Ísafold - 11.05.1907, Síða 1

ISAFOLD.
Upjisogn (sknfleg) baaiíin v?8
iramót, ógild neiaa komm sé til
átgefanda tyrir 1. október og kanp-
andi sknldlans við blaðið.
Afgreiðsia Áusturstrœti 8.
Reykjavík laugardaginn 11. maí 1907.
30. tölublað
KemTiT át ýmiat °,ina sinni eða
'’Cvisv. í vikn. YerÖ árg. <80 ark.
minnst) 4 kr., erlendis 5 kr. eÖa
1l/* doll.; borgist fyrir miöjan
jAli (erlendis fyrir fram).
XXXIV. árg.
I. 0. 0. F. 885248 V,
Augnlækning ók. 1. og 3. þrd. kl. 2—3 í spítal.
/JTorngripasafn opió A mvd. og ld. 11—12.
Hlutabankinn opinn 10—2x/a og 51/*—7.
K. F. D. M. Lestrar- og skriístofa frá 8 árd. til
10 siðd. Alm. fundir fsd. og sd. 81/* siðd.
LandakotskirkjA. Guðsþj.91/* og 6 á helgidögum.
.Landakotsspítali f. sjúkravitj. 10*/t—12 og 4—5.
Landsbankinn 101/*—21/*. Bankastjórn rid 12—1.
Landsbókasafn 12—3 og 6—8.
Laiidsskjalasafnið á þrd^ fmd. og Id. 12—1.
Lækning ók. i læknask. þrd. og fsd. 11—12.
'Náttúrugripasafn á sd. 2—3.
'íTftnnlækning ók. i Pósthússtr. 14, l.ogS.md. 11—1
Lögtaks
-verður krafist á óborguðum orgelgjöld-
/urn 1906, ef þau ekki verða borguð
innan 8 daga.
Kristján Þorgríinsson.
Aðfenginn fjárafli
Og
inanna.
Fjármagn þurfum vér inn í landið
og vinnumagn, bæði til algengrar
vinnu og einkum þó þeirra vinnu-
bragða, er til þarf hina og þessa sér-
þekking, ýmist hér ófáanlega eða van-
rækta.
Að vera íslenzkur þann veg, að am-
ast við öllu útlendu, — það er fá-
ráðlingsháttur. Það er skaðræði.
Þessi þjóð, sem er orðin á eftir
tímanum í mörgu þvi, er þjóðunum
hrindir hvað mest áleiðis til framfara
og hagsældar, hún þarfnast, sárþarfn-
ast aðfengins vinnuvits og vinnu-
máttar, afls þeirra hluta, sem gera
skal.
Hefðu Bretar þeir, er námu land í
Vesturheimi fyrir 2—3 öldum, setið
einir að landinu og bægt öðrum frá
bólfestu þar, mundi fremur litið hafa
orðið úr jðtunvöxnum viðgangi þess
iands við það sem raun hefir á orðið.
Hefði Pétur mikli haft sama ríkis-
búskaparlag og forfeður hans, með
andstygð á öllum erlendum atvinnu-
brögðum og siðmenningartækjum,
mundu þegnar hans hafa orðið sömu
eftirbátar annarra Norðurálfuþjóða lík-
iegast heila öld fram yfir hans daga,
eða hver veit hve lengi.
Hefði Friðrik mikli ekki laðað að
sér útlenda iðnaðarmenn og aðra nyt-
sania borgara, mundi framfarir Prússa
á 18. öld h.afa orðið ólikum munsmá-
stígari en þær voru.
Það er sýnileg og sjálfsögð fram-
faraleið fyrir oss, að draga að oss út-
lend framfaratæki, lifandi og dauð.
Það er hin mesta fásinna að amast
vjð því.
* En hitt eigum vér að hugsa um og
hafa á því góðar gætur, að rdðin sé
öll í vorum höndum: ráðin yfir hinu
aðfengna liði og aðfengna afli þeirra
íhluta sem gera skal.
Það á að ganga i landsins þjónuslu
og landsmanna hvort um sig, vinna
landinu sjálfu, en ekki neinum út-
lendum húsbændum, hvort heldur er
auðvaldsmenn eða aðrir drotnar.
Þ a ð skildi slíkan mann sem Otto
Wathne og aðra aðkomna atvinnurek-
endur hér og auðvaldsmenn, að hann
gat sagt með sanni við hina nýju
fósturjörð sína:
Þ é r vinn eg það eg vinn.
Hann gerði hér hvort mannvirkið
eftir annað, bæði til almenningsþarfa
og eigin nota, og hafði í ráði, er
hann féll frá, að eignast eitt frægasta
höfuðból landsins hér nærri höfuð-
staðnum, setjast þar að og gera þar
hinar stórkostlegustu umbætur.
Selstöðuhugsunin danska var hon-
um jafnfjarri skapi og þjóðræknustu
íslendingum.
Hann hafði megnustu andstygð á
þeim hugsunarhætti, sem er og hefir
lengi verið engan veginn sérstaklega
danskur, heldur búið engu síðurimörgu
íslenzku brjósti: að raka hér saman
fé af frekasta mætti, og flytjast síðan
suður um haf með alt sitt og eiga
þar góða daga.
Seint verður það vítt um skör fram,
að vera að bjóða útlendum auðsafns-
mönnum upp á landhelgina hér til
fiskifanga, eins og í útveri, lándinu
til engra nota né hagsbóta, heldur til
þess eins, að taka bitann frá munnin-
um á landsins börnum og eyða fjár-
aflanum í vellystingum praktuglega í
sólsælli heimkynnum.
En vilji annarar þjóðar menn fá
oíí fé i hendur til atvinnureksturs
hér, ýmist eingöngu eða að meiri
hluta valds og umsjónar, kunnum vér
þeim þakkir fyrir, meðan oss skortir
fjármagn sjálfa og mannafla.
Þetta er það sem skilur. Þvi hús-
bóndaréttinn, ráðin öll viljum vér
hafa yfir landi voru, bæði stjórnar-
vald og atvinnuvald.
Erlendar ritsimafréttir
til ísafoldar frá R. B.
Khöfn 10. mai 2'/, árd.
Jiússnesku jafnaðarmennirnir
eru komnir til Lundúna.
Stjórnbótarfrumvarpid handa í r-
Indi cetlast til, að 8 stjómardeildir
hafi á hendi framkvœmdarstjórn lands-
ins, en að fyrir sérmálum þess eða
innanlandsmálum ráði 106 manna ráðs-
samkunda (Forvaltningsraad), er séu
þjóðkjörnir 82, en 24 skipaðir (þ. e.
konungkjörnir).
Hádegisguðsþjónusta f dúmkirkjnnni 4
morgun (B. B.).
Síðdegisguðsþjónusta i dómkirkjnnni kl. 5
& morgun (J. H.).
Akbrautir og þjöðvegir.
11.
þjóðvegirnir, m. m.
Lengd allra þjóðvega á land-
inu teUt verkfr. vera 1620 raetir, sama
eem 216 mílur.
f>ar er nú búið að gera upphleypta
vegi eða vegarkafla á 262 röstum. Mest
•er um upphleypta þjóðvegi í Húna-
vatnssýslu, 49 rastir; þar næst á Mýr-
um, nær 43 rastir.
Verkfræðingur telur nauðsynlegt
að gera nokkuð meira en J/4 hluta
þjóðveganua akfæra, 439 rastir alls,
svo fljótt sem ástæður leyfa. Hann
telur þá kafla upp alla.
Lengsti kaflinn er frá Gljúfurá í
Borgarfirði norður að Víðidalsá; það
eru 115 rastir.
f>á er vegurinn frá Borgarnesi að
Hjarðarfelli í Miklaholtshreppi, 68 rast-
ir.
Annarsstaðar rúmar 30 rastir lenget
— frá EgileBtöðum að Haugum i Skrið-
dal, og frá Blönduós að Bólstaðar-
hlíð.
Hann telur nauðsynlegt og sjálfeagt
að b r ú a öll vatnsföll á akfærum þjóð-
vegum samtímis vegagerðinni; ella eru
jafnvel smávatnsföll ófær haust og vor
gangandi mönnum og vögnum.
Þessir akfæru þjóðvegir gizkar hann
á að muni kosta 1130 þús. kr., að
meðtöldum öllum brúm á þeirri leið.
Auk þessa rúmlega */4 hluta þjóö-
vegauna, sera verkfr. telur ó h j á-
kvæmilegt að gera akfæran áður
langt um liður, nefnir hann 12 vegar-
kafia vfðs vegar um land, er hann tel-
ur æskilegt að gera akfæra, efefni
leyfðu. f>eir eru samtals 286 rastir.
Lengstur þeirra er vegurinn milli f>ing-
valla og Geysis, 54 rastir. f>ar næst
Oxnadalsheiði m. m., milli Silfrastaða
og Bægisár, 52 rastir. f>á Vaðlaheiði,
milli Varðgjár og Skjálfandafljóts; það
eru 32 rastir. f>á fyrir framan Esj-
una, frá Leirvogsá að Laxá í Kjós, 29
rastir, og jafnlangur kafli milli JökuU-
ár á Dal og Skjöldólfsstaða. — f>á
fyrst, er þeim vegabótum er lokið, verð-
ur akveganetið nokkurn vegiun samloð-
andi, 8egir höf.
En þó að dráttur kunni að verða á
þessu, finst honum ekki mega dragast
til lengdar að brúa ýms vatnsföll á
þeirri leið, en þau eru flest smá, nema
JökuUá á Fjöllum, sem er að vísu bú-
ið að brúa skamt frá sjó, en verkfr.
telur nauðsyulegt að brúa hana líka
efra, á póstleiðinni. Sunnlenzku vatns-
föllin miklu frá f>verá á Rangárvöllum
að Jökulsá í Lóni telur hann flest
ógerning að brúa.
R e i ð f æ r u þjóðvegina ætlast höf.
til að ekki sé hugsað frekara um, með-
an verið er að gera akfæru kaflana,
en að halda þeim við í liku ástandi
og nú eru þeir í. f>ó segir hann að
nokkrir þeirra séu svo illir yfirferðar,
að ekki verði bjá því komist að um-
bæta þá.
f>að eru þessir 5 vegir :
1. Frá SkriðdaUbotni súður yfir
Lónsheiði, að undanskildum stuttum
kafla hjá Djúpavog, sem var vegaður
fyrír 3 árum. Vegarleugdiu alls 105
rastir eða 14 mílur. Sú vegarbót hygg-
ur hann muni kosta 50 þús. kr.
2. Frá Gilsfjarðarbotni að Stiku-
hálsi, um Krossárdal, nær 28 rastir.
f>ar segir haun þurfa að gera óslitinu,
upphleyptan veg á löngum köflum.
f>að muni kosta 60 þús. kr.
3. f>á er þorskafjarðarheiði norðan-
verð, frá Steinsgili, og út Langadal
að Arngerðareyri, 16 rastir liðugar.
f>ar ætlar hann að muni mega lagfæra
hið nauðsynlegasta fyrir 10 þús. kr.
4. Svínadalur í Dalasýslu er fjórði
kaflinn.fráLeysingjastaðaleiti að Hvols-
á, nær 12 rastir. f>ar megi laga verstu
torfærurnar fyrir 8 þús. kr.
5. Milli Hólmsár og Skaftár í Skafta-
feUssýslu. Kostaaður 20 þús.
Samaulagðau kostnað til vegagerða
og brúa á flutning&br&utum (akbraut-
um) gerir hann sem hér segir :
Flutningabrautir 900,000 kr.
Akfærir þjóðvegir 1130,000 —
Brýr og endurbæt-
ur á reiðfærum
þjóðvegum . . 370,000 —
AIU 2,400,000 kr.
f>á ræðir höf. um viðhald skostn-
a ð á vegum landsins, og gizkar ó, að
hann verði 75 kr. á ári á röstina i ak-
færum vegum, og 10 kr. á reiðfærum
þjóðvegum.
f>á mundu fara um 63,000 kr. um
árið til viðhalds flutningabrautum og
akfærum þjóðvegum (396 + 439 rastir)
eftir að vegagerðunum væri lokið; en
15,000 kr. á ári til reiðfæru þjóðveg-
anna, sem verða um 1180 rastir, þeg-
ar með er talið það sem þurfa mun
fyrst um sinn, nokkuð lengi, til að-
gerðar og endurnýjunar á trébrúm.
Af þeim saœtals 78 þús. kr. vill
hann láta að eins nær 30 þús. kr.
lenda á landssjóði, en hitt á sýslun-
um.
Hanu ætlast til að landssjóður kosti
viðhald vega um óbygðir, en sýslu-
sjóðir í bygð.
Af Austurbrautinni á því landssjóð-
ur að kosta viðhald kaflans frá Reykja-
vík austur að Reykjarétt í Olfusi, 43^/j
röst, og á þingvallabrautinni allri frá
Geithálsi að f>ingvöllum, 3672 röst.
f>að kostar hvorttveggja 60,000 kr.
um árið.
Af akfærum þjóðvegum leggur hann
til að laudssjóður haldi við öllum kafl-
anum frá Gljúfurá í Borgarfírði að
Víðidalsá í Húnavatassýslu. f>að telur
hann muni kosta 8,600 kr. á ári.
f>ar næst ætlar hann 15,000 kr. um
árið til viðhalds akfærum þjóðvegum.
Eftir vegafrumvarpi stjórnarinnar,
sem mun vera gert að miklu leyti eft-
ir tillögum landsverkfræðingsins, er
þjóðvegum öllum á landinu skift f
þessa 10 kafla :
1. Frá Elliðaám upp í Norðurárdal.
2. Úr Norðurárdal (Gljúfurá) vestur
að Arngerðareyri.
3. Úr Norðurárdal (Dalsmynni) norð- ■
ur að Víðidalsá.
4. Milli BlönduÓ8s og Akureyrar.
5. Milli Eyjafjarðar (Gils) og Seyðis-
fjarðar.
6. Milli Eskifjarðar og Búðareyrar
við Reyðarfjörð.
7. Frá Egilsstöðum á Völlum suður að
Ytri-Rangá.
8. Stykkishólmsvegur, milli Borgar-
ness og Sth.
9. Milli Hrútafjarðarár og Gilsfjarðar-
botns.
10. Geysisvegur, — frá |>ingvöllum.