolageymsluhús, einnig tilheyr-
andi Brydes-verzlun, og annað þeirra
svo brunnið, að ómögulegt var að
bjarga því, eu i hinu var slökt með
dælunum. —
Auk þeirra þriggja húsa, er brunnú
til kaldra kola, og tveggja er skemdust
af eldinum, voru 2 lítil íbúðarhúe rif-
in niður til þess að fá autt svæði í
grend við eldinn og þannig vama
litbreiðslu hans. —
Allir þeir menn er komu hingað
ásamt slökkvitólunumHÍr Rvík —bæði
yfirmenn og aðrir — sýndu lofsverðan
dugnaö og áhuga, margír þeirra vöktu
yfir eldinum fyrstu nóttina, og unnu
svo ásamt Hafnfirðingum fulla tvo daga
að því, að slökkva hann — í kola
dyngjunum, — og sem hepnaðist
lokB að kvöldi þess 25. eða hérumbil
55 stuudum eftir að bruninn hófst. —
Nálega allan þann tíma, að fáum
næturstundum undanteknum, varsýslu-
maður við brunann, og slökkviliðsstjór-
inn frá Rvík oftastnær, eftir að
dælurnar komu hingað. —
Fróðir menn segja full 90 ár liðin
síðan er húsbruni hafi verið hér í
Hafnarfirði.
Hafnarfirði 29. júlí 1906
Jón Gunnarsson.
Nálægt 2500 skp. af kolum hafði verið
í kolageymsluhúsunum báðum samtals
og er gizkað á að þau hafi rýrnað um
1/!j eða sem því svarar.
Smáhýsin, sem rifin voru, höfðu verið
vátrygð annað fyrir 1000 kr., en hitt
1500—1800.
Gizkað er á, að brunatjónið muni
nema nál. 40 þús. kr.
Erlend tíðindi.
M a r k o n i s k. sl/7
F r á R ú s s 1 a n d i. Enn er haldið-
áfram að hefta og bæla niður blöð á
Rússlandi í hrönnum.
Herlið gerði samblástur í Bielstliosk,.
réðst á híbýli liðsforingja sinna og meiddi
þá marga með grjótkasti. Fótgöngulið'
umkringdi upphlaupsmenn og handtók
700.
Sjötíu Gyðingar voru handteknir f
Odessa og barðir miskunnarlaust. Tíu
þúsund liggja í tjöldum í garðinum við
Gyðingasjúkrahúsið.
Fyrverandi íhaldssamir þingmenn hafa
skorað á lýðinn að liíta vilja keisarans
og halda át'ram að vinna friðsamlega að
frelsi þjóðarinnar.
Landshöfðingjar út um land hafalagt
fyrir lögreglustjóra að banna alveg þjóð-
ræðismönnum og verkmannavinum að
halda fundi, og sagt þeim að beita fyrir
sig herliði, ef á þurfi að halda.
Óeirðir eru að færast út uin Kákasus-
lönd.
Tíðindamaður frá Reuters hraðskeyta-
skrifstofu fann að máli Stolypin yfirráð-
gjafa og kvað hann keisara hafa i-'ðið
fyrir sér að halda fram einbeittri um-
bótastefnu og að hann reiði sig á ætt-
jarðarást þjóðarinnar til að bæla niður
alla óstjórn.
Rússneskar byltingarnefndir hafa átt
fund með sér handan landamæra, æ
Finnlandi, og afráðið að taka ekki upp
almtnt verkfall að svo stöddu.
Lögreglumenn í Helsingfors gerðu
verkfall og voru settir frá að vörmu
spori.
Ýmsir rússneskir biskupar hafa flutt
þakkarrnessugjörð fyrir þingrofið.
Ýms tíðindi. Fimm hundruð
Filippseyjamenn réðust á fótgöngulið
Bandarfkjamanna, en voru reknir á flótta,
og féllu af þeim og urðu sárir 150'
manna.
Landskjálfti varð í Belgrad.
Liðsforingi rak Dreyfus snoppung í
samsæti í hermannaklúbbnum f París.
Russel Sage, ameríski auðmaðurinn,
hefir eftirlátið ekkju sinni allan sinn
auð, 16 milj. pd. sterl. ( = nær 300
milj. kr.), en ekki 1 dollar til líknar-
verka.
Heiðursfylkingarráðið hefir ekki viljað
veita Söru Bernhardt riddarakross, sem
til hafði verið ætlast.
Tilkynt var í neðri málstofunni í Lund-
únum niðurfærsla á herskipasmíða-áætl-
unintii — á meðal annars aðeins að
smíða 3 herskip önnur eins og Dread-
nought, en ekki 4.
Dölum 24. jnll: Helztu fréttir héðan
eru þær, að tíðin hefir verið afarköld nú
um hríð. Það hefir verið sifeldur norðan-
garður siðan 7. þ. m., og iðulega snjáað á
fjöllin niður undir bæi og oft kafaldsfjúk
i hygðinni. Aður hafði gengið blíðviðrí
um 5 vikna tíma, þvi eiginlega kom vorið
hér eigi fyrr um júnihyrjun og á þeim
tima spruttu tún svo undurfljótt, að þan
eru orðin í meðallagi. En útjörð er afar-
snögg; engjar hljóta þvl að verða afleitar
i sumar, þvi nú um túnasláttinn er vana-
lega hezti timi þeirra að spretta, en við
þenna voðakulda hefir öll jörð hætt að
spretta, sem von er til, þegar sannarlegt
vor er eigi nema rúman mánuð, og svo
kemur alt 1 einu köld haustveðrátta.
Verð á islenzkri vörn er hér ágætt.
Ullin er tekin á 1 kr. pd. i kaupstöðum
hér, og smjör á 65—70 a. pr. pd.
Heilsufar fólks er í sæmilegu lagi, og
i fénaði er einnig góð heilsa að minsta
kosti hefir hvergi orðið vart við fjárkláða
hér 1 sýsln, en i nágrannasýslunum sumnm
er hann, og stendur oss Dalamönnum stór
stnggur af honum og viljum helzt, að
alt fé á landinu verði haðað i haust.