Ísafold - 03.10.1906, Qupperneq 3

ISAFOLD
255
Berklaveikis-heilsubötarreglur.
Lýsingin í ísafold 1. f. ra. á heilsu
hæii BergsHelgasonar og frá-
sagan af vist han8 þar í vetur, á Fossi
á Síðu, hefir vakið mikla eftirtekt.
Vitað hafa um þá lækningaraðferð
áður allir þeir, er kynt hafa sér berkla-
Veikiskver það er, Guðm. læknir Björns-
son islenzkaði fyrir nokkrum árum og
landstjórnin Iét prenta og útbýta um
laud alt að undirlagi alþingis. En það
er hvorttveggja, að almenningur er
ótrúlega fljótur að gleyma tómum bók-
legum leiðbeiningum, enda er óiíkum
mun áhrifameiri verkleg dæmi sam-
lend, og miklu líklegri til að festast í
minni.
þ>að stendur á einum stað í Berkla-
veikisbæklinguum, að berklaveikis-
heilsuhælin eigi að vera »ekki einungis
lækningastaður, heldur einnig nokkurs
konar skóli fyrir hvern sjúkling. Sjrrk-
lingurjnn lærir af lækninum, hvernig
hann á að verja sjálfan 3Íg og aðra
sóttkvukjunni, komast hjá kvefi, halda
holdum, og mörg önnur holl ráð; og
þennau dýrmæta lærdóm hefir sjúk-
lingurinn heim með sér» (bls. 52).
þ e 11 a hefir Bergur Helgason gert,
og einmitt fynr það hepnaðist honum
svo prýðilega að lækna sjálfan sig í
vetur. Enda má ekki gleyma því, að
fara m á sér að voða með líkri aðferð
þeirri er hann hafði, hafi sjúklingurinu
ekki fengið verklega tilsögn í henni
né njóti læknisleiðbeiningar.
Nú vegna þeirra berklaveikra manna,
er kynnu að vilja nota aðferð B. H.
sér til heilsubótar, hefir hann ritað
upp handa Isafold »nokkur h e i I r æ ð i,
sem honum voru kend í Silkiborgar-
heilsuhæli*, segir hann.
Heilræðin eru þessar tólf lögmáls-
greinar:
I. Vegna annarra.
1. Hafið jafnan hrákabauk i vasanum
og hrækið í hann, hreinsið hann
vandlega á hverjum degi og hafið
í honum dálítið af sterku karból-
vatni. (Hrákabaukarnir fást eða
eiga að fást í lyfjabúðum. |>að
eru myndir af þeim í Berklaveik-
isbæklingnum bls. 16—17).
2. Hrækið aldreiannarstaðar en annað-
hvort í baukinn eða í hrákadall.
3. Hóstið aldrei framan í aðra, held
ur skal halda vinBtri hendinni fyr-
ir munninn, meðan hóstað er, og
þvo hana síðan rækilega.
4. Hafið ætíð karbólvatn f hrákadall-
inum og farið gætilega með það sem
í hann kemur (eius og segir í
Berklaveikisbæklingnum).
5. Hafið yfir höfuð alt það hreinlæti,
sem föng eru á.
II. Vegna sjálfra yðar.
6. Ef þér hafið sótthita (feber), þá
liggið í rúminu fyrir opnum glugga
eða gluggum, þar til er sótthitinn
er horfinn. Hitinn má ekki vera
meiri en 36,8° (C.) að morgni og
ekki meiri en 37,4° að kvöldi eða
um miðjan dag. Fáið yður hita-
mæli hjá lækni eða í lyfjabúð.
7. Ef þér hafið hósta, þá hóstið sem
allraminst og vægilegast, sem þér
komist af með.
8. Ef þér getið verið á fótum, þá
gaDgið ætíð spölkorn 3 eða 4 sinn-
um á dag, x/2—D/2 stund í senn.
Hvílið yður áður en þér farið að
þreytast, og gangið ætíð þar sem
er hreint loft og ómengað.
9. Dragið andann djúpt og rólega, bæði
þegar þér eruð á gangi og þegar
þér haldið kyrrufyrii, og látið sem
allra-oftast lungun troðfyllast
hreinu og góðu lofti.
10. Látið yður jafnan vera heitt á
fótum.
11. Haldið hörundinu hreinu með því
að lauga yður.
12. Haldið meltingunni í lagi með
reglulegum máltíðum og góðri fæðu;
drekkið nýmjólk eftir iyst
Norðvesturleiðin farin
af entla og á.
Maður er nefndur R o a 1 d A m u n d-
s e n, norskur fræöimaður og sægarpur
raikill. Hann lét í haf fyrir raeira en
3 arum frá Kristjaníu snemraa sumars
(16. júní 1903) við áttunda mann í þeim
erindum, að hitta segulskaut jarðar hið
nyrðra (er Ross hinn enski fann 1845,
í eynni Boothia Felix sunnativerðri) og
gera ýmsar vfsindalegar rannsóknir um
þær slóðir, í eykjabálknum mikla norð-
an við Ameriku.
Gjöa het skip það, er hann var á og
þeir félagar, einsiglt selveiðaskip, en
raeð gufnvól þó.
Það spurðist síðast til ferða hans, að
hann lagði inn í sundin vestur úr Ginn-
ungagapi (Baffinsfióa) á áiiðnu surari
1903. Þar til í vetur sköratrm fyrir jól.
Þá kont lausafrétt frá Ameríku, og þó
ógreinileg, ura að skipið hefði komist
suraarið eftir vestur sundið milli Vik-
toríulands og meginlands Ameríku. Það
er vestarlega nokkuð í áminstum eyja-
bálki. Þar hafði veriö íslaust þá. En
brátt varð skipið ístept og varð að halda
kyrru fyrir vetur hinn næsta.
En í mánaðamótin fyrri kont ltrað-
skeyti frá bæ þeirn í Alaska, er Nome
heitir og er örskamt fyrir sunttan Ber-
ingssund milli Ameríku og Asíu, alveg
jafnnorðarlega að kalia má og Reykjavík.
Þar var þá Gjöa kornin og þeir fólagar,
er í förina höfðu raðist, allir heilir á
húfi netna einn. Það var norskur verk-
fræðingur, er Wiik hét. Hann lózt á
áliðnum vett'i hinum síðasta.
Þeir höfðu komist sjóleiðis n o r ð -
v e s t u r 1 e i ð i n a a 11 a af enda og á,
f y r s t i r mauna; og þóttu það allmik-
il tíðindi. Þykjast menn vita, að það
hafi búið undir fyrir Amundsen þessum
frá upphafi, að vittna siikt afrek, þótt
ekki hefði hatin orð á því.
Það hafði þreytt verið hátt upp í 4
aldir, alt frá dögum John Cabots í lok
15. aldar, aö komast sjóveg norður um
Vesturheim, og niargir vaskir menn
látið líf sitt i þeint þrautura; þeirra er
frægaastu Sir Johti Franklin (t 1847).
Þá var það, að einu hinna mörgu, er
gerðir voru út af Bretastjórn í dauðaleit
aðhonum og þeim félögum, fann loks
norðvesturleiðina, en komst ekki nokk-
urn kafla af henni, heldur varð að fara
þar landveg. Sá hót Mac Clure. Það
var árið 1853. Hann hafði farið (1850)
norður Beringssund og þaðan austur
með landi, þar tiþ er skip hans varð
ístept á ntiðri leið, við Banksland, og
varð hanti að skilja við það þar, en
gekk á ísunt þaðan norður og austur <
Melville-ey. Þar hitti hann fyrir menh
og skip ensk, er farið höfðu hina leiðina,
austan úr Ginnungagapi, í sömu erind-
um, og komst með þeim heimleiðis.
Þessi sjóleið norðan um Ameríku vita
allir fyrir löngu að er gagnslaus til
flutninga eða verzlunarviðskifta, fyrir
ísalögum. En frægð þykir það vera
mikil, að komast hana alla, svo torsótt
sem hún'er og vandrötuð. Það er hin
mesta hættuför. Vegarlengdin frá Bafí'ins-
flóa til Beringssunds er 740 sæmílur
beina leið, að mælt er.
Einn í för með Amundsen var dansk-
sjóliðsforingi, Gotfred Hansen, lautinant,
sonitr H. N. Hanseus konferenzráðs og
landsþingisfotseta í Khöfn. Hann gekk
Amundsen næstur að völdurn. Hann
símreit föður sínum koniuna til Nome
31. ágúst.
Þeirra félaga er heintvon seint í haust,
og munu þá eiga von á miklum fagn-
aðar- viðtökum, líkt og Notðenskiöld hlant
og þeir fólagar, er þeir koniu heint úr
sittni frægu för norður og austur um
Asíu, landnorðurleiðiuni, fyr^tir manna
(1882).
Pórn Abrahams.
(Frh.l.
J>að var engin miskunn hjá Magnúsi
— og Búar voru þau flón, að lofa
honum að vera. þeir eru yfirleitt
ekki neitt góðir við óþokka, en í þetta
skifti brugðu þeir út af reglunni þeirri.
Nú á þessi .... heitir hann ekki
Blenkins?
— Jú, Blenkins, æptu fimm dimm-
ar raddir, er höfðu sérlega garnan af
að hafa upp þetta nafn.
— Já, Blenkins hét hann. Heyrið
þér þarua! þér þurfið ekki að flýta yð-
ur, þér megið gjarna leggja orð í belg.
------Nú jæja, yður langar ekkert til
þess. Nú; það kemur ekki mál við
mig. sagði beiningamaðurinn, þegar
varðhundurinn beit hann í tréfótinn.
Já, hélt riðilstjórinn áfram, — höfuðs-
maðurinn sagði, að við ættum að fara
með þeim stiáða. Síðustu orðin, sem
hann sagði, voru:
— Eg reiði mig á yður, Mac Dunn;
hafið jafnan í huga sæmd hersveitar-
innar.
— Herra höfuðsmaður, anzaði eg;
hún hefði getað lent í lakari stað en
höndunum á mér.
— En nú spyr eg yður alla: Hæfir
það okkur, að banga á hælunum á
drykkjuræfli og hlýða honum?
— Nei! öskraði Kennzie æfur. Svei
mér ef vér höfum eigi hlaupið af stað
sem skoilatófur. Eg skal lemja af
honum hendur og fætur.
— Skeggið á þér er viðlíka mikið
og vitið í þér, Kennzie minn. Nei,
láttu það ógert. þetta hefir okkur
verið skipað, og við skulum vara okk-
ur á að aðhafast enn meiri flónsku.
Annars hefir pilturinn fengið sína ráð-
ningu, án þess að við höfum þurft að
hreyfa einn fingur. Hvers vegna hann
hefir fengið hana, kemur okkur ekkert
við; en eg þori að fullyrða, að það
hefir eigi orðið um sakleysi. |>ið sáuð
að eg gekk inn til gamla Búans þarna,
og þið Báuð að eg kom út aftur. f>að
getur enginn efi ieikið á því, að óþokk-
inn hefir fengið hýðinguna, af því að
hann hefir til hennar unnið; uei, það
er af og frá um það. Eða hvað á
maður að halda, þegar hann sér annan
manu ætla að gráta augun úr höfði
sér og heyrir hann æpa:
— Eg hefi gert þaö. Gerðu skyldu
þína og skjóttu mig?
— Taktu byssuna þína og komdu
út, svaraði eg ; hlað þú hana, og á
meðan skal eg horfa á og svo skjót-
umst við á, á tuttugu skrefa færi.
En hann gerði ekki nema reif í hár-
ið á sér og æpti:
— Maður, í nafni guðs miskunn-
semdar: dreptu mig, dreptu mig!
Eg játa það, að mér fór ekki að
verða um sel, því hacn æpti í sífellu:
— Dreptu mig, dreptu mig!
f>e88 konar er ekkert gaman að heyra,
og eg fór líka leið mina.
— Riðilstjóri! gall Craggs fram í.
— f>egi þú, þegar eg tala.
Og er hinn þagnaði, hélt Dunn
ótrauður áfram:
— Nú er það trúa mín, að gamli
Búinn og þetta fyllisvín eigi einhver
ólokin viðskiíti sín í milli; en hvað
það er, veit eg ekki. Blenkins hefir
fengið eitthvað upp í það á syndugan
bakhlutann, og þess ann eg honum.
En um mann, sem hagar eér eins og
gamli Búinn gerði, er hann hafði tal-
að hálfa stund við kunningja okkar
þarna — — um hann er ekki alt með
feldu, það fær enginn inn £ höfuðið á
mér, þótt það væri lamið eins og fiskur.
Nei, piltar, hér býr eitthvað undir og
við erum eitthvað blektir. f>essi böl-
vaður Blenkius hefir skotið einhverri
lygaflugu í lögreglufyrirliðann og hann
trúað honum; eg þekki ekki heimsk-
ara fólk eu þessa náunga i herliðs lög-
reglunni. Svo verða sex heiðarlegir
Hálendingar að labba langar leiðir, af
því að daunillur fylliraftur þarf að
koma fram hefnd á einhverjum, sem
honum er ílla við.
Loftskeytafrettir
2/io-
Uppreisnin á Cuba.
Vaxandi líkur fyrir íhlutun af Banda-
rikja bálfu, með því að stjórnin er enn
með vífilengjur. Sóð fyrir flutniugi á
fyistu herdeild, er í eru 8,220 manns,
og á að leggja hald á eyna. Bráða-
birgðafyrirskipun gerð um að vígbúa
aðra viðlíka herdeild. Sveit amerískra
sjóliða (Bandar.) letiti í Havanna til að
vernda fjárhirzluna. Von á meiri liðs-
afla á land í dag, er Taft gefur út á-
varp, þar sem hann gerir sjálfan sig að
hervaldsstjóra yfir eynni. Palnia forseti
sagði af sór í dag. Svo sagði Taft við
matin, sem spurði hann frétta, að hann
vantreysti báðum flokkum á Kuba.
Slysfarir.
Fellibylur gekk yfir ríkin Louisiana,
Missisippi og Georgíu í Bandaríkj. tólf
stundir. Borgarstræti í kafi í New Or-
leans.. Járnbrautarlestir teptust. Mik-
ið manntjón og eigna við Mexikoflóa.
Bana fengu 75 manns í borginni Mo-
*
bile. Þar skemdust og 5000 hús. —
Haldið er að skemdir á bómullarupp-
skeru í suðurríkjunum nemi 5 milj.
pd. sterling.
Annar fellibylur í Honkong (Kína) á
laugardaginn. Skipsmíðastöðvar allar
brotnar og bramlaðar. Fjaran öll þak-
in skipsflökum.
Ýms tíðindi.
Stössel hershöfðittgi látinn segja af
sér fyrir uppgjöfina á Port Arthur.
Samblástursmenn frá Kronstadt í sum-
ar dæmdir af lífi nítján, 12 í æfilan'ga
þrælkun og 23 £ 20 ára þrælkuu.
Sextán loftför £ Paris lögð á stað £
kappflug um alþjóða-verðlaunabikar
Gordons Bennetts, þar á meðal 3 brezk.
Það, sem vinnur, verður að vera 2 sól-
arhringa í lofti.
Játvarður konungur hefir vígt ny-
reist háskóla-húsakynni £ Aberdeen.