Ísafold - 11.05.1907, Blaðsíða 2

118
ÍS AFOLD
Raflý8ingaiina!ið.
Mikið er talað um rafiýsingarmálið
siðan um daginn að Isafold skýrði
frá afdrifum þess í bæjarstjórninni
fyrir 1 o k u ð u m dyrum, og að nú
væri ekki annað eftir en að o r ð a
samning milli bæjarstjórnar og hlut-
aðeigandi félags, með 25 ára einka-
leyfi.
Meiri hlutinn í bæjarstjórninni, þar
með talin nefndin vitanlega, kvað telja
það afar-vítavert af Isafold, að vera að
Ijósta þvi upp, sem gerst hefir þar á
leynifundi. En þau víti ber Isafold
með óbifanlegu jafnaðargeði. Hún af-
segir alveg að gera sér það eða öðr-
um skiljanlegt, að svona máli g e t i
verið eða e i g i að vera leyndarmál
öllum bæjarbúum, nema semjendum
og félaginu, sem tekur að sér raflýs-
inguna m. m., þangað til samningar
eru fullgerðir og órjúfanlegir. Hún
g e t u r ekki ætlað meiri hluta bæjar-
stjórnar nein svikráð við bæjarmenn
eða þeirra hagsmuni. Það er síður
en svo. En hverju er þá að leyna?
Nefndarálit um málið var birt á
prenti í haust, dags. 13. okt., og ekk-
farið dult með. Framhald þess var
prentað hér um daginn, dags. 27.
apríl, og var ýmislegt til tint úr því
hér í blaðinu 4. þ. m. Nú á þ a ð
að vera annað ódæðið frá af hálfu
ísafoldar. Það átti enginn að fá að
víta hvað þar stóð, nema bæjarstjórnin,
fyr en alt væri um garð gengið. En
hver skilur þess konar launungarbrask ?
Ekki sízt fyrir þær sakir hefir nú
ísafold aflað sér nokkurrar frekari
vitneskju um málið, hjá þeim örfáu
sérfróðum mönnum, sem hér er kost-
ur á.
Fyrsta spurningin, sem blaðið hefi
fyrir þá lagt, er sú, sem öllum al-
menning er einkanlega hugarhaldið
að fá svarað og honum f i n s t sér
koma töluvert við, hvað svo sem
bæjarstjórnin þar um segir. En hún
er: hvaðverðurnýja ljósið
d ý r t?
Svörin eru þessi:
Algengt glóðarlampaljós, á við með-
al-steinoliustofulampa, kostar 22—23
aura 10 kl.tíma. Það ljósmagn sam-
svarar birtu af 16 kertum, og er þvi
kallað ié-kerta-ljós.
Með annari nýlega fundinni lampa-
gerð, Wolfram-lampar, er ljósmetis-
eyðslan helmingi minni, 11—12 aurar,
En er nýfundin lampagerð, Osram-
lampi, sem kemst af með um 7 aura
ljósmeti á 10 timum. Þeir lampar era
þó að svo stöddu eigi hafðir minni en
32 kerla, sem er hæfileg birta i minna
lagi meðalherbergi, eins og þau ger-
ast hér, nál. 6X6 álna.
En svo eru gasljósin.
Þau eru en miklum mun ódýrari.
Með 5 kr. verði á 1000 tenings-
fetum af gasi kosta þau ekki nema
rúma 4 aura 10 tima, með vanalegri
gerð, en tæpa 3 aura með öfug-brenni
svo nefndum.
Nú er að heyra samanburð á þessu
ljósmeti og steinolíuljósi.
Með 15 aura verði eyðir meðal-
lampi (16 kerta ljósa) 8—10 aurum í
ljósmeti á 10 timum.
Rafljós kostar þá meira en tvöfalt
það, ef miðað er við glóðarlampa-
verðið, sem nefndin talar um; alt að
þriðjungi meira með Wolframlömpum;
en nál. f jórðungi minna á Osram-lömp-
um. En vanaleg gasljós helmingi
minna en steinolíuljós, og gasljós með
öfug-brenni (invert-br.) ekki nema
þriðjung á við steínolíuljós.
Það breytir nokkuð hlutfallinu, að
lamparnir eru misdýrir: glóðarlamp-
arnir ódýrastir, en hinir töluvertdýrari_
Það er með öðrum orðum, að raf-
lýsing með algengum glóðarlömpum
tvöfaldar ljósmetiskostnað bæjarbúa,
en sparar hann um helming eða 2/3,
ef notað er gasljós.
Verður þá ekki eðlilegast að hugsa
sér að efnamenn noti rafljós, 'en fá-
tæklingar gas?
Og er þá nokkuð því til fyrir-
stöðu ?
Það er það því til fyrirstöðu, að
félagið, sem bæjarstjórnin ætlar að
semja við, veitir alls ekki kost
á gasi til heimilisíjósa.
Það mun telja sér óhag í því. Það
selur miklu minna þá af rafljósinu. Og
það er nóg, — nóg til þess að neita
fátæklingum um það ljósmeti, sem
þeim hentar. Eða svo lítur út.
Nefndinni lízt bezt á óhreyfanlegt
hámark verðs á gasi og rafmagni all-
an einkaleyfistímann, og þykir ekki
leggjandi lægra kolaverð til grund-
vallar en 24 sh. á smál. hingað fluttri,
með því og að gaskol séu venjulega
nokkuru dýrari en algeng ofnkol. En
hvað segir hún, ef kol lækkuðu til
muna í verði örfáum árum eftir að
einkaleyfistíminn byrjar og hækkuðu
aldrei úr því neitt því líkt aftur? Þau
eru nú í fremur háu verði. Þá ætl-
ast hún til, að félagið hafi allan
haginn af því, en bæjarmenn engan.
Þeir verða að borga jafnmikið allan
tímann.
Gas til eldsneytis er ágætt að fá.
En ilt er að vita ekkert um, hvað
það kostar í samanburði við koiin,
sem nú eru brúkuð. Þarf pað að
vera eða á það að vera leyndarmál?
Það er ágætt að fá raflýsingu í bæ-
inn og gas. Og þökk og heiður sé
þeitn, sem það afreka. En viðfeldn-
ara er fyrir almenning að þurfa ekki
að renna þar blint í sjóinn að ýmsu
levti.
Reykjavíkur-annáll.
Aðkomandi eru nú margir bér í bæ, langt
að og skamt, þar á uuðal 3, sóknarpi estar
af 4 i .Dalasýslu: síra Olafur prófast-
ur í Hjarðarholti, síra Ásgeir í Hvammi
og sira Jóhannes á Kvennabrekku. Enn
fremur Magnús Friðriksson óðalsbóndi á
Staðarfelli.
Hjúskapur. Ouðmundur Guðjónsson frá
Garðskagavita og yngismær Margrét Guð-
rún Björnsdóttir, 9. maí.
Ingólfsmyndin. Nokkrir iðnaðarmenn bæj-
arins béldu laugardaginn var fjólmenna
skemtun til ágóða henni, og ætla að halda
aðra á miðvikudaginn 15. þ. m.
Mentaskólinn heldur skólahátíð svonefnda
i dag úti í Engey, piltar og kennarar; eru
heldur óhepnir með veður.
Skipafregn. Hér kom 6. þ. m. seglskip
Willie (219, K. H. Knudsen) frá Halmstad
með timburfarm til Th. Thorsteinsson.
Ennfremur daginn eftir gufuskip Isafold
(194, N. M. Jensen) frá Khöfn með ýmsar
vörur til Brydesverzlunar og 3 seglskip:
Björgvin (14, Gustav Nielsen) frá Björgvin
með vörur til Gunnars kaupm. Gunnars-
sonar (eigauda bátsins); Dyrstad (127, Chr.
Petersen) frá Mandal með timburfarm til
Bj. Guðmundssonar; Ragnhild (153, Ander-
sen) frá Newcastle með kolafarm til Edin-
borgarverzlunar.
Loks i gær gufuskip Eros (263, Ander-
sen) frá Frederiksstad, með viðarfarm til
Godthaabsverzluuar.
Þilskipaflotinn er að hafna sig hér þessa
daga, eftir vetrarvertíðina, afarilla fiskaður
yfirleitt, 10—12 þús. á skip. Frézt hefir
um meiri afla fá stöku skipi ókomnu, þar á
meðal Björn Olafson (Mýrarhúsum) lang-
mestur, með 22 þús. fyrir viku, á Selvogs-
miðum.
Brauð veltt. Hvammur í Laxárdal
veittur i gær sira Arnóri Árnasyni (upp-
gjafapresti) á Ballará.
Prestskosnlng á Skeggjastöðum ný-
lega um garð gengin, um eina umsækjadn-
avn þangað, síra Ingvar Nikulásson upp-
gjafaprest, og var hann samþyktur.
Hatfriður.
Allir kannast við hinn helga frið, sem
kemur yfir jörðina þegar hringt er til
atórhátíða. lyftist hugurinn í hæð-
irnar. Á öldum klukknahljómsins stíg-
ur hann hærra og hærra og sjóndeild-
arhringurinn stækkar. Hversdagsstrit-
ið gleymist um stund og rnannanna
börn finna sem 3nöggvast »frið á jörðu
og guðs velþóknan yfir mönnunumi.
Stórhátíðir koma ekki eins og þjófur
á nóttu; þær eru boðaðar fyrir fram.
Um miðaftan deginum áður hljóma
klukkurnar. — Frá barnæsku hefi eg
unnað þessum fagra sið; mér hefir
fundist eins og klukkurnar væru kall-
arar drottins. Hann lætur þær kalla
snemma, í tæka tíð, svo að þeir geti
kastað hversdagsfötunum og búið sig
við hæfi þegar hin mikla stund nálg-
ast og konungur himnanna kemur.
Eg heyrði aðrar klukkur klingja.
f>ftð voru stjórnarbjöllur. f>ær boðuðu
komu konungs vors. »Velkominn veri
konungur vor«, sögðu allir. Og svo
tók hver til sinna starfa. Sumir gerðu
vegi fyrir konung, aðrir brestu við
húsin, þriðju fengu til ferðavagna,
fjórðu prófuðu vínin, fimtu ræddu um
matinn, sjóttu ræddu um sambands-
málið----------
Stjórnarklukkur klingja !
Umræðurnar verða æ víðtækari; mál
ið er rætt af miklum áhuga. f>að er
boðað til f>ingvallafundar mánuði áður
en konungur kemur.
Stjórnarklukkur klingja.
Allir námu staðar og hlustuðu:
•Hvað segir klukkam?
* Veizluspjöll —
Veizluspjöll —
Veizluspjöll —
Veizluspjöll —
VeizluspjölU —
Ollum hnykti við. Konungshátíðin
v a r byrjuð. Öll stjórnmálastörf áttu
að vera lögð niður fyrir löngu. Klukk-
urnar höfðu um marga mánuði verið
að hringja matfrið inn í landið — og
samt héldu stjórnarandstæðingar áfram.
f>eir voru vargar í véum; þeir höfðu
rofið matfriðinn löngu eftir að klukk-
urnar höfðu boðað hann yfir öllum lýð,
og þeir ætluðu að halda sínum stjórn-
málastörfum áfram þangað til m á n-
u ð i á ð u r en sezt væri undir borð
með konungi:
Veizluspjöll.
Veizluspjöll I
Og hinn trúaði gekk heim til sín
og reiknaði á fingrum sér muninn á
lengd helgidagafriðarins og hins kon-
unglega matfriðar.
Frið-finnur.
Geysistúrinn.
Þeir höfðu rakið a 11 a konungs-
brautina fyrirhuguðu, landritari og
landsfræðingur, haldið fyrst austur að
Þjórsá og þaðan upp Skeið, Hreppa
og Tungur upp að Geysi, en þá efri
leiðina heim; komu í gær.
Veðrátta.
Uppstigningardags-hret afarvont
hófst á miðvikudaginn, með norðan-
bálviðri, sem stendur enn, þótt farið
sé að lina, og frosti og fjúki um
nætur, sem festir þó lítið sem ekki
hér, en mun vera blyndbilur norðan-
lands og austan.
Kvenfélagið
Eins og kunnugt er, sendi Hið ís~
lenzka kvenfélag í janúarmánuði þ. á.
áskoranir til ýmissa kvenna út um
landið þess efnis, að safna undirskrift-
um á bónarskjal til alþingis um aukin
kvenréttindi.
Með því að kvenréttindamálið varð-
ar alla þjóðina, leyfum vér oss enn
af nýju að skora á allar þær konurr.
er áskoranir þessar hafa verið sendar,
og sömuleiðis á allar aðrar konur, Á}.
giftar sem ógiftar, að sýna, að þær
hafi áhuga á málinu með því að safna
sem flestum undirskriftum á téð skjah
Hið islenzka kvenfélag var stofnað
1894, og sendi 1896 út um landið
áskomnir um jafnrétti karla og kvenna,
er þá var engu sint af þinginu. En.
nú hreyfir það máli þessu í annað
sinn með von um betri árangur; og
þótt svo fari, að oss gangi ekki alt
að óskum í kvenréttindamálinu, skul-
um vér ekki vera sofandi, heldur vel
vakandi og halda kröfum vorum áfram
í von um sigur.
Kvenréttindamálið verði vort mesta
áhugamál á hinu nýbyrjaða sumri, er
vér óskum, að verði gleðilegt og.
heillaríkt öllum islenzkum konum.
Reykjavlk, 7. maí 1907.
I stjórn Hins íslenzfca kvenfélags:
Katrín Magnússon, forstöðukona.
Guðr. Brynjóljsdóttir. Ingibj. Bjarnason.
Ingibj. Johnson. Jarprúður Jónsdóttir.
María Þórðarson. Ptílína Þorkelsson.
Sigpr. Kristjánsson. Theod. Thoroddsen.
Iiýðháskólinn á Hvítárbakka.
Við nndirskrifuð ungmenni, sem slðast-
liðinn vetur höfuin dvalið við nám á lýð-
háskólanum á Hvitárhakka, finnnm það"
skyldu okkar, að votta skóla þessum inni-
legasta þakklæti og viðurkenningn.
Við erum flest á þeim aldri, að vifr-
stöndum á takmörkum æsku og fullorðinsára
— Við erum að leggja út í lífið, og við
erum þess fullviss, að hér höfum við feng-
ið hínn bezta undirbúning undir það. Hér
höfum við öðlast hinn bezta þrótt, sem við
enn höfum fengið, til þess að geta örugg
og vonglöð lagt út 1 lifið. Þessi skóli
hefir ekki að eins frætt okkur, heldur einn-
ig aukið og glætt hjá okkur ættjarðarást-
ina, siðferðisþrekið og starfsþrána. Og þaðr
sem mest er um vert — trúna á guð 0g
sigur hins góða.
Skólastjóranum, herra Sigurði Pórólfs-
syni, og konu hans, frú Ásdisi Þorgrims-
dóttur, vottum við innilegustu þakkir. Hon-
um einkum sem kennara fyrir að hafa vak—
ið og glætt hjá okkur hinar beztu og göf-
ugustu tilfinningar okkar, og þeim háðum
sameiginlega fyrir að hafa sýnt okkur ein-
staka alúð og nærgætni, og umgengist okk-
ur eins og jafningja sina.
Aðstoðarkennaranum, herra Sigurði Þor-
valdssyni, vottum við einnig beztu þakkir
fyrir alúð þá og nákvæmni, sem hann hef-
ir auðsýnt okaur við kensluna.
Eftir að hafa dvalið hér — sum okkar
tvo vetur, önnur að eins einn — skiljumst
við nú að 0g yfirgefum skólann og heimil-
ið, þar sem okkur befir liðið svo vel.
Nokkur til að skilja við skólann fyrir fult
og alt, önnur í von um að vitja hans aftur.
Að endingu lysum við fylsta trausti á
skólanum og óskum honum allra heilla, fyr-
ir hönd okkar og hinna fjarverandi skóla-
bræðra okkai.
Hvítárbakka 25. apr. 1907.
Rannveig Hansdóltir. Guðrún S. Bech.
Sigurbjörg Björnsdóttir
Kristín Ingimundardóttir.
Steinunn Þorsteinsd. Ragnh. Magnúsd.
Guðrún Bergþórsd. Helga Jónsdóttir.
Sigríður Jónsdóttir. Sigriður Salójmonsd,
Elín Vigfúsd. Sigriður Þorvaldsdóttir.
Asdis Olafsdóttir.
Jóhannes Erlendsson. Árni Þorsteinsson.
Hjálmur Þorsteinsson. Ásq. Hjálmarsson..
Björn Jónsson. Guðm. Jónsson.
Þorst. Þorsteinson. Jón ívarsson.
Bjöm ívarsson. Helgi Salómonsson.