Ísafold - 18.08.1909, Blaðsíða 2

Ísafold - 18.08.1909, Blaðsíða 2
214 ISAFOLD m ^/ix m f/m ö| ÝJ¥\ XftBi (féll V?/iX %f£% ÝJ~Ý\ )r?ds ým ÝJÝ\ ^Jx m 'M M X&i Í4& ÝJÝ' fs VERZLUNIN DAGSBRÚN í Garðarshólma — Hverflsgotu 4 Talsími 142 Reykjavik m ^f/JX ÝJ-Ý *7/Jx ém ÝJÝ\ Ý/lX m 4fm Ýí-¥\ ftí'JJ ^y/JX ém V>/ix «au pu V5/ix 1 V>/ix n í5>ix Nýjar birgðir með hverri skipsferð Éín’ # feN1 V5/JX (^LMi V?/Jx ■ SS $7/Jx m ^y/jx HANDA HERRUM: VEFNAÐARVÖRUR: HANDA DÖMUM: ÝJÝ\ V5/ix m Regnkápur. Léreft. Rykkápur, 'JfjÝJ sem eru regnþéttar. m Hattar. Tvisttau. V?/Jx Mótorhúfur. j.f'Ý Manséttskyrtur. Fiannelett. Stormslör, ÝJ-f\ m/i\ Nærföt. Mikið úrval af ýmsum heil að aftan með hnappi ÝJ¥\ Vy/Jx Hálslín. tauuin. í kollinum. ÝJ¥\ V?/Jx' Slifsi. Silki og silkiborðar Hvítur nærfatnaður. fy/lí im érX m. m. fl. ('fÖJ ÝJÝ Ý/l\ Tilbúinn Fataefni Hjólreiða- ÝJf\ Ý/lS Cym ÝJÝ\ V?/l\ ('f/J Js Fatnaður aímælt í einn klæðnað Regnslá m ^/Jx ('fóJ Vj¥ m/is handa karlmönnum, af hverjum lit, mjög hentug. ÝJÝ ¥?/ls (m ÝJÝÍ Ý/'S unglingum mjög mikið Enskar (ffól'. ÝJf, Ý/l\ \j ' ' og drengjum. ^/X\' m Hvei’gi eins vandaður urval Húíur ÍÝ/lx ('fÓJ. ÝJf\ og vel skorinn. er borgar sig að skoða. hvergi ódýrari. ÝJf\ XX Góðar vörur — Sanngjarnt verð . XX m mmmmmmmmmmmm liSIillfllIIISIIlIlilfllIII a Á víð og dreif. Óneitanlega virðast oss tíðindi þau, sem gerst hafa í kirkjufélagi landa vorra í Vesturheimi, vera nokkurt í- hugunarefni oss hér heima jafnframt hugsunum manna um afnám þjóð- kirkjunnar. Vér teljum alveg óhætt að fullyrða, að slíkt hefði ekki getað komið fyrir í nokkurri mótmælenda- þjóðkirkju Norðurálfunnar. í engri slíkri kirkju mundu samþyktir þær, sem kirkjuþingið hefir látið frá sér fara, hafa verið gerðar um bindingar- afl trúarjátninga-ritanna og um það, að öll ritning sé guðs orð, áreiðanlegt og innblásið. Hver maður, sem nokkuð hefir kynt sér trúmála-umræður, sem um þessar mundir fara fram á Þýzkalandi, Englandi og Norðurlöndum öllum, hann veit, að þar er skoðunin á þessu orðin gjörbreytt, Og að það er beinlínis óhugsandi, að nokkurum manni yrði vísað út úr þessum kirkj- um fyrir þá sök, að hann greinir eitthvað á við trúarjátninga-ritin, eða hefir látið sannfærast um það af ó- mótmælanlegum rökum, að tilorðning ritningarinnar hafi verið annan veg háttað en menn gerðu sér í hugar- lund á 17. öld. Vandalaust er að sjá, hvernig á þvi stendur, að þjóðkirkjurnar eru að þessu leyti lengra komnar í viðurkenning sannleikans. Ríkin halda uppi menta- stofnunum, sem prestarnir fá lærdóm sinn í. Og til þess er ætlast, að þær stófnanir séu vísindalegar. Annað er nú talið með öllu óþolandi. Kenn- urum er ætlað að komast að sann- leikanum, að svo miklu leyti, sem í þeirra valdi stendur. Og þeim er ætlað að segja hann. I prestaskólum fríkirknanna, að minsta kosti þeim skólanum, sem Vestur-íslendingar hafa fengið flesta presta sína frá, er kensl- an alt annað en vísindaleg. Þar er til þess ætlast, að kent sé eftir trúar- játningum. Og fyrir því kemst eng- inn nýr sannleikur að, alt situr blý- fast, engin framþróun verður. Og ófær skurður myndast milli þeirra, sem hafa komið auga á nýju sann- leiksatriðin, og hinna, sem hafa látið loka á sér augunum. Mikil óhamingja væri það, ef líkt henti oss hér heima. Óneitanlega er nóg sundrungin, þó að oss sé við þessu hlíft. í trúar-frjálslyndi er prestastétt vor og þjóð öll enginn eftirbátur annarra. Og prestaskóla vorum er áreiðanlega haldið í horfinu sem vísinda-stofnun. Getur það verið fýsilegt frjálslyndum mönnum, sem athuga, hvað þeir eru að gera, að stofna til svipaðrar breytingar eins og nú er farin að sýna sig með löndum vorum í Vesturheimi? Eða sjá menn nokkura tryggingu gegn henni, þegar farið væri að láta kirkjuna sigla sinn sjó? Ekki kemur oss það óvart, að for- ingjar kirkjufélagsins vestræna neiti því, að þeir hafi vísað nokkurum manni út á síðasta kirkjuþingi. Þeir hafa lagt kapp á að þvo þann blett af sér, láta svo sýnast, sem þeir, er úr hafa gengið, hafi gert það ótil- neyddir. Forseti kirkjufélagsins orðaði jafnvel úrskurð sinn svo, að kirkju- þingið hefði ekki gefið nokkurt tilejni til þess, að nokkur maður gengi af þinginu. En slíkar tilraunir eru ekki til annars en vansæmdar. Kirkjuþingið lýsti að sönnu yfir því, »að prestar og leikmenn kirkjufélagsins séu eigi með neinu, er samþykt hefir verið á þessu kirkjuþingi, gerðir rækir úr fé- laginu*. En það neitaði að lýsa yfir því, að þeir yrðu ekki reknir, ef þeir héldu áfram að halda fram þeim skoð. unum, sem um var deilt og meiri hluti kirkjuþingsins lagðist í móti. Með öðrum orðum, kirkjuþingið segir: Við skulum fyrirgefa það, að þið hafið haldið fram ykkar sannfær- ingu. En þið megið búast við að verða reknir, ef þið gerið það ejtir- leiðis. Það liggur í augum uppi, að eng- inn sannleikselskándi maður, enginn maður, sem ann sæmd sinni, getur setið kyr, eftir að hafa fengið yfir sig slíka dembu. Hér var enginn annar kostur fyrir hendi en sá að fara. Hvað bókstafsþrældómurinn hlýtur að hafa ranghvert. hugum þeirra manna, sem svona geta hugsað, og annað eins og þetta geta látið um sig spyrj- ast! Ef andstæðingarnir vildu láta kúg- ast til þess að hætta við að láta uppi sannfæring sina um andleg mál, ef þeir voru fáanlegir til þess að svíkja þann sannleik, sem þeir töldu sér trúað fyrir, og fara að tala gegn sann- færing sinni, þá voru þeir gildir og góðir í kristnum félagsskap. En væru þeir ófáanlegir til þess, væru þeir stað- ráðnir í að standa við sannfæring sína, þá — burt með þá! Ódrengskapinn og hræsnina hefir hið evangeliska lúterska kirkjufélag íslendinga í Vesturheimi að þessu sinni gert að skilyrði þess að verða ekki gerður rækur. Er hlaupið að því að aflaga kristindóminn öllu meira annan veg en með því að fara svona með hann? Þessi er afleiðingin af bókstafsþræl- dómnum. Þessi er afleiðingin af trúar- játninga-bandinu. Þessi er afleiðingin af prestaskólum, sem loka augunum fyrir þekkingu nútimans. Eigum vér að gera leik að því að hleypa slíku inn í þjóðlíf vort? Mikil ánægja er ísafold að því að flytja ritgjörð hr. M. Andersens Nexös í þýðingu. Ekki svo að skilja, að vér samþykkjum alt, sem þar slendur. Að sumu leyti kennir misskilnings í henni. Ekki þarf annað en benda á það til dæmis, að Danmörk hefir aldrei verið, né er, né er líkleg til að verða »heim- ili« íslendinga I neinum skilningi, né »móðurland« né »móðir«. Danmörk er ekki I neitt svipuðu skyldleika- sambandi við ísland, eins og t. d. Bretland við nýlendur sinar, sem bygðar eru brezkum mönnum — eins og fyrir hinum hátt\irta höf. virðist vaka. Jafnvel Hannes Hafstein mundi ekki vilja líta við þessum danska skiln- ingi. Vér nefnum hann af því að höf. virðist telja hann forvigismann þeirra skoðana, sem sambandinu við Danmörk standi minst hætta af. En annars finst oss ekki þörf á að telja upp þau atriði, sem vér erum höf. ekki sammála'um. Oss virðist meiri ástæða til að þakka höf. þann einlæga, falslausa vilja á að skilja þjóð vora, og þann ástúðlega sanngirnisanda og bróðernis- hug, sem kemur fram í grein hans. Vér göngum að því vísu, að þar tali hann í nafni fjölda manna með sinni eigin þjóð. Vér göngum að því visu, að í raun og veru muni mikill meiri hluti danskra manna vera honum sam- mála, þegar hann segir: »íslendingar eru þjóð, og óskir þeirra sem þjóðar verða að vera fullvalda.« Slík um- mæli geta ekki annað en vakið þakk- læti og virðingu i brjósti allra íslend- inga. ______ Enginn vafi er á því, að höf. lítur alveg rétt á, þar sem hann talar um íslendinga sem æskupjóð. Eitt af því bezta og sannasta, sem sagt hefir verið um landið okkar, er orð Hannesar Haf- steins: »Þú álfu vorrar yngsta land.« Þjóðin finnur framar öllu öðru til æskunnar. Og fyrir því fóru kosn- ingarnar siðustu eins og þær fóru. Æskumaðurinn er þess ófús að ráða sig fyrir alt lífið, ráðstafa sér þann veg, að ekki verði aftur tekið. Hon- um kann að fara eins og Peer Gynt, að hann gerist fáanlegur til þess að láta binda á sig skott; það getur hann leyst af sér. En honum fer líka eins og Peer Gynt, að hann neitar með öllu að láta spretta í augað á sér, því að við því verður aldrei gert aftur. Þetta var það, sem reið baggamun- inn, en enginn minsti snefill af óvild til Dana. Fyrirlestur um Japan hélt majór Erichsen, eins og til stóð, í Iðuaðarmannahúsinu, siðastl. sunnudagskvöld, og sagðist mjög vel. — Þeim, sem ekki hafa heyrt sagt frá Japan áður eða lesið neitt um það land, þótti rætast hér, að sinn er sið- ur í landi hverju. Ræðumaður fræddi um það, meðal annars, að lítið væri um húsgögn í Japan, engin borð, ekki stólar né rúmstæði. Menn sitja á gólfinu, matast á gólfinu, sofa á gólfinu og því eru þykkar reyrábreið- ur á öllum gólfum. — Japanar eru allra þjóða sparneytnastir og lifa mest- megnis á hrísgrjónum. Þar þurfa hús- mæður því ekki að hugsa um mat og eldamensku frá morgni til kvölds. Grjón eru soðin á morgnana til alls dagsins. Þrimælt er og borðað með 2 tréprjónum, sem haldið er milli þumal og vísifingurs og þarf lag og æfingu til að nota þá svo, að ekki fari niður grjónin. Grænmetis neyta Japanar lítils háttar og eins fiskjar. Lítið er um kjöt og brauð en te- drykkja mikil og teið þó óbætt; hvorki sykur né mjólk með því. Stafagerð Japana er öll önnur en okkar og eins er aðferðin að skrifa. Þeir byrja hægra megin á pappírnum og skrifa niður eftir, hvert orð fyrir neðan annað. Næsta Iína byrjar vinstra megin við hina niður eftir o. s. frv. — Utanáskrift á bréf er þveröfug við það, sem við höfum átt að venjast. Japanar byrja á landinu, sem bréfið á að fara til, þá er staðurinn næstur og síðast mannsnafnið. Þetta telja þeir eðlilegast. Póstmaður þurfi ekki að skifta sér af öðru en landinu, sem bréfið eigi að fara til, fyr en það sé þangað komið; og því eigi nafnið á landinu fyrst að verða fyrir honum. Þegar svo bréfið er komið til lands- ins, þá er að athuga staðinn og á staðnum nafn viðtakanda. Margt sagði ræðumaður fleira fróð- legt um tizku og þjóðháttu Japana. Skilnaðarhátíð heldur Hjálpræðisher- inn majór Erichsen annaðkvöld kl. 81/2 i herkastalanum með viðhöfn og fögnuði. Bjarni Jónsson alþingismaður og viðskiftaráðunaut- ur leggur af stað héðan með Sterling nú í vikunni. Nokkurir vinir hans kveðja hann með samsæti annað kvöld. Merkilegur fornmeujafundur. í landi Brimnes-jarðar, rétt við Dal- vík við Eyjafjörð, hafa merkilegar fornmenjar fundist í sumar. í fyrra fundust þar mannabein í dys. Hr. D. Bruun höfuðsmaður fékk því til vegar komið, að ekkert yrði að sinni við dysina átt, til þess að afstýra öllum ógreiða, sem gerður kynni að verða frekari rannsóknum, og er einkar þakklátur manninum, sem hafði umráð jarðarinnar, fyrir það að hann lét alt óhreyft. í sumar hefir hann grafið þar eftir fornmenj- um og orðið mikið ágengt. Prc- fessor Finnur Jónsson hefir og komið þangað í sumar, en aðalverkið hefir Bruun höfuðsmaður unnið. Hann hefir fundið grafreit, sem notaður hefir verið í heiðni. Leifar hafa þar fundist af 13 beina- grindum alls, í nokkurum gröfum. Sumir mennirnir hafa verið heygðir með hundi sínum og hesti. Alls hafa fundist leifar af 4 hundum og 7 hest- um. Einn mannanna hafði verið heygður í 7 metra löngum og U/g metra breið- um bát, sexæringi, ætluðum þrem mönnum. Lögunina á bátnum mátti sjá af nöglum og einhverjum spýtum, sem leifar sáust af. Ymsar tignar konur hafa verið heygðar þar, sumar með hesti og einstöku með hundi. Húsmunir hafa verið látnir í grafirnar, svo sem ilát til eldamensku úr steini. Skrautgripir hafa líka fundist, sem hafa verið látn- ir fylgja konunum til moldar, úr raf, glerperlur og stór, skálarmynduð málm- sylgja. Eitt kvenlíkið hefir haft lykil (króklykil) við beltið. Ennfremurfund- ust og leifar af búningum úr smágerðum ullardúkum. Hjá karlmanna-leifunum hafa fundist 2 spjót, járnhnífar og leifar af hnökk- um og beizlum. Enn fremur hafa fundist leiktöflur úr beini. Hr. Bruun hyggur, að grafreitur þessi hafi heyrt til bænum Upsum, þar sem Karl rauði bjó, og hafi verið notaður frá þvi er Svarfaðardalur var numinn og þar til er kristni var lögtekin. Líkindi virðast að þvi, að Karl sé þarna grafinn. En ekki kem- ur það heim við frásögu Svarfdælu, sem segir, að Þorgerður, ekkja Karls, hafi látið færa hann upp til Karlsár, sem er töluvert utar. Jafnframt seg- ir Svarfdæla, að hann hafi verið lagð- ur í skip og fé mikið með honum, sem kemur heim við þennan fund, Hr. Bruun hefir grafið í haug þann, sem munnmælin eigna Karli, út við Karlsá, en fann þar ekkert. þetta er einhver merkilegastur forn- menjafundur hér á landi. Muni þessa tók herra Bruun með sér til Danmerkur og því næst sendir hann þá hingað á forngripasafnið. Þeir Bruun höfuðsmaður og Finn- ur prófessor Jónsson hafa um 3 ár haft styrk af Carlsbergsjóði til þess að rannsaka fornmenjastaði hér á landi. Nú er þeim styrk lokið. Auk fornmenjarannsóknannahefir og Bruun höfuðsmaður þessi árin samið lýsingar á mörgum fjallvegum, svo sem Sprengisandi, Kjalvegi, Tvídægru, Grímstunguheiði, Skessubásavegi,Fj alla- baksvegi o. s. frv., og búið til upp- drætti af þessum vegum. Þessu verki hefir hann nú Jokið, og að því er oss skilst, afhent stjórninni lýsingarn- ar. Vonandi verður einhverra ráða leitað til þess að koma þeim á prent. Nákvæma skýrslu um fornmenja- fundinn ætlar hr. Bruun að láta prenta í Árbók Fornleifafélagsins. Frk. Hulda Hausen. Fyrirlestrar bennar um Georg Bran- des urðu alls 5. Hún galt þess mjög, hve örðugt er að fá fólk hér saman að sumrinu, og hve fáment hér er nú í bænum. Annars hefði naumast getað hjá því farið, að hún hefði fengið miklu fleiri tilheyrendur en hún fekk, þar sem fyrirlestrar hennar voru mjög fróðlegir og skemtilegir. Undrun vakti það, að nær því ekkert skyldi koma af dönsku fólki, þar sem ágætlega vel mentuð kona var komin frá þeirra landi til þess að tala um þeirra fræg- asta núlifandi mann. Frk. Hansen lagði af stað heimleiðis með Vestu.

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.